BOSSCHERWAARDEN. Impressieverslag vierde informatiebijeenkomst 19 februari 2015, Revius College, Wijk bij Duurstede

Transcriptie

1 BOSSCHERWAARDEN Impressieverslag vierde informatiebijeenkomst 19 februari 2015, Revius College, Wijk bij Duurstede 0

2 Inhoud 1. Opening Inrichtingsplan Wat is riviernatuur Het vervolgproces Sluiting

3 1. Opening Er waren circa 35 aanwezigen, waaronder vertegenwoordigers van gemeente (o.a. wethouder Marchal en diverse raadsleden), initiatiefnemers J.W. en G. van Waning en diverse adviseurs van Arcadis en Stroming. Arnold van Kreveld was de voorzitter. NB de presentaties staan op de website 2. Inrichtingsplan De avond begon met een presentatie van de initiatiefnemers (door Gerard Litjens van Stroming). Het gevolgde proces, dat in feite breed is gestart op 7 juli 2014, werd toegelicht. Er zijn individuele gesprekken gevoerd, er is een bijeenkomst georganiseerd om wensen te inventariseren, en vervolgens zijn er informatiebijeenkomsten en bijeenkomsten van de opgerichte klankbordgroep gehouden. Daarnaast zijn de beleidskaders (de eisen en wensen van gemeente, provincie, waterschap, Rijk en andere belanghebbenden) geïnventariseerd. Dit voortraject heeft via meerdere concept inrichtingsschetsen geresulteerd in het inrichtingsplan dat op deze informatiebijeenkomst is gepresenteerd en toegelicht. Het gepresenteerde (voorlopige) inrichtingsplan is het plan van de initiatiefnemers. De klankbordgroep heeft kritisch mee gedacht, maar is uiteraard niet de afzender van het plan. De andere zijde van deze medaille is dat de initiatiefnemers niet gebonden zijn aan adviezen van (leden van) de klankbordgroep. Voor alle duidelijkheid: een deel van de leden van de klankbordgroep is tegen het hele initiatief en ziet liever geen zandwinning en berging van baggerspecie, een deel heeft moeite met aspecten van de plannen of zorgen over de uitvoering en andere leden zijn juist voorstander. 2

4 Kernbegrippen die passen bij de uiteindelijke beoogde inrichting zijn toegankelijk en avontuurlijk, uitnodigend en gastvrij, rustige vormen van recreatie, percelen met particulier natuurbeheer, en/of ooibos. Ook werden op verzoek van leden van de klankbordgroep verschillende referenties getoond, zowel van werk in uitvoering als van gebieden die zijn opgeleverd. De eerste referentie is de Bosscherwaarden zelf. Een deel van het gebied is eerder op de schop geweest, daarna opgevuld met baggerspecie en vervolgens weer in gebruik genomen. Andere getoonde referentiegebieden zijn de Dalemse plas bij Vuren, de Millingerwaard, de zuidelijke IJmeerkust en t Waal. N.a.v. de presentatie waren er veel vragen en opmerkingen. Recreatiedruk. Omdat er meerdere voorbeelden werden gegeven van gebieden waar zelfs bezoekers per jaar komen ontstond het beeld dat er bij de Bosscherwaarden ook wordt gemikt op veel bezoekers. Ook vanwege de aan te leggen parkeerplaatsen en aanlegplek bij de steenfabriek. Dat is niet het beeld dat wordt beoogd met dit plan. Er is duidelijk de wens uitgesproken voor betere toegankelijkheid, maar voor beperking van de toestroom. Daarom zijn de parkeerplekken die zijn getekend klein en zijn er geen attracties ingepland. De reden waarom voorbeelden werden genoemd met hoge bezoekersaantallen was om aan te tonen dat delfstoffenwinning, natuur en recreatie goed samen kunnen gaan en dat het gebied al aantrekkelijk kan worden bevonden zelfs terwijl er nog wordt gewerkt. Beleving. N.a.v. een discussie over beleving in andere gebieden waar een vergelijkbaar gebied is opgeleverd werd verwezen naar een onderzoek van Alterra. Daaruit blijkt dat omwonenden in het rivierengebied in meerderheid grotendeels positief zijn over riviernatuur. Het onderzoek is te vinden op Actie Stroming: indien toestemming van de auteurs wordt verkregen wordt dit onderzoek op de website van Bosscherwaarden gezet of er naar doorgelinkt. Tijdsduur. In reactie werd aangegeven dat er m.n. zorgen zijn over de periode waarin wordt gewerkt. Dit zal gefaseerd gebeuren, m.a.w. het gebied wordt niet eerst in z n geheel ontzand, maar wordt tegelijkertijd weer aangevuld. M.a.w. er ontstaat al na korte tijd nieuwe natuur en werkzaamheden zijn beperkt tot een vrij klein deel van het gebied. Hoe dit precies zal werken is echter nog niet precies te zeggen, dit wordt in het Uitvoeringsplan (o.l.v. Arcadis)uitgewerkt. Lastig blijft dat het ontzanden wel prima is vast te leggen in de tijd (er is een min of meer continue vraag naar zand), maar het aanbod van baggerslib is minder voorspelbaar. Zowel vanwege marktontwikkelingen als vanwege mogelijke nieuwe regelgeving. Overlast. Bij omwonenden is vooral angst voor overlast (duur en intensiteit). Zo mag een zuiger de hoeveelheid herrie maken van een brommer en niemand in de directe omgeving van de Bosscherwaarden wil dit jaren lang elke dag continu horen. In reactie wordt aangegeven dat overlast een ingewikkeld begrip is. Wat de een ervaart als overlast wordt door een ander niet zo ervaren. Tegelijkertijd kan er veel worden gedaan om effecten te minimaliseren. Dat een zuiger de hoeveelheid geluid van een brommer mag maken betekent niet dat dat ook gebeurt. Dit is volgens 3

5 de initiatiefnemer absoluut niet nodig. Dit soort aspecten worden meegenomen in het Uitvoeringsplan en de MER. In deze documenten zal over de effecten meer helderheid worden gegeven. Geul. Vanuit leden van de klankbordgroep wordt aangegeven dat de geul in het inrichtingsplan te ver doorloopt. Deze zou worden ingekort. Daar was door veel leden uit de klankbordgroep op aangedrongen. De notulist van de klankbordgroep bevestigt dat veel (maar zeker niet alle) leden hier inderdaad op hebben aangedrongen, maar spreekt aan dat absoluut niet is toegezegd de geul in te korten. Een ander lid van de klankbordgroep geeft aan dat de klankbordgroep geen democratie is, maar een klankbord. Daarom zijn de leden niet gecommitteerd aan het inrichtingsplan, maar daarom neemt uiteindelijk de initiatiefnemer het besluit. Uiteindelijk geeft een lid van de klankbordgroep dat eerst voor een kortere geul was aan inmiddels zijn mening te hebben bijgesteld. Volgens hem haat het niet om de lengte van de geul, maar of er genoeg ruimte over blijft voor particulier natuurbeheer door een agrariër. Omdat de geul door het laagste deel loopt en iets afbuigt naar het zuiden is deze volgens hem prima te combineren met particulier natuurbeheer in het noordoostelijke deel. Adviseurs. Aangegeven wordt dat er teveel adviseurs zijn bij de klankbordgroep. Hij geeft aan dat 4-5 adviseurs vanuit de initiatiefnemers teveel is. Eerder toen deze discussie in de klankbordgroep op kwam werd door andere leden juist aan gegeven dat de aanwezigheid van adviseurs werd gewaardeerd, vanwege hun deskundigheid. Opgemerkt werd dat de adviseurs worden betaald door de initiatiefnemer. Dat werd bevestigd en uitgelegd dat dat gebruikelijk is in dit soort processen. De LTO geeft aan tegen de hele zandwinning te zijn en te blijven. Betrokkenheid stuurgroep. Een lid van de klankbordgroep vroeg zich af of de stuurgroep wel te horen kreeg wat er werd besproken in de klankbordgroep en welke zorgen er daar leven. Dit werd gecontroleerd bij een aanwezig lid van de stuurgroep, die aangaf inderdaad goed op de hoogte te worden gehouden van de kritiek en zorgen. Wel gaf hij aan zich niet uit te kunnen en willen spreken over het plan. Hij gaf aan dat het een plan is van de initiatiefnemer, dat hij dat met interesse volgt, maar dat hij pas inhoudelijk kan en wil reageren als het plan formeel wordt voorgelegd en in de raad is besproken. 3. Wat is riviernatuur Frans Vera (adviseur van De Bosscherwaarden BV, ecoloog en inwoner van Wijk bij Duurstede) licht toe hoe riviernatuur er uit ziet. Bij hoogwater treedt een rivier ver buiten haar oever. Dicht bij de oever wordt zand afgezet (dit zware materiaal bezinkt als eerste). Op grotere afstand bezinken de kleinere en lichtere kleideeltjes. Omdat zand nauwelijks inklinkt in vergelijking met klei ontstaan dicht bij de rivier hogere wallen of duinen, terwijl daarachter in de inklinkende klei in de zgn. komgronden moeras ontstaat. 4

6 Direct langs de rivier groeit het zachthoutooibos met soorten die er tegen kunnen om een groot deel van het jaar met hun wortels onder water te staan (o.a. populier en wilg). Op de drogere zandige delen ontstaat een mozaïek van hardhoutooibos (met o.a. eik, es en iep) en open plekken. In de komgronden groeit een moerasvegetatie. In de vorige eeuw waren en vrijwel geen ooibossen meer over. D.m.v. zomer- en winterdijken werd de rivier ingesnoerd en de natuurlijke processen (o.a. erosie, sedimentatie) aan banden gelegd en er was geen ruimte meer voor de typische soorten van Nederlandse riviernatuur. 5

7 Sinds eind jaren 80 krijgen de rivieren op steeds meer plekken de ruimte. Vaak gebeurt dit i.v.m. de hoogwaterveiligheid, soms met andere doelstellingen. In veel gevallen is de winning van grondstoffen de financiële motor voor het herstel van de natuur. Dit is voor het eerst beschreven in Plan Ooievaar (1987), waar bovenstaande prenten uit afkomstig zijn. De resultaten zijn spectaculair en te vinden op het reeds afgeronde Maas in Beeld en Rijn in Beeld Typische soorten die zich herstelden nadat ze geheel of bijna waren verdwenen zijn bever, zwarte populier, brede ereprijs en vele anderen. Frans Vera gaf aan dat de potenties van de Bosscherwaarden enorm zijn, en vergelijkbaar met de Blauwe Kamer, een gebied bij Rhenen van vergelijkbare grootte eveneens gelegen in een stroomluw gebied (dus met kansen voor hardhoutooibos). De soortenrijkdom in nieuwe natuurgebieden langs de rivieren is onvergelijkbaar met de nog steeds verder verarmende uiterwaarden met landbouw (zie staafdiagram volgende pagina, afkomstig uit publicatie Rijn in Beeld (2012), B. Peters en G. Kurstjens ). 6

8 Ook n.a.v. de presentatie waren er veel vragen en opmerkingen. Soortenrijkdom. Een vraag betrof de huidige rijkdom van het gebied; deze zou nu al de helft zijn van wat er mogelijk is. Kortom, de winst is niet zo groot als wordt gepresenteerd en waarom dan nu alles vernietigen. Dit werd tegengesproken door Frans Vera. Hij stelde dat het gebied in de huidige situatie schraal is en de potentiële natuurwinst zeer groot. Jan Willem van Waning vulde aan dat de bestaande natuurwaarden behouden zullen en moeten blijven (o.a. bever) en zich hoofdzakelijk bevinden in de randen van de zandplassen. Ook hierover bestond verschil van mening. Proces. Door een aanwezige werd teleurstelling uitgesproken over het gebrek aan inhoudelijke discussie. Volgens hem waren de presentaties geheel gericht op het doel en niet op verdere discussie. Toegelicht werd dat de discussies reeds hadden plaatsgevonden in de traject vanaf 7 juli 2014 en dat daar deze informatiebijeenkomst niet voor was bedoeld. Wel zullen de ingebrachte punten zo goed mogelijk worden meegenomen in het vervolgtraject. Echter, de initiatiefnemer maakte duidelijk dat de gepresenteerde schets de basis zou zijn voor de MER. Particulier natuurbeheer. Een vertegenwoordiger van de LTO gaf aan dat jaarrondbegrazing, zoals in de presentatie door Frans Vera, niet gecombineerd kan worden met begrazing door (jong) melkvee vanwege het risico op ziektes. Volgens Frans Vera is vanuit natuuroogpunt een situatie helemaal zonder agrariërs sterk te prefereren, omdat beheer door boeren per definitie fors ten koste gaat van de biodiversiteit. De vraag hoeveel natuur verloren gaat bij een extensieve vorm van veehouderij kon 7

9 niet snel worden beantwoord. De vraag of het niet vlees noch vis wordt bij een combinatie werd bevestigend beantwoord. Positie boeren. Dit leidde tot vragen over of er niet méér ruimte beschikbaar zou kunnen komen voor boeren, of er niet wat minder natuurwinst mogelijk zou zijn en wat er wordt gedaan voor de boeren. Jan Willem van Waning legde uit dat de meeste percelen in gebruik of in pacht zijn gegeven en dat het dus gaat om wel of niet verlengen van de pacht. Daarnaast gaf hij aan dat het inrichtingsplan een invulling is van de geïnventariseerde wensen van o.a. de gemeentelijke beleidsmakers, maar met nog meer ruimte voor agrarisch medegebruik. Het verder tegemoet komen aan boeren kan op zich wel gefaciliteerd worden maar de vraag is of het zinvol is, omdat voor LTO alleen het niet doorgaan van het plan acceptabel is. Hulpbronnen en EHS. Een filosofische vraag ging over de contradictie tussen het weghalen van hulpbronnen (zand) en de effecten op morfologie en grondwaterstromen tegenover het willen herstellen van natuur. Is het niet zo dat je de huidige natuurwaarden en het huidige erfgoed verstoort om in de toekomst nieuwe natuur te krijgen? En is dat het wel waard? Zou dit niet maatschappelijk moeten worden afgewogen? In reactie werd gewezen op het feit dat bij de herinrichting, waaronder het verlagen van de zomerdijken de natuurlijke processen zelf weer het landschap kunnen vormen, daar is inmiddels veel expertise over, juist in het dynamische rivierengebied. Statement vanuit de tegenstroom: nut en noodzaak van dit initiatief ontbreken, de omgeving wil niet jarenlang in de rommel zitten. 4. Het vervolgproces Er is geschetst dat nu het inrichtingsplan op hoofdlijnen gereed is, de milieueffectrapportage kan worden afgemaakt. Ook het Uitvoeringsplan, definitief Inrichtingsplan en Beheerplan en de concept vergunningaanvragen worden voorbereid. Dit komt begin najaar ter besluitvorming voor te liggen bij de gemeente (college en raad). Gevraagd werd naar de nulmeting. Deze zal getoetst worden door de MER commissie, en deze moet voldoen aan allerlei eisen (o.a. van bepaalde recente duur). Actie Arcadis: n.a.v. een vraag over nulmetingen zal de beschikbare informatie hierover worden gezet op Zodra de resultaten van de MER beschikbaar zijn (mogelijk deze zomer) wordt de klankbordgroep weer uitgenodigd voor een bijeenkomst. Indien er behoefte is aan een informatiebijeenkomst zou deze kunnen worden georganiseerd. In het najaar bespreekt het college en daarna de gemeenteraad de plannen. Martin Hartijzer van de gemeente legt uit wat de stand van zaken is. Een nieuwe ontwikkeling betreft een motie van de raad van 17 februari jl. met de strekking dat er ook een alternatief moet worden besproken. Wat precies de consequenties zijn van de motie is nog niet helemaal helder, dit wordt in de ambtelijke organisatie opgepakt. 8

10 N.a.v. vragen geeft Martin Hartijzer aan dat het plan van De Bosscherwaarden niet de leidraad is voor een alternatief. Ook is maatschappelijke compensatie geen voorwaarde (ook niet als dat wel zit in de huidige plannen). Wat precies het alternatieve plan is is onbekend. Martin Hartijzer geeft aan evenmin te weten of er een financieel model onder het huidige plan ligt. Als je het gewenste beeld van toegankelijke riviernatuur wil bereiken zonder zandwinning kost dat immers geld. 5. Sluiting Om half 10 wordt het plenaire deel afgesloten met dank aan alle aanwezigen voor hun inzet en tijd. Eventuele nog niet gestelde vragen kunnen aan de aanwezigen vanuit het initiatief worden gesteld. Daarnaast geven de initiatiefnemers aan altijd bereikbaar te zijn bij verdere vragen, suggesties, etc. 9