Deskundigheid deskundig benutten

Transcriptie

1 Deskundigheid deskundig benutten Hoe kan de deskundigheid van de medisch deskundige beter worden benut bij de beoordeling van de aansprakelijkheid van de arts? Masterscriptie gezondheidsrecht Nicole Meijler juli 2012 Begeleider: Rolinka Wijne 1

2 Inhoudsopgave Inleiding 5 Hoofdstuk 1: Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in het civiele recht? Inleiding Regelgeving in het civiele recht Deskundigenbericht in de bodemprocedure Voorlopig deskundigenbericht De bodemprocedure Motiveringsplicht Kosten van het onderzoek Onpartijdig en naar beste weten Aansprakelijkheid Blokkeringsrecht Niet-bindende regelgeving Leidraad deskundige in civiele zaken Richtlijn medisch specialistische rapportage in bestuurs- en civielrechtelijk verband Gedragscode voor gerechtelijk deskundigen in civielrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken Evaluatie en kwaliteit 15 Hoofdstuk 2: Hoe wordt er invulling gegeven aan de regels rondom de medisch deskundige in de praktijk? Inleiding Problemen in de praktijk Medisch en juridisch oordeel De deskundige op de stoel van de rechter ÍWMD-vraagstelling Motiveringsplicht De grenzen van het onderzoek 19 2

3 2.2.3 Invloed van partijen Registers Een deskundigenopleiding Evaluatie en kwaliteit 23 Hoofdstuk 3: Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in het tuchtrecht? Inleiding Het tuchtrecht en het tuchtcollege Regelgeving Tuchtrecht in de civiele procedure De medisch deskundige onderworpen aan het medisch tuchtrecht Vergelijking met de regelgeving en praktijk rondom de medisch deskundige in het civiele recht. 29 Hoofdstuk 4: Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in België? Inleiding De procedure Wijziging van het Gerechtelijk Wetboek De opdracht Eer en geweten De inhoud van het advies Na het advies Bewijswaardering Aansprakelijkheid Wraking Wet op de Medische Ongevallen Vergelijking met de regelgeving en praktijk rondom de medisch deskundige in Nederland. 37 3

4 Hoofdstuk 5: Evaluaties en aanbevelingen Inleiding Wraking De grens van het deskundigenonderzoek Verbeteringen van de bestaande register en verplicht stellen van de PAO-opleiding gerechtelijk deskundige Mondelinge vragen 41 Conclusie 42 Dankwoord 45 Bronnen 46 4

5 Inleiding Het deskundigenrapport is een vaak terugkerend onderdeel bij de beoordeling van de aansprakelijkheid van de arts en de medisch deskundige is daarmee een belangrijk persoon bij die beoordeling. Het maakt het deskundigenrapport daarom onnodig kostbaar en tijdrovend, nu de praktijk vaak onduidelijk is. Er is veel geregeld met betrekking tot de deskundige, maar er ontstaan regelmatig problemen, die niet bij wet of regelgeving geregeld zijn, zodra een medisch deskundige is benoemd. Wat gebeurt er bijvoorbeeld wanneer een medisch deskundige wordt gevraagd of een bepaalde afwijking op een röntgenfoto te zien is en dan blijkt dat de foto uit de verkeerde hoek is genomen? Als tussen partijen niet in geschil is of de juiste foto is gemaakt, moet de deskundige dit melden in zijn bericht? Mag dit deel van het advies aan de beslissing van de rechter ten grondslag worden gelegd? 1 Deze en andere vragen hebben geleid tot het schrijven van deze scriptie. Centraal in deze scriptie staat dan ook de volgende hoofdvraag: Hoe kan de deskundigheid van de medisch deskundige beter worden benut bij de beoordeling van de aansprakelijkheid van de arts? Deze vraag wordt beantwoord aan de hand van de volgende deelvragen: - Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in het civiele procesrecht? - Hoe wordt er invulling gegeven aan de regels rondom de medisch deskundige in de praktijk? - Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in het tuchtrecht? - Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in België? - Welke verbeteringen zijn er mogelijk? 1 De Groot p. 5 5

6 Er is de laatste jaren veel geschreven over de deskundige en zijn rapport, waaronder voorstellen tot verbetering of wijziging van de procedure rond het deskundige rapport. Deze veranderingen zijn afzonderlijk van elkaar geschreven en zijn in veel verschillende tijdschriften, boeken en internetsites te vinden. In deze scriptie wordt geprobeerd om een overzicht te maken van de bestaande regelgeving, van een aantal in de literatuur besproken verbeteringen, aangevuld met nieuwe ideeën ter verbetering om de deskundigheid van de medisch deskundige beter te benutten. Het gebruikelijke literatuuronderzoek wordt ondersteund door een interview met een rechter (mr. R.J.M. Smit, raadsheer en vice-president bij het Gerechtshof Amsterdam). De antwoorden zijn vooral in het tweede hoofdstuk verwerkt. De antwoorden zijn niet representatief voor de hele beroepsgroep. Wel geven ze een goed beeld van de praktijk. Het interview kan gezien worden als kwalitatief onderzoek als aanvulling op het literatuuronderzoek. De scriptie begint met een beschrijving van de bestaande wetsartikelen, jurisprudentie en overige regelgeving, daarna wordt gekeken welke regels in de weg staan van het goed benutten van de deskundige, welke missen en welke veranderd moeten worden. In hoofdstuk 2 wordt de invulling van de regels door de praktijk beschreven en een aantal in de praktijk ontstane problemen geschetst. Aan het einde van dit hoofdstuk wordt gekeken of de praktijk anders moet omgaan met de bestaande regels. Hoofdstuk 3 behandelt de regelgeving en praktijk in het tuchtrecht en kijkt of het civiele recht aanpassingen op grond van het tuchtrecht kan doen. Hoofdstuk 4 doet hetzelfde met de regelgeving en praktijk in België. Na deze 4 hoofdstukken worden alle evaluaties bij elkaar gebracht en aangevuld met aanbevelingen in hoofdstuk 5 om een goede eindconclusie te kunnen trekken. 6

7 Hoofdstuk 1: Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige en zijn rapport in het civiele recht? 1.1 Inleiding Een deskundige wordt ingeschakeld als er tussen twee partijen een geschil is over de feiten. De feiten die de rechter aan zijn beslissing ten grondslag wil leggen, moeten in pricipe door bewijslevering vast komen te staan (art. 149 lid 1 Rv). Het deskundigenbericht kan dan als bewijs worden gebruikt. Wanneer er andere dan juridische kennis nodig is bij het vaststellen van betwiste feiten, kan de hulp van een deskundige worden ingeroepen (art. 194 Rv) ter voorlichting vande rechter. De regelgeving in dit hoofstuk wordt besproken aan de hand van een onderscheid in bodemprocedure en het voorlopig deskundigenbericht, waarin ook het onderscheid tussen het deskundigenbericht ter voorlichting van de rechter en het deskundigenbericht van partijen als bewijs duidelijk wordt. Daarna worden achtereenvolgens de bodemprocedure, motiveringsplicht, kosten van het onderzoek, de plicht van de deskundige om onpartijdig en naar beste weten te handelen, aansprakelijkheid van de deskundige en het blokkeringsrecht besproken. Niet-bindende regelgeving wordt behandeld aan de hand van de belangrijkste leidraad, richtlijn en gedragscode. Knelpunten worden in de laatse paragraaf behandeld. 1.2 Regelgeving in het civiele recht Het Wetboek van burgerlijke rechtsvordering is de belangrijkste bron voor de medisch deskundige en zijn bericht, meer in het bijzonder paragraaf zes in de negende afdeling van de tweede titel. De paragraaf gaat over de deskundige in het algemeen, deze is dus ook van toepassing op de medisch deskundige. Daarnaast zijn er ook een aantal andere artikelen uit het wetboek van burgerlijke rechtsvordering van toepassing op de (medisch) deskundige, zoals de artikelen over het voorlopig bericht, van toepassing op het voorlopig deskundigenbericht en de artikelen over bewijs in het algemeen Deskundigenbericht in de bodemprocedure Een deskundig wordt ingeroepen als er bij de vaststelling van betwiste feiten andere dan juridische kennis nodig is. Een deskundigenbericht kan in twee gevallen worden ingeroepen. Op verzoek van de rechter om hem te helpen bij zijn beslissing in een bodemprocedure of op 7

8 verzoek van een partij. Een partij kan dit aan de rechter vragen in de bodemprocedure (art. 194 lid 1), omdat zij vindt dat de rechter een deskundig advies nodig heeft, omdat zij zekerheid wil hebben over de juistheid van haar standpunt en haar kansen in de procedure wil inschatten of voor het leveren van bewijs. Het inroepen van een deskundige door een partij in de bodemprocedure, is wel wat tardief Voorlopig deskundigenbericht Als een partij haar proceskansen wil inschatten door middel van het inschakelen van een deskundige, gebeurt dit meestal in een voorlopig deskundigenbericht. 2 Dit kan op verzoek van partijen voor of tijdens een bodemprocedure worden verzocht (art. 202 Rv). Het voorlopig deskundigenbericht kan dan als bewijs dienen in een aanhangige of toekomstige procedure. In een bodemprocedure heeft het voorlopig deskundigenbericht dezelfde bewijskracht als een door de rechter in een bodemprocedure gelast deskundigenbericht (art. 207 Rv). Als één van de partijen niet is verschenen in de verzoekschriftprocedure waarin het voorlopig deskundigenbericht tot stand is gekomen, dan heeft het voorlopig deskundigenbericht een door de rechter te waarderen bewijskracht (art. 152 lid 2 Rv). Het verzoek voor het voorlopig deskundigenbericht wordt gedaan bij de rechter waar de bodemprocedure aanhangig is of, als dit (nog) niet het geval is, bij de rechter die daar vermoedelijk kennis van zal nemen (art. 203 lid 1 Rv) De bodemprocedure Alle procesdeelnemers, partijen en hun advocaten, rechter en deskundige, hebben invloed op de feitenvastelling en de uitspraak zodra er een deskundigenadvies wordt ingewonnen. Deze invloed is bij alle deelnemers gebaseerd op de wet. 3 Zo bepalen partijen welke feiten tussen hen in geschil zijn (art. 24 Rv). De rechter bepaalt vervolgens aan de hand van het processuele debat van partijen over de vordering of er ten aanzien van (een deel van) de feiten een deskundigenadvies wordt ingewonnen (art. 194 lid 1 Rv). Als een deskundige op verzoek van een partij wordt ingeroepen, zoals hier het geval is, dan meestal door de partij op wie de bewijslast rust volgens art. 150 Rv. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de rechter niet elk aanbod van partijen om bewijs aan te dragen door middel van een deskundige hoeft te 2 De Groot 2008, p De Groot 2008, p. 4 8

9 honoreren. 4 In cassatie kan niet worden geklaagd over de manier waarop de rechter omgaat met zijn vrijheid om een deskundigenbericht te gelasten. 5 Als de rechter ambtshalve (ter voorlichting) of na overleg met partijen (art. 194 lid 1 Rv) een deskundige benoemt, wordt deze deskundige bij vonnis of latere rolbeschikking benoemd. Hiertegen staat geen hogere voorziening open. De rechter bepaalt na overleg met partijen welke vragen de deskundige moet onderzoeken (art. 194 lid 2 Rv, zie hierover hoofdstuk 2). Er is ook een mogelijkheid om een deskundige te horen die niet door de rechter is benoemd. De rechter kan dit op verzoek van partijen toestaan. De wederpartij mag dan op dezelfde manier deskundigen laten horen (art. 200 lid 2 Rv). Als de deskundige een onderzoek moet verrichten bepaalt de rechter bij zijn benoeming of op een later tijdstip waar en wanneer tot het onderzoek wordt overgegaan (art. 197 lid 1 Rv). De deskundige stelt het onderzoek zelfstandig of onder leiding van de rechter in (art 198 lid 2 Rv). De deskundige moet partijen in de gelegenheid stellen opmerkingen te maken en verzoeken te doen (art 198 lid 2 Rv). Ook nadat het deskundigenadvies is uitgebracht, worden partijen in de gelegenheid gesteld op het advies te rageren (art. 19 Rv). De partijen moeten verplicht meewerken aan het onderzoek van de deskundige. Gebeurt dit niet, dan kan de rechter daaruit de gevolgtrekking maken die hij wenselijk acht (art. 198 lid 3 Rv). Deskundigen hebben, volgens het arrest Halcion II 6 en de parlementaire geschiedenis 7, de nodige vrijheid om binnen de grenzen van de opdracht onderzoek te verrichten op de manier die hun het beste lijkt. Zo mag de deskundige bijvoorbeeld bepalen welk onderzoek hij op grond van zijn kennis en ervaring noodzakelijk acht om tot een juiste conclusie te komen. 8 Ook de onderzoeksmethode mag de deskundige zelf kiezen: de keuze voor een deskundige impliceert de keuze van zijn methode. 9 Partijen kunnen de deskundige wel vragen een bepaalde onderzoeksmethode te kiezen op grond van het eerder besproken artikel 198 lid 2 Rv, maar de deskundige hoeft zich daar niet aan te houden HR 6 december 2002, NJ 2003, 63, r.o HR 8 oktober 2004, NJ 2006, 478, r.o. 3.9 en HR 9 september 2005, NJ 2006, 619, r.o HR 20 september 1996, NJ 1997, 328 (Halcion II), r.o Parlementaire geschiedenis nieuw bewijsrecht 1998, p. 344, nadere MvA TK (1985) 8 Rb. Rotterdam 8 augustus 2007, LJN BB Rb. Arnhem 10 oktober 2007, LJN BB5995, JA HR 9 januari 1998, NJ 1998, 456, conclusie A-G Langemeijer onder

10 Voor het bericht zelf geeft de wet ook een aantal eisen. Het schriftelijke bericht moet met redenen zijn omkleed zonder dat de persoonlijke mening van de deskundige duidelijk hoeft te zijn. De deskundige moet het bericht ondertekenen (art. 198 lid 4 Rv). De waardering van het deskundigenadvies is aan het oordeel van de rechter overgelaten. Hij bepaalt of (een onderdeel van) het deskundigenadvies aan zijn beslissing ten grondslag legt (art. 152 lid 2 Rv) Motiveringsplicht De rechter hoeft de conclusies van een deskundigenbericht niet over te nemen. Hij hoeft zijn oordeel over het al dan niet volgen van de conclusies in beginsel alleen beperkt te motiveren. Hier geldt dus een beperkte motiveringsplicht. 11 Als een rapport van een door één van de partijen geraadpleegde deskundige in strijd is met die van een door de rechter benoemde deskundige, hoeft de rechter zijn beslissing niet verder te motiveren dan te vermelden dat de conclusie van de deskundige hem overtuigend voorkomt, als hij kiest voor het rapport van de door hem benoemde deskundige. De rechter moet wel alle door partijen aangevoerde feiten en omstandigheden in aanmerking nemen en op basis daarvan toetsen of er aanleiding is af te wijken van de conclusies van de deskundige. De rechter zal ook op specifieke bezwaren van partijen tegen bepaalde zienswijze van de door hem aangewezen deskundige moeten ingaan, als deze bezwaren een voldoende gemotiveerde betwisting inhouden van de juistheid van desbetreffende zienswijze. 12 Volgt de rechter het rapport van de door hem benoemde deskundige niet, dan vervalt de beperkte motiveringsplicht en gelden de gewone motiveringseisen. De rechter moet zijn oordeel dan zodanig motiveren dat het voldoende inzicht geeft in wat hij aan zijn oordeel ten grondslag heeft gelegd, zodanig dat zijn oordeel controleerbaar en aanvaardbaar is voor partijen en een hogere rechter Kosten van het onderzoek De wet zegt ook iets over de kosten van het onderzoek. De rechter kan ambtshalve of op verzoek van één of meer partijen deskundigen vragen hun kosten te begroten. De rechter kan de eisende partij een voorschot bij de griffie laten deponeren (art. 195 Rv). De deskundige heeft aanspraak op schadeloosstelling en op loon (art. 199 Rv). 11 HR 9 september 2011, NJ 2011, 599 (X,Y / Flevoziekenhuis) 12 HR 5 december 2003, NJ 2004, 74, r.o. 3.6, HR 8 juli 2011, NJ 2011, 311, r.o en HR 9 september 2011, NJ 2011, 599, r.o HR 9 september 2011, NJ 2011, 599 (X,Y / Flevoziekenhuis) 10

11 Als aan een partij is bevolen om een voorschot voor de deskundige te betalen en de betaling blijft uit, dan werkt dit in het nadeel van die partij als de deskundige zijn onderzoek niet (goed) kan verrichten Onpartijdig en naar beste weten De deskundige heeft, net als een arts en vele andere beroepen, een bepaalde plicht die in de wet verankerd is. De deskundige is verplicht de opdracht onpartijdig en naar beste weten te volbrengen (art. 198 lid 1 Rv). De deskundige kan zelfs aansprakelijk worden gesteld (zie hierover paragraaf ) of strafrechtelijk worden vervolgd als hij niet aan bovenstaande plicht voldoet (art. 192 Sr). De deskundige, zowel die door de rechter is benoemd, als degene die niet door de rechter is benoemd, wordt niet beëdigd. De waardering van hun verklaringen is vrij. Volgens een uitspraak van de rechtbank Amsterdam vloeit uit de rechtsplicht van een deskundige om onpartijdig en naar beste weten te rapporteren niet automatisch voort dat de deskundige zijn bericht altijd met toepassing van een richtlijn van zijn beroepsgroep moet schrijven. De wederpartij heeft in in casu onvoldoende toegelicht waarom de deskundige dat hier wel had moeten doen. Van de deskundige mag wel worden verlangd dat, wanneer er in zijn beroepsgroep verschil van inzicht bestaat, hij daarvan melding maakt. Dat heeft de deskundige in casu gedaan. Dat de deskundige een standpunt inneemt in de discussie in zijn beroepsgroep maakt hem, anders dan [partij] kennelijk meent, niet op voorhand partijdig. [Partij] heeft voor het overige onvoldoende feiten en omstandigheden gesteld waaruit objectief gezien bij haar de indruk heeft kunnen ontstaan dat de deskundige niet onpartijdig is. 15 De eis van onpartijdigheid is vastgelegd in een aantal uitspraken van het EVRM. 16 Waarvan er hier twee besproken worden. In de zaak Brandstetter tegen Oostenrijk geeft het EHRM het criterium voor onpartijdigheid : Er is sprake van een gebrek in de vereiste onpartijdigheid als een partij stelt te vrezen dat de deskundige partijdig is, en zij aan deze stelling feiten of 14 Hof Leeuwarden 3 maart 2009, LJN BH Rb. Amsterdam 11 september 2008, LJN BF3967, r.o EHRM 6 mei 1985, NJ 1989, 385 (Bönisch/Oostenrijk), EHRM 28 augustus 1991, 11170/84, 12876/87, 13468/87 (Brandstetter/Oostenrijk), EHRM, 5 juli 2007, 31930/04, EHRC 2007, 115 (Sara Lind Eggertsdóttir/IJsland) 11

12 omstandigheden ten grondslag legt waaruit objectief bezien de indruk kan ontstaan dat de deskundige partijdig is. 17 Deze lijn is door het EHRM voortgezet in de zaak Sara Lind Eggertsdótir tegen IJsland. Hierin werd onder andere behandeld of de beschikbaarheid van de deskundige meeweegt bij de beoordeling van de klacht van onpartijdigheid. Volgens het EHRM mag dit niet het geval zijn. 18 Volgens een uitspraak van hof Arnhem in een medische aansprakelijkheidszaak is de persoon van de deskundige van belang bij het beoordelen van een deskundigenrapport en het waarderen van bevindingen daar in door de rechter. Van belang is onder meer of de deskundige heeft gerapporteerd binnen zijn vakgebied, of hij gezien zijn positie binnen de medische professie als onafhankelijk heeft te gelden en of hij ten opzichte van partijen als onafhankelijk kan worden beschouwd. Wat betreft de medisch inhoudelijke waardering van een deskundigenbericht is van belang te weten of omtrent het te beoordelen medisch handelen meerdere opvattingen verdedigbaar zijn, zodat van belang is te weten of de deskundige tot een bepaalde school behoort. Een anoniem deskundigenrapport kan de wederpartij noch de rechter op zijn merites beoordelen. Dat de procureur van [appelanten] instaat voor de juistheid van de kwalificaties en ervaring van de betreffende medisch adviseur maakt dat niet anders en kan hen derhalve niet baten Aansprakelijkheid van de deskundige De deskundige moet aan drie eisen voldoen volgens discussies van jaren die tot een breed gedragen opvatting hebben geleid: 20 de deskundige moet aantoonbaar beschikken over deskundigheid op zijn eigen vakgebied en die kennis ook bij houden, hij dient voldoende geschoold te zijn op juridisch gebied om zijn kennis toe te kunnen passen in het kader van de gerechtelijke procedure en ook deze kennis op peil te houden, hij moet van onbesproken gedrag zijn en de juiste attitude hebben. Naast deze drie criteria moet de deskundige zich vanzelfsprekend aan de wet houden, waaronder ook de eis van onpartijdigheid en naar beste weten valt. Verder moet de deskundige zich houden aan wat er met partijen overeengekomen is. Voor al het bovenstaande geldt dat de rechter niet gehouden is zelf actief te onderzoeken of de deskundige zich eraan houdt. Partijen zullen moeten aangeven dat een deskundige naar hun mening niet goed functioneert. De rechter zal dan de vervolgbeslissing maken. 17 EHRM 28 augustus 1991, 11170/84, 12876/87, 13468/87 (Brandstetter/Oostenrijk) 18 EHRM, 5 juli 2007, 31930/04, EHRC 2007, 115 (Sara Lind Eggertsdóttir/IJsland) 19 Hof Arnhem 12 september 2006, LJN AY Van Schelven 2009, p. 243 en

13 Partijen kunnen de deskundige aansprakelijk stellen in een aparte civiele procedure en schadevergoeding eisen. Ook is een deskundige onderworpen aan het tuchtrecht, de medisch deskundige als arts aan het medisch tuchtrecht. Zie hiervoor paragraaf Blokkeringsrecht Een partij mag in principe alleen medische informatie, die zij wel aan de deskundige geeft, voor de wederpartij verborgen houden door zich te beroepen op het recht op privacy (art. 8 EVRM) als zij het deskundigenadvies blokkeert (art. 7:464 lid 2 sub b BW) en dit advies buiten de procedure blijft. Dit mag niet wanneer het deskundigenadvies in het processuele debat van partijen wordt betrokken Niet-bindende regelgeving Leidraad deskundigen in civiele zaken De Raad voor de rechtspraak heeft de leidraad deskundigen in civiele zaken uitgegeven met als doel de deskundige informatie te verschaffen die hij nodig heeft om zijn onderzoek te doen en zijn rapport te schrijven. De deskundige wordt geacht zich aan deze leidraad en aan de voor zijn beroepsgroep geldende normen te houden. 22 Volgens mr. Smit krijgt hij de deskundige de leidraad toegestuurd of wordt hij erop gewezen dat hij volgens de leidraad moet werken en waar hij deze kan vinden. Tijdens het onderzoek wordt er verder niet op toegezien dat de deskundige inderdaad volgens de leidraad werkt. Na het conceptadvies kunnen partijen opmerkingen maken als zij denken dat de deskundige niet volgens de leidraad heeft gehandeld. In de leidraad staan de onderwerpen die naar geldend recht van belang zijn voor het deskundigenbericht. De besproken onderwerpen zijn communicatie met de procespartijen, hoor en wederhoor, onpartijdig en naar beste weten, processtukken en andere stukken, aanvaarding van de benoeming, onderzoek doen: zelfstandig of onder leiding van de rechter, inschakeling van derden in het onderzoek, gevolgen van rechten en plichten van partijen bij het deskundigenonderzoek, samen met andere deskundigen benoemd, rapport, kopie van de uitspraak na deskundigenbericht en bewaartermijn voor stukken. De leidraad is bedoeld voor alle deskundigen en dus ook voor de medisch 21 HR 22 februari 2008, LJN BB3676, r.o en HR 22 februari 2008, LJN BB Gedragscode voor gerechtelijk deskundigen in civielrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken 13

14 deskundige. 23 Voor de medisch deskundigen zijn een paar specifieke onderwerpen van belang: werkwijze in het medisch onderzoek (onder hoor en wederhoor), gebruikelijk aanvullend medisch onderzoek (onder de inschakeling van derden in het onderzoek) en inzage- en blokkeringsrecht in het medisch onderzoek (onder de gevolgen van rechten en plichten van partijen bij het deskundigenonderzoek). De leidraad gaat in op de privacy van partijen. De deskundige mag soms afwijken van het beginsel dat de de ene partij op de hoogte moet zijn van het feit dat de deskundige met de andere partij communiceert. 24 Daarnaast wordt uitgelegd dat de deskundige de partij mee moet delen dat hij pas kan voldoen aan een verzoek tot correctie van het rapport, nadat een partij heeft laten weten het bericht niet de blokkeren. 25 Een deskundige moet zoals gezegd zijn taak naar eer en beste weten uitvoeren. De deskundige moet volgens de geldende regels, normen en gebruiken van zijn beroepsgroep handelen. De leidraad voegt hier voor de medisch deskundige aan toe dat dit voor hem de medisch professionele standaard is, zoals die ook van een arts verwacht wordt Richtlijn medisch specialistische rapportage in bestuurs- en civielrechtelijk verband De richtlijn medisch specialistische rapportage in bestuurs- en civielrechtelijk verband is opgesteld door de Werkgroep Medisch Specialistische Rapportage (WMSR) in samenwerking met de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG). De deskundige hoeft de richtlijn niet verplicht te gebruiken, de rechter zal hier niet op controleren. Volgens de beroepsgroep is het wel de bedoeling dat de deskundige volgens de richtlijn werkt, maar het is niet een harde eis voor naar beste weten. 27 De richtlijn maakt duidelijk dat de medisch specialist de grenzen van zijn deskundigheid zelf moet erkennen en eigen verantwoordelijkheid heeft, vermeldt de eisen waaraan een deskundigenrapport moet voldoen en welke opbouw het rapport moet hebben, vermeldt de eisen die aan de persoon van de deskundige worden gesteld en welke houding hij moet aannemen, omschrijft de onderzoekssetting en procedure en vermeldt een aantal specifieke aspecten bij medische beroepsaansprakelijkheid en expertises in een bestuursrechtelijk kader. De richtlijn is een hulmiddel bij het uitvoeren van de professionele werkzaamheden van de medisch deskundige. Hij geeft aan wat van de deskundige wordt verwacht. Het is altijd mogelijk om gemotiveerd 23 Leidraad deskundigen in civiele zaken 24 Leidraad deskundigen in civiele zaken, p Leidraad deskundigen in civiele zaken, p Leidraad deskundigen in civiele zaken, p Rb. Amsterdam 11 september 2008, LJN BF

15 af te wijken van een richtlijn. De richtlijn is gebaseerd op de meningen van experts en overige betrokken partijen over wat een goede deskundige is. De richtlijn is alleen voor medisch specialistische deskundigen bedoeld Gedragscode voor gerechtelijk deskundigen in civielrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken Op verzoek van de Raad voor de rechtspraak is de gedragscode voor gerechtelijk deskundigen in civielrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken opgesteld onder verantwoordelijkheid van de landelijke voorzittersoverleggen van rechtbanken en gerechtshoven. De gedragscode van het Nederlands Register Gerechtelijk Deskundigen (NRGD) wordt als uitgangspunt genomen. 29 Deze laatste is 1 januari 2010 op gerechtelijk deskundigen van toepassing geworden 30. De deskundigen moet de gedragscode in acht nemen. Partijen zullen opmerkingen maken als de deskundige niet heeft voldaan aan de kernwaarden van de richtlijn. De rechter kan op grond daarvan beslissen dat het deskundigenrapport niet onpartijdig en naar beste weten is geschreven en het rapport buiten toepassing laten. De gedagscode behandelt voornamelijk de kernwaarden die de deskundigen bij zijn onderzoek in acht moet nemen: onafhankelijkheid, onpartijdigheid, zorgvuldigheid, vakbekwaamheid en integerheid. 1.4 Evaluatie De wet vertoont weinig mazen. Opgemerkt kan worden dat de rechter een discretionaire bevoegdheid heeft om wel of niet een deskundige op verzoek van partijen te benoemen (art. 194 lid 1 Rv). Het zou kunnen zijn dat partijen vinden dat hun verzoek te makkelijk wordt afgewezen. Er blijft voor hen dan alleen nog het voorlopig verzoek van art. 202 Rv over. Volgens mr. Smit willen partijen vaak snel een deskundigen inschakelen. Volgens hem is de frequentie dat de rechter een deskundige inschakelt, precies goed. De rechter weet wanneer hij te weinig kennis heeft en zal dan niet aarzelen een deskundigen te benoemen. Zie hierover hoofdstuk 2. Partijen kunnen zelf ook nog met deskundigenrapporten komen van eigen deskundigen die niet door de rechter zijn benoemd. De rechter zal dan ook zijn eigen deskundige vragen nog een keer naar de vraagstelling te kijken en de rapporten te vergelijken, aldus mr. Smit. Partijen willen dat hun zaak serieus genomen wordt. Naar mijn mening denken partijen te snel dat een rechter een verzoek niet honoreert wegens moeite en/of kosten. 28 Richtlijn medisch specialistische rapportage in bestuurs- en civielrechtelijk verband 29 Gedragscode voor gerechtelijk deskundigen in civielrechtelijke en bestuursrechtelijke zaken 30 Coster van Voorhout 2010, p. 8 15

16 Het inschakelen van een deskundige kost extra tijd en ook dat moet meegenomen worden in de afweging. Een rechter weet waar zijn eigen kennis ophoudt en hij de kennis van een deskundige nodig heeft. Het doen van een uitspraak zou ook lastig te motiveren zijn zonder kennis. Ook kan er een opmerking over de toepassing van de leidraad worden gemaakt. Er wordt niet door de rechter gecontroleerd of de deskundige zich houdt aan de besproken leidraad. Volgens mij is dit geen probleem, aangezien partijen nog opmerkingen kunnen maken. Er komt dan vanzelf naar voren dat de deskundige niet volgens de leidraad heeft gewerkt. Is dit op een onaanvaardbare manier, dan kan de rechter het rapport alsnog buiten toepassing laten. Er is in Nederland veel discussie over de vraag of het genoeg is om de deskundige aansprakelijk te kunnen stellen of de deskundige aan het tuchtrecht te onderwerpen. Wraken zou een andere mogelijke optie zijn. Zie hiervoor paragraaf 4.4 en

17 Hoofdstuk 2: Hoe wordt er invulling gegeven aan de regels rondom de medisch deskundige in de praktijk? 2.1 Inleiding Geschillen over de aansprakelijkheid van de arts kunnen schematisch beschreven worden. Eerst worden de feiten vastgesteld, daarna wordt beoordeeld of de arts een rechtsregel of norm heeft overschreden. Rechters hebben de medische kennis van een deskundige nodig bij die beoordeling. Deze deskundige beschrijft de feiten vanuit medisch perspectief en probeert ze op te helderen. Vervolgens trekt hij een conclusie over of de arts, volgens de opvattingen van de beroepsgroep, juist heeft gehandeld. 31 In de praktijk kristalliseren de regels die in het vorige hoofdstuk beschreven zijn en die bij het bovenstaande van toepassing zijn, uit. Soms zoals verwacht, soms anders. Aan de ene kant lossen verwachte problemen zich vanzelf op en aan de andere kant ontstaan er problemen in de praktijk die niet waren voorzien. In dit hoofdstuk wordt deze praktijk beschreven. Eerst worden de problemen in de praktijk (medisch en juridisch oordeel, grenzen van het onderzoek en invloed van partijen) behandeld, daarna worden nieuwe initiatieven beschreven, die samen met de problemen in de praktijk geëvalueerd worden in de laatste paragraaf. Dit hoofdstuk wordt grotendeels ondersteund door de mening van een rechter, mr. R.J.M. Smit, raadsheer en vice-president bij het Gerechtshof Amsterdam. 2.2 Problemen in de praktijk Medisch en juridisch oordeel De deskundige geeft een medisch oordeel, de rechter een juridisch oordeel. Formeel zijn dit twee verschillende dingen, in de praktijk lopen ze nog weleens doorelkaar De deskundige op de stoel van de rechter Bij medische aansprakelijkheidszaken is er altijd een terugkomend probleem. Zowel artsen als juristen moeten hun oordeel vormen over het in geschil zijnde handelen van de arts. Beide beroepsgroepen gebruiken een ander toetsingskader, terwijl de conclusies op papier vaak niet veel van elkaar verschillen. Dit geldt voor zowel een deskundigenbericht ter voorlichting van de rechter, als voor het deskundigenbericht als bewijs. Het is de bedoeling dat de rechter een 31 Akkermans e.a. 2009, p

18 juridisch oordeel geeft over de conclusie die de deskundige in zijn bericht heeft getrokken. In de praktijk lijkt het vaak alsof het juridisch oordeel al is gegeven met het oordeel van de deskundige. 32 De rechter neemt namelijk meestal de conclusie van de deskundige over. Volgens mr. Smit kan dit bijna niet anders. De rechter vraagt niet voor niets een oordeel over de feiten aan de medisch deskundige, daar heeft hij zelf te weinig kennis voor. De deskundige kijkt of een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot op dezelfde manier zou hebben gehandeld als de aansprakelijk gestelde arts. 33 Deze norm is gedestileerd uit art. 7:453 BW. Is de deskundige van oordeel dat het antwoord bevestigend is, dan is dit een medisch oordeel. De rechter heeft de deskundige opgeroepen voor zijn medische kennis, daarom zal de rechter de conclusie in principe overnemen en dit verwoorden in een juridisch oordeel. Mr. Smit vervolgt: Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor een oordeel van de tuchtrechter. Dit wordt ook vaak overgenomen. Eigenlijk wordt een deskundigenoordeel alleen op methodologische of processuele gronden buiten beschouwing gelaten. Een andere optie is natuurlijk dat partijen voldoende kunnen aandragen dat tegen de conclusie ingaat, maar ook dat is weer iets anders en komt weinig voor. Het overnemen van de conclusie van een deskundige is ook niet erg. De rechter is geen deskundige, hij kan zich niet nog verder specialiseren. 34 Het is wel de bedoeling het medisch en het juridisch oordeel formeel uit elkaar te houden en de deskundige geen juridische vragen te stellen. Geen juridische vragen stellen, betekent niet dat de rechter de deskundige alleen naar de feiten mag vragen. Het tegendeel is het geval. Volgens mr. Smit geeft de rechter de feiten aan de deskundige, waarna de deskundige zijn medisch oordeel geeft. Er worden alleen vragen over de feiten gesteld, als deze onduidelijk zijn. Bijvoorbeeld als het niet helder is wanneer een medicijn precies is toegediend. Mr. Smit denkt niet dat het nodig is dat de wet precies vermeldt wat de rechter wel en niet aan de deskundige mag vragen. De rechter weet dat hij niet deskundig is en hij de nodige voorzichtigheid moet betrachten. Er is volgens mr. Smit dan ook geen hiaat in de wet IMWD-vraagstelling Net als een wetswijziging lijkt het mr. Smit geen goed idee om een algemene vragenlijst op te stellen, zoals de IMWD-vraagstelling. De projectgroep medische deskundigen in de rechtspleging van de Vrije Universiteit heeft in samenwerking met de Interdisciplinaire Werkgroep Medische Deskundigen (IWMD) een studiemodel ontwikkeld voor de 32 Akkermans e.a. 2009, p HR 13 januari 1995, NJ 1997, Zie hiervoor mijn bacheloressay Specialisatie binnen de rechterlijke macht in civielrechtelijke zaken 18

19 vraagstelling bij ongevallen. Dit model is bekend geworden als de IMWD-vraagstelling en wordt veel gebruikt in de praktijk. De vraagstelling levert in deze zaken nu veel minder problemen op dan vroeger. 35 Inmiddels is er sinds 2009 een nieuwe versie. Deze gaat over de situatie waarin vaststaat dat de benadeelde een ongeval is overkomen, maar er discussie is over wat de gevolgen daarvan zijn. 36 Mr. Smit denkt dat een soortgelijke vragenlijst (nog) niet mogelijk is bij de vraag naar de aansprakelijkheid van de arts. De vragen die de rechter daarbij aan de deskundige stelt, zijn te divers. Het is lastig die vragen in een algemene vragenlijst om te zetten. De vragenlijst met betrekking tot de aansprakelijkheid van de arts zou dan erg kort worden Motiveringsplicht In hoofdstuk één werd de motiveringsplicht bij het wel of niet overnemen van een deskundigenbericht bersproken. De rechter moet zijn oordeel extra motiveren als hij het oordeel van zijn eigen deskundige niet volgt. Mr. Smit vindt dit geen belemmering en denkt niet dat een rechter hierdoor makkelijker het oordeel van zijn eigen deskundige volgt, waardoor de deskundige op de stoel van de rechter komt te zitten. Als partijen bezwaren hebben, moet het oordeel ook extra gemotiveerd worden, ookal wordt het oordeel van de deskundige gevolgd. Het is niet storend om extra te motiveren, ook niet als de rechter zijn eigen deskundige niet volgt. Het gaat namelijk om een medisch oordeel. Het is logisch om het medisch oordeel, de medische kwalificaties van de deskundige aan te nemen en dus ook logisch om exta te motiveren als je het oordeel niet volgt De grenzen van het onderzoek Het komt wel eens voor dat een deskundige met zijn onderzoek bezig is en iets ontdekt dat niet tot de onderzoeksvragen behoort, maar wel van belang is voor het geschil. Dit komt voor bij zowel het deskundigenbericht ter voorlichting van de rechter, als bij het deskundigenbericht als bewijs. Een voorbeeld: aan een deskundige is de vraag voorgelegd of op een röntgenfoto een bepaalde afwijkig te zien is. De deskundige constateert dat de afwijking inderdaad niet te zien is, maar constateert daarnaast dat de afwijking niet is te zien, omdat de foto uit de verkeerde hoek is genomen. Moet of mag de deskundige in zijn rapport vermelden dat de foto uit de verkeerde hoek is genomen, als dit niet tussen partijen in geschil 35 Akkermans e.a. 2009, p

20 is? 37 De wet zegt hier niets over en ook de jurisprudentie geeft geen helderheid. Volgens mr. Smit mag een deskundige dit vermelden in zijn rapport en is dit zelfs zeer wenselijk. Één van de slotvragen aan de deskundige is vaak of de deskundige nog opmerkingen of bevindingen heeft die voor de uitkomst van belang zijn. Het geval uit de casus valt hier onder. Ook als deze slotvraag niet is gesteld vindt mr. Smit dat de deskundige de verkeerde hoek moet melden. Een andere vraag is nu of dit onderdeel van het rapport (het feit dat de foto uit de verkeerde hoek is genomen), het feit dat niet tussen partijen in geschil is, aan de beslissing van de rechter ten grondslag mag liggen. Volgens mr. Smit kun je wel overnemen dat de foto uit de verkeerde hoek is genomen, maar niet dat de arts nu om die reden een fout heeft gemaakt en aansprakelijk is. Partijen zullen zelf moeten aandragen op welke grond de arts volgens hen een fout heeft gemaakt Invloed van partijen Het is onduidelijk of partijen van de deskundige mogen verlangen dat hij feiten bij het advies betrekt of juist erbuiten houdt. Partijen mogen de opdracht aan de deskundige niet uitbreiden of aanvullen door middel van opmerkingen of verzoeken 38, maar bij een voorlopig deskundigenbericht is de praktijk soms anders. Een voorlopig deskundigenbericht wordt in principe op verzoek van partijen gelast. Het komt daarom vaak voor dat partijen meer invloed hebben dan volgens de bedoeling van de wet. 39 De Hoge Raad is wat terughoudend en vindt dat partijen niet te veel invloed mogen hebben. 40 Ook mr. Smit zegt dat de rechter uiteindelijk beslist. Partijen kunnen wel verzoeken doen, maar de rechter zegt de deskundige wat hij moet onderzoeken. Dit staat natuurlijk los van het advies van een niet door de rechter benoemde deskundige. In een bodemprocedure heeft een partij ook op andere manieren weingig invloed als het om de deskundige gaat. Een partij komt vaak aan met extra eigen deskundige om haar standpunt extra steun te geven. In de praktijk wordt daar weinig mee gedaan, aldus mr. Smit, tenzij er 37 Het voorbeeld is afkomstig uit een discussie tijdens de PAO-opleiding Gerechtelijk deskundigen van de universiteit Leiden in 2006 via De Groot 2008, p Art. 198 lid 2 Rv 39 De Groot 2008, p HR 30 juni 2006, LJN AX

21 veel twijfel is ontstaan. In dat geval vraagt de rechter aan de eigen deskundige de feiten nog eens te onderzoeken en de rapporten van de partijdeskundigen te beoordelen. 2.4 Registers Registers dragen bij aan de bevordering van de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtspraak dor het registreren van deskundigen die voldoen aan de eisen, zowel op het gebied van hun specifieke vakdeskundigheid, als op het terrein van het optreden als deskundige in rechte. 41 Voor de medisch deskundige zijn de volgende registers van belang: het Landelijk Register van Gerechtelijke deskundigen (LRGD), de deskundigenindex van de Raad voor de rechtspraak (DIX) en het register van de Stichting Opleiding en Registratie Medisch Deskundigen (ORMED). 42 Het Landelijk Register van Gerechtelijke deskundigen (LRGD) bestaat sinds Het register wordt beheert door de stichting Landelijk Register van Gerechtelijk deskundigen. Het LRGD is een openbaar register. De opgenomen gerechtelijke deskundigen zijn voldoende toegerust om adequaat op te kunnen treden in een procedure. In het LRGD staan deskundigen geregistreerd die op alle vakgebieden werkzaam zijn die nodig zijn voor het civiele recht, het strafrecht en het bestuursrecht. De voorwaarden waaraan deskundigen die opgenomen worden moeten voldoen zien op zowel de vakdeskundigheid van de deskundige, als op zijn kennis van de juridische aspecten van het optreden als deskundige in rechte. 43 Een onafhankelijke Raad van Toezicht houdt toezicht op het handhaven van de kwaliteitsnorm. Het LRGD biedt waarschijnlijk de maximaal haalbare waarborg voor de kwaliteit van de geregistreerde deskundigen. Het LRGD is volledig in werking en toegankelijk via internet voor alle procespartijen. 44 De deskundigenindex van de Raad voor de Rechtspraak (DIX) bestaat sinds 2008 en verzamelt gegevens van deskundigen die al eerder in civiele- of bestuurszaken hebben opgetreden. De gegevens worden door de deskundigen zelf aangeleverd. De gegevens die in het register beschikbaar zijn, zijn alleen toegankelijk voor de rechterlijke organisatie. De deskundigen kunnen wel zelf hun adresgegevens raadplegen en aanvullingen en correcties voor de overige gegevens doorgeven. Naast door de deskundige zelf aangedragen gegevens, 41 Van Schelven 2009, p Van Schelven 2009, p reglementen en besluiten, Besluit voorwaarden voor registratie 44 Van Schelven 2009, p

22 worden gegevens over rapporten die door deskundigen zijn geschreven opgenomen, zoals de tijd en kosten die ermee gepaard gingen. 45 In het register van de Stichting Opleiding en Registratie Medisch Deskundigen (ORMED) staan alleen medisch deskundigen geregistreerd. ORMED is in 2005 opgericht door de Stichting Personenschade Instituut van Verzkeraars (PIV) en de Vereniging van letselschadeadvocaten (LSA). Ze heeft als doelstelling expertises van deskundigen bij medisch-juridische kwesties te bevorderen in de ruimste zin des woords. De stichting leidt artsen op om effectief op te kunnen treden als gerechtelijk deskundige in letselschadezaken en registreert deze artsen in hun register. 46 Rechters kijken nog niet standaard in deze registers. Juridisch medewerkers regelen een deskundige en zoeken daarvoor eerst in de eigen archieven. Tenzij partijen het eens zijn over het inschakelen van een bepaalde deskundige. Dan beslist de rechter dat deze deskundige wordt ingeschakeld. Er wordt verder niet gekeken of de deskundige in één van bovenstaande registers is ingeschreven, aldus mr. Smit. 2.5 Een deskundigenopleiding Aan de Universiteit Leiden kunnen deskundigen een Post Academische Opleiding (PAO) opleiding tot gerechtelijk deskundige volgen. De opleiding speelt als eerste en tot nu toe als enige in Nederland in op de ontwikkeling om eisen aan de juridische kennis en vaardigheden van een deskundige die in rechte optreedt, te stellen. De doelstelling is deskundigen door middel van een opleiding van ongeveer een half jaar vertrouwd maken met de beginselen van het procesrecht en kennis te laten maken met het juridisch jargon en de denkwereld achter de rechtswetenschap. Tijdens de opleiding kunnen deskundigen oefenen in het rapporteren en het optreden in de rechtbank. De opleiding wordt afgerond met een mondeling examen, beoordeeld door een rechter en iemand met kennis van het vakgebied van de deskundige Van Schelven 2009, p Van Schelven 2009, p

23 2.6 Evaluatie en kwaliteit In dit hoofdstuk is duidelijk geworden dat de praktijk van de medisch deskundige de nodige discussie oplevert. Één van deze discussies is de vraag in hoeverre een deskundige juridische oordelen mag geven. Naar mijn mening kan de deskundige formeel gezien alleen een medisch oordeel geven. Dit oordeel bevat ook het antwoord van de deskundige op de vraag of hij vindt of de aansprakelijk gestelde arts een beroepsfout heeft gemaakt. Het lijkt mij niet dat de deskundige hier een grens over gaat en op de stoel van de rechter gaat zitten. De deskundige is de enige tijdens de procedure met voldoende kennis om de normschending te bepalen. De rechter heeft hier te weinig medische kennis voor. Het is ook niet mogelijk en onnodig dat de rechter meer medische kennis verwerft. Hier is verdergaande specialisatie voor nodig en dit is in de praktijk niet haalbaar. 48 Bovendien moet de rechter nog een juridisch oordeel geven over het medisch oordeel van de deskundige. Als een deskundige oordeelt dat een arts niet volgens de normen van zijn beroepsgroep heeft gehandeld, wil dat nog niet zeggen dat de rechter zal oordelen dat de arts aansprakelijk is. Hierdoor is, naar mijn mening, voldoende gewaarborgd dat de deskundige de rechter niet onnodig beïnvloedt. Een ander punt van discussie is de grens van het deskundigenonderzoek. Wet en jurisprudentie zijn hier onduidelijk over. Als we kijken naar het voorbeeld van de röntgenfoto van paragraaf 2.2.2, dan komt het de kwaliteit van de rechtspraak, naar mijn mening ten goede als de deskundige enige vrijheid heeft. De kennis van de deskundige kan zo ook beter worden benut. Er kunnen simpelweg situaties ontstaan die de rechter niet heeft voorzien. De deskundige heeft de kennis om de onvoorziene situatie duidelijk uit te leggen in zijn rapport. Waarom zou een deskundige dan beperkt moeten worden? Een rechter mag ook niet buiten de feiten treden, maar een deskundige is geen rechter. Bovendien wordt een deskundige in principe gevraagd of hij nog iets toegevoegd heeft. De praktijk wijst dus uit dat het de bedoeling is dat de deskundige enige vrijheid krijgt. 48 Zie hiervoor mijn bacheloressay Specialisatie binnen de rechterlijke macht in civielrechtelijke zaken 23

24 Men hoeft niet bang te zijn dat de rechter de aansprakelijkheid van de arts op de vrijheden van de deskundige baseert. Als er nieuwe feiten naar boven komen, dan moeten partijen deze in het geding brengen. Pas dan kan de rechter erover oordelen. Net zoals de vraag of een deskundige nog iets heeft toe te voegen, worden er meer standaard vragen gesteld. Naar mijn mening is het echter geen goed idee een standaard vragenlijst op te stellen, zoals de IMWD-vraagstelling. De vragen die de rechter bij geschillen over de aansprakelijkheid van de arts aan de deskundige stelt, zijn te divers. Het is lastig die vragen in een algemene vragenlijst om te zetten. De vragenlijst met betrekking tot de aansprakelijkheid van de arts zou dan erg kort worden. Het lijkt wel een goed idee deskundigen te registreren in een register. Het valt aan te bevelen alle gerechtelijk deskundigen in één register onder te brengen. Het is namelijk mogelijk dat er in één zaak verschillende deskundigen nodig zijn. Het is dan handig dat alle deskundigen in één oogopslag te vinden zijn. Het register moet dan wel lijken op het LRGD en niet op het DIX-register. Uit dit laatste register kun je namelijk wel iets van kwaliteit halen (uit de tijd en kosten die gemoeid zijn met een onderzoek), maar geen individuele vakdeskundigheid en juridische kennis. Hiervoor wordt aansluiting gezocht bij het register voor deskundigen in strafzaken. 49 Het lijkt mij onwenselijk dat er twee registers naast elkaar worden gelegd. Daarnaast is het nog niet verplicht om een register te raadplegen bij het inroepen van een deskundige en worden deskundigen nog niet verplicht zich in te schrijven in een register. Het lijkt mij verstandig deze zaken eerst te regelen, voordat we kunnen spreken van een alles omvattend register. In de praktijk blijkt dat de juridisch medewerkers bij de gerechtelijke instellingen de registers nog weinig raadplegen. Er wordt eerst in de eigen archieven gekeken. Voor de nabije toekomst lijkt het mij nuttig langzaam toe te werken naar een alles omvattend register, maar (nog) niet verplicht te stellen een keuze uit deze deskundigen te maken. Wel is het belangrijk dat alle procespartijen het register kunnen inzien. Juist voor partijen is een register nuttig, zelfs advocaten hebben soms weinig ervaring met het inschakelen van een medisch deskundige of roepen steeds dezelfde in. De deskundigheid van deskundigen zou beter benut kunnen worden als advocaten in een register zouden kijken, één deskundige heeft nog geen kennis van alle medische onderwerpen. 49 Van Schelven 2009, p

25 De deskundige zelf, kan zijn kennis verbeteren op juridische gebied. Zijn rapport wordt daardoor duidelijker leesbaar voor de rechter. 50 De deskundige kan deze kennis opdoen tijdens de (PAO) opleiding gerechtelijk deskundige. Het lijkt mij verstandig deze opleiding verplicht te stellen voor deskundige die meer dan eens als deskundige in rechte optreden en/of zich willen inschrijven in een register. 50 Van Schelven 2009, p

26 Hoofdstuk 3: Wat is er geregeld met betrekking tot de medisch deskundige in het tuchtrecht? 3.1 Inleiding In het tuchtrecht wordt de hulp van een medisch deskundige beduidend minder ingeroepen dan in het civiele recht. In het tuchtcollege zitten namelijk leden-beroepsgenoten, artsen die in principe op het gebied van de klacht werkzaam zijn. Toch is het nuttig de medisch deskundige in het tuchtrecht kort te bespreken, vooral omdat de medisch deskundige als arts zelf onder het tuchtrecht valt. Eerst wordt een korte uitgeleg gegeven over het tuchtrecht en de samenstelling van de tuchtcollges, daarna wordt de bestaande regelgeving besproken, gevolgd door het gebruik van een tuchtrechtelijke uitspraak in het civiele recht en de onderwerping aan het tuchtrecht van de medisch deskundige zelf. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een vergelijking van tuchtrecht en het civiele recht. 3.2 Het tuchtrecht en het tuchtcollege Een procedure bij een tuchtcollege kan voor, na of naast een civielrechtelijke procedure worden gestart. 51 Het tuchtrecht heeft als doel de kwaliteit van de beroepsbeoefening in de gezondheidszorg te bewaken 52 en genoegdoening voor de belanghebbende 53. Artsen, tandartsen, apothekers, gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, fysiotherapeuten, verloskundigen en verpleegkundigen die ingeschreven staan in het BIG-register, zijn onderworpen aan tuchtrechtspraak (art 47 lid 1 en 2 Wet BIG). Een klacht komt in eerste instantie terecht bij één van de vijf regionale tuchtcolleges (art. 53 en 54 Wet BIG en art. 3 Tuchtrechtbesluit BIG). Een regionaal tuchtcollege bestaat uit twee rechtsgeleerde leden waarvan één voorzitter is en drie leden-beroepsgenoten met een beroep uit de categorieën van art. 47 lid 2 Wet BIG (art. 55 lid 1 Wet BIG). De voorzitter kan ook besluiten dat een tuchtcollege bij bepaalde zaken moet bestaan uit de voorzitter en twee ledenberoepsgenoten uit de categorie waartoe degene over wie is geklaagd behoort (art. 55 lid 2 Wet BIG). 51 Leenen e.a. 2008, p Leenen e.a. 2008, p