Handels- en investeringscijfers Nederland-Ethiopië 1 november 2016

Transcriptie

1 Handels- en investeringscijfers Nederland-Ethiopië 1 november Samenvatting Ethiopië behoort tot de honderdtien belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Ethiopië had in een omvang van ruim 325 miljoen euro. Daarbij beliep de Nederlandse goederenexport 82,7 miljoen euro. Het is onbekend hoe groot de financiële belangen (FDI) van het Nederlands bedrijfsleven in Ethiopië zijn. DNB mag om privacy-redenen geen FDI-cijfers publiceren. 2. Economie en buitenlandse handel Het gemiddelde inkomen in Ethiopië bedroeg in USD (gecorrigeerd voor koopkrachtpariteiten (PPP)) 2 per inwoner (99,4 miljoen inwoners), tegenover USD in 2011 (EIU, 2016). T.i.: het Nederlandse gemiddelde bbp bedroeg in US dollar (PPP). Het bbp van Ethiopië beliep in volgens EIU 57,4 miljard US dollar. Dit was 7,6% van het Nederlandse bbp (755 miljard US dollar (680 miljard euro)). Volgens EIU groeit het Ethiopische bbp dit jaar met 3,6%, Voor 2017 voorziet EIU een bbp-groei van 5,1% (volumegroei t.o.v. voorgaand jaar, zie figuur 1). Hierdoor stijgt het Ethiopische bbp per hoofd naar verwachting tot USD (PPP) in 2017 (EIU, 2016). Figuur 1 Economische ontwikkeling Ethiopië 1 Dit overzicht is in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gemaakt. 2 Dit wil zeggen dat gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van een US dollar in het betreffende land. In het ene land kun je voor een US dollar (of euro) meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van US dollar prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 1 van 13

2 Positie op Human Development Index Op de Human Development Index van de VN deze index kijkt breder dan het bbp per hoofd (PPP), namelijk ook naar levensverwachting/gezondheidszorg en analfabetisme/opleidingsniveau staat Ethiopië 174 e. Nederland staat 5 e, de VS 8 e, Botswana 106 e, Zuid-Afrika 116 e, Zambia 139 e, Zimbabwe 155 e, Oeganda 163 e, Rwanda 163 e, Soedan 167 e, Zuid-Soedan 169 e en Mozambique 180 e. Het ondernemingsklimaat van Ethiopië is slecht: volgens het World Economic Forum (WEF) staat het land op de 109 e positie qua meest aantrekkelijke vestigings- en investeringsklimaat. In vergelijking met diverse andere Afrikaanse landen scoort het land echter gemiddeld (zie figuur 2, GCI , Nederland staat 4 e van in totaal 138 landen) 3. Figuur 2 Ethiopiës score op WEF-ranglijst Nederland Zuid-Afrika Namibië Botswana Kenia Ethiopië Oeganda Ghana Tanzania Mali Nigeria Zimbabwe Mozambique WEF, Ook op Doing Business 4 deze ranglijst van de Wereldbank kijkt naar een geringer aantal indicatoren dan die van het WEF scoort Ethiopië bijzonder mager met een 159 e plaats (van in totaal 189 landen, zie figuur 3). Een zwak punt van het Ethiopische ondernemingsklimaat is corruptie, zo blijkt uit de 103 e positie van Ethiopië op de Corruption Perceptions Index van Transparency International deze organisatie wordt vaak de internationale "corruptiewaakhond" genoemd (van in totaal 167 landen, Nederland staat 8 e, zie 3 IMD (2016) heeft Ethiopië niet opgenomen op haar ranglijst, de 2016 IMD World Competitiveness Scoreboard (NL staat hierop 8 e ). 4 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.). 2 van 13

3 figuur 4). Daarmee heeft Ethiopië in vergelijking met diverse Afrikaanse landen, zoals Botswana (71 e ) en Zuid-Afrika (74 e ) een lagere positie. Madagaskar (167 e ) en Mozambique (137 e ) staan hoger dan Ethiopië. Nederland staat op de 28 e positie. Figuur 3 Ethiopiës score op Doing Business-ranglijst Figuur 4 Ethiopiës score op Corruption Perception Index 3 van 13

4 Buitenlandse handel Afgelopen jaren liet de ontwikkeling van de Ethiopische export van goederen en diensten een grillig verloop zien (zie tabel 1). Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van de particuliere consumptie, investeringen en overheidsuitgaven. Frappant is dat per saldo de jaarlijkse economische groei over de periode steeds tussen de 8,6 en 11,2% lag (ergo, minder sterk schommelde dan de diverse bestedingscategorieën). Ook het volume van de invoer schommelde in het tijdvak flink (zie tabel 1). Voor dit jaar voorziet EIU een stijging van de uitvoer en daling van de invoer. In 2017 verwacht EIU een stijging van zowel de export als de import van goederen en diensten. Tabel 1: Buitenlandse goederen- en dienstenhandel, %-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar Uitvoer Invoer ,4 5, ,4 22, ,3 4, ,8 20,2-7,5 4, ,2-0, ,0 5,0 Bron: Economist Intelligence Unit, Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland China is verreweg de belangrijkste handelspartners van Ethiopië (zie tabel 2A en 2B). Nederland staat in de top-5 van exportmarkten; we staan op de 3 e positie als belangrijkste Ethiopische exportmarkt (zie tabel 2A). In ging 10,6% van de Ethiopische goederenexport naar Nederland. Tabel 2A: Voornaamste Ethiopische exportpartners (bedragen x euro) Importers Exported value in 2013 Exported value in 2014 Exported value in Totale waarde Ethiopische goederenexport Somalia Kuwait Netherlands China Saudi Arabia Germany United States of America Bron: ITC, van 13

5 Als goederenleverancier is Nederland voor Ethiopië het 15 e importland (zie tabel 2B). In kwam 0,9% van de goederenimport uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste Ethiopische importpartners (bedragen x euro) Exporters Imported value in 2013 Imported value in 2014 Imported value in Totale waarde Ethiopische goederenimport China Kuwait India United States of America Japan Sweden Italy Turkey Saudi Arabia Indonesia United Arab Emirates Germany Belgium Korea, Republic of Netherlands United Kingdom France Bron: ITC, Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Ethiopië. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Ethiopië. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Ethiopië dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende Ethiopische handelspartners. 5 van 13

6 Handel vanuit Nederlands perspectief Ethiopië behoort tot de honderdtien belangrijkste Nederlandse exportmarkten. Onze goederenexport naar Ethiopië bedroeg in volgens het CBS 82,7 miljoen euro (zie tabel 3, ook voor de samenstelling), tegenover bijna 36 miljoen euro in Ethiopië was in de eerste helft van 2016 de 108 e exportmarkt voor goederen van Nederland (zie tabel A in de bijlage). Over de periode januari-augustus 2016 bedroeg de exportwaarde van goederen 59,9 miljoen euro. Indien de uitvoer zich in hetzelfde tempo ontwikkelt als in de eerste zes maanden, komt de uitvoerwaarde over geheel 2016 uit op 89,9 miljoen euro. Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Ethiopië, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totale Nederlandse goederenuitvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, De Nederlandse goederenimport uit Ethiopië had in volgens het CBS een waarde van ruim 242 miljoen euro (zie tabel 4, ook voor de samenstelling), tegenover 76 miljoen euro in Ethiopië was voor Nederland in het 77 e invoerland van goederen. Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Ethiopië, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totaal Nederlandse goedereninvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, Over de periode januari-augustus 2016 bedroeg de importwaarde van goederen 215,5 miljoen euro. Indien de invoer zich in hetzelfde tempo ontwikkelt als in de eerste helft van 2016, komt de invoerwaarde over geheel 2016 uit op 323 miljoen euro. Dat zou een stijging van 33% ten opzichte van zijn. 6 van 13

7 3. Directe buitenlandse investeringen De gecumuleerde Nederlandse directe buitenlandse investeringen (FDI) 5 (standencijfers en FDI-cijfers exclusief BFI s (Bijzondere Financiële Instellingen 6 )) in Ethiopië zijn volgens de Nederlandsche Bank (DNB) vertrouwelijk. Dit is het geval als de omvang beperkt is en/of het aantal bedrijven beperkt is. T.i: de totale waarde van Nederlandse FDI in de wereld bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). Het VK was in de grootste Nederlandse bestemming van FDI (met 135 miljard euro, stand ultimo ), gevolgd door Zwitserland (109 miljard), de VS (107 miljard euro), Luxemburg (91 miljard), België (66 miljard) en Duitsland (55 miljard). De gecumuleerde waarde van alle FDI in Ethiopië bedroeg eind 10,7 miljard US dollar (World Investment Report 2016, standen), tegenover ruim 0,9 miljard US dollar ultimo De FDI/bbp-verhouding beliep in 18,6%. De Ethiopische FDI in Nederland zijn vertrouwelijk. Dit is veelal het geval als de omvang gering is en/of het aantal bedrijven beperkt is. DNB mag dan uit privacy-overwegingen niets publiceren, omdat dit anders mogelijk tot individuele ondernemingen te herleiden is. T.i.: de totale waarde van alle FDI in Nederland bedroeg eind 693 miljard euro (DNB, 2016). De totale Ethiopische FDI in de wereld bedroeg eind 500 miljoen US dollar (UNCTAD, 2016). Tabel 5: Investeringsrelatie Ethiopië-Nederland Ethiopische investeringen in Nederland, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Nederlandse investeringen in Ethiopië, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Bron: DNB, Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat 5 Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningen-courant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed). 6 BFI's worden in de volksmond brievenbusfirma's genoemd. Ondernemingen (dus) die veelal om fiscale redenen formeel/juridisch in een land zijn gevestigd zonder dat sprake is van wezenlijke feitelijke economische activiteiten in dat land zelf. DNB omschrijft BFI's (Bijzondere Financiële Instellingen) als "ondernemingen of instellingen, ongeacht de rechtsvorm, welke ingezetenen zijn en waarin niet-ingezetenen, direct of indirect, via aandelenkapitaal of anderszins deelnemen en die tot doel hebben, of zich in belangrijke mate bezighouden met, het ontvangen van middelen van nietingezetenen en het doorbetalen daarvan aan niet-ingezetenen" (DNB, 2011). De economische bijdrage van de brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie is 3 tot 3,4 miljard euro inclusief alle belastinginkomsten (SEO, 2013). Volgens de Volkskrant (13 oktober ) kent Nederland van deze firma s. 7 van 13

8 Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het bbp). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, Den Haag, november 2016 drs. R.J. (Ron) Hogenboom Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/Concernstaf/Unit Omgevingskennis Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland november van 13

9 Bijlage Tabel A Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 1 Duitsland ,9 2 België ,3 3 Verenigd Koninkrijk ,6 4 Frankrijk ,3 5 Italië ,9 6 Verenigde Staten ,0 7 Spanje ,3 8 Polen ,9 9 China ,2 10 Zweden ,2 11 Tsjechië ,6 12 Zwitserland ,7 13 Denemarken ,7 14 Turkije ,7 15 Oostenrijk ,2 16 Singapore ,6 17 Zuid-Korea ,1 9 van 13

10 18 Russische Federatie ,3 19 Finland ,5 20 Noorwegen ,1 21 Ierland ,9 22 Hongarije ,8 23 Brazilië ,5 24 Taiwan ,0 25 Japan ,0 26 Verenigde Arabische Emiraten ,3 27 Canada ,9 28 Portugal ,1 1 van 13 0

11 2014 1e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 29 Roemenië ,3 30 Saoedi-Arabië ,0 31 Nigeria ,5 32 Australië ,4 33 Griekenland ,5 34 Hongkong ,5 35 Zuid-Afrika ,2 36 Mexico ,0 37 Israël ,1 38 India ,0 39 Slowakije ,9 40 Egypte ,1 41 Maleisië ,4 42 Thailand ,8 43 Luxemburg ,6 44 Bulgarije ,3 45 Indonesië ,7 46 Marokko ,4 47 Litouwen ,4 48 Vietnam ,3 49 Argentinië ,4 50 Estland ,5 51 Togo ,4 52 Slovenië ,7 53 Gibraltar ,2 54 Algerije ,2 55 Iran (Islamitische Republiek) ,7 56 Oekraïne ,8 57 Koeweit ,3 58 Kroatië ,3 59 Chili ,7 60 Filipijnen ,9 1 van 13 1

12 2014 1e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 61 Letland ,6 62 IJsland ,4 63 Ghana ,4 64 Kazachstan ,5 65 Qatar ,9 66 Pakistan ,0 67 Nieuw-Zeeland ,3 68 Servië ,7 69 Colombia ,9 70 Libanon ,1 71 Guinee ,3 72 Tunesië ,2 73 Cyprus ,8 74 Jordanië ,1 75 Senegal ,7 76 Oman ,2 77 Irak ,3 78 Malta ,2 79 Caymaneilanden ,2 80 Peru ,5 81 Kenia ,8 82 Curaçao ,2 83 Bangladesh ,7 84 Libië (Arabische Republiek) ,0 85 Wit-Rusland ,1 86 Ecuador ,3 87 Panama ,0 88 Bahrein ,8 89 Ivoorkust ,8 90 Bosnië-Herzegovina ,2 91 Angola ,2 92 Venezuela ,4 1 van 13 2

13 2014 1e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 93 Sri Lanka ,9 94 Suriname ,1 95 Cuba ,7 96 Azerbeidzjan ,3 97 Bahamas ,0 98 Dominicaanse Republiek ,3 99 Kameroen ,1 100 Benin ,0 101 Uruguay ,5 102 Tanzania (Verenigde Republiek) ,5 103 Macedonië ,9 104 Trinidad en Tobago ,6 105 Mauritanië ,0 106 Aruba ,1 107 Georgië ,7 108 Ethiopië ,6 109 Mali ,6 110 Congo (Democratische Republiek) ,0 111 Costa Rica ,3 112 Britse Maagdeneilanden ,0 113 Oezbekistan ,4 114 Oeganda ,9 115 Bolivia ,2 116 Paraguay ,8 117 Moldavië ,7 118 Guatemala ,3 119 Congo ,6 120 Jemen ,7 Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, van 13 3