Handels- en investeringscijfers Nederland-Denemarken 1

Transcriptie

1 Handels- en investeringscijfers Nederland-Denemarken 1 1. Samenvatting Denemarken behoort tot de vijftien belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Denemarken had in 2016 een omvang van 9,2 miljard euro. Daarbij beliep de Nederlandse goederenexport krap 5,9 miljard euro. Daarnaast exporteerde Nederland in 2015 voor 1,9 miljard euro aan diensten naar Denemarken. De waarde van de financiële belangen (FDI) van het Nederlandse bedrijfsleven in Denemarken bedroeg eind ,9 miljard euro. 2. Economie en buitenlandse handel Het gemiddelde inkomen in Denemarken bedroeg in USD (PPP) 2 per inwoner (5,6 miljoen inwoners). T.i.: het Nederlandse gemiddelde bbp bedroeg in US dollar (PPP). Het hoge Deense bbp per hoofd is, net als in Nederland, het resultaat van een hoge arbeidsparticipatie en hoge arbeidsproductiviteit. Het bbp van Denemarken bedroeg in 2016 volgens FocusEconomics 301 miljard US dollar. Dit was 40% van het Nederlandse bbp (761 miljard US dollar (692 miljard euro)). Volgens de Europese Commissie groeit de Deense economie in 2017 en 2018 met respectievelijk 1,5% en 1,8%. (zie figuur 1). Figuur 1 Economische ontwikkeling Denemarken (%-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar) % 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 investeringen bbp Bron: Europese Commissie, Dit overzicht is in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gemaakt. 2 PPP wil zeggen dat gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van een US dollar in het betreffende land. In het ene land kun je voor een US dollar (of euro) meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van US dollar prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 1 van 8

2 Positie op Human Development Index Op de Human Development Index van de VN deze index kijkt breder dan het bbp per hoofd (PPP), namelijk ook naar levensverwachting/gezondheidszorg en analfabetisme/opleidingsniveau staat Denemarken 4 e. Noorwegen staat wereldwijd op de 1 e positie, Nederland staat 5 e, Duitsland 6 e, Zweden 14 e en Finland 24 e. Het Deense ondernemingsklimaat is goed: op de ranglijst (GCI ) van het World Economic Forum (WEF) staat het land op de 12 e positie qua meest aantrekkelijke vestigings- en investeringsklimaat (van in totaal 138 landen, Nederland staat 4 e ) 3 (zie figuur 2 met een selectie van landen). Figuur 2 Deense score op WEF-GCI-ranglijst Zwitserland Nederland Duitsland Zweden Verenigd Koninkrijk Finland Noorwegen Denemarken Canada België Oostenrijk Frankrijk Ierland WEF, Op Doing Business deze ranglijst van de Wereldbank hanteert een geringer aantal indicatoren dan de WEF-lijst scoort Denemarken een uitstekende 3 e plaats, de hoogste positie van een EU-lidstaat (van in totaal 190 landen, zie figuur 3 met een selectie van landen). Een sterk punt van het Deense ondernemingsklimaat is onkreukbaarheid van overheidsdienaren, zo blijkt uit de 1 e positie op de Corruption Perceptions Index 2016 van Transparency International deze 3 Denemarken staat 6 e op ranglijst van IMD, de 2016 IMD World Competitiveness Scoreboard (NL staat hierop 8 e, deze lijst kent in totaal 61 landen). 4 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.). 2 van 8

3 organisatie wordt vaak de internationale "corruptiewaakhond" genoemd. Deze lijst telt in 167 landen, Nederland staat 8 e. Het innovatievermogen van de Deense economie rekent INSEAD-WIPO in hun Global Innovation Index 2016 tot de tien grootste van de wereld (zie Met een 8 e positie (van in totaal 128 landen) ligt het vernieuwingsvermogen van het Deense bedrijfsleven lager dan dat van de VS (4 e ), het VK (3 e ), maar hoger dan in veel EU-lidstaten (o.a. NL met een 9 e positie). Figuur 3 Deense score op Doing Business-ranglijst Denemarken Zweden Estland Finland Letland Duitsland Ierland Oostenrijk Litouwen Polen Tsjechië Nederland Slowakije World Bank, Buitenlandse handel De Deense export bestaat voor meer dan de helft uit industriële goederen, als machines, precisieapparatuur, chemische producten, e.d. Ook is Denemarken, net als Nederland, een belangrijke producent en exporteur van levensmiddelen; de sterke Deense agri-business heeft mondiale spelers als Carlsberg en Arla Foods. Eveneens kent het land een aantal grote logistieke bedrijven als (A.P. Møller) Maersk. Voor 2017 en 2018 voorziet de Europese Commissie een flinke groei van de Deense buitenlandse handel (zie tabel 1). Tabel 1: Buitenlandse goederen- en dienstenhandel, %-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar Uitvoer Invoer ,6 1, ,6 3, ,8 1, ,2 1, ,7 3, ,3 3,9 Bron: Europese Commissie, van 8

4 Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland Duitsland en Zweden zijn de belangrijkste Deense handelspartners (zie tabel 2A en 2B, ITC/TradeMap/UNCTAD heeft geen recentere handelscijfers). Nederland staat daarbij in de top-10 van exportmarkten; we staan op de 6 e positie als belangrijkste Deense exportmarkt (zie tabel 2A). In 2016 ging 4,5% van de Deense goederenexport naar Nederland. Tabel 2A: Voornaamste Deense exportpartners (bedragen x euro) Importers Exported value in 2014 Exported value in 2015 Exported value in 2016 Totale waarde Deense goederenexport Germany Sweden Norway United Kingdom United States of America Netherlands Bron: ITC, Als goederenleverancier is Nederland voor Denemarken het 3 e importland (zie tabel 2B). In 2016 kwam 8,0% van de goederenimport uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste Deense importpartners (bedragen x euro) Exporters Imported value in 2014 Imported value in 2015 Imported value in 2016 Totale waarde Deense goederenimport Germany Sweden Netherlands Bron: ITC, Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Denemarken. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Denemarken. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Denemarken dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende Deense handelspartners. 4 van 8

5 Handel vanuit Nederlands perspectief Denemarken behoort tot de vijftien belangrijkste Nederlandse exportmarkten. De waarde van onze goederenexport naar Denemarken bedroeg in 2016 volgens het CBS krap 5,9 miljard euro (zie tabel 3, ook voor de samenstelling). Denemarken was in 2016 de 13 e exportmarkt voor goederen van Nederland (zie tabel A in de bijlage). Daarnaast exporteerde Nederland in 2015 voor 1,9 miljard euro aan diensten naar Denemarken. Hiermee was het voor Nederland de 16 e afzetmarkten voor diensten. Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Denemarken, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totale Nederlandse goederenuitvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, De Nederlandse goederenimport uit Denemarken had in 2016 volgens het CBS een waarde van ruim 3,3 miljard euro (zie tabel 4, ook voor de samenstelling). Denemarken was voor Nederland het 22 e invoerland van goederen. Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Denemarken, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totaal Nederlandse goedereninvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, van 8

6 3. Directe buitenlandse investeringen De gecumuleerde Nederlandse directe buitenlandse investeringen (FDI) 5 (standencijfers en FDI-cijfers exclusief BFI s (Bijzondere Financiële Instellingen 6 )) in Denemarken bedroegen volgens de Nederlandsche Bank (DNB) eind ,9 miljard euro. T.i: de totale waarde van Nederlandse FDI in de wereld bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). Het VK was in 2015 de grootste Nederlandse bestemming van FDI (met 135 miljard euro, stand ultimo 2015), gevolgd door Zwitserland (109 miljard), de VS (107 miljard euro), Luxemburg (91 miljard), België (66 miljard) en Duitsland (55 miljard). De gecumuleerde waarde van alle FDI in Denemarken bedroeg eind ,9 miljard US dollar (World Investment Report 2016, standen), tegenover 73,6 miljard US dollar ultimo De FDI/bbp-ratio voor Denemarken bedroeg in ,2%. Het land scoort hiermee in internationaal perspectief redelijk (zie tabel 5). Ter vergelijking: voor Griekenland bedroeg de FDI/bbp-verhouding 9,1%, voor Canada 48,7%, voor Zuid-Afrika 39,9% en voor Zwitserland 125,3% 7. Tabel 5: Inkomende FDI (standen) als % van bbp (2015) Nederland 95,8 België 103,1 Denemarken 34,2 Ierland 183,0 Finland 40,2 Noorwegen 38,3 Zweden 57,2 Polen 44,9 VK 51,1 Bron: UNCTAD, Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningen-courant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed). 6 BFI's worden in de volksmond brievenbusfirma's genoemd. Ondernemingen (dus) die veelal om fiscale redenen formeel/juridisch in een land zijn gevestigd zonder dat sprake is van wezenlijke feitelijke economische activiteiten in dat land zelf. DNB omschrijft BFI's (Bijzondere Financiële Instellingen) als "ondernemingen of instellingen, ongeacht de rechtsvorm, welke ingezetenen zijn en waarin niet-ingezetenen, direct of indirect, via aandelenkapitaal of anderszins deelnemen en die tot doel hebben, of zich in belangrijke mate bezighouden met, het ontvangen van middelen van nietingezetenen en het doorbetalen daarvan aan niet-ingezetenen" (DNB, 2011). De economische bijdrage van de brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie is 3 tot 3,4 miljard euro inclusief alle belastinginkomsten (SEO, 2013). Volgens de Volkskrant (13 oktober 2015) kent Nederland van deze firma s. 7 Overigens is naast het percentage ook de aard van de FDI van belang om meer te kunnen zeggen over de totale impact (qua banen, toegevoegde waarde, innovatie en kennisoverdracht) op een economie. Gaat het bijvoorbeeld om FDI in kapitaalintensieve sectoren (zoals bij de winning van olie en gas) of juist om FDI in dienstverlenende ondernemingen? Bij de eerste vorm is per arbeidsplaats gemiddeld genomen een hoger FDI-bedrag gemoeid dan bij FDI in de dienstensector. Ook is de aard van economische activiteit van belang: is het een fabriek waar laagopgeleide werknemers onderdelen in elkaar zetten, of juist een high-tech-productielocatie met bijbehorende en zelfstandige R&Dfaciliteiten. De laatste FDI-vorm heeft, begrijpelijk, een hogere positieve impact dan de eerste. 6 van 8

7 Nederland had volgens de DNB-cijfers met een FDI-omvang van 2,9 miljard euro in 2015 een aandeel van circa 3,2% in de totale inkomende FDI in Denemarken 8. De Deense FDI hadden eind 2015 een waarde van 7,9 miljard euro. Dit kwam overeen met 1,1% van de alle FDI in Nederland (eind 2015 bedroeg de waarde hiervan 693 miljard euro (DNB, 2016)). De totale Deense FDI in de wereld hadden eind 2015 een omvang van 190,6 miljard US dollar, tegenover 73,1 miljard US dollar in 2000 (UNCTAD, 2016). Tabel 5: Investeringsrelatie Denemarken-Nederland Deense investeringen in Nederland, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Nederlandse investeringen in Denemarken, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Bron: DNB, Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het bbp). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, drs. R.J. (Ron) Hogenboom (ron.hogenboom@rvo.nl) Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/Concernstaf/Unit Omgevingskennis Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland maart Hierbij zijn FDI-investeringen exclusief de BFI s genomen (zie verder in dit document de toelichting/uitleg op BFI s). Nederland heeft een bijzonder grote in- en uitgaande FDI-belangen (standen), zeker inclusief BFI s. Eind 2011 bedroeg de uitgaande de totale FDI-omvang krap miljard euro (standen) (CPB, 2013). Dit maakt dat de positie van Nederland als buitenlandse investeerder sterk kan verschillen al naar gelang wordt gekeken naar de FDI inclusief of exclusief BFI s. Sowieso kunnen de cijfers van DNB verschillen van de cijfers in het betreffende land. Internationaal komen verschillen in statistisch cijfermateriaal helaas vaak voor (zie ook het kader over handelscijfers). 7 van 8

8 Bijlage Tabel A Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %- mutatie 2016 t.o.v Duitsland ,0 2 België ,9 3 Verenigd Koninkrijk ,4 4 Frankrijk ,1 5 Italië ,1 6 Verenigde Staten ,4 7 Spanje ,7 8 Polen ,1 9 China ,7 10 Zweden ,4 11 Tsjechië ,4 12 Zwitserland ,0 13 Denemarken ,1 14 Turkije ,3 15 Oostenrijk ,0 16 Singapore ,9 17 Russische Federatie ,0 18 Finland ,7 19 Zuid-Korea ,6 20 Noorwegen ,5 21 Taiwan ,3 22 Ierland ,8 23 Japan ,9 24 Brazilië ,2 25 Hongarije ,8 26 Canada ,8 27 Verenigde Arabische Emiraten ,6 28 Portugal ,6 29 Roemenië ,0 Bron: CBS, 2017 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, van 8