Handels- en investeringscijfers Nederland-Tunesië 1

Transcriptie

1 Handels- en investeringscijfers Nederland-Tunesië 1 1. Samenvatting Tunesië behoort tot de tachtig belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Tunesië had in 2016 een omvang van 456 miljoen euro. Daarbij beliep de Nederlandse goederenexport 292 miljoen euro. Daarnaast exporteerde Nederland in 2016 voor 65 miljoen euro aan diensten naar Tunesië. De waarde van de financiële belangen (FDI) van het Nederlandse bedrijfsleven in Tunesië bedroeg eind miljoen euro. 2. Economie en buitenlandse handel Het gemiddelde inkomen in Tunesië bedroeg in USD (nominaal) 2 per inwoner (11,2 miljoen inwoners). T.i.: het Nederlandse gemiddelde bbp bedroeg in US dollar (PPP). Het bbp van Tunesië bedroeg in 2016 volgens FocusEconomics 41,2 miljard US dollar. Dit was 5,4% van het Nederlandse bbp (761 miljard US dollar (692 miljard euro)). Volgens FocusEconomics 3 groeit de Tunesische economie in 2017 en 2018 met respectievelijk 2,1% en 3%. Positie op Human Development Index Op de Human Development Index van de VN deze index kijkt breder dan het bbp per hoofd (PPP), namelijk ook naar levensverwachting/gezondheidszorg en analfabetisme/opleidingsniveau staat Tunesië 96 e. Nederland staat 5 e, Algerije 83 e, Libië 94 e, Egypte 108 e en Marokko 126 e. Het Tunesische ondernemingsklimaat is slecht: op de ranglijst (GCI ) van het World Economic Forum (WEF) staat het land op de 95 e positie qua meest aantrekkelijke vestigings- en investeringsklimaat (van in totaal 138 landen, Nederland staat 4 e ) (zie figuur 1 met een selectie van landen). Op Doing Business deze ranglijst van de Wereldbank hanteert een geringer aantal indicatoren dan de WEF-lijst scoort Tunesië een magere 77 e plaats (van in totaal 190 landen, zie figuur 2 met een selectie van landen). Een zwak punt van het Tunesische ondernemingsklimaat is corruptie, zo blijkt uit de 75 e positie op de Corruption Perceptions Index 2016van Transparency International deze organisatie wordt vaak de internationale "corruptiewaakhond" genoemd. Deze lijst telt in 167 landen, Nederland staat 8 e, zie figuur 3 met een selectie van landen. 1 Dit overzicht is in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gemaakt. 2 FocusEconomics heeft geen cijfers gecorrigeerd voor koopkrachtpariteiten (PPP). PPP wil zeggen dat gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van een US dollar in het betreffende land. In het ene land kun je voor een US dollar (of euro) meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van US dollar prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 3 Dit betreft de zogeheten consensus Forecast die FocusEconomics heeft gehouden onder een aantal professionele ramingsinstituten, zoals banken. 4 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.). 1 van 12

2 Figuur 1 Score Tunesië op WEF-GCI-ranglijst Nederland Spanje Portugal Zuid-Afrika Turkije Marokko Griekenland Algerije Tunesië Ghana Egypte WEF, Figuur 2 Score Tunesië op Doing Business-ranglijst Portugal Nederland Frankrijk Spanje Griekenland Marokko Turkije Zuid-Afrika Tunesië Ghana Egypte Algerije Libië World Bank, van 12

3 Figuur 3 Score Tunesië op Corruption Perception Index Nederland Frankrijk Spanje Zuid-Afrika Griekenland Ghana Tunesië Turkije Marokko Egypte Algerije Libië Transparency International, Buitenlandse handel Na een tweetal minder florissante jaren (zie tabel 1), verwacht FocusEconomics voor 2017 en 2018 een nominale groei van zowel de Tunesische export als import van goederen en diensten. Ook voor de jaren daarna gaat FocusEconomics uit van een verdere groei van de buitenlandse handel van Tunesië. Tabel 1: Buitenlandse goederen- en dienstenhandel, nominale %-mutatie t.o.v. voorgaand jaar Uitvoer Invoer ,6-2, ,3-1, ,9 4, ,3-18, ,6-6, ,8 1, ,9 5,0 Bron: FocusEconomics, Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland Frankrijk en Italië zijn de belangrijkste Tunesische handelspartners (zie tabel 2A en 2B, ITC/TradeMap/UNCTAD heeft geen recentere handelscijfers). Nederland staat daarbij in de top-10 van belangrijkste Tunesische exportmarkten (zie tabel 2A). In 2015 ging 1,7% van de Tunesische goederenexport naar Nederland. 3 van 12

4 Tabel 2A: Voornaamste Tunesische exportpartners (bedragen x euro) Importers Exported value in 2013 Exported value in 2014 Exported value in 2015 Totale waarde Tunesische goederenexport France Italy Germany Spain Algeria Libya, State of United Kingdom United States of America Belgium Netherlands Bron: ITC, Als goederenleverancier is Nederland voor Tunesië het 19 e importland (zie tabel 2B). In 2015 kwam 1,1% van de goederenimport uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste Tunesische importpartners (bedragen x euro) Exporters Imported value in 2013 Imported value in 2014 Imported value in 2015 Totale waarde Tunesische goederenimport France Italy China Germany Spain Russian Federation Algeria Turkey United States of America Ukraine Brazil Azerbaijan van 12

5 13 United Kingdom Belgium India Saudi Arabia Malta Japan Netherlands Bron: ITC, Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Tunesië. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Tunesië. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Tunesië dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende Tunesische handelspartners. Handel vanuit Nederlands perspectief Tunesië behoort tot de tachtig belangrijkste Nederlandse exportmarkten. De waarde van onze goederenexport naar Tunesië bedroeg in 2016 volgens het CBS 292 miljoen euro (zie tabel 3, ook voor de samenstelling). Tunesië was in 2016 de 80 e exportmarkt voor goederen van Nederland (zie tabel A in de bijlage). Daarnaast exporteerde Nederland in 2016 voor 65 miljoen euro aan diensten naar Tunesië. Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Tunesië, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totale Nederlandse goederenuitvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, De Nederlandse goederenimport uit Tunesië had in 2016 volgens het CBS een waarde van 164 miljoen euro (zie tabel 4, ook voor de samenstelling). Tunesië was voor Nederland in 2016 het 88 e invoerland van goederen. 5 van 12

6 Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Tunesië, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totaal Nederlandse goedereninvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, Directe buitenlandse investeringen De gecumuleerde Nederlandse directe buitenlandse investeringen (FDI) 5 (standencijfers en FDI-cijfers exclusief BFI s (Bijzondere Financiële Instellingen 6 )) in Tunesië bedroegen volgens de Nederlandsche Bank (DNB) eind miljoen euro. T.i: de totale waarde van Nederlandse FDI in de wereld bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). Het VK was in 2015 de grootste Nederlandse bestemming van FDI (met 135 miljard euro, stand ultimo 2015), gevolgd door Zwitserland (109 miljard), de VS (107 miljard euro), Luxemburg (91 miljard), België (66 miljard) en Duitsland (55 miljard). De gecumuleerde waarde van alle FDI in Tunesië bedroeg eind ,9 miljard US dollar (World Investment Report 2016, standen), tegenover 11,5 miljard US dollar ultimo De FDI/bbp-ratio voor Tunesië bedroeg in ,5%. Het land scoort hiermee in internationaal perspectief hoog. Ter vergelijking: voor Griekenland bedroeg de FDI/bbp-verhouding 9,1%, voor Angola 9,3%, voor Ghana 73,2%, voor Duitsland 33,4%, voor Canada 48,7%, voor Zuid-Afrika 39,9% en voor Nederland 95,8% 7. 5 Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningen-courant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed). 6 BFI's worden in de volksmond brievenbusfirma's genoemd. Ondernemingen (dus) die veelal om fiscale redenen formeel/juridisch in een land zijn gevestigd zonder dat sprake is van wezenlijke feitelijke economische activiteiten in dat land zelf. DNB omschrijft BFI's (Bijzondere Financiële Instellingen) als "ondernemingen of instellingen, ongeacht de rechtsvorm, welke ingezetenen zijn en waarin niet-ingezetenen, direct of indirect, via aandelenkapitaal of anderszins deelnemen en die tot doel hebben, of zich in belangrijke mate bezighouden met, het ontvangen van middelen van nietingezetenen en het doorbetalen daarvan aan niet-ingezetenen" (DNB, 2011). De economische bijdrage van de brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie is 3 tot 3,4 miljard euro inclusief alle belastinginkomsten (SEO, 2013). Volgens de Volkskrant (13 oktober 2015) kent Nederland van deze firma s. 7 Overigens is naast het percentage ook de aard van de FDI van belang om meer te kunnen zeggen over de totale impact (qua banen, toegevoegde waarde, innovatie en kennisoverdracht) op een economie. Gaat het bijvoorbeeld om FDI in kapitaalintensieve sectoren (zoals bij de winning van olie en gas) of juist om FDI in dienstverlenende ondernemingen? Bij de eerste vorm is per arbeidsplaats gemiddeld genomen een hoger FDI-bedrag gemoeid dan bij FDI in de dienstensector. Ook is de aard van economische activiteit van belang: is het een fabriek waar laagopgeleide 6 van 12

7 Tabel 5: Inkomende FDI (standen) als % van bbp (2015) Nederland 95,8 Algerije 15,2 Egypte 28,5 Libië 46,4 Marokko 47,2 Soedan 29,2 Tunesië 75,5 Bron: UNCTAD, Nederland had volgens de DNB-cijfers met een FDI-omvang van 83 miljoen euro in 2015 een bescheiden aandeel (ter grootte van circa 0,3%) in de totale inkomende FDI in Tunesië 8. De Tunesische FDI in Nederland waren eind 2015 onbekend. DNB mag hierover uit privacyoverwegingen geen cijfers verstrekken. Dit is het geval als de FDI een geringe omvang en/of een beperkt aantal bedrijven betreft. Publicatie van de cijfers zou dan mogelijk tot individuele ondernemingen te herleiden kunnen zijn. Eind 2014 hadden de Tunesische FDI een waarde van 4 miljoen euro. T.i.: de totale waarde van alle FDI in Nederland: deze had eind 2015 een waarde van 693 miljard euro (DNB, 2016). De totale Tunesische FDI in de wereld hadden eind 2015 een omvang van 297 miljoen US dollar, tegenover 33 miljoen US dollar in 2000 (UNCTAD, 2016). Tabel 5: Investeringsrelatie Marokko-Nederland Tunesische investeringen in Nederland, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Vertrouwelijk Vertrouwelijk 4 Vertrouwelijk Nederlandse investeringen in Tunesië, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Bron: DNB, In de factsheet in de bijlage staat nog enige aanvullende info over Tunesië. Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat werknemers onderdelen in elkaar zetten, of juist een high-tech-productielocatie met bijbehorende en zelfstandige R&Dfaciliteiten. De laatste FDI-vorm heeft, begrijpelijk, een hogere positieve impact dan de eerste. 8 Hierbij zijn FDI-investeringen exclusief de BFI s genomen (zie verder in dit document de toelichting/uitleg op BFI s). Nederland heeft een bijzonder grote in- en uitgaande FDI-belangen (standen), zeker inclusief BFI s. Eind 2011 bedroeg de uitgaande de totale FDI-omvang krap miljard euro (standen) (CPB, 2013). Dit maakt dat de positie van Nederland als buitenlandse investeerder sterk kan verschillen al naar gelang wordt gekeken naar de FDI inclusief of exclusief BFI s. Sowieso kunnen de cijfers van DNB verschillen van de cijfers in het betreffende land. Internationaal komen verschillen in statistisch cijfermateriaal helaas vaak voor (zie ook het kader over handelscijfers). 7 van 12

8 Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het bbp). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, drs. R.J. (Ron) Hogenboom Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/directie KAI/Unit Omgevingskennis Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland april van 12

9 Bijlage Tabel A Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %- mutatie 2016 t.o.v Duitsland ,0 2 België ,9 3 Verenigd Koninkrijk ,4 4 Frankrijk ,1 5 Italië ,1 6 Verenigde Staten ,4 7 Spanje ,7 8 Polen ,1 9 China ,7 10 Zweden ,4 11 Tsjechië ,4 12 Zwitserland ,0 13 Denemarken ,1 14 Turkije ,3 15 Oostenrijk ,0 16 Singapore ,9 17 Russische Federatie ,0 18 Finland ,7 19 Zuid-Korea ,6 20 Noorwegen ,5 21 Taiwan ,3 22 Ierland ,8 23 Japan ,9 24 Brazilië ,2 25 Hongarije ,8 26 Canada ,8 27 Verenigde Arabische Emiraten ,6 28 Portugal ,6 29 Roemenië ,0 9 van 12

10 %- mutatie 2016 t.o.v Australië ,8 31 Nigeria ,9 32 Saoedi-Arabië ,7 33 Israël ,1 34 Griekenland ,4 35 Hongkong ,8 36 Mexico ,9 37 Zuid-Afrika ,0 38 India ,5 39 Slowakije ,3 40 Egypte ,2 41 Maleisië ,0 42 Thailand ,9 43 Marokko ,1 44 Luxemburg ,8 45 Indonesië ,9 46 Bulgarije ,7 47 Litouwen ,4 48 Algerije ,6 49 Vietnam ,3 50 Slovenië ,7 51 Togo ,4 52 Estland ,3 53 Caymaneilanden ,1 54 Oekraïne ,9 55 Argentinië ,2 56 Iran (Islamitische Republiek) ,3 57 Chili ,6 58 IJsland ,8 59 Kroatië ,6 60 Pakistan ,3 61 Koeweit ,8 1 van 12 0

11 %- mutatie 2016 t.o.v Filipijnen ,9 63 Letland ,8 64 Gibraltar ,5 65 Ghana ,9 66 Colombia ,3 67 Nieuw-Zeeland ,5 68 Qatar ,8 69 Servië ,2 70 Kazachstan ,2 71 Oman ,0 72 Irak ,7 73 Guinee ,9 74 Libanon ,5 75 Cyprus ,4 76 Senegal ,9 77 Peru ,1 78 Malta ,8 79 Jordanië ,7 80 Tunesië ,8 Bron: CBS, 2017 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, van 12 1

12 Bron: FocusEconomics, van 12 2