Handels- en investeringscijfers Nederland-Mozambique

Transcriptie

1 Handels- en investeringscijfers Nederland-Mozambique Samenvatting Mozambique behoort tot de honderdvijftig belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Mozambique had in een omvang van ruim 122,5 miljoen euro. Daarbij beliep de Nederlandse goederenexport 35,6 miljoen euro. Nederland is voor Mozambique een bijzonder belangrijke handelspartner. De financieel-economische belangen (FDI) van het Nederlands bedrijfsleven in Mozambique hadden eind een waarde van 33 miljoen euro, aldus DNB. 2. Economie en buitenlandse handel Het gemiddelde inkomen in Mozambique bedroeg in USD (gecorrigeerd voor koopkrachtpariteiten (PPP)) 2 per inwoner (28 miljoen inwoners) 3, tegenover USD in 2011 (EIU, 2016). T.i.: het Nederlandse gemiddelde bbp bedroeg in US dollar (PPP). Het bbp van Mozambique beliep in volgens EIU 14,7 miljard US dollar. Dit was 2,2% van het Nederlandse bbp (755 miljard US dollar (680 miljard euro)). Volgens EIU groeit het Mozambikaanse bbp dit jaar met 3,6%; de laagste groei in 15 jaar. Voor 2017 en 2018 voorziet EIU een bbp-groei van respectievelijk 4,2% en 5,2% (volumegroei t.o.v. voorgaand jaar, zie figuur 1). Hierdoor stijgt het Mozambikaanse bbp per hoofd naar verwachting tot USD (PPP) in 2018 (EIU, 2016). Figuur 1 Economische ontwikkeling Mozambique (%-volumemutaties, jaar-op-jaar) 80 % bbp investeringen Bron: EIU, >> Als het gaat om internationaal ondernemen en samenwerken 1 Dit overzicht is in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gemaakt. 2 Dit wil zeggen dat gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van een US dollar in het betreffende land. In het ene land kun je voor een US dollar (of euro) meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van US dollar prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 3 In nominale US dollars bedroeg het gemiddelde inkomen US dollar (IMF, 2016). 1 van 13

2 Positie op Human Development Index Op de Human Development Index van de VN deze index kijkt breder dan het bbp per hoofd (PPP), namelijk ook naar levensverwachting/gezondheidszorg en analfabetisme/opleidingsniveau staat Mozambique 180 e. Nederland staat 5 e, de VS 8 e, Botswana 106 e, Zuid-Afrika 116 e, Zambia 139 e, Tanzania 151 e, Zimbabwe 155 e en Malawia 173 e. Het ondernemingsklimaat in Mozambique is volgens het World Economic Forum (WEF) slecht: het land staat op de 133 e positie qua meest aantrekkelijke vestigings- en investeringsklimaat (zie figuur 2, GCI , Nederland staat 4 e van in totaal 138 landen) 4. Ook op Doing Business 5 deze ranglijst van de Wereldbank kijkt naar een geringer aantal indicatoren dan die van het WEF scoort Mozambique een magere 137 e plaats (van in totaal 189 landen, zie figuur 3). Een zwak punt van het ondernemingsklimaat is wijdverbreide corruptie. Dit is terug te zien in de 112 e positie van Mozambique op de Corruption Perceptions Index van Transparency International deze organisatie wordt vaak de internationale "corruptiewaakhond" genoemd (van in totaal 167 landen, Nederland staat 8 e, zie figuur 4). Daarmee heeft Mozambique in vergelijking met landen als Botswana (71 e ) en Zuid-Afrika (74 e ) een lagere positie. Figuur 2 Mozambiques score op WEF-ranglijst 4 IMD (2016) heeft Mozambique niet opgenomen op haar ranglijst, de 2016 IMD World Competitiveness Scoreboard (NL staat hierop 8 e ). 5 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.). 2 van 13

3 Figuur 3 Mozambiques score op Doing Business-ranglijst Figuur 4 Mozambiques score op Corruption Perception Index Buitenlandse handel Afgelopen jaar daalde de Mozambikaanse invoer en uitvoer stevig in volume (zie tabel 1). Ook dit jaar is dat volgens EIU het geval, ondanks de hoge economische groei. Voor 2017 en 2018 verwacht EIU een stijging van de export, terwijl de invoer van goederen en diensten pas in 2018 naar verwachting zal groeien. 3 van 13

4 De exportgroei en in het verlengde de economische groei trekt in 2017 naar verwachting aan door een toename van de export van kolen. Kolen zijn tezamen met de uitvoer van aluminium goed voor de helft van de export van Mozambique (EIU, 2016). Tabel 1: Buitenlandse goederen- en dienstenhandel, %-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar Uitvoer Invoer ,3 62, ,2 28, ,4-1,3-10,2-9, ,0-13, ,9-2, ,8 2,8 Bron: Economist Intelligence Unit, Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland Nederland, China en Zuid Afrika zijn de belangrijkste handelspartners van Mozambique (zie tabel 2A en 2B). Nederland staat daarbij in de top-3 van exportmarkten; we staan op de 1 e positie als belangrijkste Mozambikaanse exportmarkt (zie tabel 2A). In ging maar liefst 30% van de Mozambikaanse goederenexport naar Nederland. Tabel 2A: Voornaamste Mozambikaanse exportpartners (bedragen x euro) Importers Exported value in 2013 Exported value in 2014 Exported value in Totale waarde Mozambikaanse goederenexport Netherlands South Africa India Singapore Italy Belgium China United Kingdom Zimbabwe Namibia United States Bron: ITC, van 13

5 Als goederenleverancier is Nederland voor Mozambique het 3 e importland (zie tabel 2B). In kwam 7,3% van de goederenimport uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste Mozambikaanse importpartners (bedragen x euro) Exporters Imported value in 2013 Imported value in 2014 Imported value in Totale waarde Mozambikaanse goederenimport South Africa China Netherlands Portugal Bahrain United Arab Emirates India France Japan United States Singapore Bron: ITC, Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Mozambique. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Mozambique. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Mozambique dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende Mozambikaanse handelspartners. Handel vanuit Nederlands perspectief Mozambique behoort tot de honderdvijftig belangrijkste Nederlandse exportmarkten. Onze goederenexport naar Mozambique bedroeg in volgens het CBS 35,6 miljoen euro (zie tabel 3, ook voor de samenstelling), tegenover 20,2 miljoen euro in Mozambique was in de eerste helft van 2016 de 144 e exportmarkt voor goederen van Nederland (zie tabel A in de bijlage). Over de periode januari-augustus 2016 bedroeg de exportwaarde van goederen 32,2 miljoen euro. Indien de uitvoer zich in hetzelfde tempo ontwikkelt als in de eerste acht maanden, komt de uitvoerwaarde over geheel 2016 uit op ruim 48 miljoen euro (tegenover 35,6 miljoen in ). 5 van 13

6 Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Mozambique, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totale Nederlandse goederenuitvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, De Nederlandse goederenimport uit Mozambique had in volgens het CBS een waarde van 86,9 miljoen euro (zie tabel 4, ook voor de samenstelling), tegenover 18 miljoen euro in Mozambique was voor Nederland in het 95 e invoerland van goederen. Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Mozambique, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totaal Nederlandse goedereninvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen 0... Bron: CBS, Over de periode januari-augustus 2016 bedroeg de importwaarde van goederen 66 miljoen euro. Indien de invoer zich in hetzelfde tempo ontwikkelt als in de eerste helft van 2016, komt de invoerwaarde over geheel 2016 uit op 99 miljoen euro. Dat zou een stijging van 50% ten opzichte van zijn. 6 van 13

7 3. Directe buitenlandse investeringen De gecumuleerde Nederlandse directe buitenlandse investeringen (FDI) 6 (standencijfers en FDI-cijfers exclusief BFI s (Bijzondere Financiële Instellingen 7 )) in Mozambique bedroegen eind volgens de Nederlandsche Bank (DNB) 33 miljoen euro. T.i: de totale waarde van Nederlandse FDI in de wereld bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). Het VK was in de grootste Nederlandse bestemming van FDI (met 135 miljard euro, stand ultimo ), gevolgd door Zwitserland (109 miljard), de VS (107 miljard euro), Luxemburg (91 miljard), België (66 miljard) en Duitsland (55 miljard). De gecumuleerde waarde van alle FDI in Mozambique bedroeg eind bijna 4 miljard US dollar (World Investment Report 2016, standen), tegenover 1,2 miljard US dollar ultimo De Mozambikaanse FDI in Nederland zijn vertrouwelijk. Dit is veelal het geval als de omvang gering is en/of het aantal bedrijven beperkt is. DNB mag dan uit privacy-overwegingen niets publiceren, omdat dit anders mogelijk tot individuele ondernemingen te herleiden is. T.i.: de totale waarde van alle FDI in Nederland bedroeg eind 693 miljard euro (DNB, 2016). De totale Mozambikaanse FDI in de wereld bedroeg eind 500 miljoen US dollar (UNCTAD, 2016). Tabel 5: Investeringsrelatie Mozambique-Nederland Mozambikaanse investeringen in Nederland, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Nederlandse investeringen in Mozambique, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk 33 Bron: DNB, Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen 6 Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningen-courant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed). 7 BFI's worden in de volksmond brievenbusfirma's genoemd. Ondernemingen (dus) die veelal om fiscale redenen formeel/juridisch in een land zijn gevestigd zonder dat sprake is van wezenlijke feitelijke economische activiteiten in dat land zelf. DNB omschrijft BFI's (Bijzondere Financiële Instellingen) als "ondernemingen of instellingen, ongeacht de rechtsvorm, welke ingezetenen zijn en waarin niet-ingezetenen, direct of indirect, via aandelenkapitaal of anderszins deelnemen en die tot doel hebben, of zich in belangrijke mate bezighouden met, het ontvangen van middelen van nietingezetenen en het doorbetalen daarvan aan niet-ingezetenen" (DNB, 2011). De economische bijdrage van de brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie is 3 tot 3,4 miljard euro inclusief alle belastinginkomsten (SEO, 2013). Volgens de Volkskrant (13 oktober ) kent Nederland van deze firma s. 7 van 13

8 buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het bbp). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, Den Haag, november 2016 drs. R.J. (Ron) Hogenboom Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/Concernstaf/Unit Omgevingskennis Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland november van 13

9 Bijlage Tabel A Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 1 Duitsland ,9 2 België ,3 3 Verenigd Koninkrijk ,6 4 Frankrijk ,3 5 Italië ,9 6 Verenigde Staten ,0 7 Spanje ,3 8 Polen ,9 9 China ,2 10 Zweden ,2 11 Tsjechië ,6 12 Zwitserland ,7 13 Denemarken ,7 14 Turkije ,7 15 Oostenrijk ,2 16 Singapore ,6 17 Zuid-Korea ,1 18 Russische Federatie ,3 19 Finland ,5 20 Noorwegen ,1 21 Ierland ,9 22 Hongarije ,8 23 Brazilië ,5 24 Taiwan ,0 25 Japan ,0 26 Verenigde Arabische Emiraten ,3 27 Canada ,9 28 Portugal ,1 9 van 13

10 2014 1e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 29 Roemenië ,3 30 Saoedi-Arabië ,0 31 Nigeria ,5 32 Australië ,4 33 Griekenland ,5 34 Hongkong ,5 35 Zuid-Afrika ,2 36 Mexico ,0 37 Israël ,1 38 India ,0 39 Slowakije ,9 40 Egypte ,1 41 Maleisië ,4 42 Thailand ,8 43 Luxemburg ,6 44 Bulgarije ,3 45 Indonesië ,7 46 Marokko ,4 47 Litouwen ,4 48 Vietnam ,3 49 Argentinië ,4 50 Estland ,5 51 Togo ,4 52 Slovenië ,7 53 Gibraltar ,2 54 Algerije ,2 55 Iran (Islamitische Republiek) ,7 56 Oekraïne ,8 57 Koeweit ,3 58 Kroatië ,3 59 Chili ,7 60 Filipijnen ,9 1 van 13 0

11 2014 1e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 61 Letland ,6 62 IJsland ,4 63 Ghana ,4 64 Kazachstan ,5 65 Qatar ,9 66 Pakistan ,0 67 Nieuw-Zeeland ,3 68 Servië ,7 69 Colombia ,9 70 Libanon ,1 71 Guinee ,3 72 Tunesië ,2 73 Cyprus ,8 74 Jordanië ,1 75 Senegal ,7 76 Oman ,2 77 Irak ,3 78 Malta ,2 79 Caymaneilanden ,2 80 Peru ,5 81 Kenia ,8 82 Curaçao ,2 83 Bangladesh ,7 84 Libië (Arabische Republiek) ,0 85 Wit-Rusland ,1 86 Ecuador ,3 87 Panama ,0 88 Bahrein ,8 89 Ivoorkust ,8 90 Bosnië-Herzegovina ,2 91 Angola ,2 92 Venezuela ,4 1 van 13 1

12 2014 1e helft 1e helft 2016 %- mutatie 2016 tov 93 Sri Lanka ,9 94 Suriname ,1 95 Cuba ,7 96 Azerbeidzjan ,3 97 Bahamas ,0 98 Dominicaanse Republiek ,3 99 Kameroen ,1 100 Benin ,0 101 Uruguay ,5 102 Tanzania (Verenigde Republiek) ,5 103 Macedonië ,9 104 Trinidad en Tobago ,6 105 Mauritanië ,0 106 Aruba ,1 107 Georgië ,7 108 Ethiopië ,6 109 Mali ,6 110 Congo (Democratische Republiek) ,0 111 Costa Rica ,3 112 Britse Maagdeneilanden ,0 113 Oezbekistan ,4 114 Oeganda ,9 115 Bolivia ,2 116 Paraguay ,8 117 Moldavië ,7 118 Guatemala ,3 119 Congo ,6 120 Jemen ,7 121 Soedan ,9 122 Albanië ,7 123 Mauritius ,7 1 van 13 2

13 124 Gabon ,1 125 Burkina Faso ,2 126 Antigua en Barbuda ,0 127 Caribisch Nederland ,9 128 Montenegro ,3 129 Equatoriaal-Guinee ,3 130 Sint Maarten ,7 131 Honduras ,2 132 Djibouti ,0 133 Zambia ,0 134 Sierra Leone ,0 135 Syrië ,4 136 Afghanistan ,4 137 El Salvador ,1 138 Liberia ,0 139 Namibië ,5 140 Haïti ,3 141 Birma ,7 142 Kaapverdië ,0 143 Armenië ,1 144 Mozambique ,0 Bron: CBS, 2016 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, van 13 3