Handels- en investeringscijfers Bangladesh-Nederland 1

Transcriptie

1 Handels- en investeringscijfers Bangladesh-Nederland 1 1. Samenvatting Bangladesh behoort tot de negentig belangrijkste exportmarkten van Nederland. De bilaterale goederenhandel met Bangladesh had in 2016 een omvang van krap 1,2 miljard euro. Daarbij beliep de Nederlandse goederenexport 196 miljoen euro. De waarde van de financiële belangen (FDI) van het Nederlandse bedrijfsleven in Bangladesh bedroeg eind miljoen euro. 2. Economie en buitenlandse handel Het gemiddelde inkomen in Bangladesh bedroeg in USD (PPP) 2 per inwoner (162 miljoen inwoners). T.i.: het Nederlandse gemiddelde bbp bedroeg in US dollar (PPP, EIU, 2016). Het bbp van Bangladesh bedroeg in 2016 volgens het IMF 227 miljard US dollar. Dit was krap 30% van het Nederlandse bbp (761 miljard US dollar (692 miljard euro)). Volgens het IMF groeit de economie van Bangladesh in 2017 met 7% (zie figuur 1). Figuur 1 Economische ontwikkeling Bangladesh (%-volumemutatie t.o.v. voorgaand jaar) % bbp Bron: IMF, Dit overzicht is in opdracht van het Ministerie van Buitenlandse Zaken gemaakt. 2 PPP wil zeggen dat gecorrigeerd is voor de feitelijke koopkracht van een US dollar in het betreffende land. In het ene land kun je voor een US dollar (of euro) meer goederen of diensten kopen dan in een ander land. Ergo, in het ene land kun je van een inkomen van US dollar prima rondkomen, terwijl in het andere land dit bedrag amper voldoende is om fatsoenlijke huisvesting voor een half jaar te financieren. 1 van 12

2 Positie op Human Development Index Op de Human Development Index van de VN deze index kijkt breder dan het bbp per hoofd (PPP), namelijk ook naar levensverwachting/gezondheidszorg en analfabetisme/opleidingsniveau staat Bangladesh 142 e. Nederland staat 5 e, Sri Lanka 73 e, Indonesië 110 e, India 130 e, Laos 141 e, Cambodja 143 e en Pakistan 147 e. Het ondernemingsklimaat van Bangladesh is matig tot slecht: op de ranglijst (GCI ) van het World Economic Forum (WEF) staat het land op de 106 e positie qua meest aantrekkelijke vestigings- en investeringsklimaat (van in totaal 138 landen, Nederland staat 4 e ) 3 (zie figuur 2 met een selectie van landen). Figuur 2 Score Bangladesh op WEF-GCI-ranglijst Singapore Nederland Maleisië Thailand India Indonesië Filipijnen Vietnam Sri Lanka Cambodja Laos Bangladesh Pakistan WEF, Op Doing Business deze ranglijst van de Wereldbank hanteert een geringer aantal indicatoren dan de WEF-lijst scoort Bangladesh een ronduit slechte 176 e plaats (van in totaal 190 landen, zie figuur 3 met een selectie van landen). 3 Bangladesh is niet opgenomen op de ranglijst van IMD, de 2016 IMD World Competitiveness Scoreboard (NL staat hierop 8 e, deze lijst kent in totaal 61 landen). 4 Deze ranglijst meet het gemak waarmee in een land zaken kan worden gedaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar het starten van een bedrijf, het verkrijgen van een bouwvergunning, een elektriciteitsaansluiting en krediet, het registeren van eigendom, de mate van bescherming van investeerders, grensoverschrijdend kunnen handelen en de kosten daarvan en de mogelijkheid om contracten nageleefd te krijgen (functioneren van rechtbank (proceslengte, objectiviteit) e.d.). 2 van 12

3 Een zwak punt van het ondernemingsklimaat van Bangladesh is corruptie, zo blijkt uit de 145 e positie op de Corruption Perceptions Index 2016 van Transparency International deze organisatie wordt vaak de internationale "corruptiewaakhond" genoemd. Deze lijst telt in 167 landen, Nederland staat 8 e. Figuur 3 Score Bangladesh op Doing Business-ranglijst Singapore Hongkong Maleisië Nederland Thailand China Vietnam Indonesië Filipijnen Cambodja Laos Bangladesh World Bank, Figuur 4 Score Bangladesh op Corruption Perception Index Singapore Nederland Maleisië India Indonesië Sri Lanka Filipijnen Thailand Vietnam Pakistan Birma Bangladesh Transparency International, van 12

4 Belangrijkste handelspartners en positie van Nederland Thailand, India en de VS zijn de belangrijkste handelspartners van Bangladesh (zie tabel 2A en 2B, ITC/TradeMap/UNCTAD heeft geen recentere handelscijfers). Nederland staat daarbij in de top-10 van exportmarkten; we stonden in 2011 op de 8 e positie als belangrijkste exportmarkt (zie tabel 2A). In 2011 ging 3,4% van de goederenexport naar Nederland. Tabel 2A: Voornaamste exportpartners Bangladesh (bedragen x euro) Importers Exported value in 2009 Exported value in 2010 Exported value in 2011 Totale waarde goederenexport Bangladesh United States of America Germany United Kingdom France Spain Canada Italy Netherlands Bron: ITC, Als goederenleverancier was Nederland voor Bangladesh het 33 e importland (zie tabel 2B, ICT/UNCTAD heeft helaas geen actuelere cijfers beschikbaar). In 2011 kwam 0,4% van de goederenimport uit Nederland. Tabel 2B: Voornaamste importpartners Bangladesh (bedragen x euro) Exporters Imported value in 2009 Imported value in 2010 Imported value in 2011 Totale waarde goederenimport Bangladesh Thailand India China Indonesia Singapore Malaysia Brazil United States of America Japan van 12

5 10 Pakistan Hong Kong, China Argentina Korea, Republic of Kuwait Germany Saudi Arabia United Arab Emirates Canada Iran, Islamic Republic of Taiwan Australia Russian Federation Finland Italy United Kingdom Qatar Morocco Switzerland Viet Nam Ukraine Belgium Myanmar/Birma Netherlands Bron: ITC, Kader - Toelichting bij cijferverschillen totale in- en uitvoerwaarden De diverse tabellen in dit document bevatten (o.a.) de totale uit- en invoerwaarde van Nederlandse goederenhandel met Bangladesh. De cijfers in tabel 3 en 4 stammen van het CBS. In de tabellen 2A en 2B staan de cijfers met de belangrijkste handelspartners van Bangladesh. Deze handelscijfers stammen van het ITC (onderdeel van UNCTAD). Helaas blijken deze cijfers af te wijken van de CBS-cijfers. Dit komt vaak voor. De oorzaak is in belangrijke mate terug te voeren op verschillen in meten/betrouwbaarheid van meetmethode. De CBS-cijfers geven o.i. een (veel) getrouwer beeld van de Nederlandse totale handel met Bangladesh dan die van ITC. Wel geven de ITC-cijfers een goede indicatie van de omvang/importantie van de verschillende handelspartners uit Bangladesh. 5 van 12

6 Handel vanuit Nederlands perspectief Bangladesh behoort tot de negentig belangrijkste Nederlandse exportmarkten. De waarde van onze goederenexport naar Bangladesh bedroeg in 2016 volgens het CBS krap 200 miljoen euro (zie tabel 3, ook voor de samenstelling). Bangladesh was in 2016 de 85 e exportmarkt voor goederen van Nederland (zie tabel A in de bijlage). Tabel 3: Nederlandse goederenuitvoer naar Bangladesh, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totale Nederlandse goederenuitvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, De Nederlandse goederenimport uit Bangladesh had in 2016 volgens het CBS een waarde van bijna een miljard euro (zie tabel 4, ook voor de samenstelling). Bangladesh was voor Nederland vorig jaar het 48 e invoerland van goederen. Tabel 4: Nederlandse goedereninvoer uit Bangladesh, bedragen x euro (volgens SITC-indeling) Totaal Nederlandse goedereninvoer Voeding en levende dieren Dranken en tabak Grondstoffen Minerale brandstoffen Dierlijke en plantaardige oliën Chemische producten Fabricaten Machines en vervoermaterieel Diverse gefabriceerde goederen Niet afzonderlijk genoemde goederen Bron: CBS, van 12

7 3. Directe buitenlandse investeringen De gecumuleerde Nederlandse directe buitenlandse investeringen (FDI) 5 (standencijfers en FDI-cijfers exclusief BFI s (Bijzondere Financiële Instellingen 6 )) in Bangladesh bedroegen volgens de Nederlandsche Bank (DNB) eind miljoen euro. T.i: de totale waarde van Nederlandse FDI in de wereld bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). Het VK was in 2015 de grootste Nederlandse bestemming van FDI (met 135 miljard euro, stand ultimo 2015), gevolgd door Zwitserland (109 miljard), de VS (107 miljard euro), Luxemburg (91 miljard), België (66 miljard) en Duitsland (55 miljard). De gecumuleerde waarde van alle FDI in Bangladesh bedroeg eind ,9 miljard US dollar (World Investment Report 2016, standen), tegenover 2,2 miljard US dollar ultimo De FDI/bbp-ratio voor Bangladesh bedroeg in ,3%. Het land scoort hiermee in internationaal perspectief laag (zie tabel 5). Ter vergelijking: voor Griekenland bedroeg de FDI/bbp-verhouding 9,1%, voor Canada 48,7%, voor Zuid-Afrika 39,9% en voor Zwitserland 125,3% 7. Tabel 5: Inkomende FDI (standen) als % van bbp (2015) Nederland 95,8 Bangladesh 6,3 Afghanistan 9,1 India 13,5 Iran 11,6 Nepal 2,7 Pakistan 11,7 Sri Lanka 12,1 Bron: UNCTAD, Directe buitenlandse investeringen (FDI) zijn investeringen door buitenlandse ondernemingen, waarbij de buitenlandse onderneming (mede)zeggenschap verkrijgt over het bedrijf waarin wordt geïnvesteerd. Het kan de vorm hebben van onder meer een participatie (als een joint venture), een totale overname of een geheel van de grond af op te bouwen dochteronderneming. Voor de volledigheid: FDI omvatten geen aankopen van aandelen door beleggers of speculanten. De "stock"- of standencijfers vertegenwoordigen de gecumuleerde waarde van alle in het verleden tot heden gedane FDI. (Deze omvatten de totale waarde van de vorderingen en verplichtingen van ondernemingen ten opzichte van het buitenland op een bepaald moment. De standen omvatten de gecumuleerde transacties, aangepast voor prijs-, wisselkoers- en overige mutaties (waaronder goodwill) en betreffen zowel kapitaaldeelnemingen als alle overige financiële transacties tussen gelieerde ondernemingen (leningen, ingehouden winsten, mutaties in rekeningen-courant, storting van werkkapitaal), evenals de aan- en verkoop van onroerend goed). 6 BFI's worden in de volksmond brievenbusfirma's genoemd. Ondernemingen (dus) die veelal om fiscale redenen formeel/juridisch in een land zijn gevestigd zonder dat sprake is van wezenlijke feitelijke economische activiteiten in dat land zelf. DNB omschrijft BFI's (Bijzondere Financiële Instellingen) als "ondernemingen of instellingen, ongeacht de rechtsvorm, welke ingezetenen zijn en waarin niet-ingezetenen, direct of indirect, via aandelenkapitaal of anderszins deelnemen en die tot doel hebben, of zich in belangrijke mate bezighouden met, het ontvangen van middelen van nietingezetenen en het doorbetalen daarvan aan niet-ingezetenen" (DNB, 2011). De economische bijdrage van de brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie is 3 tot 3,4 miljard euro inclusief alle belastinginkomsten (SEO, 2013). Volgens de Volkskrant (13 oktober 2015) kent Nederland van deze firma s. 7 Overigens is naast het percentage ook de aard van de FDI van belang om meer te kunnen zeggen over de totale impact (qua banen, toegevoegde waarde, innovatie en kennisoverdracht) op een economie. Gaat het bijvoorbeeld om FDI in kapitaalintensieve sectoren (zoals bij de winning van olie en gas) of juist om FDI in dienstverlenende ondernemingen? Bij de eerste vorm is per arbeidsplaats gemiddeld genomen een hoger FDI-bedrag gemoeid dan bij FDI in de dienstensector. Ook is de aard van economische activiteit van belang: is het een fabriek waar laagopgeleide werknemers onderdelen in elkaar zetten, of juist een high-tech-productielocatie met bijbehorende en zelfstandige R&Dfaciliteiten. De laatste FDI-vorm heeft, begrijpelijk, een hogere positieve impact dan de eerste. 7 van 12

8 Nederland had volgens de DNB-cijfers met een FDI-omvang van 77 miljoen euro in 2015 een aandeel van krap 1% in de totale inkomende FDI in Bangladesh 8. De waarde van de FDI vanuit Bangladesh in Nederland mag DNB niet publiceren. Dit is het geval als de omvang gering is en/of het een beperkt aantal firma s betreft. Bij publicatie zouden de bedragen dan mogelijk te herleiden kunnen zijn tot individuele ondernemingen. Uit privacy-overwegingen mag DNB dan geen cijfers openbaar maken. T.i.: de waarde van alle FDI in Nederland bedroeg eind miljard euro (DNB, 2016). De totale FDI van Bangladesh in de wereld hadden eind 2015 een omvang van 188 miljoen US dollar, tegenover 68 miljoen US dollar in 2000 (UNCTAD, 2016). Tabel 5: Investeringsrelatie Bangladesh-Nederland Investeringen vanuit Bangladesh in Nederland, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Vertrouwelijk Nederlandse investeringen in Bangladesh, excl. BFI's (x miljoen euro) Standen Bron: DNB, Kader - Impact directe buitenlandse investeringen Volgens onderzoek leveren directe buitenlandse investeringen (FDI) vaak een belangrijke bijdrage aan het versterken van de economie en de groei van de welvaart van een land. Cijfers voor Nederland kunnen dit illustreren, te meer omdat Nederland zowel absoluut als relatief veel directe buitenlandse investeringen heeft aangetrokken. Zo zorgen buitenlandse bedrijven voor circa 15% van alle banen in de private sector in Nederland. Het gaat dan om ruim arbeidsplaatsen. Ook zijn buitenlandse ondernemingen goed voor ongeveer 26% van de totale toegevoegde waarde van het bedrijfsleven (dit is de bijdrage aan het bbp). Verder zijn buitenlandse bedrijven goed voor 34% van de totale omzet in Nederland en voor 24% van de investeringen in vaste activa. Daarnaast zijn ze verantwoordelijk voor 30% van de R&D-uitgaven. Buitenlandse bedrijven zijn innovatiever dan het gemiddelde Nederlandse bedrijf en de arbeidsproductiviteit van hun werknemers ligt op een hoger niveau. Zij betalen hun werknemers doorgaans 10% meer en spenderen meer geld en tijd aan training van hun werknemers dan nationale bedrijven. Bron: CBS, Hierbij zijn FDI-investeringen exclusief de BFI s genomen (zie verder in dit document de toelichting/uitleg op BFI s). Nederland heeft een bijzonder grote in- en uitgaande FDI-belangen (standen), zeker inclusief BFI s. Eind 2011 bedroeg de uitgaande de totale FDI-omvang krap miljard euro (standen) (CPB, 2013). Dit maakt dat de positie van Nederland als buitenlandse investeerder sterk kan verschillen al naar gelang wordt gekeken naar de FDI inclusief of exclusief BFI s. Sowieso kunnen de cijfers van DNB verschillen van de cijfers in het betreffende land. Internationaal komen verschillen in statistisch cijfermateriaal helaas vaak voor (zie ook het kader over handelscijfers). 8 van 12

9 drs. R.J. (Ron) Hogenboom Rijksdienst voor Ondernemend Nederland/Concernstaf/Unit Omgevingskennis Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland maart van 12

10 Bijlage Tabel A Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar belangrijkste exportmarkt (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %- mutatie 2016 t.o.v Duitsland ,0 2 België ,9 3 Verenigd Koninkrijk ,4 4 Frankrijk ,1 5 Italië ,1 6 Verenigde Staten ,4 7 Spanje ,7 8 Polen ,1 9 China ,7 10 Zweden ,4 11 Tsjechië ,4 12 Zwitserland ,0 13 Denemarken ,1 14 Turkije ,3 15 Oostenrijk ,0 16 Singapore ,9 17 Russische Federatie ,0 18 Finland ,7 19 Zuid-Korea ,6 20 Noorwegen ,5 21 Taiwan ,3 22 Ierland ,8 23 Japan ,9 24 Brazilië ,2 25 Hongarije ,8 26 Canada ,8 27 Verenigde Arabische Emiraten ,6 28 Portugal ,6 29 Roemenië ,0 1 van 12 0

11 %- mutatie 2016 t.o.v Australië ,8 31 Nigeria ,9 32 Saoedi-Arabië ,7 33 Israël ,1 34 Griekenland ,4 35 Hongkong ,8 36 Mexico ,9 37 Zuid-Afrika ,0 38 India ,5 39 Slowakije ,3 40 Egypte ,2 41 Maleisië ,0 42 Thailand ,9 43 Marokko ,1 44 Luxemburg ,8 45 Indonesië ,9 46 Bulgarije ,7 47 Litouwen ,4 48 Algerije ,6 49 Vietnam ,3 50 Slovenië ,7 51 Togo ,4 52 Estland ,3 53 Caymaneilanden ,1 54 Oekraïne ,9 55 Argentinië ,2 56 Iran (Islamitische Republiek) ,3 57 Chili ,6 58 IJsland ,8 59 Kroatië ,6 60 Pakistan ,3 61 Koeweit ,8 1 van 12 1

12 %- mutatie 2016 t.o.v Filipijnen ,9 63 Letland ,8 64 Gibraltar ,5 65 Ghana ,9 66 Colombia ,3 67 Nieuw-Zeeland ,5 68 Qatar ,8 69 Servië ,2 70 Kazachstan ,2 71 Oman ,0 72 Irak ,7 73 Guinee ,9 74 Libanon ,5 75 Cyprus ,4 76 Senegal ,9 77 Peru ,1 78 Malta ,8 79 Jordanië ,7 80 Tunesië ,8 81 Ecuador ,9 82 Kenia ,6 83 Curaçao ,9 84 Wit-Rusland ,0 85 Bangladesh ,5 86 Ivoorkust ,0 87 Angola ,0 88 Libië (Arabische Republiek) ,3 89 Cuba ,4 90 Bahrein ,2 91 Panama ,3 92 Bosnië-Herzegovina ,2 Bron: CBS, 2017 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, van 12 2