De inzet van deskundigen EHRM 8 oktober 2015, nr /12 Korošec

Transcriptie

1 De inzet van deskundigen EHRM 8 oktober 2015, nr /12 Korošec Ruud Ruijters (Jaegers & Soons Advocaten) Wendy van Wendel de Joode (Belastingdienst Pdb Amsterdam) Onderwerpen EHRM Korošec vs. Slovenië¹ Artikel 6 EVRM Kanttekeningen Discussie ¹ EHRM 9 oktober 2015 (ECLI:CE:ECHR:2015:1008JUD ) Waar geregeld: Bezwaarfase 7:8 Awb Administratief beroep 7:22 Awb Beroepsfase Algemeen 8:34, 8:35, 8:36 en 8:37 Awb Vooronderzoek 8:47, 8:48, 9:49, 8:50 en 8:51 Awb Ter zitting 8:60 en 8:63 Awb 1

2 Algemeen 8:35 Tolk 8:36 Vergoeding deskundige 8:37 Oproep deskundige geschiedt aangetekend Vooronderzoek 8:48 Arts 8:49 Tolk 8:50 en 8:51 Onderzoek ter plaatse 8:34 Awb Verplichtingen deskundige Aanvaarding benoeming is optioneel Opdracht onpartijdig en naar beste weten vervullen Verschoningsrecht i.v.m. ambts- of beroepsgeheim en zelfincriminatie Dit geldt niet voor door partijen meegebrachte deskundigen. 8:47 Awb Deskundigen in het vooronderzoek De rechter kan deskundigen benoemen. Bij de benoeming moet de opdracht worden vermeld. Het voornemen tot benoeming van een deskundige wordt aan partijen medegedeeld. De rechter kan partijen gelegenheid geven hun wensen voor het onderzoek schriftelijk kenbaar te maken. De rechter stelt bij de benoeming een termijn voor de opdracht. Binnen 4 weken na verzending van het rapport van de deskundige aan partijen kunnen zij schriftelijk hierop reageren. 2

3 8:60 Awb Oproepen van deskundigen ter zitting De rechter kan deskundigen oproepen. Verplichtingen van 8:34. De NAW gegevens van te horen deskundigen, de onderwerpen en de opdracht worden zoveel mogelijk medegedeeld in de uitnodiging voor de zitting. Partijen kunnen deskundigen meebrengen of oproepen, mits uiterlijk een week voor de zitting de rechter en andere partijen op de hoogte zijn gebracht. De rechter wijst partijen op deze mogelijkheid in de uitnodiging voor de zitting. 8:63 Awb Horen van deskundigen Partijen kunnen aan deskundigen vragen stellen, waarbij de rechter kan voorkomen dat er antwoord gegeven wordt. De rechter kan naar aanleiding van een deskundigenverklaring vragen stellen aan partijen. De rechter kan afzien van het horen van een deskundige van een partij als hij van oordeel is dat deze niet kan bijdragen aan de beoordeling van de zaak. De rechter kan een deskundige van een partij die niet is verschenen alsnog oproepen. Hiervoor wordt de zitting geschorst. EHRM Korošec vs Slovenië Casus: De arbeidsongeschikte Sloveen, dhr. Korošec, verzoekt om permanente professionele bijstand in huis in verband met de gevolgen van een progressieve spierziekte. Het verzoek wordt door het bestuursorgaan afgewezen na raadpleging van twee (medisch) specialisten van de arbeidsgeschiktheidscommissie. In bezwaar hebben twee andere specialisten, die eveneens verbonden zijn aan het bestuursorgaan, de zaak beoordeeld. Wederom zonder succes voor dhr. Korošec. Zowel in beroep als in hoger beroep vraagt dhr. Korošec om een onafhankelijke (medisch) deskundige te benoemen, welk verzoek wordt afgewezen. Ook de gang naar het constitutionele Hof mocht niet baten. Dus naar het EHRM. 3

4 EHRM Korošec vs Slovenië Bij het EHRM stelt dhr. Korošec dat in strijd is gehandeld met het beginsel van equality of arms (art. 6 EVRM) aangezien het bestuursorgaan geen gehoor heeft gegeven aan zijn verzoek om een onafhankelijke deskundige in te schakelen. Volgens het ERHM kan een gebrek aan neutraliteit van de benoemde deskundige onder omstandigheden leiden tot een inbreuk op het beginsel van equality of arms. Het Hof acht 3 factoren van belang: 1. De aard van de aan de deskundige opgedragen taak. 2. De positie van de deskundige in de hiërarchie tot het betrokken bestuursorgaan. 3. De rol van de deskundige in de procedure en vooral het gewicht dat aan zijn oordeel door de rechter wordt toegekend. EHRM Korošec vs Slovenië Vervolgens stelt het EHRM vast dat de betrokkene deskundigen afhankelijk waren van het bestuursorgaan, omdat zij door de instantie waren benoemd. Deze omstandigheid zou bij de betrokkene de (subjectieve) schijn van partijdigheid kunnen opwekken. Deze subjectieve schijn is echter niet beslissend. Bepalend is of er voor de twijfel aan de onpartijdigheid van de deskundigen naar objectieve maatstaven aanleiding is. Volgens het EHRM was dhr. Korošec niet in een vergelijkbare positie als het bestuursorgaan omdat dhr. Korošec niet de mogelijkheid heeft gehad om de oordelen van de deskundigen te weerspreken omdat de rechterlijke instanties zijn verzoek tot benoeming van een onafhankelijke deskundige hebben afgewezen. Aldus is volgens het Hof sprake van een schending van het beginsel van equality of arms. Artikel 6 EVRM Lid 1 Bij het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen of bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde vervolging heeft een ieder recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij de wet is ingesteld. ( ) Lid 3 sub d de getuigen à charge te ondervragen of te doen ondervragen en het oproepen en de ondervraging van getuigen à décharge te doen geschieden onder dezelfde voorwaarden als het geval is met de getuigen à charge; ( ) 4

5 Artikel 6 EVRM Eisen EHRM: Procedure op tegenspraak (adversarial proceedings) Beginsel van de gelijkheid der wapenen (equality of arms) Procedure op tegenspraak: The opportunity for all parties to have knowledge of and comment on the observations filed or evidence adduced by the other party. Equality of arms: Each party must be given a reasonable opportunity to present his case under conditions that do not place him at a (substantial) disadvantage vis-a-vis his opponent. Artikel 6 EVRM Voorbeelden schending 6 EVRM in Nederland: Dombo Beheer BV, EHRM 27 oktober 1993 (ECLI:CE:ECHR:1993:1027JUD ) Feldbrugge, EHRM 29 mei 1986 (ECLI:CE:ECHR:1986:0529JUD ) Kanttekeningen Uitspraak van gewone kamer en niet van Grand Chamber Wanneer kan een deskundige niet meer als neutraal worden beschouwd? EHRM 6 mei 1985 Bonisch tegen Oostenrijk EHRM 5 juli 2007 Sara Lind Eggertsdottir tegen IJsland EHRM 8 oktober 2015 Korošec tegen Slovenië EHRM 3 mei 2016 Lentincic tegen Kroatië EHRM komt in de casu tot een negatief oordeel over neutraliteit omdat de betrokken deskundigen afhankelijk waren van het bestuursorgaan dat als partij in de procedure was betrokken. Van belang was dat de rechter hun oordeel in een beslissende mate op de adviezen van de deskundigen baseerden. 5

6 Kanttekeningen Van belang is dus dat het bestuursorgaan zich in het bijzonder moet inspannen om de equality of arms voor beide partijen te verzekeren. Mogelijkheid tot benomen onafhankelijke deskundige / contraexpertise in strafrecht Onpartijdigheidseis deskundigen ex artikel 8:34 Awb Discussie Wat is de potentiële betekenis van deze uitspraak voor het Nederlandse bestuursrecht? Hoe zit het met artikel 8:63 lid 2 Awb: De bestuursrechter kan afzien van het horen van door een partij meegebrachte of opgeroepen getuigen en deskundigen indien hij van oordeel is dat dit redelijkerwijs niet kan bijdragen aan de beoordeling van de zaak. Strafrechtelijk dient de verdachte altijd de mogelijkheid te krijgen om een getuige of deskundige te ondervragen, waarom is dat bestuursrechtelijk anders? Vragen? 6