Fundamentele inzichten in dementie
|
|
- Guus van der Woude
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Fundamentele inzichten in dementie Guus Smit Center for Neurogenomics and Cogni2ve Research CNCR Vrije Universiteit & VU Medical Center, Amsterdam, The Netherlands
2 Diermodellen kunnen worden gebruikt om inzicht te krijgen in mechanismen ten grondslag aan demen2e Muis met humane APP muta:e Muis met humane Tau muta:e :jd
3 Amyloid cascade hypothesis (Hardy and Selkoe) Amyloid beta eiwit is de oorzaak van de progressieve neurodegenera:e Het stelt neuronen centraal; is een lineair model Directe oorzaak en gevolg in de cascade: Muis met humane APP muta:e Muis met humane Tau muta:e Abeta produc:e en deposi:e -> Tau pathologie-> synap:sche dysfunc:e -> ontsteking -> verlies neuronen-> demen:e
4 Amyloid beta en Tau in de mens Amyloid beta Tau eiwit Tau tangles in alle ouderen en zijn vaak al aanwezig op vroege leelijd. Deze leelijds-gebonden tauopathie (PART) is mild. Abeta accumula2e is ini:eel ook mild. Wordt ook gevonden in ouderen zonder duidelijke klinische symptomen. -> De deels gescheiden lokalisa:e van Tau en amyloid pathologie en de natuurlijke progressie in de hersenen suggereert dat de twee biochemische pathologieën zich rela:ef onajankelijk van elkaar ontwikkelen.
5 Amyloid beta Tau eiwit Biochemische eiwit stress fase Abeta en Tau Interfereren met cellulaire func:es Is reversibel Cellen overleven dit vele jaren Cellulaire fase Belangrijke stap in ziekte proces Is autonoom (onajankelijk van Abeta en Tau)
6 APP/PS1 muismodel: voorbeeld biochemische fase Deze muis heeft humane APP, PSEN1 mutaties Biochemische fase 3 months 6 months 12 months Geheugen problemen Plaques vanaf 6 maanden Vegh et al., 2016
7 Neuronal network raakt uit balans Gezond netwerk AD netwerk E E E E I I epilep:sche aanvallen en neuronale hyper-excitabiliteit, die beiden in AD pa:enten herkenbaar zijn
8 Met een artificiele receptor in de inhibitoire neuronen kunnen we leren en geheugen van een AD muis herstellen! Activator ar2ficiële receptor AD mouse model Hijazi et al., 2017
9 De cellulaire fase van AD betrel: Neuronen, microglia, astrocyten en oligodendrocyten
10 Microglia Microglia, zijn fagocyterende cellen die 5-12% van de cel popula:e in muis hersenen. Microglia behoren tot het innate immuunsysteem van de cellulaire fase van AD. Alzheimer genen spelen een rol in het innate immuun systeem Als we ouder worden kan een ontsteking microglia ac:veren. Dit kan de verklaring zijn waarom ouder worden een risico factor is voor AD
11 De ontwikkelende hersenen: synapse elimina2e Volwassen hersenen: synapsen stabiel Neurodegenra2eve ziekten: excessieve synapse elimina2e CR3 CR3 Newborn 3 months 6 months 2 years 4 years 6 years Een nieuwe rol van microglia in het verwijderen van synapsen!
12 Amyloid β geinduceerde synapse elimina2e is CR3 axankelijk Neurodegenra2eve ziekten: excessieve synapse elimina2e Microglia heel CR3 = een receptor voor C3 Ge-elimineerde synapsen Aβ Normale muis Ge-elimineerde synapsen Aβ Muis met CR3 gen dele:e Aβ CR3 CR3 gen dele:e voorkomt Aβgeinduceerde synapse elimina:e
13 Biochemische fase Cellulaire fase 10 jaar 20 jaar Klinische fase Abnormale Abeta conforma:onele verandering oligomeren Verspreiding membraan interac:es receptor/eiwit interac:es oxida:eve stress Abnormale Tau Phosphoryla:e conforma:onele verandering Verspreiding membraan interac:es Eiwi:nterac:es mislocalisa:e Eiwit stress Clearance func2ons Falen door veroudering interac2e Neuronen: Excita:e- inhibi:e verstoord Plas:citeit verstoord Veranderingen in connec:viteit Astrocyten: lipide metabolisme dysfunc:e Clearance dysfunc:on Immuun respons Microglia: Destruc:eve ontsteking Clearance dysfunc:on Ontsteking Oligodendrocyten: lipide metabolisme Myeline agraak Chronische ontsteking Chronische circuitry imbalans Cell falen cel dood 6 months 12 months 18 months Gene2sche factoren Gene2sche factoren Biochemisch -> Cellulair SORL1, PICALM, CLU, APOE4 Gene2sche factoren Cellulaire fase MS4A, CR1, CD33, TREM2 Sporadische factoren (during aging) Andere ziekte verwekkende eiwiken (Hersen) trauma:sche gebeurtenissen Adapted from De Strooper, 2016
14 Humane Celullaire Modellen ipsc protocollen om neuronen en glia te maken Astrocyten Neuronen Oligodendrocyten
15 1) Neuronen in kweek: communicatie tussen neuronen aangedaan (?) in AD Neuronen and synapsen electrofysiologie Vivi Heine ips lab
16 2) Dubbel-kweek van neuronen and glia: AD hersenen hebben glia pathologie Neuronen + Astrocyten Neuronen + Oligodendrocyten 16 Vivi Heine ips lab
17 3) 3-Dimensionale kweek: de hersenen nabootsen Organoid 3D kweek laat de verschijnselen van AD zien Neurosphere
18 Humane Celullaire Modellen Veelbelovend perspec2ef: Pa:ent-eigen cellen corrigeren en terugplaatsen Pa:ent-eigen cellen screenen op effect van geneesmiddelen Onderzoek doen met neuronen van de pa:ent!
19 Dank voor uw aandacht
De rol van immuun cellen in de ziekte van Alzheimer
De rol van immuun cellen in de ziekte van Alzheimer Tjakko van Ham Klinische Genetica, Erasmus MC, Rotterdam t.vanham@erasmusmc.nl Microglia, immuun cellen van het brein Wat weten we wel & wat weten we
Nadere informatieGlia in Alzheimer's Disease and Aging. Molecular Mechanisms Underlying Astrocyte and Microglia Reactivity A.M. Orre
Glia in Alzheimer's Disease and Aging. Molecular Mechanisms Underlying Astrocyte and Microglia Reactivity A.M. Orre Nederlandse Samenvatting De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie
Nadere informatiede ziekte van Alzheimer
Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische
Nadere informatieDe ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende
Nederlandse samenvatting Ontsteking bij de ziekte van Alzheimer in vivo kwantificatie Achtergrond De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening en de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieHersenonderzoek: The last frontier. Matteo Farinella
Liesbeth Aerts Hersenonderzoek: The last frontier Matteo Farinella Centrum voor Hersenonderzoek Fundamentele neurobiologie Synaptische communicatie Neuronale ontwikkeling Biologie van astrocyten Genregulatie
Nadere informatieU Hasselt 2015-01-22. Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Inhoud Lezing
Neurodegeneratieve Hersenziekten: een wetenschappelijke benadering. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica,
Nadere informatieAmyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer
Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
207 208 Gliacellen in het brein kunnen worden onderverdeeld in microglia en twee typen macroglia, namelijk oligodendrocyten en astrocyten. Alhoewel elk brein meer gliacellen bevat dan neuronen is er in
Nadere informatieDutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis
Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een ingrijpende aandoening van het centraal zenuwstelsel en de meest voorkomende oorzaak van niet-trauma gerelateerde invaliditeit
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Breaking Barriers: bloed-hersenbarrière veranderingen in capillaire cerebrale amyloïd angiopathie en de ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (AD)
Nadere informatieOntregeling van het immuunsysteem bij psychose
Ontregeling van het immuunsysteem bij psychose Hans van Mierlo Jacqueline Counotte Psychiaterdag PsyQ 26-6-218 Beloop Begin in vroege volwassenheid Patroon van exacerbaties en herstel Invloed van stress?
Nadere informatieALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE
ALZHEIMER DEMENTIE: EEN GENETISCH INZICHT IN DE BIOLOGIE VAN DE ZIEKTE Prof. Dr. Christine Van Broeckhoven PhD DSc Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Departement voor Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium
Nadere informatieGlia in Alzheimer's disease and aging: Molecular mechanisms underlying astrocyte and microglia reactivity Orre, A.M.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Glia in Alzheimer's disease and aging: Molecular mechanisms underlying astrocyte and microglia reactivity Orre, A.M. Link to publication Citation for published version
Nadere informatieCitation for published version (APA): Chafekar, S. M. (2008). The aggregation state of -amyloid in Alzheimer s Disease
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The aggregation state of -amyloid in Alzheimer s Disease Chafekar, S.M. Link to publication Citation for published version (APA): Chafekar, S. M. (2008). The aggregation
Nadere informatieDEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK
DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK Prof. Dr. Julie van der Zee, PhD Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium Neurogenetica, Instituut Born Bunge, Universiteit
Nadere informatieDe ziekte van Alzheimer. Diagnose
De ziekte van Alzheimer Bij dementie is er sprake van een globale achteruitgang van de cognitieve functies, zoals het geheugen of de taalfuncties. Deze achteruitgang leidt tot functionele beperkingen in
Nadere informatieNederlandse samenvatting
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening van de hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen (het centrale zenuwstelsel), die zich over het algemeen openbaart
Nadere informatieStand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer
Stand van het Onderzoek naar Dementie en Alzheimer Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatieActivity- and pharmacology-dependent modulation of adult neurogenesis in relation to Alzheimer s disease Marlatt, M.W.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Activity- and pharmacology-dependent modulation of adult neurogenesis in relation to Alzheimer s disease Marlatt, M.W. Link to publication Citation for published
Nadere informatieCHAPTER 10. Nederlandse samenvatting. I never read, I just look at pictures. Andy Warhol
CHAPTER 10 Nederlandse samenvatting I never read, I just look at pictures Andy Warhol 189 Chapter 10 Inleiding Dementie en de ziekte van Alzheimer Dementie is een syndroom dat gekenmerkt wordt door een
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer) is de meest voorkomende vorm van dementie. Het wordt gekenmerkt door geheugenproblemen, algehele cognitieve achteruitgang
Nadere informatieondersteuning, vorming van de bloed-hersen barrière, opruimen van toxische stoffen en de
NEDERLANDSE SAMENVATTING Proteomische karakterisatie van perisynaptische astrocyten in synaptische plasticiteit Astrocyten zijn de meest voorkomende cellen in de hersenen en hebben een veelvoud aan functies,
Nadere informatieAppendix. Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden
I Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden Inleiding Het centraal zenuwstelsel Het centraal zenuwstelsel (CZS) bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het is opgebouwd uit miljarden cellen. Het
Nadere informatieAD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie. F. Vanhee Neurologie AZG
AD Vroegtijdige diagnostiek en Immunotherapie F. Vanhee Neurologie AZG Epidemiologie Geschat aantal dementerenden 1990:90.000 2010: 170.000 2030: 230.000 Epidemiologie 3 4 5 Economics 6 Neuropathologie
Nadere informatieDEMENTIE IN BELGIË Grote Hersenen
De Ziekte van Alzheimer: genezen, behandelen of voorkomen? Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep Departement Moleculaire Genetica Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) &
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING INTRODUCTIE
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING INTRODUCTIE Dementie komt veel voor, met name op oudere leeftijd. Dementie is een term die wordt gebruikt wanneer hersenfuncties zodanig zijn aangetast
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose
Nadere informatieSame m nva v tt t ing n
De ziekte van Parkinson (PD) is één van de belangrijkste chronische en progressieve neurodegeneratieve aandoeningen gekenmerkt door het verlies van dopaminerge neuronen in het bijzonder in de substantia
Nadere informatieNederlandse samenvatting
ADDENDUM Nederlandse samenvatting Introductie Dhr. J., 56 jaar oud, komt naar het Vumc Alzheimercentrum omdat hij toenemende moeite heeft met het vinden van woorden. Zijn klachten ontstonden drie jaar
Nadere informatieDe Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie en post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren
16 december 2015 Nascholing Trajectum De Nederlandse Hersenbank voor Psychiatrie en post-mortem hersenonderzoek: kans om zorg te verbeteren ADHD Netwerk meeting 16 maart 2016 Mark Mizee Disclosure belangen
Nadere informatieThe unfolded protein response: a common pathomechanism in tauopathies Nijholt, A.T.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The unfolded protein response: a common pathomechanism in tauopathies Nijholt, A.T. Link to publication Citation for published version (APA): Nijholt, A. T. (2012).
Nadere informatieOnderzoeksgroep Neurodegeneratieve Hersenziekten
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK NAAR DE ROL VAN GENETICA IN JONGDEMENTIE: FAMILIES, MUTATIES EN GENETISCHE TESTEN. Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica,
Nadere informatieUniversity of Groningen. Raiders of the CNS Vainchtein, Ilia Davidovich
University of Groningen Raiders of the CNS Vainchtein, Ilia Davidovich IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Door de vergrijzing in onze westerse maatschappij vormen neurodegeneratieve stoornissen bij ouderen, zoals de ziekte van Alzheimer, een toenemend gezondheidsprobleem dat gepaard gaat met een
Nadere informatieNeuroprotection in Parkinson s disease: modafinil and 9 -tetrahydrocannabinol- Sanneke van Vliet Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 158 Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een progressieve neurodegeneratieve ziekte, die vooral gekenmerkt wordt door verstoring van de motoriek. De drie belangrijkste
Nadere informatieNederlandse samenvatting Neuroplasticiteit ten grondslag aan heroïne verslaving
Nederlandse samenvatting Neuroplasticiteit ten grondslag aan heroïne verslaving Foto: Tycho Jonker Drugsverslaving is een psychiatrische stoornis met grote gezondheidsrisico s voor de verslaafde en heeft
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 210 Nederlandse samenvatting Zuurstofradicalen en antioxidanten in multiple sclerosis 1. Multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal
Nadere informatieDementie en de ziekte van Alzheimer
Dementie en de ziekte van Alzheimer Prof Frans Verhey Maastricht Universitair medisch Centrum Alzheimer Centrum Limburg Wat is dementie? Een syndroom (ziektebeeld) Term dementie zegt niets over de oorzaak
Nadere informatieNog geen geneesmiddel. Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Hoe het begon. De getallen. Goed nieuws: Deltaplan Dementie
Stand van zaken in het onderzoek: Wat hebben we al geleerd? Wiesje M. van der Flier 25 november 2013 Nog geen geneesmiddel Fatalisme: er komt nooit een geneesmiddel we weten nog bijna niets je kunt net
Nadere informatieDEMENTIE: HOEVER STAAT HET ONDERZOEK? Christine Van Broeckhoven. 2012-10-23 Lezing Davidsfonds Boom- Niel. Prof. Dr. Christine Van Broeckhoven PhD DSc
DEMENTIE: HOEVER STAAT HET ONDERZOEK? Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born Bunge, Universiteit
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatieSamenvatting, discussie en vooruitzichten
Leuko-encefalopathie met betrokkenheid van de hersenstam en ruggenmerg en lactaatverhoging: moleculaire mechanismen, klinische aspecten en opening voor behandeling Samenvatting, discussie en vooruitzichten
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/48860 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Rotman, M. Title: Crossing barriers, delivery of llama antibody fragments into
Nadere informatieChronische Traumatische Encefalopathie. E.G.B. Vijverberg
Chronische Traumatische Encefalopathie E.G.B. Vijverberg NO CONFLICT OF INTEREST Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE) CTE is een neurodegeneratieve ziekte die veroorzaakt wordt door repetitieve
Nadere informatieDe achilleshiel van CLL
De achilleshiel van CLL Dr. S.H. Tonino 22 november 2012 Afdeling Hematologie AMC, Amsterdam Chronische lymfatische leukemie 1. wat is chronische lymfatische leukemie (CLL?) 2. behandeling anno 2012 3.
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 129 Multiple Sclerose (MS) is een chronisch aandoening van het centraal zenuwstelsel, welke gekenmerkt wordt door inflammatoire demyelinisatie en axonale degeneratie. Alle huidige
Nadere informatieIntegratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer
Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte
Nadere informatieDemografische gegevens. Inhoud GENETISCHEBENADERING VAN ALZHEIMER DEMENTIE
GENETISCHEBENADERING VAN ALZHEIMER DEMENTIE Christine Van Broeckhoven Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium voor Neurogenetica, Instituut Born-Bunge,
Nadere informatieRisicopredictie bij de individuele MCI patiënt
Risicopredictie bij de individuele MCI patiënt Wiesje van der Flier, Ingrid van Maurik, Femke Bouwman, Charlotte Teunissen, Philip Scheltens, Mike Wattjes, Frederik Barkhof, Hans Berkhof Dementie Update,
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatieHersenonderzoek bij SCA
Hersenonderzoek bij SCA ADCA regiomiddag Noord 29 oktober 2016 Eesergroen Wilfred den Dunnen Opzet voordracht Anatomie + achtergrond SCA s Wetenschappelijk onderzoek Toekomst? Anatomie van ataxie Anatomie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 161 28-12-2009 09:42:54 nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 162 28-12-2009 09:42:54 Beeldvorming van Alzheimerpathologie in vivo:
Nadere informatieNeurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief
Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Charlotte Teunissen Hoofd Neurologisch Laboratorium en Biobank Afdeling klinische chemie VUmc Amsterdam Inhoud van de presentatie: 1. De ziekte van
Nadere informatieDisease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid
International Waldentrom s Patient Meeting 9 oct 2016, Amsterdam Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid Monique Minnema, internist-hematoloog Morbus Waldenström Kankercellen : Waldenström
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1. Een T cel gemedieerde immuun response. APC: antigen presenterende cel; Ag: antigen; TCR: T cel receptor.
Samenvatting Het immuunsysteem Het menselijke lichaam bevat een uniek systeem, het immuunsysteem, wat ons beschermt tegen ongewenste en schadelijk indringers (ook wel lichaamsvreemde substanties of pathogenen
Nadere informatieFacts Series. Dossier Alzheimer
Facts Series Dossier Alzheimer Samenvatting Samenvatting 2 Wereldwijd lijden 35 miljoen mensen In de hersenen van mensen met de ziekte van gekomen over de ziekte van Alzheimer dan in de 1. Geheugen op
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project
Niet-technische samenvatting 2015246 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Het ontrafelen van de rol die darmflora speelt in het ontstaan van hart- en vaatziekten 1.2 Looptijd van het project 1.3
Nadere informatieBloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk
Alzheimer Centrum Amsterdam De Alzheimer biomarkers Bloedtest voor amyloid Drs. Inge Verberk Dementie Update 21 maart 2019 tangle plaque Tau Amyloid beta i.verberk@vumc.nl Veranderingen van de Alzheimer
Nadere informatieMeer mensen met MS, beter helpen
Meer mensen met MS, beter helpen De progressie van de zenuwslopende ziekte multiple sclerose (MS) stoppen door het voorkomen van beschadiging aan de hersencellen bij mensen MS. Achtergrond MS werd tot
Nadere informatieCitation for published version (APA): Chesik, D. (2004). Insulin-like growth factor system in glial cells. Groningen: s.n.
University of Groningen Insulin-like growth factor system in glial cells Chesik, Daniel IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Nadere informatieBesmettelijke hersenaandoeningen
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Moeten we ons zorgen maken over een huntingtine-invasie? Goed lab
Nadere informatieCitation for published version (APA): Teixeira Brites, P. M. (2009). The mouse as a model to understand peroxisomal disorders
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The mouse as a model to understand peroxisomal disorders Brites, P. Link to publication Citation for published version (APA): Teixeira Brites, P. M. (2009). The mouse
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Multiple Sclerose Multiple Sclerose (MS) is een ernstige chronische, inflammatoire aandoening van het centrale zenuwstelsel (CZS). Wereldwijd lijden er meer dan 2 miljoen mensen
Nadere informatieDe beschermende invloed van flavonoïden op ons brein
Prof. dr. Jerome Hendriks Universiteit Hasselt An apple a day keeps the doctor away De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Jerome Hendriks Vitamine C Flavonoïden Albert Szent-Györgyi 1 Flavonoïden
Nadere informatieDiagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst
Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum
Nadere informatiedrs. Nienke Scheltens Arts onderzoeker VUmc Alzheimercentrum
ALZHEIMER CAFÉ AMSTERDAM NOORD 27 september 2016 drs. Nienke Scheltens Arts onderzoeker VUmc Alzheimercentrum Aan deze presentale kunnen geen rechten worden ontleend Missie: Het combineren van topreferente
Nadere informatieImmuuntherapie en persoonsgerichte behandeling
Immuuntherapie en persoonsgerichte behandeling Zaterdag 16 maart 2019 De Landgoederij, Bunnik M J van den Bent Neuroloog Kanker: een ziekte van het DNA? Eiwitten dragen de functies van cellen DNA zorgt
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35942 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35942 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Ent, Wietske van der Title: In vivo modelling of Ewing sarcoma in zebrafish Issue
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De menselijke hersenen bestaan uit ongeveer 100 miljard zenuwcellen (neuronen). Neuronen zijn de basis elementen die bijvoorbeeld gedrag en geheugen mogelijk maken. Neuronen hebben
Nadere informatieOp zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering
Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering Dr. Niels Prins 5 e college grote stad en gezondheidszorg Amsterdam, 19 mei 2014 Prevalentie dementie in de EU: 10M Dementie
Nadere informatieUnderstanding the non-thyroidal illness syndrome from in vivo and in vitro studies Kwakkel, G.J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Understanding the non-thyroidal illness syndrome from in vivo and in vitro studies Kwakkel, G.J. Link to publication Citation for published version (APA): Kwakkel,
Nadere informatieMeerwaarde van biomarkers in de klinische prak4jk. Ron Handels 6 maart 2013
Meerwaarde van biomarkers in de klinische prak4jk Ron Handels 6 maart 2013 1. Het proces van diagnose 2. Vernieuwingen in de diagnose: biomarkers 3. Gevolgen van deze vernieuwingen voor de pa>ent 4. Wel
Nadere informatieDe Ziekte van Huntington als hersenziekte
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Beenmergtransplantatie bij de Ziekte van Huntington Beenmergtransplantaat
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie
Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nadere informatieGen therapie voor Duchenne
Gen therapie voor Duchenne Annemieke Aartsma-Rus Mei 2019 Outline Introduc>e Genen en eiwiaen Waar gaat het mis bij Duchenne? Gen therapie Gen addi>e Exon skippen Genome edi>ng Stop codon readhtrough Hoe?
Nadere informatieAxonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light
Axonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light Multiple sclerose (MS) is een ziekte van het centrale zenuwstelsel (CZS). Het CZS bestaat uit onze hersenen,
Nadere informatieThe stress-axis in multiple sclerosis: Clinical, cellular and molecular aspects Melief, J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The stress-axis in multiple sclerosis: Clinical, cellular and molecular aspects Melief, J. Link to publication Citation for published version (APA): Melief, J. (2014).
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33229 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rooden, Sanneke van Title: MR imaging in cerebral amyloidoses : entering a new
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Inleiding Reuma is een verzamelnaam voor een groot aantal ernstige aandoeningen van het bewegingsapparaat, waarbij gewrichtsklachten een belangrijke rol spelen. Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Moleculaire en cellulaire neuroplasticiteit in diermodellen voor depressie Depressie is een veelvoorkomende psychiatrische aandoening die vaak diep in het leven van mensen ingrijpt.
Nadere informatieAlzheimerActueel Informatie voor donateurs van de Internationale Stichting Alzheimer Onderzoek
Nummer 2 / juni 2013 AlzheimerActueel Informatie voor donateurs van de Internationale Stichting Alzheimer Onderzoek Special Presentatiemiddag Dr. Harm Krugers Hoe geheugenverlies ontstaat en wordt versneld
Nadere informatieNederlandse samenvatting
1 Nederlandse samenvatting MS is één van de meest voorkomende neurologische aandoeningen bij jongvolwassenen en begint vaak tussen het 20e en 40e levensjaar. Het ziekteverloop kan sterk variëren, maar
Nadere informatieFiguur 1. Niet-neuronale cellen en ALS. De aanwezigheid van het afwijkende SOD1 ( ) eiwit in de motorische zenuwcellen is bepalend voor de start en
Figuur 1. Niet-neuronale cellen en ALS. De aanwezigheid van het afwijkende SOD1 ( ) eiwit in de motorische zenuwcellen is bepalend voor de start en het vroege verloop van ALS, maar is niet voldoende om
Nadere informatieMedicatie bij dementie. Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist
Medicatie bij dementie Dr. L.K. Pul Huisarts Mw. L.A. Klarenbeek MSc Verpleegkundig specialist Inhoud Terug naar de basis De hersenen en de ziekte van Alzheimer Het geheugen Het autonoom zenuwstelsel De
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Chapter 9 Inleiding Het dengue virus (DENV) en het West Nijl virus (WNV) behoren tot de Flaviviridae, een familie van kleine sferische virussen met een positief-strengs RNA genoom.
Nadere informatieJonger door te bewegen? De impact van beweging op de cogni4eve veroudering
Jonger door te bewegen? De impact van beweging op de cogni4eve veroudering Freja Gheysen Vakgroep Bewegings- en Sportwetenschappen Universiteit Gent breinwijzer.be Veroudering - neurodegenera
Nadere informatieOp weg naar immuun interventie in MS. Nederlandse samenvatting
Op weg naar immuun interventie in MS Nederlandse samenvatting Multiple sclerosis en de rol van αb-crystalline Multiple sclerosis is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS),
Nadere informatieNederlandse samenvatting
5 Nederlandse samenvatting FUNCTIONELE EN PERFUSIE MRI BIJ DEMENTIE Dementie kan worden veroorzaakt door een groot aantal verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende neurodegeneratieve
Nadere informatieRaeka Aiyar, PhD, Symposium Moderator Stamcellen en de toekomst van de geneeskunde.
Raeka Aiyar, PhD, Symposium Moderator Stamcellen en de toekomst van de geneeskunde. https://youtu.be/r6bpio7l_yq OK, er zijn wat emotionele speeches geweest. Ik was daar niet helemaal klaar voor. Ik ben
Nadere informatieOntwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten. Ad W. van Gorp, oprichter en CEO
Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten Ad W. van Gorp, oprichter en CEO Agenda 1. Historie 2. Strategie 3. Projecten 10/28/2013 2 Historie Spin off bedrijf van het Hubrecht
Nadere informatieFTD lotgenotendag 10 januari Congres Vancouver oktober 2014 Vervolg
FTD lotgenotendag 10 januari 2015 Congres Vancouver 23-25 oktober 2014 Vervolg Overzicht presentatie Even voorstellen Korte achtergrond FTD FTD congres Biomarkers Achtergrond overerving Behandelingen Ander
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39720 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hafkemeijer, Anne Title: Brain networks in aging and dementia Issue Date: 2016-05-26
Nadere informatieHet immuunsysteem binnen de ZvH
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Het kalmeren van het immuunsysteem helpt ziekte van Huntington-muizen
Nadere informatieChapter 7. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Veel mensen kennen in hun omgeving wel iemand die lijdt aan multiple sclerose (MS). Het is een ernstige ziekte met een grillig verloop, waarbij perioden
Nadere informatiePathogenese van ziekten 3 Bach BMW De ziekte van Alzheimer
Pathogenese van ziekten 3 Bach BMW De ziekte van Alzheimer Prof.Dr.P.Santens Dienst Neurologie UZ Gent Les 1 Epidemiologie Begripsomschrijving Kliniek Clinicopathologische correlatie Diagnostiek Les 2
Nadere informatieipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties Oliver Härschnitz
Nederlandse samenvatting proefschrift ipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties, 15 september 2017, UMC Utrecht Stamcellen zijn in staat tot het veranderen, oftewel differentiëren,
Nadere informatieLater als ik groot (oud) ben. A van Spreeken 23-10-2015
Later als ik groot (oud) ben A van Spreeken 23-10-2015 Hoe oud ben je? Kalenderlee>ijd Biologische lee>ijd Psychologische lee>ijd - In je eigen ogen: pinokkiofenomeen - In de ogen van de buren - In de
Nadere informatieEen nieuwe onderzoekslijn Organen op Chips Menselijke ziektemodellen op chips Introductie, Anja van de Stolpe
Minisymposium KNAW Een nieuwe onderzoekslijn Organen op Chips Menselijke ziektemodellen op chips Introductie, Anja van de Stolpe Wat is een Orgaan- of menselijk ziektemodel -op-een chip? Is het een stukje
Nadere informatie