INVENTARIS WATERSCHAP HOUTEN (1550)

Transcriptie

1 INVENTARIS vanhetarchiefvanhet WATERSCHAP HOUTEN en zijn rechtsvoorgangers, (1550) de sticht se W.R.C.Alkemade ^ KllNLANUbN 2Q13 fê^rhc

2 WaterschapHouten(1550) INLEIDING Grondgebied 5 Geschiedenis 5 Bestuur en organisatie 7 Bestuur en personeel van het waterschap Houten De archieven en de inventarisatie 10 INVENTARIS VAN ARCHIEFBESCHEIDEN, AFKOMSTIG VAN SCHOUTEN EN HEEMRADEN VAN DE ADMINISTRATIES VAN DE BINNENLANDSE LASTEN BINNEN HET GEBIED VAN HET WATERSCHAP HOUTEN. EN RECHTS- VOORGANGERS(1550) Bestuur 13 Financiën Begroting en rekeningen 13 Omslag en inning van de polderlasten 13 Verhouding tot hogere organen 14 Toezicht 14 Beheer en onderhoud van watergangen, waterkeringen en kunstwerken 14 INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET WATERSCHAP HOUTEN STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 16 STUKKEN BETREFFENDEAFZONDERLIJKE ONDERWERPEN ORGANISATIE Grondgebied en bestuursinrichting 16 Bestuur 17 Personeel 17 Eigendommen 18 Financiën Begrotingen, rekeningen en grootboeken 18 Omslag en inning van de polderlasten 19 Archief 19 TAAKUITVOERING Toezicht Keur en schouw 20 Vergunningen 20 Beheer en onderhoud van watergangen, waterkeringen en kunstwerken Algemeen 21 Waterstand 21 Watergangen 22 Duikers 23 Wegen 24 algemeen 23 overname of overdracht van beheer en onderhoud 24 onderhoud, reconstructie en verbetering 24 CONCORDANS 26

3 4 Inhoudsopgave

4 WaterschapHouten(1550) INLEIDING GRONDGEBIED Het grondgebied van het waterschap Houten, zoals dat in 1862 bij het Bijzonder Reglementwerd vastgesteld, besloeg het gebied van de gelijknamige gemeente, zoals die in 1858 ontstaan was uit de voormalige gemeentes Houten, Oudwulven en Schonauwen. Die gemeentes waren de rechtsopvolgers van een aantal uit de middeleeuwen daterende gerechten. Opmerkelijk is, dat delen van het waterschap Houten tevens onderdeel waren van de waterschappen Vechter- en Oudwulverbroek, Lee- en Rietsloot en Groot- en Klein- Vuylcop. De bevoegdheidvan deze waterschappen beperkte zich tot de waterschapstaken met betrekking tot respectievelijk de Oudwulvense wetering, de Lee- en Rietsloot en de Hoonweteringen hun uitwateringen, voorzover die binnen het waterschap Houten lagen. Het grondgebied van het waterschap Houten onderging tussen 1862 en 1970 enkele wijzigingen. In 1881 werd de grens met het nieuwe, deels binnen het waterschap gelegen, boezemwaterschap De Gemeene Boezem van de Hoonwetering, aan de zuidzijde enigszins aangepast. In 1934 werd een stukje van het waterschap Vechter- en Oudwulverbroek, dat binnen het waterschap Houten lag, aan het grondgebied toegevoegd. In 1959 vond er een grenscorrectie plaats met het waterschap Schalkwijk, waarbij een stukje van Houten ten zuiden van het Amsterdam-Rijnkanaalnaar Schalkwijk overging, terwijl een stukje ten noorden ervan van Schalkwijk aan Houten werd toegevoegd. De laatste grote wijziging in het grondgebied vond in 1966 plaats, toen circa 100 hectare van het waterschap ontpolderd werd en overgedragen aan de gemeente Utrecht ten behoevevan de ontwikkelingvan de nieuwbouwwijklunetten. Deoppervlaktevanhetwaterschapbedroegin haenbijdeopheffingin ha. GESCHIEDENIS Vóór 1862 was de waterstaatszorg in het gebied van het waterschap Houten een taak van de gerechten, de dorpsbesturen. Deze gerechten waren ontstaan uit de middeleeuwse ontginningen. De Houtense ontginningen waren over het algemeen hoog gelegen en voerden hun overtollig(grond)water via de in de eerste helft van de 12e eeuw gegraven Houtense wetering en Goyerwetering af op de Vaartse Rijn, die in diezelfde periode gegraven werd. De bewoningskernenin het gebied van het latere waterschap waren de dorpen Houten en 'tgoy.alinderomeinsetijdwaserinhoutenbewoning;vanafde12eeeuwontstondhet dorprondomdetoengestichtekerk.in'tgoystondalinde10eeeuweenkasteel;inde late middeleeuwenontwikkelden zich om de restanten ervan ook een dorpje. De werkzaamheden op waterstaatkundig gebied van de gerechtsbesturen(behalve Houten en't Goy waren dat Wulven, Schonauwen, Heemstede en Oudwulven& Waijen) beperkten zich voornamelijk tot het toezicht op de hoofdwatergangen. Behalve de Houtense wetering waren dat ook later gegraven watergangen als de Oosterlaak, de Geersloot en de Kromme Sloot. In de 19eeeuw werden de gerechten tot gemeentes. In het gebied van het waterschap Houten waren dat de gemeentes Houten, Oudwulven en Schonauwen. Deze drie gemeentes werden in 1857 samengevoegd tot een nieuwe gemeente Houten. Enkele jaren later, in 1863,werd het waterschap Houten opgericht, dat behalve het toezicht op de

5 watergangen, ook het toezicht op het beheer en onderhoud van bijna alle wegen in Houten kreeg toebedeeld, een taak die vroeger door de gemeentebesturenwerd uitgevoerd. Het onderhoud van de wegen en watergangen werd uitgevoerd via het systeem van verhoefslaging: elke grondeigenaar of aanwonende was verplicht het stuk weg of water langsofnabijzijneigendomteonderhouden.aanheteindvande19eeeuw,toenhet verkeer toenam en er ook meer verbindingen tussen Houten en de omliggende plaatsen tot stand kwamen, bleek de verhoefslaging een minder geschikt middel voor adequate wegen.op9mei1887besloothetwaterschaphoutendaaromhetonderhoudvan31 grindwegen en drie kleiwegen in Houten over te nemen van de vele verhoefslaagden.het waterschap zorgde sindsdien voor het beheer en onderhoud van deze wegen en sloeg de kosten ervan om over de grondeigenaars. Op24oktober1899besloothetbestuuromookhetonderhoudvanallezeven watergangen in het waterschap, die tot dan door verhoefslaging werden onderhouden, in eigenhandtenemenopdezelfdemanieralsdattwaalfjaareerdermetdewegenwas gedaan. Deze nieuwe taak, het beheren en onderhouden van wegen en watergangen, werd al snel de hoofdtaak van het waterschap. Met name bij het wegenbeheer was een goede samenwerking met het gemeentebestuur,dat op dat vlak in Houten dus nauwelijks iets te doen had, van groot belang. Het feit dat de belangrijkste waterschapsbestuurdersook in het gemeentebestuur zaten en dat de ambtelijke functies bij het waterschap vrijwel steeds als nevenfunctie door een ambtenaar van de gemeente Houten werden vervuld droeg er sterk aan bij, dat de coördinatie en uitvoering van de werkzaamheden op adequatie wijze werden uitgevoerd. Indeeerstehelftvande20eeeuwwashetwaterschapdaarnaastvooraldrukmethet regelen van competentiekwesties met andere waterschappen. Zo was er een jarenlang conflict met het waterschap Schalkwijk over het onderhoud van de Schalkwijkse wetering, die deels in het waterschap Houten lag; met het waterschap Vechten en Oud-Wulverbroek werd een langdurig confict over duikers voor de uitwatering van Vechten en Oud- Wulverbroek door de bij het waterschap Houten in onderhoud zijnde Lobeendijk uitgevochten. Dergelijke zaken leidden in veel gevallen tot langjarige overeenkomstenen soms tot een wijziging van het Bijzonder Reglement of tot grenswijziging. Een andere, minder voor de hand liggende activiteit van het waterschap was in 1927 het aanleggen en exploiteren van een laad- en loswal langs de Houtense wetering aan de Kaaidijk. Dit experiment werd echter al na zes jaar wegens gebrek aan succes beëindigd. Vanaf halverwege de jaren'30 van de vorige eeuw onderging Houten belangrijke veranderingen op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling en infrastructuur. De aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal in de jaren , dat het waterschap in het zuidelijk deel doorsneed, was een belangrijke verandering. Van groter impact voor het waterschap was debevolkingsgroeiindekernhoutenendeinvloeddaarvanophetgebruikendeaanleg van wegen. De belangrijkste tertiaire wegen werden in 1950 door het waterschap aan de gemeente Houten overgedragen.de wegen, die het waterschap daarna zelf bleef beheren en onderhouden, werden tussen 1957 en 1962 systematisch gereconstrueerd, verbeterd of vernieuwd. Toen deze operatie voltooid was werden ook deze wegen overgedragenaan degemeentehouten,diehetonderhoudper1januari1964opzichnam;enkelewegen, die wel in het waterschap, maar niet in de gemeente Houten lagen, werden overgedragen aan naburige gemeentes. Met het afstoten van de wegen in 1964 verloor het waterschap een belangrijke reden van zijn bestaansrecht. Twee jaar later verloor het ongeveer 200 hectare aan de gemeente Utrecht door ontpoldering en overdracht ten behoeve van de bouw van de wijk Lunetten.

6 WaterschapHouten(1550) In diezelfde tijd werd begonnen met het proces van reorganisatievan de waterschappen in het Kromme Rijngebied, dat per 1 januari 1970 resulteerde in de oprichting van vier nieuwe grote waterschappen. Het waterschap Houten ging voor het grootste deel op in het waterschap Schonauwen; een kleiner deel werd opgenomen in het waterschap Honswijk. Al na een jaar gingen deze nieuwe waterschappen op in het waterschap Kromme Rijn; dit waterschap tenslotte werd in 1994 onderdeel van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. BESTUUR EN ORGANISATIE Totinhetbeginvande19eeeuwwerdendetakenvanhetlaterewaterschapHouten uitgevoerd door het bestuur van de gerechten op basis van losse schouwbrieven en reglementen. Het hogere toezicht werd uitgeoefend door het gewestelijk, later provinciaal bestuur van Utrecht. De oudste schouwbrief van Houten dateert van 1550; die werd in 1748vervangendoortweenieuwe(eenvoordewatergangeneneenvoordedijkenen wegen). Ook de andere gerechten onder Houten haden eigen schouwbrieven: die van Oudwulvendateerdevan1750,dievanWulvenvan1744endievanHeemstedevan In de schouwbrieven werd precies omschreven over welke watergangen schout en heemraden het toezicht hadden, hoe ze dat toezicht moesten houden en aan welke eisen de wegen, de watergangen, de erover of erin liggende bruggen, dammen en duikers moesten voldoen. Éénmaal, later twee maal per jaar voerden de schouten van de verschillende gerechten met drie tot vijf heemraden de schouw en werd er gecontroleerd of de watergangen goed onderhouden werden. De schouwbrieven bleven tot 1816 van kracht; de schouw werd na 1811 door de gemeentebesturengevoerd op basis van nieuwe schouwreglementen uit 1816 en Naast deze"binnenlandse" waterschapstaken hadden de gerechten ook nog verplichtingen ten opzichte van het Hoogheemraadschap van de Lekdijk Bovendams:ze moesten manschappen leveren voor dijkwacht in geval van hoog water en bijdragen in de kosten van het beheer en onderhoudvan de Lekdijk. Na de opheffing van de gerechten en de(her)oprichting van gemeentes vanaf 1818 ontstond er een nauw met de gemeentebesturen verbonden nieuwe organisatie voor de waterschapstaken, de zogenaamde"administratie van de Binnenlandse Lasten"; de Binnenlandse Lasten werd later gesplitst in"binnenlandse Lasten" en"polderlasten". De enigetaakvandieorganenwashetonderhoudenvandehoefslagenvandegemeentein hetonderhoudvanwegenenwatergangenenhetinnenvandedaarvoordoorde gezamenlijke grondeigenaars van de gemeente te betalen omslag. Er was zowel voor Houtenalsvoorelkvandein1857bijHoutengevoegdegemeentesSchonauwenen Oudwulven een Administratie van de Binnenlandse Lasten. Omdat rond die tijd op provinciaal niveau al gesproken werd over een nieuwe waterschapsorganisatie in de provincie bleven de Binnenlandse Lasten van Schonauwen en Oudwulven nog enige tijd bestaan. Op 29 juli 1863 stelden Provinciale Staten van Utrecht een Bijzonder Reglement voor het waterschap Houten vast, dat de rechtsopvolger werd van de drie Administraties van de Binnenlandse Lasten en de Administratie van de polderlasten van Houten. Het bestuur van het nieuwe waterschap bestond uit een voorzitter, aanvankelijk nog met de titel "schout" en zeven bestuursledenof"heemraden". De voorzitter werd voor een periode van zes jaar benoemd of herbenoemd. De bestuursleden werden door de stemgerechtigde ingelanden van het waterschap gekozen of herkozen, waarbij informeel goed in de gaten gehouden werd, dat ze netjes verspreid over het hele waterschap woonden. Het personeel vandepolderbestonduiteensecretariseneenpenningmeestereneenbode.in1936 werd de gemeentearchitect van Houten, die al enkele jaren hand- en spandiensten voor

7 het waterschap verrichtte, officieel benoemd tot opzichter van het waterschap, terwijl in dat zelfde jaar de twee wegwerkers, die op contractbasis de wegen onderhielden, in vaste dienst werden benoemd. Bestuur en personeel van het waterschap waren altijd nauw verbonden met het gemeentebestuur van Houten. De voorzitter was tussen 1863 en 1958 vrijwel altijd tevens burgemeester van Houten, met uitzondering van de periode , toen de gemeenteontvanger H.C.M. van Dijk die functie waarnam. Na het overlijden van burgemeester/voorzitter Haefkens in 1958 werd J.A. van Oostrom voorzitter, die tevens wethouder van Houten was. Een aantal heemraden was gedurende hun ambtsperiode bij het waterschap terzelfder tijd tevens heemraad of voorzitter van één van de andere polders in of om Houten danwel raadslid of wethouder van de gemeente Houten. Het bestuur, in de praktijk vooral de voorzitter en de secretaris, was verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken, waarbij hun bevoegdheden, met name bij het beheer en onderhoud van de wegen en watergangen, heel ver reikten. Ook voerde het bestuur de schouw en verleende het vergunningen op grond van de keur. Van zijn activiteiten was het bestuur verantwoording schuldig aan de vergadering van stemgerechtige ingelanden. Dat waren de grondeigenaars of hun gemachtigden; ze hadden elk een aantal stemmen op basis van het aantal hectaren grond, dat ze binnen het waterschap in eigendom hadden. De vergadering van stemgerechtigde ingelanden besliste over de begroting en rekening, hetbeheerenonderhoudvandeeigendommenenwegenendebenoemingenhet ontslag van personeelsleden. De vergaderingen van het bestuur en van het bestuur en stemgerechtigde ingelanden werden tot 1943 in het gemeentehuis van Houten gehouden. Na 1943 vergaderde alleen het bestuur nog op het gemeentehuis; de stemgerechtigde ingelanden kwamen meestal bijeeninhethoteldeengel,somsincaféderoskam,inhouten. Vanaf de jaren'20 van de vorige eeuw werd ook het personeelvan het waterschap steeds meer van het gemeentehuis gerekruteerd. De gemeentesecretaris,de gemeenteontvanger of een hoofdambtenaar waren ook secretaris of penningmeester van het waterschap en datgoldmeestalookvoordebodeendeopzichter.dieverwevenheidhadoverhet algemeen een gunstig effect op het functioneren van het waterschap, hoewel ze met name tijdens de onderhandelingen tussen de gemeente en het waterschap over de overname vandewegenindejaren'50en'60vandevorigeeeuwwelwatcomplicatiesmetzich meebracht. Voor geen van de personeelsleden, ook in de 19eeeuw, gold dat ze volledig afhankelijk waren van hun functie bij het waterschap. Pas in 1889, ruim 25 jaar na vaststelling van het Bijzonder Reglement kreeg het waterschap Houten zijn eerste formele keur of politieverordening.in 1868 had het bestuur al een keur vastgesteld, maar die werd door Gedeputeerde Staten niet goedgekeurd. Van een aangepaste of latere keur is in het archief niets terug te vinden, zodat aangenomen kanwordendatervóór1889noggeschouwdwerdopbasisvanhetin1848vastgestelde schouwreglement op de wegen, watergangen, ekster- en kraaiennesten.. In de keur was vastgelegd aan welke verplichtingen de ingelanden moesten voldoen bij hetleggenvandammenenduikersinenvanbruggenoverdewatergangen.ookhet plantenvanbomenenhetplaatsenvanpalen,kabelsenleidingenopenlangswegen mocht alleen gebeuren met vergunning van het waterschap. Verder waren ook zaken als uitwegen en tijdelijke doorsnijdingen in wegen aan goedkeuring van het waterschap onderhevig. De keur werd in principe elke tien jaar aangepast of vernieuwd.

8 WaterschapHouten(1550) BESTUUR EN PERSONEEL VAN HET WATERSCHAP HOUTEN Voorzitters: S. van Raven, burgemeestervan Houten J. Waller, burgemeestervan Houten H.C.M. van Dijk, gemeenteontvangervan Houten mr H.J.J. Scholtens, burgemeestervan Houten V.R. Los, burgemeestervan Houten A.B. Haefkens, burgemeestervan Houten J.A. van Oostrom, wethouder van Houten Bestuursleden(heemraden) 1864 H. Uijttewaal G.F. van Rooijen J. de Jong F.C. Spinhoven W. Berkhof P.J. van Wijk C. van den Berg Anth.. Vernooij W. Melsen A. Goes C. van de Leemkolk C. Veen C. Scholman G. van Woudenbergh J. van Oostrom J.A. Sturkenboom A. van Rossum J.A. van Oostrom W. Sturkenboom A.F.N. Sturkenboom A. van Rooijen A.G. Vernooij H.Czn E. van Oostrom D. Veen B.W.G.Wttewaall J.J. van Bennekom Joh. Vernooij J.H. Vernooij C.F. Testas v. Oudwulven J.A. van Oostrom W.H. van Woudenbergh Rz J.G. van Dijk A. Uijttewaal W. Lagerweij J. van Rossum J.J. Sturkenboom A. van Koten J. van Woudenbergh Joh. de Goeij C.A. Vernooij A. van Oostrom W.E.J. Vernooij Secretarissen: H. Uijttewaal, veehouder te Houten B.W.G. Wttewaall, particulierte Houten L.A.H. de Ruijter, gemeentesecretarisvan Houten J. van den Berg, notarisklerkte Houten J.M. Broekman, ambtenaarter secretarie van Houten Penningmeesters: H. Uijttewaal, veehouder te Houten B.W.G.Wttewaall, particulierte Houten H.C.M. van Dijk, gemeenteontvangervan Houten P. van der Sanden, stationsbeambtete Houten J.A.J. van der Sanden, melkcontroleurte Houten H.A. van der Grind, gemeenteontvangervan Houten

9 DE ARCHIEVEN EN DE INVENTARISATIE Over de lotgevallen van het archief van het waterschap Houten tot 1927 is weinig bekend. Zoals bij de meeste polder- en waterschapsarchievenzullen de stukken in de woning van de schout of secretaris van de gerechten zijn ondergebracht. Na 1811 lagen de stukken waarschijnlijk ten huize van de burgemeester van Houten als voorzitter van de Administraties van de binnenlandse lasten. Na oprichting van het waterschap Houten in 1863 is het secretariaat gedurende bijna 55 jaar door slechts twee personen vervuld, waarvan de laatste, B.W.G. Wttewaall woonachtig was op het huis Wickenburgh in't Goy. DaarzalhetarchieftotaanhetoverlijdenvanWttwaalin1920berusthebben.Vanafdat jaar werd de Houtense gemeentesecretaris De Ruijter secretaris van het waterschap en zal het archief naar het gemeentehuis zijn overgebracht. Pas in 1927 wordt deze verhuizing geformaliseerd en betaalt het waterschap daar twee gulden per jaar voor aan de gemeente. Het archief kwam, met de andere Houtense waterschapsarchieven,in een gesloten kast op de bovenverdiepingterecht. Vanaf dat moment tot aan de opheffing van het waterschap per 1 januari 1970 is het archief in het gemeentehuis gebleven, waar ook het"lopend archief van het waterschap sedertdien is bijgehouden. Nadeopheffingvanhetwaterschapin1970werdhetarchief,metdeandereophet gemeentehuis in Houten berustende waterschapsarchieven naar het Rijksarchief in Utrecht overgebracht. Dat gebeurde, omdat in het waterschapshuis van het nieuwe waterschap Kromme Rijn in Houten geen archiefbewaarplaatsin de zin der wet aanwezig was. Waarschijnlijk zijn daarbij de stukken van de rechtsvoorgangersvan het waterschap op het raadhuis achtergebleven en ondergebracht in de gerechts- en gemeentearchieven van Houten, Schonauwen en Oudwulven. Dat gebeurde eveneens met de archiefstukken van de Administraties van de Binnenlandse Lasten en van de Polderlasten van die gemeentes. Deze stukken zijn bij de inventarisatie van het archief vanuit de gerechts- en gemeentearchieven, thans onder beheer van het RHC Zuidoost Utrecht te Wijk bij Duurstede, naar het hierna beschrevenachief teruggebracht. Het waterschap Kromme Rijn ging in 1994 op in het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, dat een jaar later, in 1995, besloot om toe te treden tot het Streekarchief Rijnstreek te Woerden. Ten gevolge daarvan werden de archieven van de voormalige waterschappen en polders die zich in het Rijksarchief in Utrecht bevonden, overgebracht naar de archiefbewaarplaats van het streekarchief, de directe voorganger van het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreeken Lopikerwaard,in het Stadhuis te Woerden. De eerste"inventaris" van het waterschapsarchiefvan Houten werd in 1930 gemaakt door de burgemeester van Houten, mr H.J.J. Scholtens, die ook voorzitter van het waterschap was. Het was eigenlijk niet meer dan een magazijnlijstvan de stukken uit de periode De beschrijving van het archief maakte deel uit van een project tot beschrijving van alle in het gemeentehuis van Houten aanwezige archieven; ook het waterschap betaalde eenbijdrageaanhetindrukuitgevenvandeinventarissen.hetarchiefvanna1930werd beheerd op het gemeentehuis in Houten, waarbij sinds 1937 de archiefcode van de Unie van Waterschappen werd toegepast. Na de opheffing van het waterschap werden de dossiermappen rechtstreeks uit de kasten van het gemeentehuis in Houten in archiefdozen gestopt, waarop niet meer dan de codenummersvan de betreffende dossiers stonden. Tot 2013 is de toegankelijkheidvan het archief beperkt gebleven tot de inventaris van Scholtens en de classificatievolgens de code van de Unie van Waterschappen.

10 WaterschapHouten(1550) De mate van compleetheidvan het archief is sterk wisselend. Over de periode tot 1863 is slechts een klein aantal stukken bewaard gebleven. Het archief over de periode daarentegen is uiterst compleet, mede omdat er, met uitzonderingvan de bijlagen bij de rekeningen, niet of nauwelijkswas vernietigd. De hiernavolgende inventaris is gesplitst in twee delen. Het eerste deel betreft stukken afkomstig van de rechtsvoorgangers van het waterschap bestuur, i.e. schout en heemraden van de gerechten en de Administraties van de Binnenlandse Lasten en Polderlasten. Omdat dit deel weinig beschrijvingen heeft is vooral om praktische redenen geen onderscheid gemaakt in de periode vóór 1811(schout en heemraden) en na 1811 (Binnenlandse Lasten). Het tweede deel beslaat het archief van het formele waterschap Houten. Bij deze inventaris is uitgegaan van de binnen het RHC Rijnstreek en Lopikerwaard ook voor andere waterschappen gebruikelijke indeling: stukken van algemene aard en betreffende afzonderlijke onderwerpen, logisch ingedeeld binnen de hoofdrubrieken Organisatie en Taakuitvoering. Met name uit de periode is een aantal documenten vernietigd op grond van de daarvoor geldende selectie- en vernietigingslijsten, zoals vastgesteld in 1984 en De dossiers, gevormd in de periode volgens de Waterschapsarchiefcode, zijn voor het merendeel gehandhaafd, maar binnen de indeling van de nieuwe inventaris ondergebracht. Aan de inventaris is een concordans op de inventaris van Scholtens uit 1930 toegevoegd. Demateriëlestaatvanhetarchiefisoverhetalgemeengoed;aaneenkleinaantal bescheiden, met name uit de zeventiende eeuw, zijn restauratiewerkzaamhedenverricht. Dehuidigeomvangvanhetarchiefis3,5m1.HetarchiefstaatbijhetRHCbekendonder archiefnummer H011.

11 12 Inleiding

12 Waterschap Houten( 1550J INVENTARIS VAN ARCHIEFBESCHEIDEN,AFKOMSTIG VAN SCHOUTEN EN HEEMRADEN VAN DE ADMINISTRATIES VAN DE BINNENLANDSE LASTEN BINNEN HET GEBIED VAN HET WATERSCHAP HOUTEN, EN RECHTSVOORGANGERS, (1550) Bestuur Proces-verbaal van de verkiezing van heemraden voor de Administratie van de Binnenlandse Lasten, stuk Brief van Gedeputeerde Staten met betrekking tot de positie van het bestuur van de binnenlandse lasten van de voormalige gemeente Oudwulven, stuk Financiën Begroting en rekeningen Begroting van de binnenlandse lasten, met bijlagen, "Zetting en omslag van de binnenlandse lasten", rekeningen met, tot 1856, kohieren van de omslag, , en omslag 1omslag NB: De binnenlandse lasten betroffen de kosten voor het onderhoud van dijken, wegen, kaden en watergangen; vanaf 1852 werden aparte rekeningen en omslagen van de dijken, wegen en kades enerzijds en van de watergangen anderszijds opgemaakt. "Zetting en omslag van de polderlasten", rekeningen met, tot 1856, kohieren van de omslag, NB:Ditbetreftdekostenvoorhettoezichtopenhetonderhoudvandewatergangen. Omslag en inning van polderlasten Artikelsgewijze leggers van grondeigenaars binnen de gemeente Oudwulven, aangelegd ten behoeve van het vaststellen van de omslagen van de binnenlandse lasten, ingedeeld op voormalig gerecht, Heemstede; 7. De Koppel; 8. Maarschalkerwaard; 9. Oudwulven; 10. Slagmaat; 11. Wulven. 1omslag 6 katernen 12. Artikelsgewijze legger van grondeigenaars binnen de gemeente Schonauwen, aangelegd ten behoeve van het vaststellen van de omslagen van de binnenlandse lasten, 1844, aangevuld en bijgewerkt, deel

13 11 Inventaris Verhouding tot hogere organen Notulen van vergaderingen op 17 mei en 6 juni 1797 van vertegenwoordigers van polders, die onderhoudsplichtig zijn aan de Lekdijk Bovendams, betreffende een plan tot verbeteringvan de Lekdijk, stukken Verzoekschrift van de weduwe van Anthonis Stevensz van Schaijck onder Heemstede aan Dijkgraaf en Hoogheemraden van de Lekdijk Bovendams met memorie van de schout van Houten over achterstallige betaling van Lekdijksgeld, stukken 15. Toezicht Schouwbrief, 1550, afschrift [circa 1870], 1 stuk Publicaties tot aankondiging van de schouw en de openbare aanbesteding van banwerk, concepten, 1668, 1670 en lomslag Rapporten van geconstateerdegebreken tijdens de schouw, 1668, 1671 en omslag 18 Besluit van Gedeputeerde Staten van het gewest Utrecht tot goedkeuringvan een nieuwe schouwbrief, 1748, afschrift, [circa 1860], 1 stuk Schouwbrief op de watergangenonder Houten, stuk Schouwreglement op de wegen, watergangen, ekster- en kraaiennesten, vastgesteld door de gemeenteraadvan Houten,gedrukt gelijktijdig afschrift, stuk Beheer en onderhoud van wegen, watergangen, waterkeringen en kunstwerken Proces-verbaal van openbare aanbesteding en gunning van het banwerk aan hethoefslagvanhoutenen'tgoyaandelekdijk, stuk Lijsten van verhoefslaagde eigenaars en bruikers op de Goyerwetering tussen de Kijkenesserheulen Geyntjesdam, gedrukt, [1756] en stukken 23 VerslagvandeopmetingvanhetzandpadtussendeboerderijvanJande Koek onder Houten en de herberg"sint Pieter" onder Schalkwijk met memorie over de wijze van onderhoud en aanbestedingvan het werk, 1774, afschrift, [circa 1775], 1 stuk

14 WaterschapHouten(1550) "Monsterrollen", lijsten van dijkwachtplichtigenop de Lekdijk Bovendams, omslag 25. Extract uit resoluties van de gerechten Houten en't Goy, Schonauwen en, Wulvenc.auit1784en1799betreffendedevervangingvandesluisinde Houtensewetering door een, hoger gelegen, nieuwe sluis met schut, stuk 26. Processen-verbaal van de openbare aanbesteding en gunning van het banwerkvandegemeentehoutenaandevaartserijnendehoutense wetering, 1833, 1834, 1838, 1841 en omslag

15 16 Inventaris INVENTARIS VAN HET ARCHIEF VAN HET WATERSCHAPHOUTEN, STUKKEN VAN ALGEMENE AARD Notulen van de vergaderingenvan het bestuur, 1864, en van het bestuur met stemgerechtigde ingelanden, ; ; Notulen van de vergaderingenvan het bestuur, ; pak ; pak 3delenen1 pak 4delenen1 pak 36. Jaarlijkse verslagen van verrichte werkzaamheden in de periode , opgesteld ten behoevevan het provinciaaljaarverslag, omslag STUKKEN BETREFFENDE AFZONDERLIJKE ONDERWERPEN ORGANISATIE Grondgebied en bestuursinrichting 37. Bijzonder Reglement, 1863, met stukken betreffendede wijziging ervan, 1881, 1921, 1934, 1955 en omslag 38. Brief aan Gedeputeerde Staten van Utrecht, waarin het bestuur zijn bezwaren en opvattingen over inname in een nieuw waterschap voor de Vecht meedeelt, stuk 39. Stukken betreffende de wijziging van de grens met het waterschap Vechter- en Oudwulverbroek in verband met de verbetering van de afwatering via de Geersloot, omslag 40. Stukken betreffende de voorbereidingen van de ontpoldering van het onder de gemeente Utrecht vallende deel van het waterschap, ten noordenvanderijkswega12,inverbandmetdeontwikkelingvande woonwijk Lunetten, omslag 41. Stukken betreffende de opheffing van het waterschap en het opgaan ervan in de nieuwe waterschappenschonauwenen Honswijk, omslag

16 WaterschapHouten(1550) Bestuur 42. Staten van stemgerechtigdeingelanden, 1928, 1936/1937en 1938/ / Alfabetisch register van stemgerechtigdeingelanden, omslag 1band 44. Stukken betreffende de benoeming, het ontslag en de pensioenvoorzieningvan voorzitters, omslag 45. Stukken betreffende de verkiezing en benoeming van bestuursleden (heemraden), omslag 46. Roosters van aftreding van het bestuur, 1928, bijgehoudentot 1936, en 1936, bijgehoudentot stukken 47. Stukken betreffende de vaststelling van de salarissen van de bestuursleden, omslag 48. Stukken betreffende de zgn. Ariërverklaring voor bestuur en personeelsledenvan het waterschap, omslag Personeel 49. Instructie voor de secretaris, stuk 50.. Instructies voor de penningmeester, 1864, 1925 en omslag 51.. Stukken betreffende de benoeming, taakvervulling, het ontslag en overlijden van secretarissen, omslag 52.. Stukken betreffende de benoeming, taakvervulling, borgstelling, het ontslag en overlijden van penningmeesters, omslag NB:Zieookinvnr Stukken betreffende de salariëring van en de toekenning van toelagen en vergoedingen aan het personeel, omslag 54. Stukken betreffende de benoeming en het ontslag van wegwerkers, omslag 55. Stukken betreffende de benoemingvan opzichters, 1936 en lomslag

17 18 Inventaris 56. Besluit tot aanwijzing van functies binnen het waterschap, waarvoor oud militairen de voorkeur moeten genieten, 1937, met stukken betreffende de totstandkoming, 1936, en de intrekkingvan het besluit, omslag Stukken betreffende de zgn. Ariërverklaring voor bestuur en personeelsleden van het waterschap, omslag NB:Zieinvnr.48. Eigendommen 57. "Staten van eigendommen van de voorwerpen tot algemene dienst bestemd", 1884 en 1962, met stukken betreffende wijziging en aanvulling, omslag 58. Stukken betreffende de aanleg, exploitatie en opheffing van een laad- en loswal aan de Kaaidijk langs de Schalkwijksewetering, omslag 59. Stukken betreffende de aanleg van een grindopslag aan de Julianalaan in het dorp Houten, omslag 60. Stukken betreffende de aankoop en overname om niet van strookjes grond langs de Odijkseweg, omslag 61. Stukken betreffende de aankoop van delen van de Houtense wetering, de Nachtdijk en de Kapelleweg van het Rijk, oorspronkelijk aangekocht door het Rijk in verband met de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaal, omslag 62. Stukken betreffende de aankoop van enkele gedeelten van de Heemsteedseweg, waarvoor het waterschap onderhoudsplichtig is, van het Beheersinsituut als beheerder van het vijandelijk vermogen van jkvr E.S.H.E.A. von Mansbach, omslag 63. Stukken betreffende de verkoop van grond aan het Rijk ten behoeve van de verruiming van het Amsterdam-Rijnkanaal, omslag Financiën Begrotingen, rekeningenen grootboeken Begrotingen, deels met aanvullingsbegrotingen, en, vanaf 1937, Memories van Toelichting, pakken ;

18 WaterschapHouten(1550) Rekeningen, pakken ; ; Staten van specificatievan uitgaven op de rekeningen, omslag Grootboeken van inkomstenen uitgaven, 1934, en pakken , en 1949; Omslag en inning van polderlasten Artikelsgewijze leggers van grondeigenaars binnen het waterschap, aangelegd ten behoeve van het vaststellen van de omslagen van de waterschapslasten, met alfabetische naamindex, 1864, aangevuld en bijgewerkt, delen Folio 1-251; Folio ; 074. Folio Artikelsgewijze leggers van grondeigenaars binnen het waterschap, aangelegd ten behoeve van het vaststellen van de omslagen van de waterschapslasten, 1927, aangevuld tot Folio 1-307; Folio ; Folio ; 78. Folio ; 79.. Folio pak Artikelsgewijze leggers van grondeigenaars binnen het waterschap, waarvan het grondgebied door grenswijziging of herindeling buiten de gemeente Houten is komen te liggen, 1954, bijgehoudentot "Gaarderlijsten", kohieren van de omslag van de waterschapslasten met aantekeningenvan ontvangst van de opgelegde aanslagen, delenen1 pak 1omslag 2pakken ; Archief 83. Stukken betreffende het beheer van het oud archief, omslag 84. Stukken betreffende de aansluiting bij en de werkzaamheden van het Registratuurbureauvan de Unie van Waterschappen, omslag

19 20 Inventaris TAAKUITVOERING Toezicht Keur en schouw 85. Keuren, 1889, 1900, 1910, 1920, 1936, 1949 en 1963, met besluiten van het bestuur tot wijziging, 1913 en 1941, en stukken betreffende de voorbereiding en vaststelling, omslag 86. Kaart, behorende bij de keur, stuk Vergunningen Vergunningen, verleend aan derden, voor het hebben van bruggen, dammen, duikers, schutten, kabels en leidingen in of aan de watergangen in beheer en onderhoud bij het waterschap, omslagen ; Vergunningen, verleend aan derden voor het planten en rooien van bomenenbeplantinglangsdewegeninbeheerenonderhoudbijhet waterschap, onderverdeeldper weg, met chronologische index, omslagen ; Vergunningen, verleend aan derden voor het leggen van kabels en leidingen, het doorgraven of andere werkzaamheden op of langs wegen in beheer en onderhoud bij het waterschap, omslagen ; ; Stukken betreffende de verlening van vergunningen voor het leggen van dammen met duikers of buizen, omslag 95.. Stukken betreffende de verlening van vergunningen voor het leggen van bruggen, omslag 96. Stukken betreffende de verlening van vergunningen voor het rooien en planten van bomen langs wegen, omslag 97. Stukken betreffende de verlening van vergunningen voor het hebben van uitwegen, omslag

20 WaterschapHouten(1550) Stukken betreffende de verlening van vergunning voor het dempen van sloten, omslag 99. Stukken betreffende de verlening van vergunning aan Rijkswaterstaattot het omleggen van de Koppeldijk, de Meerveldseweg en de Marsdijk ten behoeve van de aanleg van de RijkswegA12, omslag 100. Stukken betreffende de verlening van goedkeuring aan het waterschap Lee-enRietslootomeendeelvandeLeedijkomteleggentenbehoeve van de verbetering van de Leesloot, omslag 101. Stukken betreffende de verlening van vergunning aan de Houtensche IJsclub voor het aanleggen van een ijsbaan langs de Lobbendijk, omslag 102 Stukken betreffende de verlening van vergunningen voor het lozen van afvalwater via watergangen binnen het waterschap, omslag 103. Vergunningen voor het verrichten van seismologisch onderzoek binnen het waterschap, omslag 104. Stukken betreffende de verlening van vergunning aan Rijkswaterstaattot het afgraven van de noordelijke dijk langs het Amsterdam-Rijnkanaal, omslag 105. Stukken betreffende de verlening van vergunning aan de gemeente Houten voor het verbeteren van de Binnenwegen de Odijkerweg, omslag Beheer en onderhoud van watergangen, waterkeringen en kunstwerken Algemeen 106. Lijst van heulen, bruggen, dammen en watergangen, die door het waterschap onderhouden moetenworden, stuk Waterstand 107. Staat van metingen van de verhouding van peilmerken tot het Amsterdams Peil op verschillende plaatsen binnen het waterschap, met stukken betreffende de totstandkoming, omslag 108. Stukken betreffende de verlening van vergunning aan het waterschap De Gemeene Boezem van de Hoonwetering om via de Houtense wetering uit te malen, omslag

21 Stukken betreffende het aangaan van een overeenkomst met het waterschap Rijn en Dijk inzake de afwatering van het gedeelte"bree" van dat waterschap via de Oosterlaak en de KrommeSloot, Stukken betreffende het aangaan van een overeenkomst met Rijkswaterstaat inzake de afwatering van enkele percelen grond ten noorden van het Amsterdam-Rijnkanaalop de Houtensewetering, Stukken betreffende de verbetering van de afwatering van percelen nabij de Odijkseweg en de Kruisweg, Stukken betreffende het aangaan van een overeenkomst met de waterschappen Vechter- en Oudwulverbroek en Overeind c a. inzake de waterlossing door het Amsterdam-Rijnkanaalen de Ravensewetering, Peilbesluit, Stukken betreffende de aanpassing van een overeenkomst met Rijkswaterstaat inzake het onttrekken van water aan het Amsterdam- Rijnkanaalten behoeve van ingelandenvan het waterschap in de buurt't Goy, Watergangen , 118- Stukken betreffende de afkoop van het onderhoud van de Kromme Rijn aan het provinciaal bestuur, Stukken betreffende een conflict met het waterschap Schalkwijk omtrent het op diepte houden van de Schalkwijksewetering, Stukken betreffende de openbare aanbesteding en gunning van het uitbaggeren en uitdiepen van de Houtensewetering, Leggers van onderhoudsplichtigen aan waterlopen binnen het waterschap, aangelegd 1890, bijgehouden Geersloot; 119. Houtensewetering; 120. Oosterlaak Noord; 121. Oosterlaak Zuid; 122. Schalkwijksewetering. 123 Besluit van stemgerechtigde ingelanden tot overname van het onderhoud van zeven watergangen binnen het waterschap, 1899.

22 WaterschapHouten(1550) Stukken betreffende de verlegging van de Houtense wetering nabij de Leebrug in verband met de verbetering van de provinciale weg tussen Houten en Schalkwijk, omslag 125. Rapport van het Rijksbureau voor de Ontwatering betreffende de staat van onderhoud en noodzakelijke verbeteringen aan de Houtense wetering, de Heemsteedsewetering,de Geersloot en de Oosterlaak, stuk 126. Stukken betreffende de voorbereidingen voor de aanleg van het Amsterdam-Rijnkanaalen de gevolgen daarvan voor het waterschap, omslag 127. Stukken betreffende het verbeteren en uitdiepen van de Houtense wetering tussen de Leebrug en de Geersloot, deels in werkverschaffing, , en van de Wulvensewetering en de Houtense wetering tussen de Geersloot en het Amsterdam-Rijnkanaal, omslag 128. "Leggers van de in natura te onderhouden voorwerpen", staten van de bij het waterschap in beheer en onderhoud zijnde watergangen alsmede die, waarover de schouw gevoerd wordt, met kaarten, [circa 1955], 129. Stukken betreffende de verlening van een financiële bijdrage aan het uitbaggeren van de Schalkwijkse wetering door het waterschap Schalkwijk, lomslag 1 omslag Duikers Stukken betreffende een overeenkomst met het waterschap Vechten en Oud-Wulverbroek over het via dat waterschap afvoeren van water via een duiker in de Lobbendijk, omslag 131. Stukken betreffende de sloop van de brug over de Houtense wetering in de Heemsteedsewegen de vervanging ervan door een dam met duiker, omslag Wegen algemeen 132. Stukken betreffende een project tot heropmeting van de wegen binnen het waterschap door werkzoekendejonge landmeters, omslag 133. Stukken betreffende besluiten van Gedeputeerde Staten om verschillende wegen binnen het waterschap aan het openbaar verkeer te onttrekken of gesloten te verklaren, omslag

23 Stukken betreffende de poging om schadevergoeding te krijgen van het Ministerie van Defensie voor schade, aangebracht aan wegen in verband met militaire activiteiten, overname of overdracht van beheer en onderhoud Besluit van stemgerechtigde ingelandentot overname van het onderhoud van 34 grind- en kleiwegen binnen het waterschap, Stukken betreffende de overname in beheer en onderhoud van het onder de gemeente Houten liggende deel van de Marsdijk van het waterschap Rijn en Dijk, Stukken betreffende de overname in beheer en onderhoud van de Heemstederdijk en de Koppeldijk tussen Groot-Vuylcop en het HoutensepadvandeeigenarenmrW.J.RoijaardsvandenHamenjhr C.G.A. Ridder van Rappard, Onderhandse akte van overeenkomst met het waterschap De Knoest inzakedeovernameinbeheerenonderhoudvandekoedijkvandat waterschap, Stukken betreffende de overdracht van het eigendom, beheer en onderhoud van de binnen de gemeente Houten gelegen wegen aan die gemeente, Stukken betreffende de overdracht van het onderhoud aan de gemeente Houten van delen van de Lobbendijken de Molendijk, ,van de Brink, de Prins Bernhardweg en de Burgemeester Wallerweg, , en de Vlierweg, Stukken betreffende de overdracht van het beheer en onderhoudvan een deel van de Houtensewegaan de gemeente Odijk, Stukken betreffende de overdracht van het beheer en onderhoud van de Koppeldijk aan de gemeente Utrecht, onderhoud, reconstructie en verbetering 143 Stukken betreffende de verbetering van de Houtensewegtussen het dorp en de gemeente Odijk,

24 WaterschapHouten(1550) Brief van het bestuur van de Verenigde Waterschappen onder Wijk bij Duurstede, waarin verzocht wordt bij te dragen aan het onderhoud van de Hoeksedijk van dat waterschap, voor zover gelegen binnen het waterschap Houten, stuk 145. Stukken betreffende de abusievelijk gedurende een lange periode door de gemeente Jutphaas betaalde bijdrage in de onderhoudskostenvan de Lange Zandweg onder Oudwulvenbinnen het waterschap, omslag 146. Stukken betreffende de reconstructie en verbetering van de weg Odijk- Houten, omslag 147. Stukken betreffende de reconstructieen verbreding van de weg langs de Houtensewetering, omslag 148. Stukken betreffende de verbetering van de Langeweg onder druk van het ministerie van Defensie,' omslag Stukken betreffende de verbetering van de Nachtdijk, Odijkerweg en Houtenseweg, omslag 150. Stukken betreffende de verbetering en asfaltering van de weg langs de Houtensewetering en een deel van de Oudwulfseweg, omslag Stukken betreffende de verbetering en asfaltering van de Waijensedijk, de Molenweg, de Poeldijk,de Tuurdijk en delen van de Heemsteedseweg,de Tiendweg en de Oudwulfseweg, omslag 152. Stukken betreffende de verbetering en asfaltering van de Wickenburgseweg, de Marsdijk, de Kaaidijk en delen van de Koppeldijk en de Tiendweg, omslag 153. Stukken betreffende de verbetering en asfaltering van de Molendijk, de Lobbendijk, de Burgemeester Wallerweg en delen van de Heemsteedseweg,de Koppeldijken de Hoogdijk, omslag

25 26 Inventaris CONCORDANS In deze concordans verwijzen de nummers in de eerste kolom naar de inventarisnummers, zoals die zijn opgenomen in de Inventaris van het oud-archief der gemeente Houten(archieven der voormalige gemeenten Houten, Oudwulven en Schonauwen) en der waterschappen Houten, Vechter- en Oudwutverbroek, de Lee- en Rietslooten, Wulven, de Knoest, Groot-Vuylcop en de Gemeene Boezem van de Hoonwetering uit 1930("inventaris Scholten"), de Inventaris van het archief van de gemeente Houten(1803) (1964) uit 1984("inventaris GA Houten") en de niet gedateerde Inventaris van het gerecht Houten en't Goy(1550) (1812)("inventaris gerecht Houten"). De nummers in de tweede kolom zijn de nummers, die de betreffende stukken in de huidige inventaris hebben gekregen. De nummers 22 en 33 van de inventaris Scholten zijn op grond van de daarvoor geldende wettelijke richtlijnen vernietigd. Inv. Scholten Huidig nummer Inv. GA Houten Inv. gerecht Houten