Inventarisatie belangstelling voor opleiding

Transcriptie

1 Inventarisatie belangstelling voor opleiding Onderzoek in het CentERpanel in opdracht van Adviescommissie vraagfinanciering mbo datum 17 januari 2017 auteur(s) Boukje Cuelenaere versie 1.0 classificatie standaard

2 CentERdata, Tilburg, 2017 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Vraagstelling Onderzoek in CentERpanel Belangstelling voor opleiding Belangstelling voor opleiding Informatiepunt Stimulerende factoren... 6 Bijlage: CentERpanel en kenmerken onderzoeksgroep...7 A.1 CentERpanel... 7 A.2. Samenstelling onderzoeksgroep... 9 Inventarisatie belangstelling voor opleiding 1/9

4 1 Inleiding 1.1 Vraagstelling De adviescommissie Vraagfinanciering mbo analyseert de belangstelling onder mensen met ten hoogste een mbo-opleiding voor het volgen van een opleiding. Onderdeel van deze analyse is het uitzetten van een korte vragenlijst in een representatief panel, het CentERpanel. Het gaat hier om een korte vragenlijst van vier vragen, waarvan twee gesloten en twee open vragen. De eerste vraag is of mensen belangstelling zouden hebben een opleiding te volgen wanneer hier geen kosten aan verbonden zijn. Deze werd gevolgd door de open vraag welke opleiding mensen graag zouden volgen. Als derde is gevraagd langs welke kanalen mensen geïnformeerd willen worden over de mogelijkheden om een opleiding te volgen. Tot slot konden mensen open aangeven wat hen zou helpen om een opleiding te starten en af te maken. 1.2 Onderzoek in CentERpanel Het onderzoek is uitgevoerd onder leden van het CentERpanel van 16 t/m 65 jaar met ten hoogste een afgeronde mbo-4 opleiding. Schoolgaande panelleden en gepensioneerden zijn hierbij uitgesloten. In totaal zijn 927 panelleden die aan de criteria voldeden uitgenodigd. Daarvan hebben 818 mensen de vragenlijst ingevuld. Dit is een respons van 88,2 procent. De gegevens zijn verzameld aan het eind van 2016, in de weken 50 tot en met 52: 16 t/m 20 december 2016, 23 t/m 27 december 2016 en 30 december 2016 t/m 3 januari Op maandag hebben de panelleden die nog niet gereageerd hadden steeds een herinnering gekregen. In deze rapportage worden de resultaten beknopt weergegeven. Daarbij wordt alleen van een verschil tussen antwoorden van groepen gesproken als dit een significant verschil is. 1 1 Chi-kwadraat toets, p<.01. Inventarisatie belangstelling voor opleiding 2/9

5 2 Belangstelling voor opleiding 2.1 Belangstelling voor opleiding Om de belangstelling voor het volgen van een opleiding te inventariseren wanneer er geen belemmeringen zouden zijn, is de volgende vraag gesteld: Stelt u zich een ideale wereld voor waarin alle opleidingen gratis zijn. Zou u dan een opleiding of cursus willen volgen? Door deze wijze van vraagstelling werden mensen uitgenodigd geheel vrij van dagelijkse en praktische belemmeringen te antwoorden. Op deze vraag antwoordt bijna 71 procent bevestigend en geeft een kleine 11 procent aan dat ze dat niet zouden weten. Daarbij is er geen significant verschil tussen mannen en vrouwen. Figuur 1 Belangstelling om opleiding te volgen, % ,7 69,5 71, ,6 20,8 16,6 10,8 9,7 11,7 0 Ja Nee Weet niet Totaal mannen vrouwen De belangstelling om een opleiding te volgen neemt iets af met de leeftijd. In de leeftijd van 25 tot 35 jaar hebben de meeste mensen belangstelling, namelijk 88 procent. Boven de 55 jaar daalt deze belangstelling, maar nog altijd zou 57 procent een opleiding of cursus willen volgen. Inventarisatie belangstelling voor opleiding 3/9

6 Figuur 2 Belangstelling opleiding naar leeftijd, % ,3 88, , , ,4 14,3 16,4 8,3 7 8,3 4,7 5,7 9,7 16,3 0 Ja Nee Weet niet jr jr jr jr jr. Er is geen significant verschil tussen werkenden en niet-werkenden in de belangstelling om een opleiding of cursus te volgen. De werkenden zijn zowel werkend in loondienst als zelfstandigen. Degenen die vrijwilligerswerk doen, werken met behoud van uitkering of iets anders doen zijn samengevoegd onder de groep overig. Figuur 3 Belangstelling opleiding naar bezigheid, % , , ,1 61, ,3 7,7 28,6 20, ,2 5,1 12,7 9,5 0 Ja Nee Weet niet Werkend Werkzoekend Doet huishouding (Gedeeltelijk) arbeidsongeschikt Overig De belangstelling om een opleiding of cursus te volgen verschilt significant tussen de opleidingsniveaus. Hoe hoger de opleiding, hoe meer mensen aangeven belangstelling te hebben voor een opleiding. Onder degenen met een mbo-opleiding is dat 77 procent, terwijl dat bij de mensen met alleen basisonderwijs 56 procent is. Inventarisatie belangstelling voor opleiding 4/9

7 Figuur 4, Belangstelling opleiding naar opleidingsniveau, % , , ,6 24,5 18,5 14,8 23,5 15,5 7,5 7,9 0 Ja Nee Weet niet Basisonderwijs vmbo havo/vwo mbo Gewenste opleiding varieert sterk De mensen die belangstelling hebben om een opleiding of cursus te volgen is gevraagd wat ze dan zouden willen doen. Dit was een open vraag waarop een grote variatie aan antwoorden is gekomen. Zo zijn er mensen die heel gericht een cursus of opleiding willen volgen die lijkt te passen bij voor hun huidige werk (ICT opleidingen, opleidingen in de zorg, boekhouden), maar ook worden opleidingen en studies genoemd die kunnen leiden naar groei in het werk of een switch in hun loopbaan (zoals hbo bedrijfskunde, rechten, bedrijfseconomie, management). Een andere categorie zijn de opleidingen die meer gericht zijn op persoonlijke ontwikkeling, bijvoorbeeld kennis van de eigen aandoening of mindfulness. Ook worden verschillende cursussen genoemd die zowel interessant voor een hobby kunnen zijn als voor het werk: iets met dieren, visagie, klussen, iets over beleggen, fotografie, boswachter en tuinieren. De mensen die geen belangstelling hebben om een opleiding te volgen, geven daar verschillende redenen voor. Zij vinden zichzelf vaak te oud en illustreren dat door te vermelden dat ze rond de zestig of iets ouder zijn. Ook zijn er mensen die geen zin, geen interesse of geen tijd hebben om een opleiding of cursus te volgen. Een paar mensen noemen ook dat ze al cursussen via het werk doen en dat ze niet nog meer willen doen. 2.2 Informatiepunt Om zicht te hebben op mogelijke kanalen om informatie over opleidingen en cursussen aan te bieden, is ook gevraagd: Wat zou voor u de beste plek zijn om informatie en advies over opleidingen te krijgen? Inventarisatie belangstelling voor opleiding 5/9

8 Dan blijkt dat een website door de meeste mensen, door bijna 40 procent, als favoriete informatieplek wordt genoemd. De fysieke plek die verreweg het meest wordt genoemd, is een school of opleiding in de buurt, bijvoorbeeld een ROC. De andere mogelijkheden, waaronder een buurthuis, een loket bij de gemeente of de bibliotheek, worden nauwelijks genoemd. Figuur 4, Beste informatieplek over opleidingen, % Website 38,7 KvK 0,1 Nieuw scholingsadviescentrum 8,2 UWV 3,7 School in de buurt (ROC) 29,6 Gemeente Bibliotheek 3,3 4,2 Buurthuis, huis van de wijk 7,6 Anders 4, percentage 2.3 Stimulerende factoren In de eerste vragen konden mensen vrij nadenken wat zij zouden willen en waren we op zoek naar hun wensen los van de praktische bezwaren van alledag. In de laatste vraag zijn de praktische mogelijkheden iets meer in beeld gehaald. Als afsluiting is de volgende open vraag gesteld: Wat u zou helpen een opleiding of cursus te vinden, echt te starten en af te ronden? Op deze vraag geven mensen de volgende antwoorden: lage kosten, beschikbare tijd, opleiding van goede kwaliteit, goede informatie en een praktische locatie (in de buurt). Ook wordt genoemd dat mensen behoefte hebben aan goede begeleiding, aan iemand op wie je terug kan vallen als het even niet lukt en hulp bij het leren. Inventarisatie belangstelling voor opleiding 6/9

9 Bijlage: CentERpanel en kenmerken onderzoeksgroep A.1 CentERpanel Het CentERpanel is in opgericht en bestaat uit ruim huishoudens, representatief voor de Nederlands sprekende bevolking. De panelleden kunnen elk weekend worden uitgenodigd om online vragenlijsten in te vullen. Veel online panels zijn niet gebaseerd op kanssteekproeven, maar op zelf-selectie. De onderzoeker heeft daarmee geen controle over het selectieproces. Voor de opzet en continuering van het CentERpanel is nadrukkelijk niet voor zelf-selectie gekozen. Werving CentERpanel Voor de werving wordt een adressensteekproef getrokken uit het postafgiftebestand. Vervolgens worden de adressen gekoppeld aan vaste en/of mobiele telefoonnummers. Dit lukt bij ongeveer 60% van de adressen; deze huishoudens worden telefonisch benaderd en de overige schriftelijk. Het werven en selecteren van de panelleden gebeurt in een drietal stappen: 1) Trekking: Regelmatig wordt een overzicht gemaakt van de representativiteit van het CentERpanel, waarbij de verdeling op achtergrondkenmerken zoals leeftijd, opleiding, geslacht, provincie en inkomen in het panel wordt vergeleken met de verdeling van deze kenmerken in de populatie (CBS-Statline). Eens per jaar wordt een steekproef getrokken die erop is gericht te corrigeren voor de kenmerken waarop het panel afwijkingen vertoont ten aanzien van de populatie. 2) Telefonische enquête: Mensen worden telefonisch benaderd met het verzoek mee te doen aan een (kort) telefonisch interview. Bij weigering wordt gevraagd of men alsnog een paar vragen wil beantwoorden in verband met eventuele selectieve non-respons. Aan het einde van het telefonische interview wordt gevraagd of men in principe zou willen deelnemen aan langer lopend onderzoek. Als het antwoord positief is worden de kenmerken van de respondent (en zijn/haar huishouden) opgeslagen in een database. 3) Brief: Na trekking krijgen de potentiële nieuwe huishoudens een brief en informatieboekje van CentERdata per post opgestuurd. 4) Telefonische werving In de laatste fase worden alle huishoudens die hadden toegezegd wederom telefonisch benaderd met de vraag of zij lid willen worden van het CentERpanel. Bij een positief antwoord krijgt het huishouden de benodigde faciliteiten om wekelijks de online vragenlijsten te kunnen invullen. De opzet is zodanig dat het geen vereiste is om over een computer met internetaansluiting te beschikken. Indien het huishouden geen computer en/of geen toegang heeft tot internet dan wordt een zogenaamde Sim.PC (een eenvoudig te bedienen multi-media computer) 2 De steekproef werd getrokken in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het vaste telefoonnet had toen nog 99% dekkingsgraad. Om ook geheime nummers te bereiken werden de laatste twee getallen gerandomiseerd (Random Digit Dialing, RDD). Voor het selecteren van de telefoonnummers werd een Equal Probability Selection Method (EPSEM) gehanteerd (Nyhus, 1996; Teppa & Vis, 2012). Inventarisatie belangstelling voor opleiding 7/9

10 en een internetverbinding verstrekt waarmee de vragenlijsten toch kunnen worden ingevuld. De aanwezige infrastructuur en het kennis- en ervaringsniveau m.b.t. computer en internetgebruik vormt daardoor geen enkele beperking om deel te nemen aan het panel. Representativiteit CentERpanel Het CentERpanel bestaat sinds 1991 en is speciaal geïnitieerd voor wetenschappelijk, maatschappelijk en beleidsrelevant onderzoek. Het is een probability-based (geen zelfselectie) panel van ruim huishoudens die iedere week een vragenlijst invullen via internet. Indien een huishouden niet beschikt over een breedbandverbinding en/of computer, dan krijgt het van CentERdata de benodigde apparatuur in bruikleen om alsnog deel te kunnen nemen aan het panel. Het CentERpanel bestaat in week 13 van 2016 uit huishoudens en panelleden. Representativiteitscijfers (ongewogen) CentERpanel april 2016 geslacht (16+) CBS 2014 CentERpanel april 2016 mannen vrouwen totaal leeftijd CBS 2014 CentERpanel april jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder totaal opleiding (15+) 3 CBS 2014 CentERpanel april 2016 basis-onderwijs vmbo, mbo1, avo onderbouw mbo 2, 3, havo, vwo hbo wo totaal Voorheen bij CBS alleen cijfers bekend m.b.t. de beroepsbevolking (15-65 jaar). Inventarisatie belangstelling voor opleiding 8/9

11 A.2 Samenstelling onderzoeksgroep Dit onderzoek is uitgevoerd onder 818 leden van het CentERpanel van 16 t/m 65 jaar met ten hoogste een afgeronde mbo-4 opleiding. Schoolgaande panelleden en gepensioneerden zijn hierbij uitgesloten. Deze groep was als volgt samengesteld. Kenmerk aantal percentage Mannen ,7 Vrouwen , jaar 12 1, jaar 86 10, jaar , jaar , jaar ,6 Werkt in loondienst ,6 Vrij beroep, werkzaam als freelancer / 35 4,3 zelfstandige Werkt / meewerkend in gezins- of 7 0,9 familiebedrijf Zoekt werk 39 4,7 Verzorgt de huishouding ,2 (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt 79 9,7 Vrijwilligerswerk 12 1,5 Werkt met behoud van uitkering 3 0,4 Anders 6 0,7 Basisonderwijs 34 4,2 Vmbo ,0 Havo/vwo ,8 mbo ,0 Inventarisatie belangstelling voor opleiding 9/9