Hagenonderhoud Hagen Escamp en Leidschenveen- Ypenburg. Bestek

Transcriptie

1 Hagenonderhoud Hagen Escamp en Leidschenveen- Ypenburg Bestek mei 2017

2

3 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Deel 1 Algemeen 1 01 OPDRACHTGEVER 2 02 DIRECTIE 2 03 LOCATIE 2 04 ALGEMENE BESCHRIJVING 2 05 TIJDSBEPALING 2 06 ONDERHOUDSTERMIJN 2 07 KWALITEITSBORGING 2 Deel 2.1 Algemene gegevens 3 01 TEKENINGEN 4 02 PEILEN EN HOOFDAFMETINGEN 5 03 BIJLAGEN 5 04 KWALITEITSPLAN, ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN, PVA 5 Deel 2.2 Nadere beschrijving 6 01 VERKLARING VAN DE HIERNA VOLGENDE STAAT 7 02 KENMERK RESULTAATSVERPLICHTING 7 03 HOEVEELHEID TER INLICHTING 7 04 GRENZEN VAN DE SITUERING 7 1 STADSDEEL ESCAMP 8 10 ONDERHOUD HOUTIGE CULT. BEPLANTING HAGEN KNIPPEN VAN HAGEN 8 11 WERK VAN ALGEMENE AARD BIJKOMENDE WERKZAAMHEDEN VERKEERSVOORZIENINGEN VERGUNNING AANVRAAG OPNAME INBOET 9 12 FLORA & FAUNA WET FLORA- EN FAUNAMAATREGELEN EN -VOORZIENINGEN INVENTARISEREN EN REGISTREREN FLORA MARKEREN EN AFSCHERMEN FLORA INVENTARISEREN EN REGISTREREN FAUNA MARKEREN EN AFSCHERMEN FAUNA STADSDEEL LEIDSCHENVEEN - YPENBURG ONDERHOUD HOUTIGE CULT. BEPLANTING HAGEN KNIPPEN VAN HAGEN WERK VAN ALGEMENE AARD BIJKOMENDE WERKZAAMHEDEN VERKEERSVOORZIENINGEN VERGUNNING AANVRAAG FLORA & FAUNA WET FLORA- EN FAUNAMAATREGELEN EN -VOORZIENINGEN INVENTARISEREN EN REGISTREREN FLORA MARKEREN EN AFSCHERMEN FLORA INVENTARISEREN EN REGISTREREN FAUNA MARKEREN EN AFSCHERMEN FAUNA STAARTPOSTEN EENMALIGE KOSTEN 13 Deel 3 Bepalingen ALGEMENE BEPALINGEN BETALINGSREGELINGEN: AANNEMINGSSOM BETALINGSREGELINGEN: RISICOREGELING BETALINGSREGELINGEN: DECLARATIES ZEKERHEIDSTELLING BIJDRAGEN VERBAND MET ANDERE WERKEN MAATREGELEN IN HET BELANG VAN HET VERKEER KWALITEITSPLAN, ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN VRIJGEKOMEN MATERIALEN BESCHERMING TE HANDHAVEN BEPLANTING ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN KWALITEITSBORGING TE BESCHERMEN PLANT- EN DIERSOORTEN 18

4 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr BETALINGSREGELINGEN: MEER EN MINDER WERK KETENAANSPRAKELIJKHEID GROENVOORZIENINGEN BEGRIPPEN EISEN EN UITVOERING GROENVOORZIENINGEN RISICOVERDELING EN GARANTIES GROENVOORZIENINGEN BIJBEHORENDE VERPLICHTINGEN GROENVOORZIENINGEN 20

5 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 1 van ALGEMEEN

6 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 2 van PAR 1.01 OPDRACHTGEVER De opdrachtgever is de directeur van de Dienst Publiekszaken van Den Haag als vertegenwoordiger van burgemeester en wethouders, Spui 70 te Den Haag DIRECTIE De directie zal namens de opdrachtgever worden gevoerd door of namens het hoofd van Ingenieursbureau Den Haag. Postbus DP DEN HAAG Telefoon (070) Fax (070) LOCATIE Het uit te voeren werk is gelegen in de gemeente Den Haag, stadsdeel Escamp en stadsdeel Leidschenveen - Ypenburg ALGEMENE BESCHRIJVING Het werk bestaat in hoofdzaak uit: - onderhoud houtige cultuurlijke vegetaties 1.05 TIJDSBEPALING Deze overeenkomst start op het moment van opdrachtverstrekking en eindigt op 1 augustus 2019 De aanbesteder heeft het recht de in paragraaf 05 van deel 1 van dit bestek genoemde looptijd met twee keer één jaar (twee rondes) te verlengen. De werkzaamheden in beide stadsdelen dienen gelijktijdig te worden uitgevoerd: - eerste ronde, periode: september 2017, maximale uitvoeringstijd van 3 weken. - tweede ronde, periode: mei-juni 2018, maximale uitvoeringstijd van 3 weken. - derde ronde, periode: september 2018, maximale uitvoeringstijd van 3 weken. - vierde ronde, periode: mei-juni 2019, maximale uitvoeringstijd van 3 weken ONDERHOUDSTERMIJN Geen 1.07 KWALITEITSBORGING 1. Van de aannemer wordt een kwaliteitsplan voor het uit te voeren werk verlangd overeenkomstig het bepaalde in artikel van de Standaard RAW Bepalingen (Standaard 2015).

7 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 3 van BESCHRIJVING 2.1 ALGEMENE GEGEVENS

8 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 4 van PAR 01 TEKENINGEN Tot het werk behoren de navolgende tekeningen: Bestekstekeningen: HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad1/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Overzichtskaart Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 2/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 3/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 4/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 5/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 6/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 7/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 8/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Escamp Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 9/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 10/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 11/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 12/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc

9 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 5 van PAR Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 13/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 14/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 15/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum HAAG17-CUL-TEK-BE-002, blad 16/16 Hagenonderhoud SD Le/Yp en Esc Leidschenveen - Ypenburg Bestektekening wijziging 0 met datum PEILEN EN HOOFDAFMETINGEN Door de opdrachtgever worden geen peilen en/of hoofdafmetingen ter beschikking gesteld. 03 BIJLAGEN De volgende bijlagen behoren tot het bestek: 1. Inboetlijst 2. Past Performance: "Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer" 3. Past Performance: "Evaluatieformulier opdrachtnemer" 4. Gedragscode bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen. 04 KWALITEITSPLAN, ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN, PVA Bij het opstellen van een gedetailleerd werkplan en plan van aanpak (PVA), zoals bedoeld in paragraaf 26 lid 6 van de UAV 2012, rekening houden met de volgende bijwoon- en registatiepunten zoals gedefinieerd in artikel lid 01 sub D en E en artikel lid 01 van de Standaard 2015: 1. Registratiepunten: a. registratiepunten voor start werkzaamheden van flora en fauna stand- en/of rusten en verblijfplaats in nader overleg met de directie te bepalen. 2. Bijwoonpunten: a. controle markering en afzetting flora en fauna stand- en/of rusten en verblijfplaats De opdrachtnemer stelt de directie tenminste twee werkdagen van te voren in kennis omtrent het tijdstip waarop een registratiepunt of bijwoonpunt wordt bereikt, tenzij in overleg met de directie anders is overeengekomen.

10 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 6 van NADERE BESCHRIJVING

11 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 7 van PAR 01 VERKLARING VAN DE HIERNA VOLGENDE STAAT In de hierna volgende staat is een nadere beschrijving van het uit te voeren werk opgenomen. 02 KENMERK RESULTAATSVERPLICHTING Door een 'V' is aangegeven dat de daarop betrekking hebbende hoeveelheid resultaatsverplichting een verrekenbare hoeveelheid betreft als bedoeld in paragraaf 38 lid 1 van de UAV Afwijkingen worden verrekend overeenkomstig paragraaf 39 van de UAV 2012 met inachtneming van paragraaf van de Standaard. Door een 'N' is aangegeven dat de daarop betrekking hebbende hoeveelheid resultaatsverplichting een niet verrekenbare hoeveelheid betreft. Afwijkingen worden verrekend overeenkomstig paragraaf 38 lid 2 van de UAV Door een 'A' is aangegeven dat de op de desbetreffende resultaatsverplichting betrekking hebbende hoeveelheden te accorderen hoeveelheden zijn als bedoeld in artikel van de Standaard. Onder een te accorderen hoeveelheid wordt verstaan een hoeveelheid die nauwkeurig is te bepalen, door de aannemer is te controleren op basis van het bestek, de bij het bestek behorende documenten en eventueel door de opdrachtgever nader te verstrekken aanvullende gegevens en vervolgens in overleg tussen opdrachtgever en aannemer wordt vastgesteld. 03 HOEVEELHEID TER INLICHTING De in de kolom 'Hoeveelheid ter inlichting' vermelde hoeveelheden worden uitsluitend ter inlichting verstrekt. Wanneer deze hoeveelheden afwijken van die, af te leiden uit de resultaatsverplichting, zijn deze laatste bindend. Door een 'L', respectievelijk 'T' is aangegeven of de daarop betrekking hebbende hoeveelheid een hoeveelheid bouwstof betreft die door de aannemer moet worden geleverd respectievelijk door de opdrachtgever ter beschikking wordt gesteld. Door een 'I' is aangegeven dat de daarop betrekking hebbende hoeveelheid een hoeveelheid ter inlichting betreft niet zijnde een bouwstof die door de aannemer moet worden geleverd dan wel door de opdrachtgever ter beschikking wordt gesteld. Tot een resultaatsverplichting behoort tevens, voor zover niet anders vermeld, het verwerken van de onder de desbetreffende bestekspost vermelde hoeveelheid ter inlichting. 04 GRENZEN VAN DE SITUERING De in de hierna volgende staat aangegeven grenzen van de situering zijn globaal. De directie is bevoegd de voorgeschreven werkzaamheden op andere plaatsen te laten uitvoeren dan in de posten omschreven, doch wel binnen de grenzen van het werk, zonder dat hiervoor bijbetaling plaatsvindt. De verrekening geschiedt op de daarvoor in aanmerking komende posten, onverminderd het bepaalde in paragraaf 34 van de UAV 2012.

12 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 8 van BESTEKS CATALOGUSNUMMER EEN- HOEVEELHEID HOEVEELHEID POST- HOOFD- DEFICODE OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS TER NUMMER CODE VERPLICHTING INLICHTING 1 STADSDEEL ESCAMP 10 ONDERHOUD HOUTIGE CULT. BEPLANTING Beplanting met verhoute bovengrondse delen met een cultuurlijke verschijningsvorm. 101 HAGEN 1012 Knippen van hagen Knippen van (blok)hagen. Situering: zie tekening Plantsoort van de haag:{diversen Lengte en Breedte van de hagen zijn verschillend. m ,00 N bruto knipoppervlakte: m2 4 De zijkanten en de bovenkant van de haag{incl. kopse kanten 1 Betreft: blokhaag 9 Aantal beurten: 4 1 Vrijgekomen materiaal verzamelen en vervoeren{naar een inrichting met een door het bevoegd gezag verleende omgevingsvergunning ,00 I 11 WERK VAN ALGEMENE AARD 111 BIJKOMENDE WERKZAAMHEDEN 1111 Verkeersvoorzieningen Verkeersvoorzieningen voor de uitvoering van alle werkzaamheden in stadsdeel Escamp Toep. van afzetting(en) op enkelbaansweg. Ten behoeve van:{ onderhoudswerk volgens bestekspostgroep 101 Betreft aanbrengen, instandhouden en verwijderen afzettingen openbare rijweg 1 Stationaire afzetting volgens CROW-publicatiereeks 'Werk in Uitvoering' figuurnummer{ volgens de van toepassing zijnde omstandigheden 3 Toegestane snelheid bij werk in uitvoering: Vwiu = 30 km/h 2 Met materiaal van de aannemer Toep. afz.(en) op dubbelbaans(niet-autosnel)weg. Ten behoeve van:{ onderhoudswerk volgens bestekspostgroep 101 Betreft aanbrengen, instandhouden en verwijderen afzettingen openbare rijweg 1 Stationaire afzetting volgens CROW-publicatiereeks 'Werk in Uitvoering', figuurnummer{ volgens de van toepassing zijnde omstandigheden 3 Toegestane snelheid bij werk in uitvoering: Vwiu = 30 km/h 2 Met materiaal van de aannemer Toep. afzetting(en) op fiets- en voetpaden. Ten behoeve van:{ onderhoudswerk volgens bestekspostgroep 101 Betreft aanbrengen, instandhouden en verwijderen afzettingen voetpad, fietspad. 1 Stationaire afzetting volgens CROW-publicatiereeks 'Werk in Uitvoering' figuurnummer{ volgens de van toepassing zijnde omstandigheden 2 Met materiaal van de aannemer Toep. afz.(en) bij specif. situaties en werkzaamh.

13 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 9 van BESTEKS CATALOGUSNUMMER EEN- HOEVEELHEID HOEVEELHEID POST- HOOFD- DEFICODE OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS TER NUMMER CODE VERPLICHTING INLICHTING Ten behoeve van: {werkzaamheden op of nabij trambanen. Betreft: o.a. veiligheidspost 9 Betreft alle voorzieningen die voortvloeien uit het werken op of nabij tramsporen en die voortvloeiend uit het nakomen van de voorwaarden gesteld in het "Handboek voor veiligheidspost en veiligheidsmedewerker bij Werken en Schouwen" (uitgegeven door de HTM). 3 Toegestane snelheid bij werk in uitvoering: Vwiu = 30 km/h 2 Met materiaal van de aannemer Ter beschikking stellen van werknemers. T.b.v. begeleiding werkzaamheden op, aan en/of nabij in bedrijf zijnde tramsporen. uur 176,00 V 9 Veiligheidsmedewerker door HTM gecertificeerd en voorzien van alle benodigde persoonlijke uitrusting, communicatiemiddelen, afzettingen en overige hulpmiddelen zoals voorgeschreven in het "Handboek voor veiligheidspost en veiligheidsmedewerker bij Werken en Schouwen" van de HTM Minimale inzet per keer: 4 uur Inzet mogelijk gedurende de volledige exploitatietijd van de tramsporen 1112 Vergunning aanvraag Aanvragen vergunning(en). Situering: in het gehele stadsdeel t.b.v. werkzaamheden langs het (HTM) spoor. Betreft: aanvragen vergunning in het kader van de Wet Lokaal Spoor. Voor de aanvraag kan men trecht op: Opname inboet Opnemen in te boeten planten Situering: in het gehele stadsdeel Betreft: opname van inboet, de eenheidsprijs betreft de totaalkosten voor de opname van inboet voor stadsdeel Escamp voor 2 keer (2017 en 2018). 1 keer per jaar inboet van de hagen inventariseren in een lijst (zie bijlage 1). Deze lijst dient in oktober aan de directie te worden overhandigd (digitaal excel-sheet). 12 FLORA & FAUNA WET 120 FLORA- EN FAUNAMAATREGELENEN -VOORZIENINGEN bepaling lid 1 uit deel 3 is bij onderstaande posten van toepassing 1201 Inventariseren en registreren flora Inventariseren en registreren flora Betreft een verkennende inventarisatie van de te knippen oppervlaktes op aanwezigheid van soortspecfieke flora voorafgaand aan het maaien. Flora inventariseren en registreren volgens de richtlijnen van 'Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen' d.d. oktober (zie bijlage 5) Te schouwen oppervlakte: ca are

14 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 10 van BESTEKS CATALOGUSNUMMER EEN- HOEVEELHEID HOEVEELHEID POST- HOOFD- DEFICODE OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS TER NUMMER CODE VERPLICHTING INLICHTING 1202 Markeren en afschermen flora Markeren en/of afscherming groeiplaats of zaadbank. Betreft markeren en/of afscherming van groeiplaats of zaadbank binnen de te maaien oppervlaktes zoals opgenomen in het kwaliteitsplan c.q. plan van aanpak Met materiaal van de aannemer e.e.a. in overleg met en ter goedkeuring van de directie Inventariseren en registreren fauna Inventariseren en registreren fauna Betreft een verkennende inventarisatie van de te knippen hagen op aanwezigheid van soortspecfieke fauna voorafgaand aan het nippen Fauna inventariseren en registreren volgens de richtlijnen van 'Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen' d.d. oktober (zie bijlage 5) Te schouwen oppervlakte: ca are 1204 Markeren en afschermen fauna Markeren en/of afscherming fauna rust- en verblijfplaats. Betreft markeren en/of afschermen fauna rust- en verblijfplaats binnen de te maaien oppervlaktes zoals opgenomen in het kwaliteitsplan Middel ter keuze van de aannemer Met materiaal van de aannemer e.e.a. in overleg met en ter goedkeuring van de directie. 2 STADSDEEL LEIDSCHENVEEN - YPENBURG 20 ONDERHOUD HOUTIGE CULT. BEPLANTING Beplanting met verhoute bovengrondse delen met een cultuurlijke verschijningsvorm. 201 HAGEN 2012 Knippen van hagen Knippen van (blok)hagen. Situering: zie tekening. Plantsoort van de haag:{diversen Lengte en Breedte van de hagen zijn verschillend. m ,00 N bruto knipoppervlakte: m2 4 De zijkanten en de bovenkant van de haag{incl. kopse kanten 1 Betreft: blokhaag 9 Aantal beurten: 4 1 Vrijgekomen materiaal verzamelen en vervoeren{naar een inrichting met een door het bevoegd gezag verleende omgevingsvergunning ,00 I 21 WERK VAN ALGEMENE AARD 211 BIJKOMENDE WERKZAAMHEDEN 2111 Verkeersvoorzieningen Verkeersvoorzieningen voor de uitvoering van alle werkzaamheden in stadsdeel Leidschenveen - Ypenburg Toep. van afzetting(en) op enkelbaansweg. Ten behoeve van:{ onderhoudswerk volgens bestekspostgroep 201

15 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 11 van BESTEKS CATALOGUSNUMMER EEN- HOEVEELHEID HOEVEELHEID POST- HOOFD- DEFICODE OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS TER NUMMER CODE VERPLICHTING INLICHTING Betreft aanbrengen, instandhouden en verwijderen afzettingen openbare rijweg 1 Stationaire afzetting volgens CROW-publicatiereeks 'Werk in Uitvoering' figuurnummer{ volgens de van toepassing zijnde omstandigheden 3 Toegestane snelheid bij werk in uitvoering: Vwiu = 30 km/h 2 Met materiaal van de aannemer Toep. afz.(en) op dubbelbaans(niet-autosnel)weg. Ten behoeve van:{ onderhoudswerk volgens bestekspostgroep 201 Betreft aanbrengen, instandhouden en verwijderen afzettingen openbare rijweg 1 Stationaire afzetting volgens CROW-publicatiereeks 'Werk in Uitvoering', figuurnummer{ volgens de van toepassing zijnde omstandigheden 3 Toegestane snelheid bij werk in uitvoering: Vwiu = 30 km/h 2 Met materiaal van de aannemer Toep. afzetting(en) op fiets- en voetpaden. Ten behoeve van:{ onderhoudswerk volgens bestekspostgroep 201 Betreft aanbrengen, instandhouden en verwijderen afzettingen voetpad, fietspad. 1 Stationaire afzetting volgens CROW-publicatiereeks 'Werk in Uitvoering' figuurnummer{ volgens de van toepassing zijnde omstandigheden 2 Met materiaal van de aannemer Toep. afz.(en) bij specif. situaties en werkzaamh. Ten behoeve van: {werkzaamheden op of nabij trambanen. Betreft: o.a. veiligheidspost 9 Betreft alle voorzieningen die voortvloeien uit het werken op of nabij tramsporen en die voortvloeiend uit het nakomen van de voorwaarden gesteld in het "Handboek voor veiligheidspost en veiligheidsmedewerker bij Werken en Schouwen" (uitgegeven door de HTM). 3 Toegestane snelheid bij werk in uitvoering: Vwiu = 30 km/h 2 Met materiaal van de aannemer Ter beschikking stellen van werknemers. T.b.v. begeleiding werkzaamheden op, aan en/of nabij in bedrijf zijnde tramsporen. uur 320,00 V 9 Veiligheidsmedewerker door HTM gecertificeerd en voorzien van alle benodigde persoonlijke uitrusting, communicatiemiddelen, afzettingen en overige hulpmiddelen zoals voorgeschreven in het "Handboek voor veiligheidspost en veiligheidsmedewerker bij Werken en Schouwen" van de HTM Minimale inzet per keer: 4 uur Inet mogelijk gedurende de volledige exploitatietijd van de tramsporen 2112 Vergunning aanvraag Aanvragen vergunning(en) Situering: in het gehele stadsdeel t.b.v. werkzaamheden langs het (HTM) spoor. Betreft: aanvragen vergunning in het kader van de Wet Lokaal Spoor. Voor de aanvraag kan men trecht op:

16 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 12 van BESTEKS CATALOGUSNUMMER EEN- HOEVEELHEID HOEVEELHEID POST- HOOFD- DEFICODE OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS TER NUMMER CODE VERPLICHTING INLICHTING werkzaamheden 22 FLORA & FAUNA WET 220 FLORA- EN FAUNAMAATREGELENEN -VOORZIENINGEN bepaling lid 1 uit deel 3 is bij onderstaande posten van toepassing 2201 Inventariseren en registreren flora Inventariseren en registreren flora Betreft een verkennende inventarisatie van de te knippen oppervlaktes op aanwezigheid van soortspecfieke flora voorafgaand aan het maaien. Flora inventariseren en registreren volgens de richtlijnen van 'Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen' d.d. oktober (zie bijlage 5) Te schouwen oppervlakte: ca are 2202 Markeren en afschermen flora Markeren en/of afscherming groeiplaats of zaadbank. Betreft markeren en/of afscherming van groeiplaats of zaadbank binnen de te maaien oppervlaktes zoals opgenomen in het kwaliteitsplan c.q. plan van aanpak Met materiaal van de aannemer e.e.a. in overleg met en ter goedkeuring van de directie Inventariseren en registreren fauna Inventariseren en registreren fauna Betreft een verkennende inventarisatie van de te knippen hagen op aanwezigheid van soortspecfieke fauna voorafgaand aan het nippen Fauna inventariseren en registreren volgens de richtlijnen van 'Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen' d.d. oktober (zie bijlage 5) Te schouwen oppervlakte: ca are 2204 Markeren en afschermen fauna Markeren en/of afscherming fauna rust- en verblijfplaats. Betreft markeren en/of afschermen fauna rust- en verblijfplaats binnen de te maaien oppervlaktes zoals opgenomen in het kwaliteitsplan Middel ter keuze van de aannemer Met materiaal van de aannemer e.e.a. in overleg met en ter goedkeuring van de directie.

17 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 13 van BESTEKS CATALOGUSNUMMER EEN- HOEVEELHEID HOEVEELHEID POST- HOOFD- DEFICODE OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS TER NUMMER CODE VERPLICHTING INLICHTING 9 STAARTPOSTEN 91 EENMALIGE KOSTEN

18 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 14 van BEPALINGEN

19 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 15 van HFD PAR ART LID ALGEMENE BEPALINGEN VAN TOEPASSING ZIJNDE BEPALINGEN 01 Op dit werk zijn van toepassing de Standaard RAW Bepalingen, zoals laatstelijk vastgesteld in januari 2015, hierna te noemen 'de Standaard', uitgegeven door de Stichting CROW. Tot de Standaard behoort mede, als ware zij er letterlijk in opgenomen, de door de Stichting CROW uitgegeven Errata op de Standaard, zoals deze op de dag van aanbesteding luidt. 02 De Standaard is tegen betaling verkrijgbaar bij de Stichting CROW. Bestellingen uitsluitend via de CROWwebsite ( De Errata op de Standaard is gratis als pdf-bestand te downloaden vanaf de RAW-website: 03 Op dit werk zijn van toepassing de algemene voorwaardenopbreekvergunning Brandweer Den Haag, zoals opgenomen in de bijlage van dit bestek VAN TOEPASSING ZIJNDE HTM-REGELGEVING 01 Bij de uitvoering van werken op en/of nabij tramsporen, behoort hiertoe mede, voor zover met de Standaard 2015 of met de voorschriften in dit bestek niet in strijd, als was zij er letterlijk in opgenomen: a. 'Handboek voor veiligheidspost en veiligheidsmedewerker bij Werken en Schouwen (HWS)', uitgave januari Prijs: 175,- b. 'HTM-Handboek voorschriften voor het lassen aan tramrails', versie: 4.3, d.d c. 'Toelatingscriteria voor het rijden met rail-weg voertuigen of railvoertuigen in het HTM net', versie: april 2006, HTM-kenmerk d. 'HTM-Handboek Toezicht HTM Infra', versie: 14, d.d e. 'Elektrotechnisch Veiligheids Handboek ', versie: 3.0, d.d f. F. 'Wisselinstallatie Deel 1 Algemeen', versie 002, d.d g. G. 'Wisselinstallatie Deel 2 Montage', versie: 000, d.d h. H. 'Wisselinstallatie Bijlage', versie: 002, d.d i. I. 'Richtlijn machinaal slijpen Stadsenet', versie 2.0, d.d j. 'voorschrift omgrenzingsprofielen' versie 1.0, d.d De in lid 01 genoemde documenten zijn op verzoek in te zien, en bij vermelding van een prijs te koop bij : HTM Personenvervoer N.V. afdeling Middelen Postbus KM Den Haag tel.: fax : OVERIGE ALGEMENE BEPALINGEN 01 Het bepaalde in paragraaf 14 lid 8 en lid 10 van de UAV 2012 is niet van toepassing. 02 In afwijking op paragraaf 27 lid 7 van de UAV 2012 verstrekt de aannemer telkens uiterlijk op de eerste werkdag van de opvolgende werkweek een op de voorgaande werkweek betrekking hebbende, door hem gedateerde en ondertekende lijst, bevattende opgaven omtrent de verwerkte verrekenbare en niet verrekenbare hoeveelheden aan de directie ALGEMENE BEPALINGEN 01 De aannemer verplicht zich binnen 24 uur na de afroep aan te vangen met de uit te voeren werkzaamheden BETALINGSREGELINGEN: AANNEMINGSSOM BETALING 01 In afwijking van paragraaf 40 lid 6 van de UAV 2012 zal betaling plaats vinden binnen 30 kalenderdagen nadat de declaratie in goede orde op het in artikel lid 01 genoemde adres is ingekomen.

20 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 16 van HFD PAR ART LID OPNEMING 01 In afwijking van het bepaalde in paragraaf 9 lid 5 van de UAV 2012 kan, indien de directie niet binnen acht dagen na opneming een schriftelijke mededeling of het werk al dan niet is goedgekeurd aan de aannemer heeft verzonden, de aannemer bij aangetekende brief de directie vragen het werk goed te keuren. Indien de directie niet binnen acht dagen na ontvangst van de brief reageert wordt het werk geacht te zijn goedgekeurd. Indien een dergelijk verzoek niet wordt gedaan wordt het werk geacht te zijn afgekeurd BETALINGSREGELINGEN: RISICOREGELING LOONKOSTEN- EN BRANDSTOFFENBESTANDDELEN 01 Voor verrekening van wijzigingen in loonkosten, kosten van brandstofgroepen en kosten van bouwstofgroepen zie leidraad; het bepaalde in paragraaf van de Standaard 2015 is niet van toepassing BETALINGSREGELINGEN: DECLARATIES INDIENEN DECLARATIES 01 Declaraties met daarop aangegeven het besteknummer, dienstjaar, de omschrijving van het werk alsmede de desbetreffende afdeling in tweevoud indienen bij: Dienst Publiekszaken, stadsdeel Leidschenveen - Ypenburg t.a.v. de Crediteurenadministratie Postbus DJ DEN HAAG ZEKERHEIDSTELLING WAARDE EN VORM ZEKERHEIDSTELLING 01 Het bepaalde in artikel lid 02 van de Standaard 2015 is niet van toepassing. 02 Met betrekking tot de zekerheidstelling als bedoeld in artikel lid 01 van de Standaard 2015 wordt verwezen naar de aanbestedingsleidraad BIJDRAGEN BIJDRAGE RAW-SYSTEMATIEK 01 Een 'bijdrage RAW-systematiek met specificatie', als bedoeld in artikel van de Standaard, wordt verlangd VERBAND MET ANDERE WERKEN OVERIGE WERKZAAMHEDEN DOOR DERDEN 01 In verband met het bepaalde in paragraaf 31 lid 1 van de UAV 2012 wordt de aannemer erop gewezen dat de navolgende werken in elkander grijpen: - het inboeten van beplanting door Groen Bedrijf Den Haag MAATREGELEN IN HET BELANG VAN HET VERKEER ALGEMEEN 01 In afwijking van artikel lid 1 van de Standaard 2015 waarborgt de aannemer gedurende de uitvoering van de werkzaamheden de bereikbaarheid van bedrijven en woningen en de doorrijdbaarheid van de wegen en/of omleidingen, inclusief de fietspaden. 02 In aanvulling op artikel van de Standaard 2015: De aannemer dient alles in het werk te stellen om te

21 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 17 van HFD PAR ART LID voorkomen dat voetgangers, fietsers, gemotoriseerd verkeer of de omgeving hinder ondervinden van bouwmaterialen. In het bijzonder voor voetgangers- en fietsroutes geldt dat de kwaliteit van afzettingen deugdelijk is. Een rommelige aanblik moet worden voorkomen. Voetgangers hoeven niet in de modder, door het zand of tussen de rommel te lopen. 03 In aanvulling op artikel van de Standaard 2015: Het trottoir dient altijd een beloopbare breedte te houden van minimaal 1,20 meter. Indien nodig dient dit verkregen te worden door het aanbrengen van extra voorzieningen. 04 In aanvulling op artikel van de Standaard 2015: Werknemers van de aannemer parkeren buiten het werkterrein. Het parkeren van auto's voor andere doeleinden dan opslag van bouwmateriaal of uitvoering van bouwwerkzaamheden is niet toegestaan. 05 In aanvulling op artikel van de Standaard 2015: Verkeersvoorzieningen, die tijdelijk geen dienst doen, terstond verwijderen cq afdekken en op het tijdstip dat deze weer nodig zijn, herplaatsen c.q. afdekking verwijderen KWALITEITSPLAN, ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN ALGEMEEN TIJDSCHEMA, WERKPLAN 01 a. Naast een algemeen tijdschema wordt van de aannemer een gedetailleerd werkplan, als bedoeld in paragraaf 26 lid 6 van de UAV VRIJGEKOMEN MATERIALEN VERVOEREN VAN VRIJKOMEND MATERIALEN NAAR EEN INRICHTING 01 Artikel lid 03 van de standaard 2015 is niet van toepassing PLAN VOOR HET OMGAAN MET VRIJGEKOMEN MATERIALEN 01 Een plan voor het omgaan met vrijgekomen materialen, als bedoeld in artikel lid 01 van de Standaard 2015, wordt verlangd voor alle naar een door het bevoegd gezag erkende inrichting te vervoeren materialen BESCHERMING TE HANDHAVEN BEPLANTING SCHADEVERGOEDING I.V.M. BESCHADIGING TE HANDHAVEN VEGETATIE 01 In aanvulling op het bepaalde in paragraaf lid 01 van de Standaard 2015 wordt het bedrag van de schadevergoeding inclusief eventuele taxatiekosten bij de eerstvolgende betalingstermijn en zo nodig bij volgende termijnen van betaling ingehouden of op andere wijze op de aannemer verhaald SCHADEVERGOEDING BOMEN 01 Artikel lid 01 t/m 03 van de Standaard 2015 is niet van toepassing. 02 De soort schade en het schadebedrag worden vastgesteld door een beëdigd of geregistreerd taxateur van de NVTB. 03 In afwijking van artikel lid 04 van de Standaard 2015 zijn de taxatiekosten voor rekening van de aannemer ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN VEILIGHEIDS- EN GEZONDHEIDSCOÖRDINATIE 01 Het aanstellen van de in de artikelen 2.33 en 2.34 van hoofdstuk II, afdeling 5 van het Arbeidsomstandighedenbesluit bedoelde coördinator(en) voor de uitvoeringsfase geschiedt door de aannemer. 02 De in artikel 2.26 lid 1 van hoofdstuk II, afdeling 5 van het Arbeidsomstandighedenbesluit bedoelde kennisgeving wordt door de opdrachtgever verzonden. Van deze kennisgeving ontvangt de aannemer een afschrift. De in lid 01 bedoelde coördinator brengt dit afschrift zichtbaar aan en draagt zorg voor het actualiseren als bedoeld in artikel 2.26 lid 2 van hoofdstuk II, afdeling 5 van het

22 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 18 van HFD PAR ART LID Arbeidsomstandighedenbesluit. 03 Het gedurende de uitvoeringsfase geactualiseerde veiligheids- en gezondheidsplan en het dossier, als edoeld in artikel 2.34 van hoofdstuk II, afdeling 5 van het Arbeidsomstandighedenbesluit, moeten bij de oplevering worden overgedragen aan de directie. 04 De in lid 01 genoemde coördinator(en) wordt (worden) ook aangesteld als coördinator(en) voor de uitvoeringsfase van bestek nummer betreffende Hagenonderhoud , staddelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg VEILIGHEID OP, AAN EN/OF NABIJ TRAMSPOREN VAN HTM 01 Een veiligheidspost c.q. veiligheidsmedewerker is een door HTM-Infra gecertificeerde medewerker van een bedrijf, welke verantwoordelijk is voor de veiligheid op de werkplek. Hij draagt zorg voor het volgens afspraak veilig passeren van tramverkeer. Certificering geschiedt door overlegging van een cijferlijst van een met goed gevolg afgelegd examen, fgenomen door AVSH. Het certificaat heeft een geldigheidsduur van een jaar 02 Een veiligheidspost heeft een beveiligingstaak op het werk en is daartoe vrijgesteld van andere werkzaamheden. Naast de taken overeenkomstig het "Handboek voor veiligheidspost en veiligheidsmedewerker bij werken en schouwen" is hij tevens opgeleid om de verkeersafzetting(en) in orde te houden en zonodig aan te passen. Tevens ziet hij toe op de naleving van het V&G-plan KWALITEITSBORGING PROJECTEVALUATIE 01 Naast de standaard evaluatie vindt er een pilot plaats ter invoering van Past Performace. 02 Hiervoor zal na afloop van het werk een pilotevaluatie in het kader van Past Performance worden gehouden. Het betreft een pilot voor intern gebruik zonder consequenties. 03 In de toekomst worden projectevaluaties door de gemeente Den Haag mogelijk toegepast in het kader van Past Performance. 04 Bij Past Performance worden uitgevoerde opdrachten geëvalueerd met behulp van een vragenlijst die de prestatie van de opdrachtnemer aan het einde van het werk objectief en transparant beoordeelt. Deze vragenlijst en scorelijst zijn toegevoegd. 05 De beoordeling wordt met een score gewaardeerd en in de toekomst in een database opgenomen. Deze database zal dan worden gebruikt bij het uitnodigen voor onderhandse aanbestedingen. 06 Door in te schrijven op onderhavige opdracht verleent de opdrachtnemer zijn medewerking aan deze pilot TE BESCHERMEN PLANT- EN DIERSOORTEN PVA; OMGAAN MET TE BESCHERMEN PLANT- EN DIERSOORTEN 01 Een plan van aanpak als bedoeld in artikel lid 01 van de Standaard 2015 wordt verlangd. 02 Het plan van aanpaak zoals bedoeld in lid 01 opstellen volgens de richtlijnen van 'Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen' d.d. oktober BETALINGSREGELINGEN: MEER EN MINDER WERK ALGEMEEN 01 Te verstaan is onder ophoogpercentage: Het percentage dat het aandeel uitdrukt dat de som van de posten "algemene kosten" en "winst en risico" uitmaakt van het subtotaal zoals dit is te herleiden uit de gewaarmerkte inschrijvingsstaat. Het percentage wordt afgerond op tienden.

23 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 19 van HFD PAR ART LID VERREKENING VAN MEER EN MINDER WERK 01 Voor de verrekening van meer en minder werk zoals bedoeld in paragraaf 35 van de UAV 2012 wordt het ophoogpercentage toegepast, echter met een maximum van 10,0. 02 Lid 01 is niet van toepassing op stelposten zoals bedoeld in paragraaf 37 van de UAV Artikel lid 02 van de Standaard 2015 is niet van toepassing KETENAANSPRAKELIJKHEID VRIJWARING 01 De aannemer vrijwaart de opdrachtgever tegen alle eventuele aanspraken die door de belastingdienst in het kader van de ketenaansprakelijkheidsregeling worden gemaakt, alsmede tegen eventuele hierop gebaseerde verhaalaanspraken van onderaannemers die met (een deel van) het werk zullen worden belast WET ARBEID VREEMDELINGEN 01 De aannemer vrijwaart de opdrachtgever tegen alle eventuele boetes of schades ingevolge de Wet Arbeid Vreemdelingen (WAV). 51 GROENVOORZIENINGEN BEGRIPPEN ALGEMEEN 06 In aanvulling op lid wordt onder de volgende begrippen verstaan: a. Haag: een veelal lijnvorming beplantingsvak met geknipte zij- en bovenkanten BEGRIPPEN ONDERHOUD BEPLANTING 07 Hagen: Een lijnvormige heesterbeplanting, veelal meerrijig met geknipte boven- zij en kopse- kanten. Het sortiment is meestal éénsoortig EISEN EN UITVOERING GROENVOORZIENINGEN OPRUIMINGSWERK 01 Aan het einde van een werkdag dient het werkterrein alsmede de tijdelijke stortplaats(en) geschoond te zijn. Bij het in gebreke blijven hiervan zal dit geschieden door de opdrachtgever. De kosten hiervan komen voor rekening van de aannemer. 02 Vrijkomend materiaal moet aan het eind van de werkdag afgevoerd zijn TIJDSCHEMA UIT TE VOEREN ONDERHOUDSWERKZAAMHEDEN 01 De werktijden zijn van maandag t/m vrijdag van 7.30 tot uur. 02 Het is niet toegestaan zonder voorafgaande toestemming werkzaamheden uit te voeren op de hieronder genoemde (hoofd)wegen tussen en uur en/of tussen en uur: Escamp: Laan van Wateringse Veld; Oosteinde; Noordweg; Erasmusweg; Hengelolaan; Loevesteinlaan; Vreeswijkstraat; Troelstrakade; Melis Stokelaan; Zuiderparklaan; Meppelweg (Almeloplein-Dedemsvaartweg); Volendamlaan; Lozerlaan; Loosduinsekade. Leidschenveen Ypenburg:

24 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 20 van HFD PAR ART LID Brasserskade; Ypenburgse Boslaan; Poortweg; Laan van Nootdorp; Donau; Theems; Laan van Leidschenveen; Klaverveld; Ypenburgse Stationsweg. Singel; Laan van Hoornwijck; Rijswijkse Waterweg; Westvlietweg; Tiber; Houtkade; Pijlkruidveld; op/afrit A12 Nootdorp; Rijswijkse Landingslaan KNIPPEN VAN HAGEN 01 Hagen die, door inboet of anders nog niet de hoogte hebben die overeen komt met de overige, in die omgeving aanwezige hagen dienen de gelegenheid te krijgen hoger te worden. 02 In beplantingsvakken mag niet met materieel worden gereden. 03 Inzamelen taxus snoeisel Gemeente Den Haag. In het kader van actie 'Vergroot de Hoop' is het mogelijk taxus snoeisel af te leveren bij deze organisatie. Voor meer informatie kun u contact op nemen via telefoonnummer of mail naar info@vergrootdehoop.nl INSPORINGSDIEPTE VAN MATERIEEL 01 De insporingsdiepte van materieel, ten behoeve van het werkzaamheden op grasvelden, mag ten hoogste 10 mm bedragen. De insporingsdiepte van materieel ten behoeve van het onderhoud aan overige groenvoorzieningen mag ten hoogste 20 mm bedragen. 02 Om schade aan elementverhardingen te voorkomen mag de wieldruk maximaal 3,5 kg/m2 bedragen in beladen toestand GROENKEUR-CERTIFICAAT 01 De volgende werkzaamheden dienen te worden uitgevoerd door bedrijven die aantoonbaar in het bezit zijn van een geldig Groenkeur-certificaat op basis van BRL 2010 Groenvoorziening: - Alle werkzaamheden genoemd in het bestek RISICOVERDELING EN GARANTIES GROENVOORZIENINGEN ALGEMEEN 01 Herstel van beschadigde verharding en gazons ontstaan gedurende de uitvoeringsperiode inclusief de onderhoudstermijn is voor rekening van de aannemer. 02 In aanvulling op het bepaalde in artikel lid 01 van de Standaard 2015 geeft onderbreking van deze werkzaamheden de aannemer geen recht op verrekening BIJBEHORENDE VERPLICHTINGEN GROENVOORZIENINGEN ECOLOGISCH BEHEER 01 Tot het uitvoeren van ecologisch beheer behoort tevens het registreren van ecologisch waardevolle situaties, bedreigingen en ontwikkelingen. Deze gegevens dienen samen met eventuele voorstellen tot wijziging van de maatregelen binnen twee weken na de knipbeurt te worden gerapporteerd. 02 Ecologisch beheer zoals bedoeld in lid 01 volgens de richtlijnen van 'Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen' d.d. oktober MILIEUZORG 01 De aannemer is verplicht vooraf aan te geven welke maatregelen worden genomen in het kader van de milieuzorg.

25 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 21 van HFD PAR ART LID

26 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 1 van Behoort bij:{ }... I N S C H R I J V I N G S B I L J E T De hierna te noemen inschrijver(s): A) {...} gevestigd te: {...} KVK-nummer: {...} B) {...} gevestigd te: {...} KVK-nummer: {...} C) {...} gevestigd te: {...} KVK-nummer: {...} (Bij een natuurlijk persoon naam en voornamen voluit, bij een rechtspersoon de statutaire naam; bij een natuurlijk persoon de woonplaats, bij een rechtspersoon de vestigingsplaats) verklaart (verklaren) zich door ondertekening dezes bereid de opdracht voor:{ }... (aanduiding van de opdracht volgens het bestek of het beschrijvend document)... (aanduiding van het perceel, de samengevoegde percelen of het geheel van de percelen waar het inschrijvingsbiljet betrekking op heeft) uit te voeren voor een bedrag, de omzetbelasting daarin niet inbegrepen, van:...} euro (bedrag in cijfers)...} euro (bedrag in letters) Het ter zake van de omzetbelasting verschuldigde bedrag bedraagt:...} euro (bedrag in cijfers)...} euro (bedrag in letters) De inschrijver(s) verklaart (verklaren) dat de bij dit inschrijvingsbiljet gevoegde ontleding van de aannemingssom die is, als bedoeld in artikel van de Standaard RAW Bepalingen (Standaard 2015). In geval van een inschrijving door een samenwerkingsverband van ondernemers wijzen de inschrijvers de hierboven onder a. genoemde inschrijver aan als gemachtigde om hen in alle zakenin het kader van de aanbestedingsprocedure en de uitvoering van de opdracht te vertegenwoordigen. De inschrijver(s) verklaart (verklaren) deze inschrijving te doen overeenkomstig de bepalingen van het{aanbestedingsreglement Werken 2016} (van toepassing zijnde aanbestedingsreglement), en met inachtneming van de bepalingen en de gegevenszoals deze zijn omschreven in de voor de inschrijving relevante stukken. Gedaan op{...} (datum), te{...} De inschrijver(s) A) (handtekening) {...} (naam) {...} (functie)

27 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 2 van B) (handtekening) {...} (naam) {...} (functie) C) (handtekening) {...} (naam) {...} (functie)

28 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 1 van Behoort bij:{ }... I N S C H R I J V I N G S S T A A T Inschrijvingsstaat als bedoeld in artikel van de Standaard RAW Bepalingen (Standaard 2015) behorende bij het inschrijvingsbiljet van de ondergetekende(n): A) {...} gevestigd te: {...} B) {...} gevestigd te: {...} C) {...} gevestigd te: {...} (Bij een natuurlijk persoon naam en voornamen voluit, bij een rechtspersoon de statutaire naam; bij een natuurlijk persoon de woonplaats, bij een rechtspersoon de vestigingsplaats)

29 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 2 van BESTEKS EEN- HOEVEELHEID PRIJS TOTAAL BEDRAG POST- OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS PER EENHEID IN EURO NUMMER VERPLICHTING IN EURO 1 STADSDEEL ESCAMP 10 ONDERHOUD HOUTIGE CULT. BEPLANTING 101 HAGEN 1012 Knippen van hagen Knippen van hagen. 2x m ,00 N 11 WERK VAN ALGEMENE AARD 111 BIJKOMENDE WERKZAAMHEDEN 1111 Verkeersvoorzieningen Toepassen afzetting(en) op enkelbaansweg Toep. afz.(en) op dubbelbaans(niet-autosnel)weg Toepassen afzetting(en) op fiets- en voetpaden Toepassen afzetting(en) bij specifieke situaties T.b.s. veiligheidsmedewerknemer. uur 176,00 V 1112 Vergunning aanvraag Aanvragen vergunning in het kader van de wet-lokaal-spoor 1113 Opname inboet Opnemen in te boeten planten 12 FLORA & FAUNA WET 120 FLORA- EN FAUNAMAATREGELENEN -VOORZIENINGEN 1201 Inventariseren en registreren flora Inventariseren en registreren flora 1202 Markeren en afschermen flora Markeren groeiplaats of zaadbank Inventariseren en registreren fauna Inventariseren en registreren fauna 1204 Markeren en afschermen fauna Markeren fauna rust- en verblijfplaats. 2 STADSDEEL LEIDSCHENVEEN - YPENBURG 20 ONDERHOUD HOUTIGE CULT. BEPLANTING 201 HAGEN 2012 Knippen van hagen Knippen van hagen. 2x m ,00 N 21 WERK VAN ALGEMENE AARD 211 BIJKOMENDE WERKZAAMHEDEN 2111 Verkeersvoorzieningen Toepassen afzetting(en) op enkelbaansweg Toep. afz.(en) op dubbelbaans(niet-autosnel)weg Toepassen afzetting(en) op fiets- en voetpaden Toepassen afzetting(en) bij specifieke situaties T.b.s. veiligheidsmedewerknemer. uur 320,00 V 2112 Vergunning aanvraag

30 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 3 van BESTEKS EEN- HOEVEELHEID PRIJS TOTAAL BEDRAG POST- OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS PER EENHEID IN EURO NUMMER VERPLICHTING IN EURO Aanvragen vergunning in het kader van de wet-lokaal-spoor 22 FLORA & FAUNA WET 220 FLORA- EN FAUNAMAATREGELENEN -VOORZIENINGEN 2201 Inventariseren en registreren flora Inventariseren en registreren flora 2202 Markeren en afschermen flora Markeren groeiplaats of zaadbank Inventariseren en registreren fauna Inventariseren en registreren fauna 2204 Markeren en afschermen fauna Markeren fauna rust- en verblijfplaats. SUBTOTAAL

31 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 4 van BESTEKS EEN- HOEVEELHEID PRIJS TOTAAL BEDRAG POST- OMSCHRIJVING HEID RESULTAATS PER EENHEID IN EURO NUMMER VERPLICHTING IN EURO TRANSPORT SUBTOTAAL 9 STAARTPOSTEN 91 EENMALIGE KOSTEN Korting Overige eenmalige kosten Totaal eenmalige kosten Uitvoeringskosten Algemene kosten Winst en risico 96 BIJDRAGEN Bijdrage RAW-systematiek (0,15%) Inschrijvingssom, de omzetbelasting niet inbegrepen Gedaan te De 20.. De inschrijver(s),

32 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 5 van Specificatieformulier bijdragen in het kader van RAW Conform Standaard RAW Bepalingen, paragraaf en/of Door invulling en verzending van dit specificatieformulier verklaart u dat de verschuldigde RAW en/of FCK-CT bijdrage(n) is overgemaakt aan de desbetreffende stichting(en). Na ontvangst van de betaling(en) ontvangt u van Stichting CROW en/of Stichting Fonds Collectieve Kennis Civiele Techniek een betalingsbewijs. Betreft: Opgave van*? RAW bijdrage? FCK-CT bijdrage Datum: Bedrijfsgegevens Bedrijfsnaam* Postadres* Huis- of postbusnr.* Postcode* Plaats* Naam Contactpersoon* Voorletter(s) Telefoonnummer* Faxnummer adres Informatie bijdrageverplichting RAW - registratienummer 1 * RAW - Besteknummer* Korte werkomschrijving Naam opdrachtgever* Naam bestekschrijvende instantie 2 Aannemingssom exclusief btw* Afdracht RAW-bijdrage (excl. BTW) 3 * (0,15% van aannemingssom) BTW 21% * Totaal RAW-bijdrage (incl. BTW)* FCK-CT bijdrage 3 (vrijgesteld van BTW) (0,15% van aannemingssom) * VERPLICHT VELD Contactpersoon verklaart dat bovengenoemd RAW en/of FCK-CT bijdrage(n) is/zijn overgemaakt op de rekening van: rek. nr. NL39ABNA ten name van Stichting CROW - Ede voor bijdrage RAW rek. nr. NL67ABNA ten name van Fonds Collectieve Kennis Civiele Techniek - Ede voor bijdrage FCK-CT. Na ontvangst van de betaling(en) ontvangt u van Stichting CROW en/of Stichting Fonds Collectieve Kennis GWW een betalingsbewijs in tweevoud. Eén exemplaar is bestemd voor de directie van het werk. 1 Het RAW-registratienummer vindt u op iedere pagina van het bestek aan de linkerbovenzijde. Voorbeeld: RAW Alleen invullen indien de opdrachtgever niet zelf het bestek heeft geschreven, bijvoorbeeld de naam van een ingenieursbureau. 3. Zie Standaard RAW bepalingen artikel en/of Wij verzoeken u het ingevulde formulier te faxen aan: of per te verzenden aan: rawbijdrage@crow.nl CROW? Galvanistraat 1, 6716 AE Ede? Postbus 37, 6710 BA Ede Telefoon: ? Website:

33 RAW Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , stadsdelen Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bladnr. 21 van HFD PAR ART LID

34 Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bijlage 1: Inboetlijst

35 INBOET HAGEN Stadsdeel: STRAATNAAM HSNR. SOORT LENGTE (meters) BREEDTE (meters) DATUM: Naam: Handtekening:

36 INBOET HAGEN Stadsdeel: STRAATNAAM HSNR. SOORT LENGTE (meters) BREEDTE (meters) DATUM: Naam: Handtekening:

37 Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bijlage 2: Past Performance: Evaluatieformulier opdrachtnemer

38 PAST PERFORMANCE versie Past Performance Evaluatieformulier opdrachtnemer Opdrachtnemer (ON) gevestigd te Contactpersoon ON telefoonnummer Projectnaam projectnummer Directievoerder opzichter Aanbestedingsvorm gunningcriterium Opdrachtgever looptijd Aanneemsom gefactureerd bedrag Aard van de werkzaamheden: Soort project: Bestrating en riolering / Asfalt / Groen / Constructief / Bouw en woonrijpmaken / Nieuwbouw, renovatie/sloop Nr. Criteria Beoordeling Totaal I. Planmatig Werken a. Hoe doordracht zijn de werkplannen inzake doorlooptijd, coordinatie en omgeving? b. Hoe goed worden de plannen nageleefd en mijlpalen in planning gehaald? II. Pro activiteit en samenwerking a. Hoe kan de onderlinge werkrelatie worden omschreven? b. Hoe goed worden afspraken nagekomen? c. Hoe is de houding van de opdrachtnemer bij contractwijzigingen en meer /minder werk III. Deskundigheid en Kwaliteit a. Hoeveel technische begeleiding heeft de opdrachtnemer nodig? b. Hoe beheerst de opdrachtnemer de kwaliteit van zijn werk? IV. Veiligheid en Gezondheid a. Hoe ordelijk en netjes is het op de bouwplaats/werkterrein? b. Hoe goed beheerst de opdrachtnemer de veiligheidsrisico's? V. Houding naar de omgeving a. Hoe omgevingsbewust is de opdrachtnemer? (actief / initiatief / flexibel) b. Hoe gaat de aannemer om met het milieu? c. In hoeverre houdt de opdrachtnemer rekening met weggebruikers, bewoners en VI. Revisie en Oplevering a. Hoe is de administratie afhandeling en afwerking van de opleverpunten verlopen? b. In hoeverre zijn (bewijs)documenten en revisies volledig en op tijd? Aantal beoordeelde criterea 0 Gemiddelde beoordeling #DEEL/0! Beoordeling: 1 = zeer slecht (passief), 4 = matig (reactief), 7 = goed (actief), 10 = uitmuntend (pro actief

39 Toelichting beoordeling door D&T Reactie aannemer op deze evaluatie Datum + Paraaf Aannemer Aanbevelingen van aannemer voor opdrachtgever Ondertekening Opgesteld door Directie van het werk Naam en Functie Datum Paraaf Akkoord door Opdrachtgever Besproken met aannemer Gezien afd. Financien Inkoop en Aanbesteding Dit formulier volledig ingevuld en ondertekend opsturen naar adres "aanbesteden@denhaag.nl" en een copy naar alex.vantveld@denhaag.n

40 Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bijlage 3: Past Performance: Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer

41 Past Performance Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer I. Planmatig werken a. Hoe doordacht zijn de (werk-)plannen van de aannemer inzake doorlooptijd, coördinatie en omgeving? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer planmatig heeft gewerkt. Beoordeling 1: De plannen waren veel te optimistisch; er was geen rekening gehouden met mogelijke risico s of er was sprake van slecht management. Beoordeling 4: De plannen waren te optimistisch; er was geen rekening gehouden met mogelijke risico s. Beoordeling 7: De plannen waren realistisch; er was rekening gehouden met mogelijke risico s. Beoordeling 10: De plannen waren flexibel; er was een goed inzicht (proactief) in mogelijke risico s die invloed hebben op de voortgang en de maatregelen om deze te beheersen. b. Hoe goed worden de (werk-)plannen nageleefd en mijlpalen in de planning gehaald? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer zijn plannen heeft nageleefd en heeft bijgestuurd. Beoordeling 1: Er waren geen plannen beschikbaar of was zeer laat beschikbaar en van onvoldoende niveau - waardoor een slecht inzicht in de voortgang en bijsturing verkregen kon worden. De gemiddelde voortgang liep meer dan 25 procent (in tijd) achter op de goedgekeurde planning en de aannemer ondernam geen bijsturingsmaatregelen Beoordeling 4: De plannen waren van gering niveau waardoor een matig inzicht in de voortgang en besluitvormingsmomenten verkregen kon worden. De gemiddelde voortgang liep ongeveer 10 procent (in tijd) achter op de goedgekeurde planning. De aannemer ondernam weinig bijsturingsmaatregelen. Beoordeling 7: De plannen waren op tijd beschikbaar en van voldoende niveau zodat een redelijk tot goed inzicht in de voortgang verkregen kon worden. Vrijwel alle plannen werden door de aannemer op tijd nagekomen. Beoordeling 10: De plannen waren in een vroeg stadium beschikbaar en van goed niveau. Alle gemaakte plannen werden door de aannemer binnen de afgesproken termijn uitgevoerd, mede door veelvuldig bijsturen door de aannemer II. Pro-activiteit en Samenwerking a. Hoe kan de onderlinge werkrelatie worden omschreven (vanuit het perspectief van de opdrachtgever)? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de opdrachtgever de wederzijdse werkrelatie heeft ervaren. Ter onderbouwing van de beantwoording kunnen diverse informatiebronnen worden geraadpleegd, zoals tevredenheidsonderzoeken, informatie van opdrachtgever of -nemer over de kwaliteit van het geleverde product, onderzoek naar de waardering van de gebruikers, complimenten en aanspraken op garanties. Beoordeling 1: Beide partijen behartigden alleen eigen belangen of weigerden uit de conflictsfeer te komen en communiceerden hier onvoldoende over. Beoordeling 4: Beide partijen konden zich verplaatsen in elkaars belangen en mogelijke problemen konden besproken worden. Bij het zoeken naar oplossingen kon echter de conflictsfeer niet vermeden worden. Beoordeling 7: Beide partijen konden zich verplaatsen in elkaars belangen en mogelijke problemen konden besproken worden. Bij het zoeken naar oplossingen werd ook veelvuldig samengewerkt.

42 Past Performance Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer Beoordeling 10: Beide partijen voelden zich verantwoordelijk voor belangen van de andere partij. Daarvoor werd altijd de samenwerking opgezocht en werd op een proactieve wijze over mogelijke problemen gecommuniceerd.

43 Past Performance Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer b. Hoe goed worden afspraken nagekomen? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de opdrachtgever de werkrelatie met de aannemer heeft ervaren. Uitgangspunt is dat een goede samenwerking en communicatie zorgen voor betere resultaten. Beoordeling 1: De aannemer kwam afspraken niet na, ook niet na rappelleren door de opdrachtgever. Beoordeling 4: De aannemer kwam afspraken niet meteen na, maar wel na rappelleren door de opdrachtgever. Beoordeling 7: De aannemer kwam de meeste afspraken na. Beoordeling 10: De aannemer kwam alle afspraken na, vaak ruim voor de deadline. c. Hoe is de houding van de opdrachtnemer bij contractwijzigingen en meer- en minderwerk? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer heeft gecommuniceerd over contractwijzigingen en meer- en minderwerk en de samenwerking hierin. Beoordeling 1: Wijzigingen opgedragen door de opdrachtgever of op initiatief van de aannemer waren slecht bespreekbaar en leidden tot een niet bevredigend resultaat. Beoordeling 4: Wijzigingen opgedragen door de opdrachtgever of op initiatief van de aannemer waren moeizaam bespreekbaar, maar leidden tot een bevredigend resultaat. Beoordeling 7: Wijzigingen opgedragen door de opdrachtgever of op initiatief van de aannemer waren bespreekbaar en leidden tot een bevredigend resultaat. Afwijkingen werden vroegtijdig en pro-actief gesignaleerd. Beoordeling 10: Wijzigingen opgedragen door de opdrachtgever of op initiatief van de aannemer waren goed bespreekbaar en leidden tot een uitstekend resultaat, doordat de aannemer in ruime mate meedacht in het belang van de opdrachtgever. Afwijkingen werden vooruitdenkend aangegeven. III. Deskundigheid en kwaliteit a. Hoeveel technische begeleiding heeft de aannemer nodig om het project te realiseren? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer heeft aangetoond te beschikken over de noodzakelijke technische en beroepsbekwaamheid om te kunnen voldoen aan de producteisen. Beoordeling 1: De aannemer was herhaaldelijk onbekend met of miste ervaring betreffende het eigen werkgebied en toonde dat het eisen vanuit raakvlakken met of invloeden op andere terreinen onvoldoende beheerst. Er was veel begeleiding nodig. Beoordeling 4: De aannemer beheerste het eigen werkgebied redelijk tot voldoende, maar was herhaaldelijk onbekend met eisen vanuit raakvlakken met en invloeden op andere terreinen. Er was herhaaldelijk begeleiding nodig. Beoordeling 7: De aannemer beheerste het eigen werkgebied voldoende en was bekend met eisen vanuit raakvlakken met en invloeden op andere terreinen. Er was weinig begeleiding nodig. Beoordeling 10: De aannemer gaf regelmatig blijk van grote hoeveelheid kennis en ervaring betreffende het eigen werkgebied en toonde ook dat het eisen vanuit raakvlakken met of invloeden op andere terreinen goed beheerst. Er was nauwelijks begeleiding nodig.

44 Past Performance Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer b. Hoe beheerste de aannemer de kwaliteit van zijn werk? Deze vraag is gericht op het beoordelen van de wijze waarop de aannemer de risico s heeft gesignaleerd en beheerst en zodoende de opdrachtgever zo heeft ontzorgd. Beoordeling 1: De kwaliteit van het werk was dusdanig onder de maat dat niet na is te gaan of de aannemer het risicomanagement heeft toegepast. Onderaannemers leverden onvoldoende kwaliteit en werkten ongecoördineerd. Beoordeling 4: De aannemer signaleerde en beheerste risico s onvoldoende en beheersmaatregelen werden niet altijd correct uitgevoerd. Onderaannemers leverden voldoende kwaliteit maar werden niet gecoördineerd. Beoordeling 7: De aannemer heeft de meeste risico s goed gesignaleerd en beheersmaatregelen goed toegepast en geëvalueerd. Onderaannemers leverden goede kwaliteit. Beoordeling 10: De aannemer heeft risico s goed gesignaleerd en heeft beheersmaatregelen goed toegepast. De aannemer liet tevens de belangen van de opdrachtgever in de risico-inventarisatie en in zijn getroffen beheersmaatregelen doorklinken. Het werk van onderaannemers was niet te onderscheiden van dat van de hoofdaannemer. IV. Veiligheid en gezondheid a. Hoe ordelijk en netjes is het op de bouwplaats,het werkterrein en de directe omgeving? Deze vraag is gericht op de zichtbare kwaliteit van het werkterrein, het bouwterrein en de directe omgeving. Beoordeling 1: Het werkterrein, de keet en de bouwplaats waren vaak vervuild. Afval en zwerfvuil werden niet verwijderd. Het werkterrein was rommelig ingericht. Daar waar dat moest was het werkterrein niet afgesloten. Beoordeling 4: Afval en vuil werden niet altijd verwijderd waardoor bouwplaats en werkterrein de ene keer wel opgeruimd was en de andere keer vervuild en rommelig waren. De opdrachtgever moest de aannemer hier regelmatig op wijzen. Daar waar dat moest was het werkterrein niet afgesloten. Beoordeling 7: De aannemer ruimde werkterrein en bouwplaats regelmatig op en volgde hierin aanmerkingen van de opdrachtgever goed op. Daar waar dat moest was het werkterrein afgesloten. Beoordeling 10: Afval en vuil werden altijd snel verwijderd, op eigen initiatief van de aannemer. De indeling van het werkterrein was van begin tot eind duidelijk. Daar waar dat moest was het werkterrein afgesloten. b. Hoe goed beheerst de aannemer de veiligheidsrisico s? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de opdrachtnemer de werkomgeving heeft vastgesteld en beheerd met betrekking tot integrale veiligheid en overeenkomstig het Arbeidsomstandighedenbesluit. Beoordeling 1: De opdrachtnemer schonk geen of onvoldoende aandacht aan integrale veiligheid. Beoordeling 4: De opdrachtnemer schonk slechts de hoognodige aandacht aan integrale veiligheid Beoordeling 7: De opdrachtnemer schonk voldoende aandacht aan integrale veiligheid Beoordeling 10: De opdrachtnemer schonk proactief en ruimschoots aandacht aan integrale veiligheid.

45 Past Performance Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer V. Houding naar omgeving a. Hoe omgevingsbewust is de opdrachtnemer? (actief/initiatief/flexibel) Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer invulling heeft gegeven aan communicatie met de omgeving en de gevolgen die de opdrachtgever daardoor heeft ondervonden. Beoordeling 1: De aannemer communiceerde slecht met de omgeving en/of informeerde de opdrachtgever niet over de geluiden uit de omgeving. Hierdoor heeft de opdrachtgever veel (vermijdbare) klachten ontvangen of zijn er veel extra inspanningen van de opdrachtgever nodig geweest om klachten voor te zijn. Beoordeling 4: De aannemer communiceerde onvoldoende met de omgeving en/of informeerde de opdrachtgever te weinig over geluiden uit de omgeving. Hierdoor heeft de opdrachtgever enkele (vermijdbare) klachten ontvangen of is enige extra inspanning van de opdrachtgever nodig geweest. Beoordeling 7: De aannemer communiceerde voldoende met de omgeving en/of informeerde de opdrachtgever voldoende over geluiden uit de omgeving. Hierdoor heeft de opdrachtgever bijna geen (vermijdbare) klachten ontvangen en zijn bijna geen extra inspanningen van de opdrachtgever nodig geweest. Beoordeling 10: De aannemer communiceerde voldoende en proactief met de omgeving en/of informeerde de opdrachtgever goed over geluiden uit de omgeving. Hierdoor heeft de opdrachtgever geen moeilijkheden met de omgeving gehad, of heeft tijdig en adequaat kunnen reageren. b. Hoe ging de aannemer om met het milieu? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer het werk heeft uitgevoerd en de werkomgeving heeft beheerd met betrekking tot milieuaspecten. Onder milieuaspecten wordt onder meer het volgende verstaan: trillingen, stank, milieubelastende stoffen, afvoer en hergebruik van materialen, duurzaamheid oplossingen en CO2-reductie. Beoordeling 1: De aannemer had geen inzicht in de belangrijke milieuaspecten en nam geen of nauwelijks maatregelen om negatieve milieuaspecten te voorkomen/beperken. Beoordeling 4: De aannemer had wel inzicht in de belangrijke milieuaspecten maar nam onvoldoende structureel maatregelen om negatieve milieuaspecten te voorkomen/beperken. Beoordeling 7: De aannemer had een goed inzicht in de belangrijke milieuaspecten en nam voldoende structureel maatregelen om negatieve milieuaspecten te voorkomen/beperken. Beoordeling 10: De aannemer had een goed inzicht in de belangrijke milieuaspecten en nam voldoende structureel maatregelen om negatieve milieuaspecten te voorkomen/beperken. Daarnaast heeft de aannemer ook positief gestuurd op milieuaspecten in de keten. c. In hoeverre houdt de opdrachtnemer rekening met weggebruikers bewoners en bedrijven (BLVC) Deze vraag is gericht op de mate waarin opdrachtnemer wel of geen rekening met Bereikbaarheid, Veiligheid, Leefbaarheid, Communicatie heeft gehouden. Beoordeling 1: De aannemer was niet bezig met bewoners, bedrijven en omgeving en schonk geen of onvoldoende aandacht aan BLVC. Beoordeling 4: De aannemer was niet te weinig bezig met bewoners, bedrijven en omgeving en schonk onvoldoende aandacht aan BLVC. Beoordeling 7: De aannemer was zichtbaar bezig met bewoners, bedrijven en omgeving en schonk voldoende aandacht aan BLVC. Beoordeling 10: De aannemer was zichtbaar goed bezig met bewoners en schonk ruimschoots aandacht aan BLVC.

46 Past Performance Tekstuele uitwerking evaluatieformulier opdrachtnemer VI. Revisie en Oplevering a. Hoe is de administratieve afhandeling en afwerking van de opleverpunten verlopen. Deze vraag is gericht op de tijdige administratieve afhandeling en afwerking van de opleverpunten. Beoordeling 1: De aannemer heeft de opleverpunten niet binnen onderhoudstermijn afgehandeld, en ook niet administratief overgedragen aan de opdrachtgever. Beoordeling 4: De aannemer heeft een deel van de opleverpunten binnen de onderhoudstermijn afgehandeld, maar niet administratief overgedragen aan de opdrachtgever. Beoordeling 7: De aannemer heeft alle opleverpunten binnen de onderhoudstermijn afgehandeld, maar niet geheel administratief overgedragen aan de opdrachtgever. Beoordeling 10: De aannemer heeft zowel alle opleverpunten als de administratieve overdracht binnen de onderhoudstermijn afgehandeld. b. In hoeverre zijn (bewijs)documenten en/of revisies volledig en op tijd? Deze vraag is gericht op de wijze waarop de aannemer heeft gewaarborgd dat documentatie van het gerealiseerde werk is vastgelegd en dit ter acceptatie heeft voorgelegd aan de opdrachtgever. Beoordeling 1: De aannemer heeft bewijsdocumenten en/of revisies niet overgedragen aan de opdrachtgever. Zelfs niet nadat de opdrachtgever heeft verzocht om dit alsnog te doen. Beoordeling 4: De aannemer heeft bewijsdocumenten en/of revisies buiten de daarvoor gestelde termijn overgedragen aan de opdrachtgever en/of deze documenten waren van onvoldoende kwaliteit. Beoordeling 7: De aannemer heeft bewijsdocumenten en/of revisies binnen de daarvoor gestelde termijn overgedragen aan de opdrachtgever. Beoordeling 10: De aannemer heeft bewijsdocumenten en/of revisies binnen de daarvoor gestelde termijn ter acceptatie voorgelegd aan de opdrachtgever en deze documenten waren van goede kwaliteit. VII. Overig Vrije keuze per gemeente

47 Dienst Publiekszaken, Hagenonderhoud , Escamp en Leidschenveen - Ypenburg Ingenieursbureau Den Haag Besteknr Bijlage 4: Gedragscode bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen

48 !! Gedragscode Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen

49 !! Bestendig! beheer! 1.!! Leidraad! 3.!! Plan!van!! aanpak! 2.!! Gedrags9! code! GEDRAGSCODE FLORA- EN FAUNAWET Bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen 22 oktober 2014

50 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode COLOFON De gedragscode is ontwikkeld in opdracht van: Vereniging Stadswerk Nederland en Branchevereniging VHG De gedragscode is opgesteld door: Auteurs: Ing. R.H.J. Borst en Ing. R. Sprong, IPC Groene Ruimte Projectleiding: mevr. M.B. Teunissen, Eco Consult Groen, Milieu & Management BV 22 oktober 2014 De gedragscode is ingevuld in samenspraak met de volgende klankbordgroep: Stadswerk, R. Mulder Branchevereniging VHG, L. van Vliet Gemeente Apeldoorn, P. Ganzefles Gemeente Leiden, M. van Daalen Gemeente Lelystad, A. van der Veen Gemeente Opsterland, M. Tiekink Bureau Stadsnatuur Rotterdam, N. de Zwarte Gemeente Zwolle, M. Kaales Gemeente Groningen, M. Ronda/K. van Nierop Gemeente Westland, P. Moerman Koninklijke Ginkel Groep, W.A. van Ginkel (namens de VHG) Vereniging Stadswerk Nederland Postbus 416, 6710 BK Ede telefoon (0318) website Contactadres natuurwetgeving: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Ministerie van Economische Zaken (EZ) RVO loket: telefoon (088) ; Website: Deze gedragscode is eigendom van de Vereniging Stadswerk Nederland en de Branchevereniging VHG. Alhoewel dit document met uiterste zorg is samengesteld kunnen aan dit document geen rechten worden ontleend. Stadswerk noch de auteurs zijn aansprakelijk voor schade die mogelijk voortvloeit uit het gebruik van dit document en of de gedragscode. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 3!

51 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 4! INLEIDING... 6! 1.! KADER... 8! 1.1! Aanleiding!...!8! 1.2! Jaarrond beschermde nesten!...!9! 1.3! Rode lijst soorten!...!9! 1.4! Bestendig beheer en onderhoud!...!9! 1.5! Instrumenten voor bestendig beheer en onderhoud!...!10! 1.6! Reikwijdte van de gedragscode!...!12! 1.6.1!Soortbescherming!...!12! 1.6.2!Gebiedsbescherming!...!13! 2.! WERKVOORBEREIDING... 14! 2.1! Deskundigheid!...!14! 2.2! Stappenplan werkvoorbereiding opdrachtgever!...!15! 2.3! Stappenplan werkvoorbereiding opdrachtnemer!...!16! 2.4! Plan van aanpak!...!17! 2.4.1!Risicoanalyse!...!19! 2.4.2!Risicomanagement!...!19! 2.4.3!Verzamelen en uitwisselen gegevens!...!20! 2.4.4!Communicatie!...!21! 2.4.5!Omgaan met calamiteiten!...!22! 3.! MAATREGELEN PER BEHEERCATEGORIE... 24! 3.1! Maatregelen per beheergroep!...!24! 3.2! Maatregelen algemeen zorgvuldig handelen!...!32! 3.3! Maatregelen specifiek zorgvuldig handelen!...!35! 3.3.1!Beschermingszones!...!35! 3.3.2!Maatregelen per soortgroep!...!36! STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 4!

52 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode BIJLAGEN... 43! Bijlage 1! Artikelen Flora- en faunawet... 43! Bijlage 2! Beschermde soorten... 43! Bijlage 3! Jaarrond beschermde soorten... 43! Bijlage 4! Borging deskundigheid... 43! Bijlage 5! Soortinformatie... 43! Bijlage 6! Goedkeuringsbesluit... 43! Bijlage 1 Artikelen Flora- & faunawet... 44! Bijlage 2 Beschermde soorten... 45! Bijlage 3 Jaarrond beschermde vogelnesten... 49! Bijlage 4 Borging deskundigheid... 50! Bijlage 5 Soortinformatie... 54! Bijlage 6 Goedkeuringsbesluit... 58! STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 5!

53 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode INLEIDING Deze tweede versie van de gedragscode Bestendig Beheer en onderhoud Groenvoorzieningen is de opvolger van de in 2007 goedgekeurde eerste versie. Deze gedragscode is van toepassing op de uitvoering van beheer- en onderhoudswerkzaamheden in groenvoorzieningen. Het betreft een uitwerking van bestendig beheer en onderhoud in het kader van de Flora- en faunawet. De Flora- en faunawet geldt sinds 2002 en is een kaderwet betreffende de duurzame instandhouding van wilde planten en dieren in Nederland. Deze gedragscode is inzetbaar indien groeiplaatsen en/of (in gebruik zijnde) rust- en verblijfplaatsen van beschermde soorten voorkomen in groenvoorzieningen op het moment dat onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd. Door te handelen volgens deze gedragscode, kan gebruik worden gemaakt van de wettelijke vrijstelling en wordt schade aan (lokale) populaties van beschermde dieren en planten voorkomen of tot een minimum beperkt. Het verrichten van een onderhoudsmaatregel kan betekenen dat groeiplaatsen en (vaste) rust- en verblijfplaatsen van (beschermde) planten en dieren niet in stand worden gehouden. Om dit te voorkomen of beperken dient voor dergelijke activiteiten dan ook een degelijke procedure doorlopen te worden van voorbereiding tot en met realisatie. Door te handelen volgens deze gedragscode worden de negatieve effecten van bestendig beheer en onderhoud op (lokale) populaties van beschermde dieren en planten tot nul gereduceerd. Deze gedragscode is gebaseerd op de contract-systematiek en contractvoorwaarden zoals die in Nederland worden gehanteerd bij de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden aan groenvoorzieningen. Het betreffen de RAW, RVOI, DNR, UAV en UAV-GC. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 6!

54 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Doelgroepen Deze gedragscode is bestemd voor alle partijen betrokken bij het voorbereiden en/of uitvoeren van beheer- en onderhoudswerkzaamheden in groenvoorzieningen. Voorbeelden van deze partijen zijn: Publieke terreinbeherende instanties als: Domeinen, gemeenten, waterschappen en recreatieschappen. Private terreinbeherende instanties als: woningbouwcorporaties, kerkgenootschappen, bedrijven en particulieren. Groenvoorzieners, boomverzorgers en hoveniersbedrijven. Aannemingsbedrijven in de grond-, weg- en waterbouw en groenvoorzieningen. Doorgevoerde wijzigingen Ten opzichte van de eerste versie van de gedragscode zijn onder meer de volgende aanpassingen verwerkt: Wijzigingen in de lijst met beschermde soorten. Wijzigingen ten aanzien van het inzetbereik van de gedragscode. Aanvulling soortbescherming met jaarrond beschermde nestlocaties. Wijzigingen in het kader Ruimtelijke Ordening (o.a. WABO). Wijzigingen in de RAW standaard. Maatregelen voor zorgvuldig handelen per soortgroepen. Deskundigheid. Format voor het Plan van aanpak. Omgaan met calamiteiten. Leeswijzer In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op het kader, dit betreft uitleg over de wetgeving, soortbescherming en de relatie met het beheer en onderhoud van groenvoorzieningen. In hoofdstuk 2 wordt aandacht besteed aan de werkvoorbereiding, uitgewerkt in een beknopt stappenplan, inclusief risicoanalyse, rapportage en verslaglegging lopende het uitvoeren van de werkzaamheden en de terugkoppeling naar de opdrachtgevende gemeente. De uitwerking van het bestendig beheer en onderhoud vindt plaats in hoofdstuk 3. Het betreft algemene aandachtspunten en specifieke onderdelen per beheercategorie. Bij versie 1 van deze gedragscode is ook een leidraad ontwikkeld als middel voor het uitrollen en borgen van de gedragscode in de gemeentelijke organisatie. De leidraad is ook inzetbaar voor deze gedragscode. Bij het inzetten van deze gedragscode bij de realisatie van werkzaamheden of het uitvoeren van een contract hoort altijd een specifiek uitgewerkt plan van aanpak. Een format hiervoor is in deze gedragscode opgenomen in hoofdstuk 2. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 7!

55 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 1. KADER 1.1 Aanleiding Iedere Nederlander heeft op basis van de sinds 2002 geldende Flora- en faunawet een algemene zorgplicht aangaande de bescherming en instandhouding van wilde flora en fauna. Het doel van deze wet is dan ook behoud van biodiversiteit. Dit geldt voor alle soorten. Aanvullend heeft de Rijksoverheid een aantal soorten specifiek aangewezen als beschermde soort. Bij deze aanwijzing is tevens een opdeling in beschermingsgraad geïntroduceerd. In de Flora- en faunawet is de bescherming van deze aangewezen soorten uitgewerkt in de vorm van verbodsbepalingen. In bijlage 1 zijn de algemene zorgplicht (artikel 2) en de verbodsbepalingen (artikel 8 t/m 14) opgenomen. De Nederlandse wilde planten en dieren zijn in de volgende categorieën onder te verdelen (zie ook bijlage 2 en 3): Overzicht beschermde status flora en fauna in Nederland Alle soorten: Algemene zorgplicht geldt Licht beschermd Beschermd o.b.v. aanwijzing: Zorgplicht en verbodsbepalingen gelden beide - Tabel 1: Algemene soorten - Tabel 2: Overige soorten - Vogels: Soorten zonder jaarrond beschermde nesten - Vogels: Soorten met jaarrond beschermde nesten - Tabel 3: Specifieke soorten Zwaar beschermd STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 8!

56 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Aan de Flora- en faunawet zijn het Besluit en de Regeling Vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Flora- en faunawet gekoppeld (het vrijstellingsbesluit). Hierin is bepaald welke acties er per beschermingscategorie bij bepaalde werkzaamheden noodzakelijk zijn om te handelen volgens de wet (zie ook instrumenten voor bestendig beheer). 1.2 Jaarrond beschermde nesten Als aanvulling op de Flora- en faunawet heeft het voormalige ministerie van LNV in 2009 een (indicatieve) lijst met vogels geïntroduceerd waarvan de nestlocaties jaarrond beschermd zijn. Bijvoorbeeld het horst van een havik wordt niet jaarrond door de vogels gebruikt, toch is de boom met het horst jaarrond beschermd. Om de functionaliteit van het horst te behouden, is ook de directe omgeving van het horst beschermd. Het vellen van deze boom is ontheffingplichtig. Zie voor de lijst met jaarrond beschermde nesten bijlage Rode lijst soorten Aanvullend op het wettelijk kader voor de bescherming van soorten bestaan er ook Rode lijsten. Dit is een beleidskader dat aangeeft of soorten bedreigd of kwetsbaar zijn, of sterk achteruit zijn gegaan in aantal. Het beleidsdoel is het voorkomen/beperken van het achteruit gaan of verdwijnen van soorten. Dit beleid valt in principe buiten deze gedragscode. In de praktijk kan een terreinbeherende instantie middels beleid voor deze soorten (aanvullende) beschermende maatregelen vereisen en geeft daarmee invulling aan het Rijksbeleid. Voor de aangewezen beschermde soorten is in bijlage 2 aangegeven of het ook een soort betreft die op de Rode lijst staat (met een kleine R bij de Nederlandse naam). Voor de overige Rode lijst soorten geldt in principe alleen de algemene zorgplicht. 1.4 Bestendig beheer en onderhoud Deze gedragscode is specifiek bedoeld voor bestendig beheer en onderhoud in groenvoorzieningen. Het betreft het voortzetten van (regulier) onderhoud, gericht op behoud van de bestaande situatie. De werkzaamheden worden al langer op deze manier uitgevoerd en hebben kennelijk niet verhinderd, of zelfs bijgedragen aan de vestiging en/of instandhouding van beschermde soorten. Daarbij komt dat de werkzaamheden geen nadelige effecten op de aanwezige beschermde soorten mogen hebben. Indien onderhoudsmaatregelen niet meer plaatsvinden c.q. op een andere wijze gaan plaatsvinden, verandert de functionaliteit van het leefgebied en STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 9!

57 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode kunnen aanwezige soorten verdwijnen. Dan is er geen sprake meer van bestendig beheer. Voorbeelden van bestendig beheer en onderhoud zijn: Jaarlijks maaien van een wegberm in een bepaalde periode. Schoffelen van een heestervak. Begeleidingssnoei in een laanbeplanting. Dunnen van een houtige beplanting. Uitmaaien van een sloot/slootoever in de nazomer. Op profiel houden van een watergang (onderhoudsbaggeren). Voorbeelden van niet bestendig beheer en onderhoud zijn: Omvorming van een heestervak naar gazon. Aanbrengen beplanting in een grasberm. Kappen van een laanbeplanting. Baggeren/open graven van een dichtgegroeide watergang. Intensivering van het onderhoud: bloemrijk grasland wordt gazon. 1.5 Instrumenten voor bestendig beheer en onderhoud De Flora- en faunawet dient op een passende wijze aandacht en invulling te krijgen. Op hoofdlijnen betreft dit: Wettelijke borging: met welk instrument is de aanpak conform de wet geregeld? Praktische borging: hoe wordt het zorgvuldig handelen ingevuld en aangetoond? Voor bestendig beheer zijn conform de Flora- en faunawet en het vrijstellingsbesluit drie wettelijke mogelijkheden beschikbaar voor het borgen van onderhoudswerkzaamheden op locaties met groeiplaatsen en/of (in gebruik zijnde) rust- en verblijfplaatsen van beschermde soorten: Wettelijke vrijstelling. Vrijstelling op grond van een gedragscode. Ontheffing. Wettelijke vrijstelling Een wettelijke vrijstelling van de verbodsartikelen 8 t/m 12 geldt, indien wettelijk erkende activiteiten worden verricht op locaties met algemeen beschermde soorten (tabel 1 soorten). Onderhoudswerkzaamheden aan groenvoorzieningen vallen hieronder. Voor deze vrijstelling is geen verdere wettelij- STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 10!

58 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode ke borging nodig. Wel geldt altijd de zorgplicht van artikel 2 van de Flora- en faunawet. Vrijstelling op grond van een gedragscode Een goedgekeurde gedragscode biedt een wettelijke vrijstelling van de verbodsartikelen 8 t/m 12, gebaseerd op een branchegerichte richtlijn voor het zorgvuldig handelen tijdens het verrichten van werkzaamheden op locaties met groeiplaatsen en/of (vaste) rust- en verblijfplaatsen van beschermde flora en fauna. Een door het bevoegd gezag goedgekeurde gedragscode geldt voor een periode van 5 jaar voor het in de gedragscode beschreven inzetbereik (bv bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen). Ondanks het toepassen van een gedragscode blijft de wettelijk beschermde status van soorten te allen tijde gelden. Het bewust of onbewust verontrusten, beschadigen of doden van beschermde flora en fauna (verwoord in de artikelen 8 t/m 14 van de Flora- en faunawet, zie bijlage 1) kan tot vervolging leiden. In dergelijke gevallen zal het om een aansprakelijkheidskwestie gaan waarbij in eerste instantie de veroorzaker aansprakelijk wordt gesteld en wordt beboet. Ontheffing Indien er een ingreep moet plaatsvinden in een gebied waar groeiplaatsen en/of (vaste) rust- en verblijfplaatsen van beschermde soorten voorkomen en het betreft soorten of maatregelen waarvoor wel een wettelijke borging nodig is en geen gedragscode ingezet kan worden, moet een ontheffing artikel 75C bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland worden aangevraagd. Een alternatief voor een ontheffing is het verwerken van de aanvraag in de (mogelijk noodzakelijke) aanvraag omgevingsvergunning. Een ontheffingsaanvraag wordt veelal door de initiatiefnemer verzorgd en vereist een gedegen voorbereiding. Een ontheffing geldt voor één project en/of voor één gebied (gebiedsgerichte ontheffing) en heeft een bepaalde geldigheidsduur. Voorbeelden van ontheffingplichtige werkzaamheden zijn: Kappen van een laanbeplanting waarin een roekenkolonie zit. Dempen van een sloot waarin de grote modderkruiper leeft. In het algemeen levert de combinatie van de beschermingsstatus van soorten en de mogelijke instrumenten het onderstaand schema op. Ter toelichting: voor het verrichten van een ruimtelijke ontwikkeling dient een andere gedragscode ingezet te worden. Bijvoorbeeld de gedragscode Ruimtelijke Ontwikkeling en Inrichting van Stadswerk. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 11!

59 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode MOGELIJKHEDEN INZET GEDRAGSCODE Bestendig beheer en onderhoud BESCHERMINGSGRAAD hoog laag Niet aangewezen beschermde soorten Tabel 1 soorten Tabel 2 soorten Vogels Zonder jaarrond beschermde nesten 1 Met jaarrond beschermde nesten 1 Tabel 3 soorten A V G G G G LEGENDA A V Algemene zorgplicht geldt Wettelijke vrijstelling, algemene zorgplicht geldt G Inzet gedragscode mogelijk 2 1. Het Ministerie (EZ) heeft voor vogels specifiek beleid ontwikkeld waarop gedragscodes en ontheffingen worden getoetst. Zij maakt daarbij onderscheid in vogels met jaarrond beschermde nesten en vogels zonder jaarrond beschermde nesten. Zie bijlage Indien (mogelijk) verbodsbepalingen worden overtreden en geen gedragscode wordt gebruikt, is een ontheffing vereist. Ook kan de wettelijke borging in de vorm van een omgevingsvergunning worden geregeld. 1.6 Reikwijdte van de gedragscode Deze gedragscode is van toepassing op het uitvoeren van werkzaamheden in groenvoorzieningen met beschermde soorten (tabel 2, 3 en vogels). Het betreft onder meer het beheer en onderhoud van parken, groenstroken, bermen, watergangen en (laan)beplantingen binnen en buiten de bebouwde kom. In tegenstelling tot natuurterreinen geldt veelal een meervoudige doelstelling waarbij natuur een ondergeschikte rol speelt Soortbescherming De gedragscode werkt volgens de principes van de algemene zorgplicht. Het doden, verontrusten en/of beschadigen van alle aanwezige wilde flora en fauna wordt voorkomen of zoveel mogelijk beperkt. Voorkomen schade aan beschermde individuen, groeiplaatsen van beschermde flora en rust- en verblijfplaatsen van beschermde fauna: de wet wordt niet overtreden. Dit wordt bereikt met zorgvuldig handelen als onderdeel van het uitvoeren van bestendig beheer. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 12!

60 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Beperken schade aan groeiplaatsen, rust- en verblijfplaatsen en individuen: de gunstige staat van in stand houding van de soort en de functionaliteit van de locatie blijft behouden waarbij op het niveau van een beschermd individu en/of een individuele groeiplaats/verblijfplaats verbodsbepalingen overtreden (kunnen) worden. Het vrijstellingsbesluit biedt hiervoor ruimte op basis deze goedgekeurde gedragscode. Voor vogels en tabel 3 soorten is deze ruimte beperkt. Het vrijstellingsbesluit kan hierbij slechts worden benut indien de werkzaamheden invulling geven aan de volgende, wettelijk erkende, belangen: 1. Volksgezondheid en openbare veiligheid. 2. Bescherming van flora en fauna. Openbare veiligheid is het grootste belang waar bestendig beheer en onderhoud van groenvoorzieningen invulling aan geeft. Het betreft bijvoorbeeld: Veilig en functioneel houden van infrastructuur. Veilig en functioneel houden van waterkeringen en waterwerken. Veilig en functioneel houden van sport- en recreatieterreinen. Peilbeheer Gebiedsbescherming Groenvoorzieningen kunnen deel uitmaken van gebieden met een wettelijke natuurstatus (vnl. Natura 2000). Voor deze gebieden gelden de Natuurbeschermingswet en de Flora- en faunawet naast elkaar. Voor de Natuurbeschermingswet dient een apart vergunningstraject doorlopen te worden. De gedragscode geldt niet als vrijstelling voor de bepalingen uit de Natuurbeschermingswet. Daarnaast is het mogelijk dat vanuit Rijksbeleid of lokaal beleid (via een vastgesteld beleidsplan of bestemmingsplan) gebieden een bijzondere of waardevolle status hebben. Ook deze status kan leiden tot een aanvullend kader en aanvullende handelingen op deze gedragscode. Dit dient bekend gemaakt te worden door de opdrachtgever of initiatiefnemer. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 13!

61 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 2. WERKVOORBEREIDING Zorgvuldig handelen in de praktijk vraagt om een goede en eenduidige voorbereiding. Zowel door de opdrachtgever als door de opdrachtnemer. Afhankelijk van het type contract, verschuift de taakverdeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. De opdrachtgever blijft altijd de eindverantwoordelijke partij inzake de naleving van de gedragscode. In onderstaande uitwerking is uitgegaan van een traditionele taakverdeling (RAW-frequentiebestek). 2.1 Deskundigheid Het invullen en borgen van de Flora- en faunawet vereist een bepaalde deskundigheid. Het betreft deskundigheid bij zowel de opdrachtgever, opdrachtnemer als overige betrokken partijen. Deze bestaat uit: Kennis. Vaardigheden. Houding. Ervaring. Het bevoegd gezag hanteert onderstaande definitie voor een deskundige (zie kader). Personen die voldoen aan deze definitie, worden door het bevoegd gezag erkend als een deskundige bij het toepassen van deze gedragscode. Stadswerk en VHG hebben ten behoeve van het uitvoeren en contracteren van werkzaamheden, deze deskundigheid nader uitgewerkt. Op hoofdlijnen is er sprake van 2 typen deskundigheid: 1. Verzamelen soortinformatie: zorgvuldig inventariseren. 2. Voorbereiden en realiseren onderhoud: zorgvuldig handelen tijdens de realisatie. Dit is nader uitgewerkt in bijlage 4. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 14!

62 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Definitie deskundige, Ministerie van Economische Zaken december 2013 Met een deskundige wordt bedoeld een persoon die aantoonbare ervaring en kennis heeft op het gebied van soortspecifieke ecologie. De ervaring en kennis dient te zijn opgedaan doordat de deskundige: op HBO-, dan wel universitair niveau een opleiding heeft genoten met als zwaartepunt (Nederlandse) ecologie; en/of op MBO niveau een opleiding heeft afgerond met als zwaartepunt de Flora- en faunawet, soortenherkenning en zorgvuldig handelen ten opzichte van die soorten; en/of als ecoloog werkzaam is voor een ecologisch adviesbureau; en/of zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van de soortenbescherming en is aangesloten bij en werkzaam voor de daarvoor in Nederland bestaande organisaties (zoals bijvoorbeeld Zoogdiervereniging, RAVON, Vogelbescherming Nederland, Vlinderstichting, Natuurhistorisch Genootschap, KNNV, NJN, IVN, EIS Nederland, FLORON, SOVON, STONE, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, De Landschappen en Stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied) en/of zich aantoonbaar actief inzet op het gebied van de soortenmonitoring en/of -bescherming. 2.2 Stappenplan werkvoorbereiding opdrachtgever De volgende acties en stappen gelden voor de initiatiefnemer/(gedelegeerd) opdrachtgever tijdens de werkvoorbereiding. Verzamelen actuele basisinformatie 1. Zoneringsdocument/kaart waaruit blijkt waar specifieke natuurgebieden liggen (wettelijk beschermd en/of lokaal waardevol): Wat zijn de restricties voor het werk? 2. Actuele en bruikbare informatie over de aanwezigheid van beschermde soorten tabel 1 (concentraties), tabel 2, tabel 3 soorten en vogels en bepaalde aandachtsoorten (bv Rode lijst-soorten op basis van soortenbeleid). Zie bijlage 5 voor informatie over inventarisatiemethoden. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 15!

63 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode De informatie beschikbaar stellen als kaartbeeld(en) met daarop locaties/concentraties van groeiplaatsen, rust- en verblijfplaatsen en bijbehorende gegevens (o.a. soort en type rust- en verblijfplaats) en hoe deze soorten te behouden of te ontwikkelen. Actuele informatie is niet ouder dan 5 jaar. Om deze basisinformatie te verkrijgen is de inzet van deskundigen op het gebied van inventariseren veelal aan de orde (zie 2.1 en bijlage 4). 3. Beheerplan, werkplan en/of onderhoudsplan met daarin de gewenste beheer- en onderhoudsstrategie om de terreindoelstelling te bereiken (terreinbeheer). 4. Opdrachtspecificatie: welke werkzaamheden worden verwerkt in de opdracht, aangevuld met uitvoeringsspecificaties zoals tijdpad en fasering. 5. Welke juridische borging van de Flora- en faunawet is nodig? Voor bestendig beheer geldt vrijwel altijd dat volgens deze gedragscode kan worden gewerkt. Uitvoerbaarheidstoets 1. Levert de combinatie van basisinformatie conflicten of beperkingen op; is de opdracht uitvoerbaar? 2. Resulteert de voorgenomen opdracht en aanpak in het behalen van de doelstelling van de organisatie voor het terrein? Indien op één of beide vragen het antwoord nee is, dient de basisinformatie aangepast te worden (bv bijstellen planning of bijstellen beheerdoel). Opstellen opdracht/contract 1. Verwerken van de basisinformatie in het contract en bijbehorende aanbestedingsprocedure. Hierbij kan onder meer gebruik gemaakt worden van de RAW systematiek en een organisatie specifiek moederbestek. 2. Starten aanbesteding. 2.3 Stappenplan werkvoorbereiding opdrachtnemer In het kader van de aanbesteding geldt dat opdrachtnemer zich goed informeert over het contract voorstel (haal- en brengplicht). En vervolgens dient de informatie op een juiste wijze verwerkt te worden tot een aanpak van de realisatie. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 16!

64 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 1. Opdrachtnemer controleert het voorstel op volledigheid (zie basisinformatie opdrachtgever). 2. Opdrachtnemer verricht een risicoanalyse: is het werk uitvoerbaar? Indien er complicaties zijn, wordt met de opdrachtgever nader afgestemd (bijvoorbeeld via de Nota van Inlichtingen). 3. Opdrachtnemer werkt het te realiseren contract uit tot een plan van aanpak Flora- en faunawet. 4. Opdrachtnemer legt het plan van aanpak ter acceptatie voor aan de opdrachtgever (bijvoorbeeld als onderdeel van de gunning). 5. Opdrachtnemer zorgt voor deskundig personeel en dat het uitvoerend personeel een instructie krijgt inzake het plan van aanpak en de te verrichten activiteiten. 6. Opdrachtnemer verricht een eventuele inspectie van het terrein voorafgaand aan de uitvoering van onderhoudsmaatregelen (beheercategorie afhankelijk). Rapporteert resultaten en stemt aanvullende noodzakelijk acties af met de opdrachtgever. 7. Opdrachtnemer werkt conform het plan van aanpak tijdens de te verrichten onderhoudsmaatregelen. 8. Indien er tijdens de looptijd van het contract nieuwe (soort)informatie beschikbaar komt, wordt het plan van aanpak daarop afgestemd (in samenspraak met de opdrachtgever). 2.4 Plan van aanpak Het plan van aanpak Flora- en faunawet, in het kort plan van aanpak, vormt de specifieke uitwerking van de gedragscode en een bepaalt contract voor de realisatie van de werkzaamheden. Dit plan van aanpak wordt in principe door de opdrachtnemer opgesteld maar kan eventueel ook door de opdrachtgever zijn opgesteld (dit hangt samen met het type contract). Het plan van aanpak dient door een deskundige te worden opgesteld. Voor het plan van aanpak geldt het navolgende format als richtlijn: STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 17!

65 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Format plan van aanpak Flora- en faunawet, bestendig beheer 1. Algemene werkbeschrijving Plan van aanpak hoort bij bestek/werkomschrijving. 2. Risicoanalyse Ordenen contractinformatie Werklocatie Werkzaamheden Planning Soortinformatie Uitwerken risicoanalyse Welke flora en fauna risico s gelden op basis van te verrichten werkzaamheden, locatie, soortinformatie en planning? Welke verboden kunnen overtreden worden? Zijn er alternatieven qua uitvoering? -> benutten nota van inlichting Conclusie: geldt het juiste belang, is het werk uitvoerbaar (Go/ No Go) => ontheffing of gedragscode? 3. Risicomanagement: Uitwerken zorgvuldig handelen Deskundig handelen Inzet deskundig personeel (en aantoonbaarheid) Wanneer een werkinstructie: overdracht informatie en werkwijze Zorgvuldig handelen (mitigerende maatregelen) Algemeen zorgvuldig handelen: o Controle informatie in het veld o Werkrichting/werktechniek/fasering o Geluid o Bodemverdichting o Planning o Menselijke aanwezigheid o Gebruik meststoffen en bestrijdingsmiddelen Specifiek zorgvuldig handelen: o Aanbrengen markeringen: tijdelijke beschermingszones o Specifieke aanpak in de beschermingszones 4. Verzamelen en uitwisselen gegevens Is inventariseren van soortgegevens onderdeel van de opdracht? Format voor overdracht soortgegevens Overdrachtsmomenten 5. Communicatie Taakverdeling: wie communiceert over wat aan wie Overlegmomenten Bijwoonpunten/veldcontroles (Eind)evaluatie 6. Omgaan met calamiteiten Hierna volgt een toelichting per onderdeel. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 18!

66 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Risicoanalyse Dit onderdeel besteedt aandacht aan WELKE risico s zich voordoen en wat de organisatiestrategie hierbij is. De risicoanalyse omvat de volgende items: Ordenen en combineren informatie: locatie, werkzaamheden, soortinformatie en planning. Inventariseren van de onderhoudsactiviteiten per beheergroep die worden beïnvloed door (mogelijk) aanwezige beschermde flora en fauna: welke verbodsbepalingen worden mogelijk overtreden tijdens de uitvoering van het werk? Afwegen van keuzemogelijkheden qua uitvoering: voorkomen en beperken van overtredingen: - Deels uitvoerbaar/niet uitvoerbaar binnen de contractbepalingen (Go or No GO). - Benutten of creëren van planningsruimte. - Zorgvuldig handelen: aangeven van de mogelijke werktechnieken. - Afwegen belang en type werkzaamheden: is de gedragscode inzetbaar? Welke noodzakelijke extra handelingen moeten verricht worden om de overige risico s nader in beeld te brengen (bijvoorbeeld terreininspectie voorafgaand aan de uitvoering) Risicomanagement HOE met de risico s om te gaan staat beschreven in dit onderdeel van het plan van aanpak. Dit onderdeel geeft invulling aan deskundigheid en het algemeen en specifiek zorgvuldig handelen: Deskundigheid Contract specifiek uitwerken van de benodigde deskundige personen en het niveau per persoon (zie 2.1 en bijlage 4). Bijvoorbeeld voor een maaicontract dienen alle maaiers die zelfstandig werken op plaatsen met beschermde soorten niveau 1 te hebben. Voor snoeiwerk of schoffelwerk is slechts 1 deskundig persoon per ploeg nodig. Algemeen zorgvuldig handelen Opstellen planning: uitzetten werkzaamheden in de tijd en vertaalslag maken van uitvoeringsperiode naar aandachtspunten voor het uit te voeren werk. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 19!

67 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Keuze werktechniek en te gebruiken materieel. Hoe worden de algemene voorzorgsmaatregelen ingevuld (bijvoorbeeld insporingsdiepte). Dit is de contract specifieke uitwerking van de gedragscode. Zie voor aandachtspunten en maatregelen Hoofdstuk 3. Specifiek zorgvuldig handelen Uitwerken per soort/typegroeiplaats/ rust- en verblijfplaats. Hoe worden de te beschermen groeiplaatsen of rust- en verblijfplaatsen beveiligd? Detaillering van de gedragscode per beheergroep/maatregel en soort/soortgroep. Bijvoorbeeld bij het maaien van een wegberm in juni wordt bij een eendennest een beschermingszone van 5m, gemarkeerd met lint en piketten, toegepast. Zie voor aandachtspunten en maatregelen Hoofdstuk Verzamelen en uitwisselen gegevens Tijdens de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden heeft de opdrachtnemer ogen en oren in het terrein. De betrokkenen kunnen (c.q. moeten conform contract) groeiplaatsen en rust- en verblijfplaatsen constateren en de gegevens daarvan overdragen aan de opdrachtgever. Wat wordt er dan geregistreerd en hoe wordt het geregistreerd? Het betreft de volgende onderdelen: Alle waarnemingen worden overgedragen aan de opdrachtgever tijdens de oplevering van het werk of volgens een frequentie zoals onderling wordt overeengekomen (bijvoorbeeld maandelijks). Hiervoor kan de door de opdrachtgever verstrekte kaartset en lijst met aanwezige beschermde flora en fauna worden gebruikt of worden afspraken gemaakt op basis van een specifiek (digitaal) format. Indien tijdens de uitvoering moet worden afgeweken van het plan van aanpak, dient dit in samenspraak met de opdrachtgever of de ingestelde directie te worden besloten. Alle afwijkingen dienen te worden geregistreerd en te worden gerapporteerd volgens een van te voren afgesproken frequentie (bijvoorbeeld wekelijks). Eventueel kan het plan van aanpak worden aangepast (levend document). Registratiewijze niet uitgevoerde werkzaamheden. Dit geeft inzicht in achterwege gebleven onderhoudsmaatregelen die op een later tijdstip nog moeten plaatsvinden (mogelijk meerwerk). De resulteert veelal ook in een andere aanpak: aanpassen plan van aanpak. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 20!

68 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode De relevante gegevens en documentatie dienen na afloop van het werk te worden gearchiveerd door de opdrachtgever en minimaal 2 jaar te worden bewaard Communicatie Hieronder kunnen de volgende onderdelen worden gerangschikt: Contactpersonen en aanspreekpunten Flora- en faunawet bij opdrachtgever en opdrachtnemer. Publiceren informatie over zorgvuldig handelen (bijvoorbeeld infopaneel of krantenartikel). Waar worden de documenten bewaard op de werklocatie (bijvoorbeeld plan van aanpak en werkinstructie liggen in de werkkeet). Afstemming tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Tijdens en na afloop van het werk dienen er evaluatiemomenten te zijn. Het is raadzaam om al vroeg in de looptijd van een onderhoudscontract een tussentijdse evaluatie in te lassen en dit op te nemen in het plan van aanpak. Dit voorkomt discussies achteraf. Deze tussentijdse evaluatie kan op initiatief van de opdrachtnemer en/of opdrachtgever worden ingelast. Daarnaast dient de opdracht te worden afgesloten met een eindevaluatie ter verbetering van het werkproces. Aandachtspunten tussentijdse evaluatie Komt de soortinformatie overeen met de werkelijkheid? Is er voldoende deskundigheid binnen de organisatie beschikbaar? Worden de werkzaamheden conform het plan van aanpak uitgevoerd? Functioneren de beschermende maatregelen (beveiliging) naar behoren? Voldoet het plan van aanpak nog? Indien het antwoord op (een van) deze punten nee is, dienen er vervolgacties besproken te worden met daarbij aandacht voor wie de actie realiseert en voor wanneer. Tevens dient duidelijk te worden gemaakt wat de gevolgen zijn indien er geen vervolgacties worden ondernomen (bv inzet bevoegd gezag). Aandachtspunten eindevaluatie Aandachtspunten van de tussenevaluatie, aangevuld met: Zijn er verbeterpunten voor de gedragscode (melden bij Stadswerk). STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 21!

69 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode Hoe is de informatie-uitwisseling met de opdrachtgever verlopen; zijn er verbeterpunten? Omgaan met calamiteiten Een calamiteit betreft een onvoorziene gebeurtenis die actie vereist vanwege een acuut risico voor de volksgezondheid en/of openbare veiligheid. In het kader van de Flora- en faunawet kan dit situaties opleveren die specifiek aandacht vragen. Enkele voorbeelden zijn: Het als gevolg van een storm verwijderen van afgebroken takken en kroondelen uit een boom boven een openbare weg. In de boom zit een bewoond nest. Het vanwege aanhoudende zware regenbuien versterken en verhogen van een waterkering in april op een locatie waar orchideeën staan. Bij calamiteiten is er dus een acute botsing tussen het belang van openbare veiligheid of volksgezondheid en behoud van de beschermde soorten. In het plan van aanpak dient aandacht te worden besteed hoe er met calamiteiten wordt omgegaan. Opdrachtgever en opdrachtnemer dienen hier veelal gezamenlijk invulling aan te geven. Het betreft onder andere de inzet van een externe partij. Navolgend een algemene richtlijn voor het plan van aanpak bij calamiteiten. Bij vermeende calamiteiten dient als volgt te worden gehandeld: 1. Is er sprake van een acuut risico voor de volksgezondheid en/of openbare veiligheid? Eventueel te beoordelen door inzet van een bevoegde instantie of persoon zoals GGD, Wegbeheerder of Waterschap. Nee = Geen calamiteit. Ja = Een calamiteit, Ga verder met vraag Is er sprake van aanwezigheid van groeiplaatsen van beschermde flora en/of vaste rust- en verblijfplaatsen van beschermde fauna en is de functionaliteit in het geding? Te beoordelen door een deskundige op het vlak van inventariseren. Nee = Maatregelen uitvoeren om risico weg te nemen. Ja = Ga verder met Handelen conform de volgende prioritering: a. Het risico wegnemen door dusdanig te werken dat de nadelige effecten voor flora en fauna zo veel mogelijk worden beperkt. Bijvoorbeeld bij een dassenburcht of vossenburcht onder een breukgevaarlijke boom, de boom verwijderen met een telesco- STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 22!

70 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode pische kraan of kraan met lange giek zodat niet op de burcht wordt gereden. b. De schade aan de groeiplaats of rust- en verblijfplaats zo veel mogelijk beperken. Bijvoorbeeld takken in de kroon van een laanboom wegnemen en het stamstuk waar vleermuizen in verblijven laten staan. c. Het risico wegnemen met blijvende schade aan de groeiplaats of rust- en verblijfplaats. De analyse en de te nemen handelingen dienen te worden bepaald door een deskundige. De aanpak dient te worden gedocumenteerd en minimaal 2 jaar te worden bewaard door de opdrachtgever. Bijvoorbeeld het verwijderen van een door een herfststorm scheefgezakte boom boven een parkeerplaats met daarin een horst van een buizerd. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 23!

71 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 3. MAATREGELEN PER BEHEERCATEGORIE! Dit hoofdstuk vormt de basis voor de uitwerking van het plan van aanpak. In eerste instantie wordt per beheergroep inzicht gegeven in de mogelijk aanwezige soorten en aanpak op hoofdlijnen. Vervolgens zijn maatregelen uitgewerkt ten aanzien van het algemeen zorgvuldig handelen. Het hoofdstuk besluit met maatregelen op het niveau van soortgroepen ten behoeve van het specifiek zorgvuldig handelen. 3.1 Maatregelen per beheergroep Op basis van de beschermingsstatus van soorten in de Flora- en faunawet, gekoppeld aan de mogelijke biotoopvariatie van de diverse groenvoorzieningen zijn in deze paragraaf 7 beheergroepen geformuleerd en uitgewerkt. Per beheergroep zijn maatregelen en aandachtspunten opgenomen voor zorgvuldig handelen tijdens de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden. Per contract worden voor de aangetroffen beheergroepen en soorten de maatregelen specifiek gemaakt in het plan van aanpak. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 24!

72 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 1. Houtige boombegroeiingen met intensief beheerde kruidenvegetatie of verharding als onderetage Solitaire bomen Boomgroepen, boomweides Lanen, straatbeplantingen en rijbeplantingen Stappen Soortgroepen Zorgvuldig handelen Specificaties en handelingen - Vogels (nesten, slaapplaatsen en holten). - Vleermuizen (holten). - Planten (groeiplaatsen). Uitwerken algemeen en specifiek zorgvuldig handelen. Het betreft onder meer: - Behoud groeiplaatsen/(vaste) rust- en verblijfplaatsen. Indien van toepassing werken met beschermingszones (zie 3.3). - Toepassen van (de met de opdrachtgever overeengekomen) optimale werkperioden/werkmomenten (inzet natuurkalenders, zie 3.2). - Gefaseerd werken: b.v. bomen met een bewoond nest worden overgeslagen en na de broedperiode gesnoeid. - Bij jaarrond beschermde nesten moeten de werkzaamheden zodanig worden uitgevoerd dat de functionaliteit niet wordt aangetast. - Aanwezigheid en verstoring beperken bij nesten en holten. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 25!

73 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 2. Houtige boombegroeiingen met houtige en kruidige ondergroei Houtwallen Singels Bos Boombeplanting in struweel/heestervak Stappen Soortgroepen Zorgvuldig handelen Specificaties en handelingen - Vogels (nesten, holten, roest- en slaapplaatsen). - Vleermuizen (holten, foerageergebied en vliegroute). - Planten (groeiplaatsen). - Bosmieren (hopen). - Zoogdieren (eekhoornnest, muizen- en konijnenholen, dassen- en beverburchten en vossenbouw). - Reptielen (ringslang broedhoop). - Diverse soorten: schuilplaatsen (o.a. takkenrillen). Uitwerken algemeen en specifiek zorgvuldig handelen. Het betreft onder meer: - Behoud groeiplaatsen/(vaste) rust- en verblijfplaatsen. Keuze voor werken met beschermingszones (zie 3.3). - Toepassen van de met de opdrachtgever overeengekomen werkperioden/werkmomenten (inzet natuurkalenders, zie 3.2). - Werkrichting: gewenning op laten treden en vluchtroute bieden. - Inzet gefaseerd werken: welke opdeling van het areaal, doorlooptijd en ingrijpmoment per fase (bv dunnen parkbos in 2 fasen over 4 jaar). - Aanwezigheid en verstoring beperken bij nesten en holten. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 26!

74 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 3. Houtige struweelbegroeiingen Griend en hakhout Hakhoutwal Bosplantsoen Indien er opgaande bomen (overstaanders) aanwezig zijn, zie 2. Stappen Soortgroepen Zorgvuldig handelen Specificaties en handelingen - Vogels (nesten, roest- en slaapplaatsen). - Planten (groeiplaatsen). - Bosmieren (hopen). - Zoogdieren (eekhoornnest, muizen- en konijnenholen, dassen- en beverburchten en vossenbouw). - Reptielen (ringslang broedhoop). - Diverse soorten: schuilplaatsen (o.a. takkenrillen). vleermuizen Uitwerken algemeen en specifiek zorgvuldig handelen. Het betreft onder meer: - Behoud groeiplaatsen/(vaste) rust- en verblijfplaatsen. Keuze voor werken met beschermingszone (zie3.3). - Toepassen van de met de opdrachtgever overeengekomen werkperioden/werkmomenten (inzet natuurkalenders, zie 3.2). - Werkrichting: gewenning op laten treden en vluchtroute bieden. - Inzet gefaseerd werken: welke opdeling van het areaal, doorlooptijd en ingrijpmoment per fase (bv afzetten hakhout in 4 fasen over 4 jaar). - Aanwezigheid en verstoring beperken bij nesten. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 27!

75 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 4. Houtige sierbegroeiingen Opgaande heestervakken met intensief beheerde rand en ondergrond Bodembedekkende heestervakken Hagen en blokhagen Klimplanten Stappen Soortgroepen Zorgvuldig handelen Specificaties en handelingen - Vogels (nesten, roest- en slaapplaatsen). - Planten (groeiplaatsen). - Zoogdieren (o.a. muizen- en konijnenholen). - Diverse soorten: schuilplaatsen (o.a. takkenrillen). Uitwerken algemeen en specifiek zorgvuldig handelen. Het betreft onder meer: - Behoud groeiplaatsen/(vaste) rust- en verblijfplaatsen. Keuze voor werken met beschermingszone (zie 3.3). - Toepassen van de met de opdrachtgever overeengekomen werkperioden/werkmomenten (inzet natuurkalenders, zie 3.2). - Werkrichting: gewenning op laten treden en vluchtroute bieden. - Aanwezigheid en verstoring beperken bij nesten. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 28!

76 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 5. Kruidige begroeiingen met jaarlijks extensief onderhoud Ruig gras, ruw gras, lang gras, bermgras Bloemrijk gras, ecogras (al dan niet begraast) Ruigte Stappen Soortgroepen Zorgvuldig handelen Specificaties en handelingen - Vogels (nesten). - Planten (groeiplaatsen). - Amfibieën (migratieroute) - Zoogdieren (o.a. muizen- en konijnenholen). Uitwerken algemeen en specifiek zorgvuldig handelen. Het betreft onder meer: - Behoud groeiplaatsen/(vaste) rust- en verblijfplaatsen. Keuze voor werken met beschermingszone (zie 3.3). - Toepassen van de met de opdrachtgever overeengekomen werkperioden/werkmomenten (inzet natuurkalenders, zie 3.2). - Minimale maaihoogte vaststellen: hoe hoger des te meer er wordt gespaard. - Inzet gefaseerd werken: welke opdeling van het areaal, doorlooptijd en ingrijpmoment per fase (bv bermstrook versus aanliggend grasland). - Te maaien terrein voorbereiden: tijdelijke inzet akoestische verjaagmiddelen voor reeën en hazen (bv. 1 dag voor het maaienzakken ophangen). - Maai/trekker combinatie uitrusten met een wild-redder. - Werkrichting: vluchtroute bieden (van binnen naar buiten). - Op maailocaties met beschermde flora, af te voeren maaisel tijdelijk laten liggen in verband met zaadval. - Aanwezigheid en verstoring beperken bij nesten. - Aandacht voor migratie Amfibieën (paddentrek.) STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 29!

77 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 6. Kruidige begroeiingen met jaarlijks intensief onderhoud Gazon Sportvelden, ligweides Eénjarigen, perkplanten Vaste planten (borders en verticaal groen) Voor deze begroeiingen geldt geen specifiek beheer gericht op de instandhouding van beschermde flora en fauna. Aandacht voor migratie amfibieën (paddentrek). Bij deze begroeiingen kan er sprake zijn van schade als gevolg van de aanwezigheid van beschermde diersoorten. Bestrijding van de soorten valt buiten het bestendig beheer zoals verwoord in deze gedragscode. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 30!

78 Gedragscode Flora- en faunawet bestendig beheer en onderhoud Gedragscode 7. Kruidige waterbegroeiingen en overgangen land-water (Onder-)waterbegroeiing Oeverbegroeiing Rietland Moeras Stappen Soortgroepen Zorgvuldig handelen Specificaties en handelingen - Vogels (nesten). - Vissen. - Amfibieën. - Zoogdieren (o.a. bever). - Reptielen (ringslang). - Insecten. - Planten (groeiplaatsen). Uitwerken algemeen en specifiek zorgvuldig handelen. Het betreft onder meer: - Behoud groeiplaatsen/(vaste) rust- en verblijfplaatsen. Keuze voor werken met beschermingszone (zie 3.3). - Toepassen van de met de opdrachtgever overeengekomen werkperioden/werkmomenten (inzet natuurkalenders, zie 3.2). - Minimale maaihoogte vaststellen: hoe hoger hoe meer er wordt gespaard. - Inzet gefaseerd werken: welke opdeling van het areaal, doorlooptijd en ingrijpmoment per fase (bv rietland in 3 fasen maaien: 1 fase per jaar). - Te maaien terrein voorbereiden: inzet akoestische verjaagmiddelen voor reeën en hazen (bv zakken ophangen). - Maai/trekker combinatie uitrusten met een wild-redder. - Werkrichting: vluchtroute bieden (van druk naar rustig). - Op maailocaties met beschermde flora, af te voeren maaisel tijdelijk laten liggen in verband met zaadval. - Aanwezigheid en verstoring beperken bij nesten. STADSWERK gc beheer gedragscode.docx 31!