Kinderopvang. Praktijkgerichte antwoorden op bedrijfsvraagstukken U aangeboden door zibb.nl. Auteur: Redactie TQL

Transcriptie

1 Kinderopvang Praktijkgerichte antwoorden op bedrijfsvraagstukken U aangeboden door zibb.nl Auteur: Redactie TQL

2 Inhoud: Geschiedenis kinderopvang Wie is waarvoor verantwoordelijk? Vormen van kinderopvang Wettelijke regelingen en CAO s De Wet Kinderopvang en de ouders De Wet Kinderopvang en de werkgevers Buitenschoolse opvang (BSO) Kinderopvang en de politiek Kinderopvang in cijfers Geraadpleegde bronnen / meer informatie Over de auteur Geschiedenis kinderopvang Hoe ziet een korte geschiedenis van de kinderopvang eruit? Kinderopvang in georganiseerd verband is in Nederland vooral in het laatste decennium van de vorige eeuw in snel tempo gegroeid. De geschiedenis van georganiseerde kinderopvang gaat echter veel verder terug. Voorlopers kunnen worden teruggevonden in de kinderbewaarscholen en kinderbewaarplaatsen uit de negentiende eeuw. Kinderbewaarscholen werden opgezet als vorm van armenzorg. Er werd gewerkt vanuit de ideeën van pedagogen als Pestalozzi, Fröbel en Montessori. Hieruit zijn uiteindelijk de kleuterscholen ontstaan. De onderwijsfunctie kwam daarmee in de plaats van de opvangfunctie. De industrialisatie in de tweede helft van de negentiende eeuw leidde tot het ontstaan van kinderbewaarplaatsen. Lage lonen maakten het noodzakelijk dat beide ouders - en vaak ook kinderen - werkten. Gevolgen van deze situatie waren: ondervoeding, kinderarbeid en kindersterfte. Via kinderbewaarplaatsen werd geprobeerd de situatie van kinderen te verbeteren. Vervolgens is de kinderopvang in een aantal fasen gegroeid. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden de eerste bedrijfscrèches (van bedrijven zoals Verkade en Van Melle), in de jaren zestig ontstond de peuterspeelzaalbeweging met een nadruk op de pedagogische functie van de kinderopvang en in de jaren zeventig tekende zich een verdere groei af met een duidelijke relatie met de toenemende arbeidsdeelname van vrouwen. Tot halverwege de twintigste eeuw was kinderopvang voornamelijk het domein van charitatieve instellingen en van particulier initiatief. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen tussen 1965 en 1980? Tussen 1965 en 1980 groeide het aantal peuterspeelzalen van circa 100 naar circa 3.000, voornamelijk gedragen door vrijwilligers. Tegen de achtergrond van een geleidelijke afname van het aantal kinderen per gezin nam ook het belang van peuterspeelzalen toe als plaats waar jonge kinderen met leeftijdgenootjes in contact kunnen komen. Ter versteviging van de positie van het peuterspeelzaalwerk verstrekte de rijksoverheid vanaf 1975 via de Rijksbijdrageregeling sociaal en cultureel werk een jaarlijkse bijdrage per peuterspeelzaal. Ook bij kinderdagverblijven kon sprake zijn van overheidsfinanciering. Tot 1977 vond deze plaats door de gemeenten via de Algemene bijstandswet. In 1977 werd deze zogenoemde indirecte financiering omgezet in een directe financiering via de Rijksbijdrageregeling kinderdagverblijven. Gemeenten ontvingen op grond van deze regeling van de rijksoverheid een bijdrage in de personeelskosten van kinderdagverblijven. De regeling bevatte een aantal kwaliteitsregels (leidster/kind-ratio) en voorschriften voor de hoogte van de ouderbijdragen. De beide hierboven genoemde rijksbijdrageregelingen zijn van kracht geweest tot In dat jaar is de Welzijnswet ingevoerd. Wat betekende de komst van de Welzijnswet? De Welzijnswet is de voorloper van de thans van kracht zijnde Welzijnswet Op grond van de Welzijnswet werd de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor uitvoerend welzijnswerk - waaronder kinderopvang - overgedragen aan de gemeenten. Tegelijkertijd werd aan ouders een fiscale tegemoetkoming voor kinderopvang verstrekt. In de periode na 1986 groeide de capaciteit van de kinderopvang door, maar in onvoldoende mate om de arbeidsdeelname van vrouwen te bevorderen. Om die reden voerde de rijksoverheid in de periode een stimuleringsbeleid, gericht op vergroting van de kinderopvangcapaciteit. Ook het bedrijfsleven heeft in deze periode zijn verantwoordelijkheid genomen. Daarnaast werd eind jaren tachtig begonnen met het maken van Cao-afspraken over regelingen. Hoe zag het kinderopvangbeleid eruit tussen 1990 en 2005? Uitgangspunt in het kinderopvangbeleid vanaf 1990 is het feit dat de rijksoverheid kinderopvang beschouwt als gemeenschappelijk belang en gezamenlijke verantwoordelijkheid van drie partijen: ouders, Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 2

3 overheid en werkgevers. Vanaf eind jaren tachtig blijkt de inbreng van werkgevers uit een groeiend aantal Cao-afspraken over het bieden van kinderopvangfaciliteiten aan werknemers en uit een groeiend aantal bedrijfsplaatsen. De tripartiete structuur is daarmee ook zichtbaar in de financiële opbouw van de kinderopvang. Het groeiend gebruik van kinderopvang heeft tot gevolg dat een groot aantal kinderen niet alleen thuis, maar ook in de opvang wordt opgevoed. Maatregelen vanuit de rijksoverheid richten zich daarom de laatste decennia niet slechts op de capaciteit, maar ook op de kwaliteit. Sinds 1996 worden er kwaliteitseisen gesteld door middel van het `Tijdelijk besluit kwaliteitsregels kinderopvang'. Wat betekende de Wet Kinderopvang 2005? In 2005 is de Wet kinderopvang in werking getreden. Hiermee heeft kinderopvang voor het eerst een eigen wettelijk kader gekregen. Enerzijds waarborgt de wet de kwaliteit van de kinderopvang en het toezicht daarop: kinderopvangondernemers moeten zorg dragen voor verantwoorde kinderopvang en voor opvang in een veilige en gezonde omgeving. Anderzijds regelt de wet de financiering van de kinderopvang. De wet gaat uit van gaat uit van financiering door drie partijen: ouders, werkgevers en overheid. Ouders hebben hierin een centrale plaats. Zij sluiten een overeenkomst af met een kindercentrum of gastouderbureau en betalen de maandelijkse rekening. Daarnaast kunnen ouders in aanmerking komen voor een inkomensafhankelijke tegemoetkoming/ toeslag in de kosten door de overheid. Uitgangspunt is dat de werkgevers van beide partners samen een derde deel van de kosten vergoeden. Dit moet ertoe leiden dat ouders meer mogelijkheden krijgen om arbeid en zorg te combineren. Waarom zijn er al in 2007 aanpassingen in de Wet Kinderopvang gekomen? De regering is in 2007 al met aanpassingen van de Wet Kinderopvang (2005) gekomen: De nieuwe wetgeving bleek in de praktijk administratief te ingewikkeld. Vooral de middeninkomens zijn er na invoering van de wet in de praktijk flink op achteruit gegaan Werkgevers waren niet verplicht om bij te dragen. Als in de desbetreffende CAO nog steeds geen afspraken gemaakt waren, lieten werkgevers het in significante mate afweten Organisaties van kinderopvang waren door afnemende aantallen klanten in de problemen gekomen Wat waren de belangrijkste wijzigingen in 2007? Vanaf 1 januari 2007 is er een aantal wijzigingen op het gebied van kinderopvang doorgevoerd: Werkgevers dragen vanaf 1 januari verplicht bij aan de kosten van kinderopvang. Werkende ouders krijgen voortaan een vaste toeslag van een derde deel van de totale kosten voor kinderopvang. Deze toeslag komt in de plaats van de eventuele werkgeversbijdrage(n) die men in 2006 ontving. Naast de vaste toeslag krijgen ouders een inkomensafhankelijke toeslag. Beide toeslagen worden door de Belastingdienst/Toeslagen als één bedrag uitbetaald. Ouders hebben dus nog maar met één loket te maken Verhoging van de kinderopvangtoeslag; in 2007 is 125 miljoen euro extra beschikbaar voor de verhoging van inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag. Buitenschoolse opvang: met ingang van het schooljaar is het verplicht voor alle scholen om voor- en naschoolse opvang te verzorgen als ouders daar om vragen Wie is waarvoor verantwoordelijk? Wie is verantwoordelijk voor Kinderopvang? Diverse ministeries spelen een rol in het kinderopvangbeleid. Het ministerie van SZW was tot de beëdiging van het kabinet Balkenende IV verantwoordelijk voor het kinderopvangbeleid. Nu is die taak overgenomen door het ministerie van OCW. Dit ministerie draagt ook de verantwoording voor de tussenschoolse opvang en de aansluiting tussen buitenschoolse opvang en basisonderwijs. Het ministerie van Financiën (in casu de Belastingdienst) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de kinderopvangtoeslag. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) houdt zich bezig met het jeugdbeleid, waaronder peuterspeelzalen. De ministeries van Financiën en VWS zijn tevens medeondertekenaar van de Wet kinderopvang. Het ministerie voor Jeugd en Gezin (J&G) heeft medebe- Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 3

4 trokkenheid bij kinderopvang. Het ministerie van Economische Zaken (EZ) draagt verantwoording voor marktordeningsvraagstukken. Het Uitvoeringsorgaan Werknemers Verzekeringen (UWV) is verantwoordelijk voor specifieke doelgroepen van de Wet kinderopvang, vooral bij (financiële) ondersteuning rond kinderopvang bij reintegratietrajecten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is gesprekspartner voor de rijksoverheid bij alle vraagstukken die op gemeentelijk terrein worden uitgevoerd. Bij kinderopvang is dat bijvoorbeeld: de kinderopvang voor specifieke doelgroepen het toezicht door de GGD het lokale jeugdbeleid, onderwijsachterstandsbeleid BOinK, MOgroep en de Branchevereniging ondernemers in de kinderopvang werken samen op basis van het Convenant kwaliteit kinderopvang (januari 2008). Vormen van kinderopvang Welke vormen van kinderopvang bestaan er? Formeel worden er een drietal vormen onderscheiden: kinderdagverblijf, ook wel dagopvang genoemd buitenschoolse opvang gastouderopvang Welke externe spelers zijn betrokken bij het beleid Kinderopvang? De volgende organisaties zijn betrokken in de kinderopvangbranche: MOgroep. Dit is een werkgeversorganisatie waarbij een substantieel deel van de opvangorganisaties is aangesloten. De MOgroep heeft een achtergrond in de subsidieerde kinderopvang en is aangesloten bij MKB Nederland; Branchevereniging ondernemers in de kinderopvang. De branchevereniging is aangesloten bij VNO/NCW; Belangenvereniging Ouders in de Kinderopvang (BOinK). Deze organisatie behartigt de belangen van ouders. De leden van BOinK bestaan uit de oudercommissies van kinderopvangcentra en peuterspeelzalen; GGD Nederland. Dit is een koepelorganisatie voor de GGD'en. De organisatie is een gesprekspartner voor de rijksoverheid over kwaliteit en toezicht; Waarborgfonds kinderopvang. Dit fonds verstrekt investeringsborgen aan kinderopvangorganisaties die externe kredieten moeten aantrekken om investeringen te doen. Het fonds vervult een intermediaire functie tussen de kinderopvang branche en de bancaire wereld. Branchewijzer Kinderopvang. De branchewijzer is een onderdeel van het Bedrijvenloket van het ministerie van Economische Zaken. In de praktijk wordt de peuterspeelzaal ook als een vorm van kinderopvang beschouwd, doch strikt genomen geldt hier natuurlijk slechts een pedagogische doelstelling. Voor wie is een kinderdagverblijf? Bij een kinderdagverblijf (ook wel crèche genoemd) kan men tijdens werkdagen terecht voor opvang van kinderen vanaf 6 weken tot 4 jaar. Voor wie is buitenschoolse opvang? Bij buitenschoolse opvang kan men kinderen die de basisschool bezoeken laten opvangen na schooltijd, tussen de middag, soms ook tijdens de vakanties. Het serviceniveau is verschillend: er zijn centra die kinderen ook voor het naar school gaan opvangen, of zelfs kinderen van school halen. Wanneer is er sprake van gastouderopvang? Kinderen tussen 0 en 12 jaar worden opgevangen in een gastgezin, op basis van bemiddeling door een gastouderbureau. Er is sprake van een heel persoonlijke vorm van opvang die naar de aard doorgaans langdurig is en vaak niet altijd beperkt tot werktijden. Hoeveel kinderen mag een gastouder opvangen? Een gastouder kan aan maximaal vier kinderen tegelijkertijd verzorging en opvoeding bieden. Als de gastouder ook eigen kinderen heeft en er aan meer dan vier kinderen tegelijkertijd verzorging en opvoeding wordt geboden, dan moet het gastouderbureau beoordelen of de omstandigheden bij de gastouder de opvang van meer dan vier kinderen toelaten. Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 4

5 Welke aangescherpte kwaliteitseisen gelden er voor gastouderopvang? Per 1 april 2008 gelden aangescherpte kwaliteitseisen voor gastouderopvang. De belangrijkste aanscherpingen: De ruimte waar kinderen worden opgevangen dient rookvrij te zijn Er moet een risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid zijn voorafgaand aan start van de opvang Alle volwassen huisgenoten dienen een Verklaring Omtrent Gedrag te overleggen Gastouderbureaus formuleren kwaliteitscriteria waar gastouders aan moeten voldoen en toetsen deze jaarlijks. Het gaat hierbij o.a. om een EHBO-cursus, kennis van de ontwikkeling van kinderen en het beheersen van de Nederlandse taal Gastouderbureaus bieden een introductiecursus en vervolgcursussen aan de gastouders Jaarlijks voert het gastouderbureau minimaal twee huisbezoeken uit Wat is innovatieve kinderopvang? Dit is een nieuwe vorm van gastouderopvang. De gastouder mag in dit geval zes 'niet eigen' kinderen opvangen, met het oog op het tekort aan kinderopvang, onder behoud van voldoende waarborgen voor de kwaliteit, De regering heeft daartoe een Tijdelijk Besluit genomen. Wat is een particuliere opvangplaats? Om problemen van wachtlijsten te omzeilen regelen ouders soms zelf een opvang, zonder tussenkomst van derden. De kosten van deze vorm van kinderopvang komen vooralsnog voor rekening van de ouders zelf. In de nieuwe Wet basisvoorziening kinderopvang is er sinds 2005 de mogelijkheid van ouderparticipatiecrèches. Wat zijn ouderparticipatiecrèches? Ouderparticipatiecrèches zijn een vorm van opvang waarbij een groep ouders beurtelings hun eigen kinderen opvangt. Deze vorm valt onder de Wet kinderopvang en is vrijgesteld van de verplichting een oudercommissie te hebben. Alle overige kwaliteitseisen gelden wel. Wat werd verstaan onder een gesubsidieerde opvangplaats? Alleenstaande ouders in de bijstand of WAO-ers die weer aan het werk wilden, konden veelal bij hun gemeente een gesubsidieerde kinderopvangplaats regelen. Per 2005 is deze mogelijkheid vervallen. Wat werd bedoeld met een bedrijfsopvangplaats? Een bedrijfsopvangplaats was een vorm van kinderopvang waarbij de werkgever doorgaans ruimte inhuurde bij een kinderdagverblijf. Dit kon ook de vorm aannemen van een eigen bedrijfscrèche. Bedrijfsopvangplaatsen zijn met de invoering van de Wet Kinderopvang per januari 2005 komen te vervallen. Wettelijke regelingen en CAO s Is kinderopvang in Nederland wettelijk geregeld? Rechten en plichten van werkgevers en werknemers in het kader van kinderopvang werden tot 2005 doorgaans in de CAO geregeld, waarbij afhankelijk van de branche belangrijke verschillen konden optreden. De wetgeving van de overheid beperkte zich tot randvoorwaarden, maar sinds 1 januari 2005 is de Wet Basisvoorziening Kinderopvang (WBK) richtinggevend. Hoe verhouden Cao-regelingen zich tot de nieuwe Wet Kinderopvang? De wet gaat bóven de CAO. Daarom is het belangrijk dat de verplichting van de werkgever om mee te betalen aan de kinderopvang als het ware een nieuwe (verhoogde) bodemregeling voor Cao s impliceert. Waarom een Wet basisvoorziening kinderopvang? Dagelijks maken zo'n kinderen gebruik van een vorm van kinderopvang in ruim kindercentra. De afgelopen tien jaar is de kinderopvang sterk gegroeid waardoor wettelijke kaders en regelingen niet meer aansloten op de praktijk. Een praktijk die ook steeds hogere eisen ging stellen. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft, samen met de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en van Financiën een nieuwe wet gemaakt die bijdraagt aan een verbetering van de kinderopvang: de Wet basisvoorziening kinderopvang (Wbk). Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 5

6 Wat regelt de Wbk? De bedoeling is om het ouders makkelijker te maken om werk en zorg voor kinderen te kunnen combineren. De belangrijkste punten in de Wbk zijn: de financiering van de kinderopvang door ouder, werkgever en overheid samen, het regelen van de kwaliteit, het toezicht op de kwaliteit en de medezeggenschap van ouders Wat verstaat de Wbk onder kinderopvang? Onder kinderopvang verstaat de Wbk het bedrijfsmatig opvangen (en het mede opvoeden) van kinderen. Innovatieve gastouderopvang Vanaf eind april 2005 is een nieuwe vorm van gastouderopvang mogelijk geworden: innovatieve gastouderopvang. Wat houdt het in? De gastouder mag 6 niet eigen kinderen opvangen. Ook mag gastouderopvang op het woonadres (erf) van de gastouder of de vraagouder plaatsvinden. Valt informele kinderopvang ook onder de wet? De nieuwe wet gaat nadrukkelijk niet over vrienden-/familiediensten of een incidentele oppas (de zogenaamde informele kinderopvang). Ook het overblijven van schoolgaande kinderen valt niet onder deze wet. Peuterspeelzalen en tieneropvang vallen (vooralsnog) ook niet onder de Wbk. Welke vormen van kinderopvang vallen onder de Wbk? De volgende vormen van kinderopvang vallen onder de Wbk en hebben dus te maken met de nieuwe financiering en de landelijke kwaliteitseisen. Dagopvang Dit is dagopvang waar kinderen van 0 tot 4 jaar gedurende een of meer dagdelen per week het hele jaar door worden opgevangen. Buitenschoolse opvang Buitenschoolse opvang is opvang van kinderen van vier tot ongeveer 12 jaar (tot en met het moment waarop ze de basisschool verlaten) vóór en na schooltijd of in de vakanties. Gastouderopvang Gastouderopvang is opvang van kinderen in de woning van de gastouder of de vraagouder. Deze mag maximaal vier kinderen (exclusief eigen kinderen) onder de hoede nemen. Onder de Wbk vallen alleen gastouders die zijn aangemeld bij een geregistreerd gastouderbureau. Ouderparticipatiecrèches Ook ouderparticipatiecrèches, waarin een groep ouders beurtelings hun eigen kinderen opvangt, vallen onder de Wbk. Van bijvoorbeeld opleidingseisen zijn zij vrijgesteld, alle overige kwaliteitseisen gelden wel. De Wet Kinderopvang en de ouders Wat houdt de Wet Kinderopvang in het kort in? De wet is ingegaan op 1 januari Wet kinderopvang regelt kwaliteit en financiering van kinderopvang. Ouders sluiten zelf een overeenkomst met het kindercentrum of gastouderbureau en krijgen zelf de factuur. Een deel van de kosten kunnen ouders terugkrijgen via de Belastingdienst/Toeslagen Toeslag vindt alleen plaats als kindercentrum of gastouderbureau bij gemeente staat ingeschreven. Tegemoetkoming van het Rijk is inkomensafhankelijk. Werkgeversbijdrage is m.i.v verplicht Aanvullende tegemoetkoming is er voor eenoudergezinnen. Tegemoetkoming van gemeente of UWV is er voor specifieke gevallen, zoals kinderopvang bij re-integratie of inburgeringtrajecten. Hoe regelt de Wet Kinderopvang de kwaliteit? Met de Wet Kinderopvang regelt de overheid de kwaliteit van de kinderopvang. In de wet zijn basiskwaliteitseisen geformuleerd over onder andere veiligheid en gezondheid. Kindercentra en gastouderbureaus die aan alle eisen voldoen, worden in een register bij de gemeente opgenomen. Ouders hebben alleen recht op een inko- Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 6

7 menstoeslag als het kindercentrum of gastouderbureau waarvan gebruik gemaakt wordt bij de gemeente geregistreerd is. In de wet is vastgelegd aan welke kwaliteitseisen de kinderopvang moet voldoen. De wet verplicht het kindercentrum of gastouderbureau te zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van de kinderen. Ook zijn zij verplicht ouders te informeren over het gevoerde beleid. Het kindercentrum is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de opvang. Bij gastouderopvang zorgt het gastouderbureau hiervoor. BOinK, MOgroep en de Branchevereniging ondernemers in de kinderopvang werken samen op basis van het Convenant kwaliteit kinderopvang (januari 2008). In dit nieuwe convenant zijn met name de regels voor gastouderopvang aangescherpt. Daarnaast is nu een verplichting tot een Meldcode kindermishandeling opgenomen. Hebben ouders inspraak? Elk kindercentrum of gastouderbureau is verplicht een oudercommissie in te stellen. De oudercommissie adviseert over tal van zaken, zoals over het beleid inzake veiligheid en gezondheid, openingstijden en de prijs. Het kindercentrum of gastouderbureau mag alleen afwijken van het advies als dat schriftelijk wordt beargumenteerd. Wat is de rol van de gemeente? De gemeente is verantwoordelijk voor toezicht op de kwaliteit van de opvang. De GGD voert regelmatig inspecties uit. Het Rijk is verantwoordelijk voor het landelijke toezicht hierop. Sinds de Wet kinderopvang is alle formele opvang verplicht zich bij de gemeente te melden. De GGD registreert en controleert de opvang. Daarmee bestrijdt de GGD illegale opvang en worden kindercentra die tekort schieten aangepakt. De wet geeft daarvoor handhavinginstrumenten. Voor meer informatie over een specifiek kinderdagcentrum kunnen de inspectierapporten van de GGD opgevraagd worden. Deze zijn openbaar. Het rapport is op te vragen bij het kinderdagverblijf of bij de gemeente. Is registratie een voorwaarde voor tegemoetkoming? Als een kindercentrum of gastouderbureau voldoet aan alle eisen, wordt het geregistreerd in een register bij de gemeente. Kinderopvangorganisaties die nu al een vergunning hebben, zijn met de ingang van de Wet kinderopvang automatisch geregistreerd. Let op: deze registratie is voor ouders van belang. Als het kindercentrum en/of gastouderbureau namelijk níet in het register voorkomt, bestaat geen recht op de inkomenstoeslag van het Rijk. Wanneer kunnen ouders een bijdrage in de kosten voor kinderopvang ontvangen? Als ouders gebruik maken van kinderopvang kunnen zij van de Belastingdienst/Toeslagen kinderopvangtoeslag ontvangen. Deze kinderopvangtoeslag bestaat uit een vaste toeslag van een derde deel van de kosten en een inkomensafhankelijke toeslag. Men komt in aanmerking voor kinderopvangtoeslag als men werkt én ook de eventuele partner. Ook moet: het kind deel uitmaken van het huishouden; het kind nog niet zijn begonnen met het voortgezet onderwijs; de kosten van de kinderopvang door de ouder of ouders worden betaald; de kinderopvang plaatsvinden bij een door de gemeente geregistreerd kinderopvangcentrum of bij een gastoudergezin dat is aangesloten bij een gastouderbureau. Welke uitzonderingen bestaan er op de toeslagregeling? In sommige gevallen heeft men recht hebben op kinderopvangtoeslag, ook als er geen werkgever is. Als men bijvoorbeeld een inburgeringtraject volgt, studeert of een uitkering ontvangt en een reintegratietraject volgt, kan men een bijdrage in de kosten van kinderopvang ontvangen. Men ontvangt dan een vaste toeslag van het UWV of de gemeente en een inkomensafhankelijke toeslag van de Belastingdienst/Toeslagen. Voor de doelgroep sociaal-medisch geïndiceerden is de financiering voor kinderopvang de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Hoe wordt de kinderopvang betaald? De ouder(s) sluit een overeenkomst met het kindercentrum of gastouderbureau en betaalt zelf de rekening die men ontvangt. Vervolgens kan men een deel van de kosten terugkrijgen via de Belastingdienst/Toeslagen. De hoogte van de bijdrage die men zelf betaalt, is afhankelijk van: het aantal kinderen dat gebruikmaakt van kinderopvang de prijs van de opvang het aantal uren kinderopvang per kind het door de Belastingdienst vastgestelde inkomen of verzamelinkomen (beide partners) Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 7

8 Mag de spaarloonregeling gebruikt worden? Men kan van het spaarloontegoed gebruikmaken om de eigen bijdrage aan kinderopvang te betalen. Wat krijgt men precies vergoed via de toeslagregeling? Als men werk en zorg voor de kinderen combineert, heeft men recht op kinderopvangtoeslag. Deze toeslag bestaat uit twee delen: een vaste toeslag en een inkomensafhankelijke toeslag. De kinderopvangtoeslag wordt verstrekt voor kosten tot de maximum uurprijs. De maximum uurprijzen in 2008 zijn: Bij dagopvang en gastouderopvang van kinderen van nul tot vier jaar: 6,10 euro Bij buitenschoolse opvang en gastouderopvang van kinderen van vier tot twaalf jaar: eveneens 6,10 euro De afgelopen jaren is de maximum uurprijs voor buitenschoolse opvang en gastouderopvang voor kinderen in de leeftijd dat zij naar het basisonderwijs gaan (4-12 jaar) stapsgewijs afgebouwd tot het niveau van de dagopvang en gastouderopvang (0-4 jaar). Met ingang van 1 januari 2008 is er één maximum uurprijs voor dagopvang, buitenschoolse opvang en gastouderopvang. De nieuwe bedragen zijn gebaseerd op algemene loon- en prijsindexen van het CPB. De wijze van indexatie en de hoogte van de maximum uurprijs is vastgelegd in de Wet kinderopvang en het Besluit tegemoetkoming kosten kinderopvang. Vaste toeslag De ouders ontvangen een vaste toeslag van een derde deel van de totale kosten van kinderopvang. De prijs van de opvang bepaalt de hoogte van deze toeslag. Werkende ouders (werknemers, maar ook zelfstandigen) krijgen deze toeslag van de Belastingdienst. Als men een inburgeringstraject volgt, studeert of een uitkering ontvangt en een re-integratietraject volgt, ontvangt men de bijdrage via het UWV of de gemeente. Let op: de vaste toeslag komt in de plaats van de eventuele werkgeversbijdrage(n) die men tot nu toe ontving. Inkomensafhankelijke toeslag De inkomensafhankelijke toeslag is een percentage van de opvangkosten die worden gemaakt (tot de maximum uurprijs). De hoogte van dat percentage is afhankelijk van het gezamenlijke verzamelinkomen, het aantal kinderen in het gezin dat gebruikmaakt van kinderopvang en de opvangkosten. De kinderopvangtoeslag is hoger naarmate het inkomen lager is. De kinderopvangtoeslag is hoger voor tweede en volgende kinderen die gebruik maken van de kinderopvang. De vaste toeslag én de inkomensafhankelijke toeslag worden als één bedrag door de Belastingdienst/Toeslagen aan ouders uitbetaald. Bestaan er nog bedrijfsplaatsen? In de oude situatie was het vaak zo dat een werkgever een overeenkomst had met een kindercentrum of gastouderbureau, in de vorm van bedrijfsplaatsen. Soms sloot de werkgever die overeenkomst rechtstreeks met het kindercentrum of het gastouderbureau. Maar meestal ging dat via een intermediaire organisatie die in opdracht van de werkgever de kinderopvangregeling uitvoerde. De werkgever vroeg vervolgens een bijdrage aan de ouders. Met de Wet Kinderopvang gaat het precies andersom: ouders hebben een overeenkomst met een kindercentrum en/of gastouderbureau en zijn verantwoordelijk voor de betaling (maar krijgen een toeslag incl. werkgeversbijdrage). Daarmee zijn de bedrijfsplaatsen zoals die voor 2005 bekend waren komen te vervallen. Komt de intermediair er nog aan te pas? Veel werkgevers laten hun kinderopvangregeling uitvoeren door een intermediaire organisatie. Dat kan met de Wet Kinderopvang nog steeds. De werkgever beslist zelf of hij een intermediair inschakelt of de regeling zelf uitvoert. Men kan dit navragen bij de werkgever of de intermediaire organisatie. Hoe en wanneer vragen ouders de overheidsbijdrage aan? Voor het aanvragen van de kinderopvangtoeslag moet men de volgende vijf stappen zetten: Stap 1: Vraag een offerte van een kindercentrum of gastouderbureau. Stap 2: Spreek met de kinderopvangorganisatie de betalingswijze af. Stap 3: Verzamel de gegevens over het (gezins-)inkomen. Stap 4: Download het aanvraagprogramma van de Belastingdienst of vraag het aanvraagformulier aan bij Belastingdienst/Toeslagen, telefoon: Stap 5: Zorg ervoor dat de aanvraag uiterlijk 8 weken voor de eerste gewenste maandelijkse betaling bij Belastingdienst/Toeslagen is. Men vraagt de overheidsbijdrage eenmaal per kalenderjaar aan bij een apart onderdeel van de Belastingdienst: Belastingdienst/Toeslagen. De Belastingdienst verwerkt de aanvraag en con- Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 8

9 troleert of men voor de toeslag in aanmerking komt. Als dat zo is, maakt de Belastingdienst de toeslag in maandelijkse termijnen rechtstreeks aan de ouder over. Binnen 8 weken na het indienen van de aanvraag start doorgaans de betaling. Eventueel kan men met het kindercentrum, gastouderbureau, tussenpersoon of bemiddelaar afspreken dat de Belastingdienst de toeslag direct aan één van hen overmaakt. Men kan er ook voor kiezen de toeslag na afloop van een jaar aan te vragen. Men verwacht bijvoorbeeld dat er gedurende het jaar veel wijzigingen optreden in de persoonlijke financiële situatie of in het gebruik van de opvang. Als achteraf namelijk blijkt dat de ontvangen toeslag te hoog is geweest, moet men het te veel ontvangen bedrag natuurlijk terugbetalen, inclusief de verschuldigde rente. Kinderopvangtoeslag voor 2008 kan men tot uiterlijk tot 1 april 2009 aanvragen. vóór 2007 ontving. Afspraken over de werkgeversbijdrage kunnen staan in een CAO of een andere regeling die binnen een bedrijf geldt. Het kan zijn dat de bijdrage niet door de werkgever zelf wordt betaald maar bijvoorbeeld door een sectorfonds. De verwachting is dat de invoering van de verplichte werkgeversbijdrage voor werkgevers- en werknemersorganisaties aanleiding zal zijn om de afspraken in de cao s opnieuw te bekijken. Heeft men recht op kinderopvangtoeslag bij werkloosheid? Als men in een kalenderjaar werkloos raakt, behoudt men de rest van dat jaar aanspraak op kinderopvangtoeslag. Alleen gedurende het kalenderjaar kan men aanspraak maken op de kinderopvangtoeslag. Als men op 1 januari werkloos raakt maar gedurende hetzelfde kalenderjaar een baan vindt, bestaat het hele kalenderjaar recht op kinderopvangtoeslag. Wanneer is de toekenning van de toeslag definitief? De hoogte van de toeslag wordt gebaseerd op schattingen voor het volgende jaar van het (gezins-)inkomen. Deze heeft men op het aanvraagformulier aangegeven. Na afloop van een jaar beschikken de ouders over de definitieve gegevens, zoals het toetsingsinkomen en de gemaakte kosten. Men doet hiervan opgaaf bij de Belastingdienst en dan vindt eventueel verrekening plaats. Loopt de kinderopvangtoeslag automatisch door? Als men in 2007 kinderopvangtoeslag ontvangt, hoeft men de nieuwe vaste toeslag niet apart aan te vragen bij de Belastingdienst/Toeslagen. De vergoeding wordt automatisch uitgekeerd op grond van de gegevens die men al voor de bestaande inkomensafhankelijke toeslag heeft moeten verstrekken. De vaste toeslag en de inkomensafhankelijke toeslag worden als één bedrag en onder één vermelding uitbetaald. Hoe is de hoogte van de kinderopvangtoeslag te berekenen? Vanaf de internetsite van de Belastingdienst ( kan men een proefberekening maken. Wat moet er met de werkgever worden afgestemd? Vanaf 2007 dragen werkgevers verplicht bij aan de kosten van kinderopvang van hun werknemers. Zij betalen daarvoor een heffing aan de overheid. De Belastingdienst/Toeslagen betaalt vervolgens aan de ouder(s) een vaste toeslag van een derde deel van de kosten. Deze toeslag komt in de plaats van de werkgeversbijdrage die men Heeft men recht op kinderopvangtoeslag bij werkloosheid van de partner? Stel: u werkt en uw partner is op 1 januari werkloos. Als uw partner gedurende het hele kalenderjaar niet werkt, dan kunt u in principe geen aanspraak maken op een toeslag van het Rijk. Stel: u werkt en uw partner is werkloos maar hij vindt in hetzelfde kalenderjaar weer een baan en gaat werken. U komt dan het hele kalenderjaar in aanmerking voor kinderopvangtoeslag. Als uw partner op 1 januari werkt maar gedurende hetzelfde kalenderjaar werkloos wordt, hebt u ook gedurende dit hele kalenderjaar recht op kinderopvangtoeslag. Alleen gedurende het kalenderjaar kunt u aanspraak maken op de kinderopvangtoeslag. Als uw partner op 1 januari van het volgende kalenderjaar geen baan heeft, vervalt uw recht op de toeslag. Let op: als u of uw partner een uitkering ontvangt en een reintegratietraject volgt, kan er ook aanspraak worden gemaakt op kinderopvangtoeslag. UWV of de gemeente betaalt dan de vaste toeslag en de Belastingdienst/Toeslagen de inkomensonafhankelijke toeslag. Dit geldt alleen voor de periode dat u of uw partner meedoet aan een re-integratietraject. Heeft men in het buitenland recht op kinderopvangtoeslag? Als men in het buitenland woont en van kinderopvang gebruikmaakt, kan men u onder bepaalde voorwaarden in aanmerking komen voor de toeslag kinderopvang. Om een toeslag voor kinderopvang te krijgen, hoeven ouders die buiten Nederland wonen niet allebei in Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 9

10 Nederland te werken of hier een uitkering te ontvangen en een reintegratietraject te volgen. Als één van hen in Nederland werkt en de ander doet dat in een land van de Europese Unie of in Noorwegen, IJsland, Zwitserland of Liechtenstein betaalt de Belastingdienst de toeslag ook uit. Dit geldt ook als één van de ouders een uitkering ontvangt en een re-integratietraject volgt. De kwaliteit van de kinderopvang moet gelijk gesteld kunnen worden aan de eisen die daarvoor in Nederland gelden. Buitenlandse kinderopvang die aan deze eisen voldoet, wordt opgenomen in een centraal register buitenlandse kinderopvang van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Kinderopvang in België en Duitsland hoeft vanaf 1 januari 2007 niet meer te worden geregistreerd. Wel moeten ouders beschikken over een document waaruit blijkt dat de opvang voldoet aan de nationale regelgeving. De Wet Kinderopvang en de werkgevers Wat houdt de Wet Kinderopvang in het kort in? De wet is ingegaan op 1 januari Wet kinderopvang regelt kwaliteit en financiering van kinderopvang. Ouders hebben straks zelf een overeenkomst met het kindercentrum of gastouderbureau en krijgen zelf de factuur. Bedrijfsplaatsen en subsidieplaatsen vervallen. Tegemoetkoming van het Rijk is inkomensafhankelijk. Werkgeversbijdrage is verplicht via opslag wachtgeldpremie. Ouders krijgen werkgevers-en rijksbijdrage gecompenseerd via een door de Belastingdienst af te handelen toeslagenregeling. Een gezamenlijke werkgeversbijdrage tot maximaal een derde van de kosten is belastingvrij. Aanvullende tegemoetkoming is er voor eenoudergezinnen. Overgangsregeling voor ouders met subsidieplaatsen Ouders dragen zelf het resterende deel van de kosten. Waarom is de werkgeversbijdrage per 2007 verplicht? Het kabinet investeert in regelingen die de combinatie arbeid en zorg makkelijker maken. Uitgangspunt van de Wet kinderopvang is dat kinderopvang een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van ouders, werkgevers en overheid. Bij de invoering van de wet op 1 januari 2005 ging het kabinet ervan uit dat ten minste 90% van de werknemers in 2008 een volwaardige werkgeversbijdrage zou ontvangen. Het werd snel duidelijk dat dit streven niet zou worden gerealiseerd. De vrijwillige werkgeversbijdrage is daarom vervangen door een verhoging van de overheidsbijdrage en de kosten hiervan worden omgeslagen over alle werkgevers. Hoe ziet de werkgeversbijdrage eruit? Vóór 2007 was de werkgeversbijdrage niet wettelijk verplicht. De werkgever kon deze echter wel hebben geregeld in een cao of een bedrijfsregeling. Vanaf 2007 draagt men verplicht bij aan de kosten van kinderopvang van werknemers. De overheid verstrekt werkgeversbijdrage aan ouders verstrekken. Werkende ouders ontvangen via de Belastingdienst/Toeslagen een vaste inkomensonafhankelijke toeslag van een derde deel van de kosten van de kinderopvang. Ouders krijgen daarnaast, net als nu, van de overheid een inkomensafhankelijke toeslag. De werkgever draagt bij aan de vaste toeslag via een opslag op de sectorpremie (WW-premie). Het als sectorpremie af te dragen percentage van het loon wordt verhoogd met dat van de kinderopvangheffing. Men betaalt deze heffing over de totale loonsom, dus voor zowel werknemers met kinderen als voor werknemers zonder kinderen. Dit geldt ook voor de sectorpremie die wordt afgedragen door overheidswerkgevers. De heffing wordt samen met de sectorpremie als één bedrag afgedragen. Hoe hoog is de kinderopvangheffing voor de werkgever? In 2007 bedroeg de heffing 0,28 procent van het premieloon. Deze opslag op de sectorpremie WW die u moet betalen als werkgeversbijdrage voor kinderopvang wordt met ingang van 1 januari 2008 verhoogd naar 0,34%. Hoe om te gaan met oude afspraken werkgeversbijdrage? Veel werkgevers gaven hun werknemers al een bijdrage in de kosten van kinderopvang op grond van afspraken in een cao of een bedrijfsregeling. De verwachting is dat de invoering van de verplichte werkgeversbijdrage voor werkgevers- en werknemersorganisaties aanleiding zal zijn om deze afspraken te herzien. De bestaande Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 10

11 afspraken over de werkgeversbijdrage zijn natuurlijk niet allemaal vóór 1 januari 2007 in (meerjaren-)cao s aangepast. Er kan dan een situatie ontstaan waarin een werknemer recht heeft op de vaste toeslag van de Belastingdienst/Toeslagen (op grond van de Wet kinderopvang) en op een bijdrage van de werkgever (op grond van de cao of een bedrijfsregeling). Voor de werkgever zou dit dan betekenen dat hij tweemaal kosten moet maken. Daarom is geregeld dat de werkgever per 2007 uitsluitend nog verplicht is de afgesproken werkgeversbijdrage te betalen voor zover deze gunstiger is dan de vaste toeslag die de overheid aan ouders verstrekt. Dit overgangsrecht geldt ook voor situaties waarin de werkgeversbijdrage vanuit een sectorfonds wordt betaald. Let op: deze overgangsbepaling geldt voor cao s die vóór 1 januari 2007 nog niet zijn gewijzigd. In een nieuw te onderhandelen cao of bedrijfsregeling kunnen nieuwe afspraken worden vastgelegd. Moet het bedrijf belasting afdragen voor vergoeding voor de kosten van kinderopvang? De fiscale vrijstelling van de werkgeversbijdrage voor kinderopvang is geheel komen te vervallen. Over werkgeversbijdragen die de werkgever na 1 januari 2007 blijft verstrekken, moet dus altijd loonbelasting afgedragen worden. Ook een bijdrage boven de maximum uurprijs voor kinderopvang is vanaf 2007 een belastbare vergoeding. Hoe zit het met de administratieve lasten? Voor werkgevers die nu een werkgeversbijdrage verstrekken, komen de administratieve handelingen die hiermee samenhangen te vervallen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de vaststelling van het recht op en de hoogte van de werkgeversbijdrage en de verwerking hiervan in de loonadministratie. Voor werkgevers die gebruikmaken van een financiële bemiddelaar vervallen de kosten van deze dienstverlening. Door de keuze voor een opslag op de sector hoeft de werkgever geen aparte opgaven of afdrachten aan de Belastingdienst te doen. Er zijn geen aanpassingen in de loonadministratie nodig. (Door deze opslagregeling betaalt men impliciet echter óók voor werknemers zónder kinderen in de kinderopvang ) Wat wordt begrepen onder kosten voor kinderopvang? In het algemeen zijn kosten voor kinderopvang kosten die direct verband houden met de opvang. Bijvoorbeeld kosten voor personeel, huisvesting, organisatie en administratie. Ook de kosten voor gastouders, bemiddelingskosten van een gastouderbureau en vervoerskosten tussen school en naschoolse opvang vallen hier onder. Vervoer tussen huis en kinderopvang, en kosten van extra activiteiten (zoals muziekles) op verzoek van ouders, zijn géén opvangkosten. Een bijdrage van de werkgever aan dit soort kosten is dan ook niet belastingvrij. Peuterspeelzalen, tussenschoolse opvang (overblijven) en informele opvang vallen niet onder de Wet kinderopvang. Buitenschoolse opvang (BSO) Hoe is de aansluiting tussen onderwijs en kinderopvang geregeld? De Tweede Kamer heeft de regering gevraagd scholen te verplichten tussen 7.30 en uur opvang aan te bieden. Scholen kunnen de opvang zelf organiseren of een samenwerking met een kinderopvangorganisatie aangaan. Deze motie Van Aartsen/Bos wordt vanaf het schooljaar uitgevoerd: Ouders blijven zelf verantwoordelijk voor de opvang van hun kind(eren). Zij betalen de kosten en onder bepaalde voorwaarden kunnen zij een tegemoetkoming in die kosten krijgen via de Wet kinderopvang Basisscholen krijgen de wettelijke taak de aansluiting met de erkende kinderopvang te regelen als ouders daarom vragen De opvang kan bestaan uit voorschoolse opvang, naschoolse opvang en opvang op vrije dagen en schoolvakanties of een combinatie hiervan Ouders maken hun wensen kenbaar bij de school. De scholen werken dit in overleg met de medezeggenschapsraad uit in een model Als een school in samenspraak met de medezeggenschapsraad kiest voor één specifieke kinderopvangonderneming, moet deze de school op verzoek van andere kinderopvangondernemingen praktische informatie verstrekken die nodig is voor de opvang van kinderen. Te denken valt aan informatie-uitwisseling over het ophalen van de kinderen en het ter beschikking stellen van roosters van de school De opvang kan plaatsvinden in een geregistreerd kindercentrum (al dan niet binnen het schoolgebouw) ofwel bij een gastouder via een geregistreerd gastouderbureau Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 11

12 De Wet kinderopvang waarborgt de kwaliteit van de opvang en het toezicht daarop. Hoe staat het met de wachtlijsten buitenschoolse opvang? Zoals was te verwachten bleek bij ingang van het nieuwe schooljaar dat het onderwijs de verplichtingen tot buitenschoolse opvang niet kon nakomen. Er ontstonden aanzienlijke wachtlijsten. In september 2007 verscheen het eindrapport van de Taskforce Bestrijden wachtlijsten Buitenschoolse Opvang. De commissie doet onder meer de volgende aanbevelingen: Versterken rol gemeenten om 'spin in het web' functie te vervullen; Betere communicatie over de rolverdeling en verantwoordelijkheden BSO; Betere randvoorwaarden voor huurtermijnen BSO accommodaties; Betere benutting onderbezetting BSO op woensdag en vrijdag. Uit het onderzoek van de Taskforce blijkt dat de kinderopvangcapaciteit sterk gegroeid is. In 2007 maken kinderen meer gebruik van Buitenschoolse Opvang dan in Dat betekent een stijging in capaciteit van 20%. Niettemin zijn er ongeveer plaatsen te weinig door de grote vraag naar kinderopvang. Daarnaast voorziet de Taskforce dat de vraag de komende jaren sterk zal blijven toenemen. Ondanks de wachtlijsten blijken nog weinig ouders te kiezen voor de wél beschikbare opvangcapaciteit op de weekdagen woensdag en vrijdag. De stijgende vraag naar opvang komt door de sterke economische groei en de toenemende werkgelegenheid. Ook de verplichte werkgeversbijdrage draagt bij aan meer vraag naar kinderopvang. Een andere oorzaak is het feit dat scholen vanaf 1 augustus 2007 verplicht zijn om aansluitende kinderopvang te organiseren. Welke maatregelen neemt de overheid om de BSO-wachtlijsten te bekorten? Op basis van de aanbevelingen die de Taskforce heeft gedaan, is staatssecretaris Dijksma met Prinsjesdag met een plan van aanpak gekomen. Hierin staan maatregelen voor de korte termijn en lange termijn genoemd. Om de eerste nood te lenigen, wordt een stimuleringsregeling in het leven geroepen waarmee voor 1 april 2008 plaatsen voor ongeveer kinderen kunnen worden gerealiseerd. Daarnaast wordt voor de jaren 2008 tot 2010 een expertisecentrum opgericht dat in praktische zin kinderopvangorganisaties, scholen en gemeenten helpt met de uitbreiding van de capaciteit. Daarnaast zullen ook succesvolle manieren om de onderbezetting op woensdagen en vrijdagen tegen te gaan verder worden verspreid. De gemeenten, die onder andere verantwoordelijk zijn voor de onderwijshuisvesting en bouwvergunningen, krijgen eenmalig 5 miljoen euro om de verschillende taken beter op elkaar af te stemmen. Verder is 10 miljoen euro gereserveerd om voor voldoende en gekwalificeerd personeel te zorgen. Tot slot wordt voor de lange termijn ook gesproken met het Waarborgfonds Kinderopvang over de inzet van bestaande middelen ten dienste aan de uitbreiding van het aantal plaatsen in de kinderopvang. Wat wil de overheid bereiken met combinatiefuncties in het kader van kinderopvang? Eerder maakte het kabinet met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten afspraken over het instellen van combinatiefuncties. Deze functies kunnen ook worden benut in de aansluiting tussen onderwijs en kinderopvang. De samenwerking tussen onderwijs, sport en cultuur kan ermee gediend zijn als er meer combinatiefuncties komen. Dit gaat om functies waarbij mensen in of ten behoeve van verschillende sectoren werken, terwijl ze in dienst zijn van één werkgever. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan vakleerkrachten en trainers die naschoolse sportactiviteiten organiseren en zo een lijntje leggen tussen de sportvereniging en het onderwijs, de naschoolse opvang en de wijk. Of aan muziekdocenten die zowel lesgeven op de muziekschool als op de brede school. Kinderopvang en de politiek Welke plannen heeft Balkende IV? Kinderopvang en peuterspeelzalen zijn nu gescheiden voorzieningen met elk een eigen wettelijk kader en eigen financieringsstromen. De kinderopvang is er alleen voor kinderen van werkende ouders, de peuterspeelzalen vooral voor kinderen van ouders die meestal niet allebei betaald werken. Het huidige stelsel leidt hiermee vaak tot een kunstmatige scheiding tussen verschillende groepen kinderen. Dit wordt nog eens versterkt omdat voorschoolse educatie vooral op peuterspeelzalen wordt aangeboden en nog slechts beperkt in de kinderopvang. De samenwerking tussen voorscholen (Voor- en Vroegschoolse Educatie; VVE) en basisscholen werkt voorts het ontstaan van zwarte en witte scholen in gemengde wijken in de hand. Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 12

13 Er gaan relatief meer allochtone kinderen naar VVE-peuterzalen (omdat kinderopvang minder aan de orde is dan bij autochtonen) waardoor bij doorstroming naar een bepaalde basisschool vervolgens een onevenredig groot aantal achterstandskinderen ontstaat en die basisschool daarmee vaak onaantrekkelijk wordt voor autochtone ouders. Het kabinet heeft in het coalitieakkoord aangegeven de regelgeving en financiering voor peuterspeelzaal en kinderopvang te willen harmoniseren. Het doel hiervan is om te komen tot één wettelijk kader, één financieringsystematiek en één kwaliteitskader. Tegelijkertijd is de regering van plan om fors te investeren in voorschoolse educatie en het bereik onder achterstandskinderen eerst naar 70% te verhogen en daarna naar 100%. Het doel is om een kwalitatief goed stelsel van voorschoolse voorzieningen toegankelijk te maken voor alle kinderen en om de kinderen die dat nodig hebben voorschoolse educatie aan te kunnen bieden. Hoe kijkt de politiek nu tegen de kinderopvang aan? Kinderopvang is een aantrekkelijke speelbal geworden van de politieke partijen in de verkiezingen van de Tweede Kamer in november Partijen buitelden over elkaar heen om kinderopvang aantrekkelijker en vooral goedkoper te maken. Al dan niet onder het motto om de participatie van de werkende vrouw te bevorderen. In de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen is geheel of gedeeltelijke gratis kinderopvang gemeengoed. Zelfs toenmalige regeringspartij VVD pleitte voor geheel gratis opvang. Balkenende IV zou aldus kunnen besluiten om de nu aangepaste regelingen rond kinderopvang opnieuw onder de loep te nemen, maar daarvan worden (januari 2008) geen signalen waargenomen. Vooralsnog lijkt het erop de invulling van de verplichte buitenschoolse opvang door het onderwijs prioriteit krijgt. Kinderopvang in cijfers Hoeveel kinderopvangorganisaties zijn er? Regioplan Beleidsonderzoek presenteerde in oktober 2007 een onderzoek naar het aantal kinderopvangplekken, in opdracht van het ministerie OCW. Nederland telde per kinderopvangorganisaties die hele dagopvang en/of buitenschoolse opvang aanbieden op in totaal 6381 locaties. Het totaal aantal volledige kindplaatsen in de hele dagopvang bedroeg en het totaal aantal plaatsen in de buitenschoolse opvang Sinds de invoering van de Wet Kinderopvang in 2005 is er sprake van een stijging van 4,4% van het aantal plaatsen in de dagopvang en een stijging van 27,7% in de buitenschoolse opvang. Het aantal gastouderbureaus blijkt ten opzichte van 2006 met 11,2 % te zijn toegenomen tot 446. Wat kost kinderopvang eigenlijk? Eén uur kinderopvang kost in 2007 gemiddeld 5,45. Met de kinderopvangtoeslag kunnen ouders een deel van deze kosten betalen. De hoogte van de toeslag hangt af van de hoogte van het inkomen. In de tabel staan de kosten voor ouders voor een aantal situaties weergegeven (WML = wettelijk minimumloon): Is gratis kinderopvang reëel? In een ingezonden brief aan NRC Handelblad (september 2006) stelt destijds verantwoordelijk demissionair minister De Geus dat hij de noodzaak tot gratis kinderopvang niet inziet. Ouders betalen slechts een deel van de kosten, want zij krijgen van het Rijk een kinderopvangtoeslag, variërend van 63% (tot 130% minimuminkomen) tot 0% bij drie keer modaal. Hij stelt dat één uur kinderopvang 5,40 euro kost waarvan mensen met een laag inkomen slechts 33 cent voor het eerste kind en 19 cent voor het tweede betalen. Mensen met 3 keer modaal betalen voor het eerste kind 3,06 euro, en voor het tweede 45 cent. Bovendien is de werkgeversbijdrage nu verplicht. Kosten voor ouders per kind/per uur Meer cijfers op Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 13

14 Hoeveel besteedt de overheid aan kinderopvang? Over de periode is het budget voor kinderopvang op de rijksbegroting sterk gegroeid: van 680 miljoen in 2005 naar miljoen in Deze groei betreft vooral: In 2006 kwam 200 miljoen extra beschikbaar. Dit bedrag is ingezet voor: een hogere kinderopvangtoeslag voor vooral de midden- en hogere inkomens ( 130 miljoen), uitbreiding van voor- en naschoolse opvang ( 35 miljoen), verbetering van de tussenschoolse opvang ( 30 miljoen) en versterking kwaliteit en toezicht ( 5 miljoen); In 2007 een extra bedrag van 125 miljoen voor een verhoging van de kinderopvangtoeslag voor het eerste kind. Door de verplichte werkgeversbijdrage per 2007 was het budget voor de kinderopvangtoeslag in miljoen hoger. Geraadpleegde bronnen / meer informatie Waar is meer informatie over kinderopvang te vinden? Ondermeer op de volgende websites: kinderopvang.startpagina.nl Over de auteur De redactie van The Question Library geeft een aanzet voor onderwerpen waarvoor nog geen auteur is gevonden. Kinderopvang Auteur: Redactie TQL 14