Glaswerk in de Lakenhal.

Transcriptie

1 Glaswerk in de Lakenhal. Onder de vormen, waarmee men in vroegere dagen iemand een geschenk aanbood of de herinnering aan een bepaalde gebeurtenis wakker hield, neemt de gegraveerde bocaal een belangrijke plaats in. In het Stedelijke Museum de Lakenhal wordt een niet onbelangrijke verzameling van dergelijke glazen bewaard. In de eerste plaats noemen wij de en flesschen, waarop de Leidenaar Willem van met fraaie krulletters allerhande toepasselijke spreuken graveerde. Op het Leidsche gemeentearchief bevindt zich een brief (Bibl. no. welken deze Heemskerck, als begeleidend schrijven verzond bij een schenk, bestaande uit een door hem gegraveerde bocaal of fiesch. staat: van den van Heemskerck verjarende op de selven dagh. jarigdachs-gedachtenis aen mijn Heere den Heere Johan van den Bergh, voorzittende Burgemeester der stad Leijden. Met broose waer en troost (hiermee doelde H. blijkbaar op een flesch 1) Geb. te Leiden 16 Jan. 1613, overl. te Leiden in Februari Zie over dezen merkwaardigen lakenbereider, glasgraveur en dichter: Thieme-Becker, con 229 en voorts, in verband met den door hem aan het droogscheerdersgilde geschonken verguld zilveren bocaal. D. v. d. Nederlands-Oudheden. Pl. en blz. 17.

2 200 met wijn). Binnenin staat een lang gedicht, hetwelk eindigt:,,d Eene min brengt in (welke spreuk waarschijnlijk op de flesch was gegraveerd) haest verkleumde vingers en bevroosen inkt, in Leijden 1689 (waaruit blijkt, dat het vinnig koud was). De onderteekening luidt: hem die wil, een toespeling op den naam van den schenker. Naast dergelijke met spreuken versierde z.g. bezit de Lakenhal nog rijke verzameling waarop het wapen van Leiden, Holland, der stadhouder, een stadsgezicht, allegorie of gebeurtenis is gegraveerd. Onder deze glazen vermelden wij in de eerste plaats een kleine waarop gegraveerd zijn de figuren van een oude op een stok leunende man en van een razende vrouw, welke haar ketenen en kleeren verscheurt. Een inschrift luidt: de Goede God Voor armen beware ouderdom een dolle en mij Toevallig vonden wij in de prentverzameling van het gemeentearchief een dezelfde figuurtjes nende Op een los papiertje hierbij staat: oud mannetje verbeeldt het Katharine gasthuis; Het dolle Wijfje verbeeldt het Cecilia gasthuis en te Leiden. Van deese twee huizen ben ik van 1720 tot 1747 regent geweest; en de Heer 1) NO penteekening.

3 Foto Gemeente-Archief Leiden : glazen van den Vriendenkring. N.B. 3, Wolfsglas naar ontwerp van A. 5: glas uit het Katharina gasthuis, naar ontwerp van F. d.

4

5 201 heeft deese twee tekeningetjes voor mij gemaakt, om op een boccaaltje te drillen. Jan Alensoon. Hieronder staat het reeds vermelde gedichtje met de toevoeging:,,bovenstaande is op het Boccaaltje gedrild tusschen het oud Mannetje en het Dolle Wijfje. t Geen nog beruste op het Katherine gasthuis te Leijden int In dezelfde prentverzameling bevinden zich onder no eenige rekeningen, waaruit wij hoe dergelijke glazen, afkomstig uit Engeland, in den Haag werden gegraveerd. Wij noteerden o.m. : Heer W (of N.) is debet aan Gersom : 1 beste engelse van f. Voor vragt en brieve Voor het Prince waapen Te samen den 13 mart 1773 J. Gersom Een volgende nota luidt: aen de nieuwe pocaal port van de teekening f. Een doosje voor t pocaal voor t pocaal en vragt Vragt van de gepointeerde pocaal 2-6 aen aen D. Wolf. Waarschijnlijk de schilder en geschiedschrijver Frans van de Jonge. 2) Mogelijk voor Malno.

6 202 Ontvangen bij mij uit handen van Mr. A. C. de Malnoe een van twee en vijftig guldens 10 stuivers in voldoening van het stippen van een met drie beeldjes, verbeeldende de den 2 Maert 1775 David Wolff. Bij deze notas ligt een teekeningtje, voorstellende drie engeltjes gezeten op wolken, waarboven een stralende zon. De engeltjes dragen weegschaal, zwaard en wetboek. De teekening is gemerkt: f(ecit) Onder no 9368 van de prentverzameling wordt een dergelijk teekeningtje bewaard, voorstellende een zittende vrouwefiguur, welke zwaard en weegschaal aan een engeltje reikt, terwijl achter haar nog een engeltje staat met het Wetboek. Gemerkt: Wandelaar f(ecit) In de Lakenhal bevindt zich het uitgevoerde en wei met de voorstelling gelijk deze ontwierp. In de rekening vinden wij dus het bewijs, dat het stipwerk vervaardigd werd door den beroemden Haagschen glasgraveerder Wolf, naar het ontwerp van den Leidschen schilder Dit behoort tot een stel van vier zich thans in de Lakenhal bevindende wijnglazen voorw no de eerste aan de van HOLLAND EN WEST-VRIESLAND, en de BURGEMEESTEREN DEZER STAD; De tweede den Doorluchtigen Huize van ORANJE NASSAU: De derde der

7 203 De vierde aan de VRINDSCHAP is toegewijd; en die allen gebruikt worden in het weeklyksche Gezelschap van de Wel Edele Heere SCHOUT, SCHEPENEN EN GRIFFIER der Stad LEYDEN., gelijk wij lezen voor in een fraaie map met een viertal langademige aan deze gewijde gedichten. Deze vriendenkring van Schout, Schepenen en Griffier moet waarschijnlijk als der oudste en exclusiefste worden beschouwd. P.