Historisch Archief Westland. Historisch Archief Westland

Transcriptie

1 ( 4 0 ) D E W A P E N S O P D E V O O R G E V E L. D e t h a n s a a n we zi g e wa p e n s d a t e r e n a l l e v a n a f d e g e v e l r e s t a u r a t i e va n e n vo r m e n s i n d s d i e n e e n s i e r r a a d aan de gevel. ( 4 1 ) W A P E N V A N H E T G E S L A C H T N A A L DW I J K I n h e t t i m p a a n vi n d e n w e, o p e e n r o n d zi l ve r s c h i l d, d e r o d e l e e u w va n h e t g e s l a c h t N a a l d wi j k, h e t vo o r m a l i g g e m e e n t e wa p e n va n N a a l d wi j k. H e t t i m p a a n ( va n h e t G r i e k s e t ym p a n o n ) i s h e t - d i k wi j l s r i j k m e t b e e l d h o u w we r k v e r s i e r d e - m u u r p a n e e l g e h e e l b o ve n a a n d e g e v e l. H e t g e m e e n t e wa p e n w e r d o p 2 4 j u l i d o o r d e H o g e R a a d v a n A d e l va s t g e s t e l d. ( A a n vr a a g N a a l d w i j k b i j S l i e d r e c h t ). H e r a l d i s c h e b e s c h r i j vi n g : 40 V a n zi l ve r, b e l a d e n m e t e e n k l i m m e n d e l e e u w va n k e e l ( = r o o d ) g e t o n g d e n g e k l a u wd v a n l a zu u r ( = b l a u w ) ( 4 2 ) O p h e t s c h i l d e r i j v a n H e e r H e n d r i k va n N a a l d wi j k vi n d e n we h e t w a p e n t e r u g. D e o o r s p r o n g v a n h e t wa p e n i s t e vi n d e n o p h e t o o r l o g s t e r r e i n. ( 4 3 ) I n d e n i s i s i n h e t wa p e n va n F R E D E R I K H E N D R I K a a n g e b r a c h t. O n d e r h e t wa p e n d e z i n s p r e u k " J e M a i n t i e n d r a i " ( N e d e r l a n d s : I k za l h a n d h a ve n ) i s d e w a p e n s p r e u k va n N e d e r l a n d s i n d s e n s t a a t o p d e v o o r k a n t va n h e t N e d e r l a n d s e i d e n t i t e i t s k a a r t. D e s p r e u k i s f e i t e l i j k d e w a p e n s p r e u k va n h e t h u i s va n O r a n j e - N a s s a u, d i e W i lle m va n O r a n j e o v e r e r f d e m e t h e t p r i n s d o m O r a n g e d o o r d e e r f e n i s va n R e n é va n C h a l o n. Oorspronkelijk was de spreuk Je maintiendrai Chalon, maar W il l e m v e r a n d e r d e h a a r n a a r J e m a i n t i e n d r a i N a s s a u. N a 42 e e n t i j d j e l i e t h i j N a s s a u we g e n w e r d d i t g e wo o n J e maintiendrai.

2 (44) Frederik Hendrik ( ) kwam in 1612 in het bezit van de Hoge Heerlijkheid (koop van Graaf van Aremberg) en de Lage Heerlijkheid (schenking Prins Maurits). Door zijn initiatief is het Huis Honselersdijk verbouwd tot een representatief paleis voor belangrijke ontvangsten, uitbreiding hofje en verbouw kapel. (45) Beschrijving wapen Frederik Hendrik: Het wapen van Frederik Hendrik is evenals het wapen van W illem de Zwijger een pretentiewapen. Dit betekent dat de wapens van families bevat, wier erfenis door de graven van Nassau werd nagestreefd zonder dat het tot een werkelijk bezit van de betwiste goederen is gekomen. Als we het wapen nader bekijken zien we dat het is gevierendeeld, met als hartschild Coligny, het wapen van de moeder van Frederik Hendrik: Louise de Coligny (de vierde vrouw van W illem de Zwijger). In rood een adelaar van zilver, getongd, gebekt, gekroond en gepoot van blauw. Het eerste en vierde kwartier zijn eveneens gevierendeeld. Linksboven: Het stamwapen van Nassau. In blauw, bezaaid met gouden blokjes, een van rood getongde en genagelde leeuw over alles heen. Rechtsboven: W apen van Katzenelnbogen. In goud een van blauw gekroonde, getongde en genagelde aanziende rode leeuw. Linksonder: W apen van Vianden. In rood een zilveren dwarsbalk. Rechtsonder: W apen van Dietz. In rood twee gouden luipaarden (gaande en aanziende leeuwen boven elkaar). Het hartschildje: W apen van Meurs. In goud een zwarte dwarsbalk. Het tweede en derde kwartier zijn wederom gevierendeeld. Linksboven en rechtsonder: W apen van Chalon. In rood een gouden schuinbalk. Rechtsboven en linksonder: W apen van Oranje. In goud een blauwe jachthoorn met rood snoer, zilver beslag, zilveren mondstuk en grote opening. Het hartschildje: wapen van Genève. Geblokt van goud en blauw van negen stukken. Het schild wordt fraai omlijst door zwarte helmen, helmtekens(met kronen) en dekkleden (kleed gedrapeerd achter het wapen, afhangend van de wapenhelm) (46) Boven de vroegere ingang vinden we het blazoen van Stadhouder W illem III, omgeven door de versierselen van de orde van de kousenband met het devies HONNI SOIT QUI MAL Y PENSE (schande over hem die er kwaad van denkt). Ook dit wapen is tijdens de Bataafse Republiek vlakgehakt. Later, na vaststelling van het gemeentewapen in 1816, heeft men hierop nog het wapen van Naaldwijk geverfd. In 1934 is het blazoen aangebracht met toevoeging van een prinsenkroon.

3 ( 4 7 ) W i l l e m I I I we r d i n t o t K o n i n g va n E n g e l a n d, I e r l a n d e n S c h o u t l a n d g e k r o o n d. O o r s p r o n g D e O r d e va n d e K o u s e n b a n d ( Th e M o s t N o b l e O r d e r o f t h e G a r t e r ) i s e e n v a n d e o u d s t e E u r o p e s e r i d d e r o r d e n, i n g e vo e r d i n d o o r K o n i n g E d u a r d I I I v a n E n g e l a n d. D e E n g e l s e k o n i n g E d wa r d I I I ( ) h e e f t d e a d e l l i j k e o r d e i n g e s t e l d i n Ti j d e n s e e n h o f b a l v e r l o o r d e g r a v i n v a n S a l i s b u r y b i j h e t d a n s e n m e t d e k o n i n g é é n va n h a a r k o u s e n b a n d e n. E d wa r d r a a p t e d e z e o p e n b e m e r k t e, d a t d e h o ve l i n g e n daarom lachten. Met "honi soit qui mal y pense" berispte hij hen. Bovendien ze i h i j " i k z a l e r v o o r z o r g e n d a t d i t n e d e r i g e k o u s e n b a n d j e d e h o o g s t e o n d e r s c h e i d i n g wo r d t, d i e e l k v a n u g r a a g z o u w i l l e n d r a g e n ". O o k P r i n s M a u r t i s, F r e d e r i k H e n d r i k e n P r i n s W i l l e m I I wa r e n ridder van deze orde. ( 4 8 ) B e s c h r i j v i n g wa p e n K o n i n g - S t a d h o u d e r W i l le m I I I. I n d e 4 k wa r t i e r e n vi n d e n we e r d e wa p e n s t e r u g va n N a s s a u, K a t z e n e l n b o g e n, V i a n d e n e n D i e t z. H e t h a r t s c h i l d. L i n k s b o v e n e n r e c h t s o n d e r : W a pe n va n C h a l o n e n r e c h t s b o v e n e n l i n k s o n d e r : W a p e n va n O r a n j e. C e n t r a a l i n h e t s c h i l d : W ap e n v a n G e n è ve B o v e n s t e b i j s c h i l d j e : W ap e n va n M e u r s. I n g o u d e e n z w a r t e d w a r s b a l k (thans onjuiste kleuren) O n d e r s t e b i j s c h i l d j e : W ap e n va n B u r e n. I n r o o d e e n zi l ve r e n g e b l o k t e b a l k (thans onjuiste kleuren) H e t wa p e n wo r d t g e d e k t d o o r e e n p r i n s e n k r o o n ( 4 9 ) G e d e n k s t e e n i n h a l n e t zi c h t b a a r a c h t e r d e d e u r. ( 5 0 ) D e p l a q u e t t e i s a a n g e b r a c h t t e r g e l e g e n h e i d v a n h e t b e zo e k va n Koningin W ilhelmina en haar moeder Emma op 19 september Ook w e r d h e t Ma r k t ve l d o p 3 1 a u g u s t u s o m g e d o o p t t o t W il h e l m i n a p l e i n, d i t v a n w e g e h e t a a n va a r d e n va n h e t k o n i n g s c h a p d o o r W il h e l m i n a o p j a r i g e l e e f t i j d i n

4 ( 5 1 ) F e e s t ve r s i e r i n g M a r k t ve l d. D o o r a a n h o u d e n d e r e g e n i n d e d a g e n vo o r a f we r d e n ve e l b l o e m ve r s i e r i n g e n aangetast. 50 (52) Aankomst Koningin W ilhelmina en haar moeder Emma. W il h e l m i n a wa s va n t o t K o n i n g i n d e r N e d e r l a n d e n. V a n t o t h a a r 1 8 d e ve r j a a r d a g i n w a s h a a r m o e d e r, k o n i n g i n E m m a, we g e n s d e m i n d e r j a r i g h e i d va n k o n i n g i n W i l h e l m i n a, r e g e n t e s. 51 ( 5 3 ) Te r u g n a a r h e t R a a d h u i s. V o o r d e r e s t a u r a t i e va n w a r e n e r k l e i n e g l a s - i n - l o o d r a m e n a a n we zi g. H i e r e e n a f b e e l d i n g v a n d e r a a d za a l / t r o u w za a l u i t h e t j a a r ( 5 4 ) I n d e vo o r m a l i g e R A A D Z A A L / T R O UW Z A A L t r e f f e n w e e e n v i e r t a l g l a s - i n - l o o d r a m e n a a n. D e ze zi j n i n t e r ve r w e r k i n g v a n h e t b a t i g s a l d o (! ) va n d e g e v e l r e s t a u r a t i e a a n g e b r a c h t i n d e raadzaal/trouwzaal door de Limburgse glazenier Renee Smeets. Z i j g e v e n d e ve r s c h i l l e n d e a s p e c t e n va n h e t g e m e e n t e l i j k l e v e n aan. I n h e t e e r s t e r a a m g e h e e l r e c h t s i s h e t g e m e e n t e wa p e n va n N a a l d wi j k m e t d a a r a c h t e r d e k a s s e n e n s c h o o r s t e n e n o m g e ve n door W estlands fruit aangebracht. ( 5 5 ) H i e r n a a s t ve r b e e l d d e zo r g vo o r d e o u d e n va n d a g e n m e t e e n v r o u w t j e a a n d e wa s t o b b e e n o p d e a c h t e r g r o n d h e t H e i l i g e G e e s t H o f j e.

5 (56) In het tweede raam is rechts het aspect tuinbouw aangebracht. W e z i e n h i e r o p e e n t w e e t a l ve r k e n n e r s va n h e t b e l o o f d e l a n d e e n z w a r e d r u i v e n t r o s t o r s e n d e. O p d e a c h t e r g r o n d h e t o u d e k e r k g e b o u w. H e t v e r w i j s t n a a r h e t B i j b e l s ve r h a a l wa a r i n ve r s p i e d e r s h e t b e l o o f d e l a n d K a n a a n m o e s t e n ve r k e n n e n. A l s b e wi j s v o o r d e g r o t e vr u c h t b a a r h e i d v a n h e t g e b i e d n a m e n d e t we e ve r k e n n e r s e e n e n o r m e d r u i ve n t r o s m e e d i e z e a l l e e n m e t zi j n t w e e ë n k o n d e n d r a g e n. D e t e k s t l u i d t : H e t i s e e n l a n d v a n m e l k e n h o n i n g vl o e i e n d e e n d i t i s zi j n vr u c h t ( 5 7 ) H e t v i e r d e g l a s - i n - l o o d r a a m i s g e wi j d a a n h e t h u we l i j k s b o o t j e m e t d e t e k s t : W a a r we r t o p r e c h t e r t r o u w d a n t u s s e n m a n e n v r o u w t e r w a e r e l d o y t g e vo n d e n (58) In de raadzaal is ook een schouw aangebracht ( 5 9 ) H e t t e g e l t a b l e a u i s i n g e s c h o n k e n d o o r d e we d u w e va n burgemeester Modderman. 58 ( 6 0 ) H e t t e g e l t a b l e a u i s n a a r e e n s c h i l d e r i j va n d e B e l g i s c h e s c h i l d e r A n d r e e A r t y v e r v a a r d i g d o o r f a b r i e k R o o ze n b u r g i n D e n H a a g. G e g e v e n s o v e r d e s c h i l d e r e n d e " t e g e l z e t t e r " zi j n ve r d e r n i e t gevonden.

6 ( 6 1 ). Ti j d e n s d e T w e e d e W e r e l d o o r l o g we r d h e t r a a d h u i s m e t z a n d za k k e n g e b a r r i c a d e e r d a l s v o o r zo r g s m a a t r e g e l tegen eventuele luchtaanvallen. Het raadhuis heeft ook t i j d e n s d e D u i t s e b e ze t t i n g e e n r o l va n b e t e k e n i s g e h a d. Z o w e r d e n d o o r h e t ve r ze t e e n o ve r v a l g e p l e e g d e n d e bevolkingsadministratie meegenomen. 60 ( 6 2 ) E e r d e r ve r t e l d e i k u d a t i n d e b u r g e m e e s t e r s k a m e r i n g e b r a n d e g l a ze n u i t h e t o u d e s t a t i o n s g e b o u w a a n d e D i j k we g va n d e W es t l a n d s c h e S t o o m t r a m we g - M a a t s c h a p p i j w e r d e n a a n g e b r a c h t. H i e r z i e n we d e g e m e e n t e w a p e n s va n L o o s d u i n e n ( l i n k s ) e n M o n s t e r ( r e c h t s ). D e a n d e r t we e r a m e n m e t d e g e m e e n t e w a p e n s va n N a a l d w i j k e n ' s G r a ve n za n d e z i j n t o e n v e r wi j d e r d. D e g l a s - i n - l o o d r a m e n L o o s d u i n e n e n M o n s t e r zi j n o o k ve r w i j d e r d e n h i e r vo o r i n 61 d e p l a a t s k wa m e n t w e e g e d e n k r a m e n g e s c h o n k e n d o o r d e gemeente Ooltgensplaat ( 6 3 ) O p h e t e e r s t e g l a s - i n - l o o d r a a m t r e f f e n w e h e t g e m e e n t e wa p e n va n O o l t g e n s p l a a t a a n. Te k s t : " V a n l a z u u r ( = b l a u w ), b e l a d e n m e t e e n s c h i p v a n g o u d, z e i l e n d e t e g e n e e n p l a a t o f za n d b a n k o p e e n ze e va n s i j n o p l e ( = g r o e n ) e n z i l v e r ; e n c h e f ( = b o ve n g e d e e l t e ) va n g o u d, b e l a d e n m e t 3 banden van keel (=rood)." ( 6 4 ) I n d e o n d e r s t a a n d e t e k s t l u i d t : U i t d a n k b a a r h e i d vo o r d e h u l p v a n N a a l d wi j k t o t l e n i g i n g va n d e n o o r l o g s n o o d d e r b e v o l k i n g v a n O o l t g e n s p l a a t S e p t e m b e r e n N o ve m b e r A a n l e i d i n g vo o r d e z e s c h e n k i n g i s h e t vo l g e n d e. O o l t g e n s p l a a t s w e r d a a n h e t e i n d va n d e o o r l o g d o o r d e D u i t s e r s g e p l u n d e r d e n o n d e r wa t e r g e ze t. H e t z w a a r g e t r o f f e n d o r p j e w e r d t o e n g e h o l p e n door vele Naaldwijkers die allerlei goederen en meubilair b e s c h i k b a a r s t e l d e n. D e ze A k t i e we r d o. l. v. H u l p A c t i e R o o d e K r u i s ( H A R K ), a f d e l i n g N a a l d wi j k u i t g e vo e r d. ( 6 5 ) O p h e t t we e d e r a a m i s h e t g e m e e n t e h u i s v a n O o l t g e n s p l a a t o m r i n g d m e t o l i j f t a k e n a a n g e b r a c h t. D e g l a s r a m e n zi j n ve r va a r d i g d o o r H e n r i Basart

7 (66) De tekst luidt: Gemeentehuis van Ooltgensplaat sier het gebouw van Naaldwijksraad als teeken van erkentelijkheid voor vlugge hulp in bangen tijd (67) Het gemeentehuis anno de jaren vijftig. Tot 1975 waren de afdelingen gehuisvest in de het Raadhuis. Gemeentewerken en Gemeentepolitie waren in het begin van de 20e eeuw al elders ondergebracht. Ook de raadsvergaderingen vonden na 1954 plaats in een van de hotels in Naaldwijk. De tijden veranderen en wij met hem. Het raadhuis van Naaldwijk heeft een respectabele staat van dienst. Het heeft meerdere keren de pensioengerechtigde leeftijd overschreden en in die tussentijd huisvesting geboden aan een tal van (inter) gemeentelijke diensten. Veel inwoners van Naaldwijk, Honselersdijk en Maasdijk hebben hier aangifte gedaan van geboorte en overlijden. Ook zijn er vele huwelijken gesloten. Voor veel inwoners is het nog steeds, evenals vijf eeuwen geleden, een gemeentehuis. Plannen voor een groot nieuw W estlands gemeentehuis zijn in voorbereiding. Graag pleit ik dat het gebouw een representatief symbool blijft van een leefbaar en levend verleden. W ellicht is het mogelijk om het gebouw weer in de oorspronkelijke staat (vierschaar en waag) te maken. Ik dank u voor uw aandacht.