De gouden eeuw. Tijd van regenten en vorsten
|
|
- Elias de Meyer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 De gouden eeuw Tijd van regenten en vorsten Wat ga je leren? De tijd tussen en is bijzonder voor Nederland. Er wordt veel geld verdiend met de handel. Van dat geld worden mooie huizen gebouwd. En de rijke kooplieden laten schilderijen van zichzelf maken. In veel musea hangen schilderijen, en langs de grachten staan nog veel huizen uit die tijd. Het schilderij De Nachtwacht is beroemd over de hele wereld. In het weeshuis zijn ze heel streng tegen je. De voorkanten van de huizen zijn allemaal anders. De zeilschepen brengen nieuwe producten naar Nederland. 6 7
2 Les 1 Verhaal-les WS blz. 2 In deze les leer je dat zeilschepen naar de Oost varen. Naar Indië. De schepen brengen goederen mee: specerijen, porselein, goud en zilver. De reizen duren erg lang, wel zes maanden. de goederen de Oost de specerijen de torenkamer het zeilschip 1 De zeilschepen komen terug! Met een boos gezicht zit Maartje voor het raam. Haar moeder heeft haar naar haar kamer gestuurd. Ze is erg kwaad. Maartje heeft een ruitje ingegooid bij een van de huizen langs de kade. Het kost veel geld om dat weer te laten maken. Nu moet moeder nog een goede straf bedenken. Maartje verveelt zich. Dan hoort ze ineens roepen en gillen op straat. Ze luistert naar wat er wordt gezegd. Dat is groot nieuws! Stil sluipt ze haar kamer uit en gaat naar boven. Even goed opletten dat moeder haar niet ziet. Zou het waar zijn? De schepen komen terug. De schepen uit de Oost. Dat riepen ze op straat. Haar vader zit op een van die schepen. Over de brede trappen rent ze zo zacht mogelijk door het mooie huis naar boven. Helemaal boven in het huis is een torenkamer. Van daaruit heeft Maartje een prachtig uitzicht over de haven. Het is spannend om hier te staan. Het is druk in de haven. Aan de kade staan veel arbeiders. Ze laden en lossen allerlei goederen in en uit de schepen. Maartje ziet ook kooplui langs de kade staan. Die werken natuurlijk niet. Daar! Aan het eind van de haven, daar ziet ze vijf zeilschepen aankomen. Ze varen met een bocht de haven in. Maartje kijkt nog eens goed. Ja! Daar is het schip van haar vader. Die is kapitein op De Kleine Lelie. Wat zou vader bij zich hebben? Specerijen, thee, porselein, gouden en zilveren sieraden? Maartje bedenkt zich geen moment en rent weer naar beneden. Dan sluipt ze haar kamer in en doet het raam open. Lenig springt ze op een hoge muur en dan op straat. Ze lacht. Haar vader is terug! Snel rent ze langs de kade naar de plaats waar de schepen aanleggen. Ze ziet haar vader al staan en begint te gillen en te zwaaien. Vader ziet haar nu ook en zwaait wild terug. Ineens voelt Maartje een paar handen op haar schouders. Ontsnapt, Maartje? vraagt een stem. Geschrokken draait Maartje zich om. Het is haar moeder. Maar moeder is niet meer kwaad. Ze kijkt net zo blij als Maartje. Over straf zegt ze niets. 8 9
3 2 Een rijke koopman Les 2 Kijk-les WS blz. 3-4 In deze les leer je hoe het huis van een rijke koopman er in de gouden eeuw uit ziet. De kinderen van die familie mogen niet op straat spelen, arme kinderen wel. Post wordt bezorgd door de postiljon. Een mooi huis De kooplieden verdienen veel geld met hun handel. Met dat geld laten ze grote huizen aan de gracht bouwen. Die huizen heten grachtenhuizen. Ze zijn mooi ingericht, kijk maar. In de kamers staan dure meubels. De familie eet van porseleinen borden, en ze drinken uit luxe glaswerk. Er liggen prachtige vloerkleden op de grond, en aan de muren hangen schilderijen van beroemde schilders. Op zolder zijn kamertjes voor de dienstboden. Zij doen al het werk in het grote huis: schoonmaken, wassen en koken. Kinderen De kinderen van de koopman gaan niet naar school. Ze hebben vaak een eigen meester, die thuis komt lesgeven. Rekenen is erg belangrijk! Ook van buiten zien de huizen er mooi uit. Veel andere kinderen zijn arm. Die gaan niet naar school. De arme kinderen moeten al jong werken om geld te verdienen. Als ze wel naar school gaan, zitten ze vaak met wel 50 kinderen in een klas. Spelen doen arme kinderen op straat. De kinderen uit de grote huizen spelen meestal binnen. Zo weten arme en rijke kinderen weinig van elkaar. De postbode Brieven worden rondgebracht door de postiljon, een soort postbode. Hij rijdt op een paard en brengt de post zo vliegensvlug van de ene stad naar de andere. De tafel is gedekt met mooie borden en glazen. de dienstbode het glaswerk de gouden eeuw het grachtenhuis de postiljon Op de vloer liggen prachtige kleden. Eerst voeten vegen! Jacott Hoppezak samen met zijn vrouw en kinderen
4 3 Schilders en dichters Les 3 Info-les WS blz. 5-6 In deze les leer je dat er in de gouden eeuw beroemde schilders en dichters zijn. Een paar namen ken je misschien wel. de Nachtwacht het portret De beroemdste van allemaal: Rembrandt Hier zie je het bekendste schilderij van Nederland: de Nachtwacht. De mannen op het schilderij zijn schutters. Schutters zorgen ervoor dat alles rustig blijft in de stad. Zij dragen een wapen en lopen s nachts de wacht. Rembrandt van Rijn schildert de mensen zoals hij ze ziet. Ook al zijn ze niet zo mooi. Dat is nieuw. Andere schilders maakten de mensen graag een beetje mooier. De Nachtwacht kwam te hangen in het nieuwe stadhuis van Amsterdam. Maar het was te groot. Toen is er aan de zijkant gewoon een stuk van afgehaald! Frans Hals en Jan Steen Rijke mensen laten vaak een portret van zichzelf en hun familie schilderen. De schilder Frans Hals kon dat heel goed. Dit portret is van de koopman Pieter van den Broecke. Jan Steen schildert vooral het leven van gewone mensen, zoals een familie op sinterklaasavond. Het is een gezellige boel. Vondel Veel mensen in de gouden eeuw kunnen niet lezen. Als je dan iets moet onthouden, was het gemakkelijk als het rijmt. De beroemdste dichter was Joost van den Vondel. Ze noemen hem de prins der dichters. Hieronder staat een stukje van een gedicht. Vondel schreef het toen zijn zoontje Constantijn doodging. Hij laat Constantijn heel blij boven de wereld zweven en tegen zijn moeder praten. Let op: schreit en weent betekent hetzelfde als huilt. Sinterklaas kapoentje Alleen rijke mensen dragen zo n kanten kraag. de portretschilder de schilderkunst de schutter Moeder, zeit hij, waarom schreit gij, Waarom weent gij op mijn lijk? Boven leef ik, boven zweef ik, Engeltje van t hemelrijk. Dit schilderij weegt 370 kilo. Het is 4,5 meter breed en bijna 4 meter hoog. Joost van den Vondel
5 4 Arm in een rijke tijd Les 4 Lees-les WS blz. 7 In deze les leer je dat niet iedereen rijk is in de gouden eeuw. We gaan kijken hoe het leven van arme mensen eruitziet. Meer mensen in de steden In Holland en Zeeland gaan steeds meer mensen in een stad wonen. Deze mensen komen uit andere delen van Nederland. Ze weten dat je in de stad gemakkelijk werk kunt krijgen. In de havens zijn bijvoorbeeld veel sjouwers nodig. Ook gaan veel mensen op de schepen werken als matroos. Maar in de winter zijn veel mensen werkloos. Er varen dan minder schepen. Dan is er ook minder werk. Gasthuizen en hofjes Zo komt het dat er in elke stad ook armen zijn. Deze mensen moeten bedelen om aan geld te komen. De kerk probeert voor de armen te zorgen door brood en kleren uit te delen. Ook rijke mensen doen aan armenzorg. Ze stichten gasthuizen. Dat zijn een soort hotels waar arme mensen een paar nachten mogen slapen. Daar krijgen ze ook wat eten. Ook arme reizigers mogen in een gasthuis overnachten. Voor oude mensen laten de rijken hofjes bouwen. Dat zijn piepkleine huisjes rond een pleintje. Dat pleintje heet een hofje. Op het plein staat een waterpomp. Daar haal je water. Als je daar woont, moet je je wel netjes gedragen. En veel bidden. Soms krijgen de bewoners ook wat geld voor kleren en eten. Weeshuizen In de gouden eeuw zijn er veel wezen. Dat zijn kinderen zonder vader en moeder. Door honger of ziekte zijn die ouders al jong doodgegaan. Arme wezen zonder familie moeten naar een weeshuis. Daar is het heel streng. Alle jongens dragen dezelfde kleren, en alle meisjes ook. Het eten is vaak hetzelfde: veel erwten, kool en vis. Een klein stukje vlees krijg je maar af en toe. Jongens worden als ze 11 jaar zijn naar een baas gestuurd om een vak te leren. De meisjes moeten leren breien of naaien. Wat de meisjes maken, wordt dan verkocht. Het geld gaat naar het weeshuis. De meisjes hopen later dienstbode te worden in een van de grote huizen langs de gracht. Rijke mensen delen brood uit aan de armen. de armenzorg bedelen het gasthuis het hofje het weeshuis Sjouwers halen de spullen uit het schip. Een weeshuis voor meisjes
6 Les 5 Kijk-les WS blz. 8-9 In deze les leer je wat er nog over is van de gouden eeuw. In veel musea hangen schilderijen. En er zijn boeken en toneelstukken. 5 Kijken naar de gouden eeuw Gebouwen In veel plaatsen in Holland en Zeeland staan gebouwen uit de gouden eeuw. Veel grachtenhuizen worden nu gebruikt als kantoor. Let eens op de mooie gevels. Soms hebben ze de vorm van een trap. En ook lijken ze wel op een klok. Van de pakhuizen zijn soms woonhuizen gemaakt, net als in een flat. De naam van het pakhuis staat nog op de gevel. Het paleis op de Dam in Amsterdam is ook gebouwd in de gouden eeuw. Toen was het het stadhuis, nu is het een paleis. Hofjes Veel hofjes worden nog steeds bewoond. Meestal zijn ze open en kun je door de poort naar binnen. Hier zie je het hofje van de Tuinstraat in Amsterdam. Door de poort kom je het hofje binnen. In dit park kun je heel goed skaten. Kinderen in hun tijd Dit meisje draagt een jurk met veel kant. Door die mooie jurk weten we dat het meisje uit een rijke familie komt. Ze is ongeveer 6 jaar. Het meisje op schoot bij haar moeder is ook 6 jaar. Maar er is een groot verschil. De familie van dit meisje is niet rijk. Haar kleren zijn lang niet zo mooi. In de gouden eeuw waren er ook arme mensen. Rijke mensen lieten vaak een portret van zichzelf of hun familie schilderen. Portretten van arme mensen zijn er niet zo veel. Dit is er wel één. Het schilderij is gemaakt door Gabriël Metsu. de gevel het stadhuis het standbeeld Wat een groot stadhuis was dat! Rembrandt en Vondel Veel straten en pleinen heten naar grote kunstenaars. Naar Frans Hals of Jan Steen. Een bekend plein in Amsterdam heet het Rembrandtplein. Hier staat een beeld van de beroemde schilder. Even verderop staat een standbeeld van de dichter Vondel in het Vondelpark. Is er in jouw woonplaats ook een Rembrandtlaan of Vondelstraat? Alleen als je beroemd bent, wordt er een standbeeld van je gemaakt
7 6 Wat heb je geleerd? Les 6 Toets-les Toetsboekje Computer Een rijke eeuw Nederlandse kooplieden verdienen in de gouden eeuw veel geld met handelen. Met schepen halen ze goederen uit de Oost. De kooplieden worden rijk. Hun geld geven ze uit aan mooie huizen, dure meubels, zilver, kleden en schilderijen. Schilders en dichters In deze eeuw zijn er ook veel beroemde schilders en dichters. Rembrandt van Rijn is de bekendste schilder, en Joost van den Vondel wordt de prins der dichters genoemd. De armen Naast de weelde en rijkdom is er ook veel armoede. In de steden is niet altijd werk voor iedereen. Er zijn veel wezen en bedelaars. De rijke mensen doen aan armenzorg: er komen weeshuizen en gasthuizen. Voor oude mensen worden hofjes gebouwd. de armenzorg Armenzorg betekent het zorgen voor arme mensen. de gevel Een gevel is de voorkant van een huis. Bij oude grachtenhuizen heeft de gevel soms de vorm van een trap of een klok. de goederen Goederen zijn spullen die de schepen meebrengen om te verkopen. De gevel. de gouden eeuw De gouden eeuw is de naam van de tijd tussen en. Het is een tijd met veel rijkdom en beroemde schilders. het grachtenhuis Een grachtenhuis is een mooi huis aan een gracht. Er woont een rijke koopman met zijn gezin. het hofje Een pleintje met kleine huisjes eromheen noem je een hofje. Er wonen oude mensen. Meestal hoeven die geen huur te betalen, omdat ze arm zijn. de Nachtwacht De Nachtwacht is het beroemdste schilderij van Nederland. Rembrandt van Rijn heeft het gemaakt. de Oost Met de Oost wordt Indië bedoeld. Dat is een land dat aan de oostkant van de wereld ligt. de schilderkunst De schilderkunst is de kunst waarbij met verf schilderijen worden gemaakt. het standbeeld Een standbeeld is een groot beeld van iemand die beroemd is. Wat is er nog over? Schilderijen van Nederlandse schilders hangen in veel landen in de musea. In de steden van Holland en Zeeland staan nog gebouwen uit de gouden eeuw
Tijd van regenten en vorsten: De gouden eeuw
Tijd van regenten en vorsten: De gouden eeuw Meester Rembrandt Zet een X, is het waar of niet waar? waar niet waar Rembrandt is een schilder van nu Op het plaatje staat het schilderij De nachtwacht Het
Nadere informatieDe Trek onderdeel de Gouden Eeuw
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Therise Stubbe 11 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/67244 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieR O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl
R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt
Nadere informatieMARIAN HOEFNAGEL. De nieuwe buurt. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren
MARIAN HOEFNAGEL De nieuwe buurt Uitgeverij Eenvoudig Communiceren 1 4 Een nieuw huis Dit is nu ons nieuwe huis. De auto stopt en Kika s vader wijst trots naar het huis rechts. Kika kijkt. Het is een rijtjeshuis
Nadere informatieNella s nieuwe kamer is heel mooi. Op het bed liggen zijden lakens en een wollen deken.
Amsterdam, 1686 1 Nella loopt op de Herengracht in Amsterdam. Ze heeft een grote koffer bij zich. Aan deze gracht staan de duurste woningen van de hele stad. Hier wonen de rijkste koopmannen. Daarom wordt
Nadere informatieMEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Nadere informatieVoorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8)
Voorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8) Werkblad 1 Oorlog en vrede Nederland was in de 17de eeuw vaak
Nadere informatieZeesteen. Janneke Holwarda. roman
Zeesteen Janneke Holwarda roman De wereld verzaakt; in het dorp van mijn ouders zijn de bladeren rood. Buson 1980 Ze is de jongste. En de vreemdste. Moeder had het zelf gezegd toen de tantes op bezoek
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatierijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor leerlingen (groep 7 en 8) 1/14
1/14 Werkblad 1 Oorlog en vrede Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Nederland was in de 17de eeuw vaak in oorlog met verschillende landen. De langste
Nadere informatieTornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.
Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het
Nadere informatieDe jongen weet dat hij niet in slaap moet vallen. Want dan zullen dieven zijn spullen stelen. Ook al is het nog zo weinig wat hij heeft.
In Kanton, China Op de hoek van twee nauwe straatjes zit een jongen. Het is een scheepsjongen, dat zie je aan zijn kleren. Hij heeft een halflange broek aan, een wijde bloes en blote voeten. Hij leunt
Nadere informatieGorcums Museum Grote Markt 17 4201EB Gorinchem 0183-632821 www.gorcumsmuseum.nl
Gorcums Museum Grote Markt 17 4201EB Gorinchem 0183-632821 www.gorcumsmuseum.nl speurtocht basisonderwijs gr.7/8 2014 tekst: MaritaVerlaan tekeningen:roel Mulder Loop naar de eerste verdieping van het
Nadere informatieGorcums Museum Grote Markt 17 4201EB Gorinchem 0183-632821 www.gorcumsmuseum.nl
Gorcums Museum Grote Markt 17 4201EB Gorinchem 0183-632821 www.gorcumsmuseum.nl Loop naar de eerste verdieping van het museum. Wat zie je daar? Het Gorcums Museum verzamelt alles over de stad Gorinchem.
Nadere informatie1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Nadere informatieHelp, mijn papa en mama gaan scheiden!
Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken
Nadere informatieInhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51
Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatieEn rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden.
Warm in Verona Romeo loopt een beetje rond. Dat doet hij bijna elke dag. Hij vindt het leuk om door het stadje te lopen. Door de kleine straatjes. Langs de rivier waar de meisjes de was doen. En over de
Nadere informatieLiefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw
Liefde ik heb je zo lief! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw 1 zaal 3 2 zaal 4 zaal 5 Liefde ik heb je zo lief! zaal 2 zaal 1 Ingang Uitgang begane grond Als je verliefd bent wil je er over
Nadere informatieRivka voelt tranen in haar ogen. Vader aait over haar wang. Hij zegt: Veel plezier, prinsesje. Vergeet je nooit wie je bent? Dan draait vader zich
1942-1943 1 Rivka! Het is tijd om te gaan!, roept vader. Rivka is blij. Ze gaat logeren. Ze weet niet bij wie. En ze weet ook niet hoe lang. Maar ze heeft er wel zin in. Vader heeft gezegd: Je gaat in
Nadere informatieKom op, Maarten, je moet naar school! Moeder geeft haar jongen een duwtje. Even later loopt Maarten door de straten van Mansfeld. Dat is de stad waar
6 Het is een jongen! Blij kijkt vader Hans Luther naar zijn zoon. De kleine jongen ligt tevreden bij zijn moeder in de armen. Het is 10 november. Buiten is het koud, maar binnen is het warm. Dat is goed
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieOp weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon
Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn
Nadere informatieHet meisje De volgende dag is de soldaat er niet. De negers zijn weer naar het front vertrokken, hoort ze de opgeluchte zuchten in het dorp. De sfeer verandert als blanke soldaten hen aflossen. De mensen
Nadere informatieInhoud. Het leven van Escher. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld op z n kop.
Inhoud. Blz. 1. Blz. 2. Blz. 3. Blz. 4. Blz. 5. Blz. 6. Blz. 7. Blz. 8. Blz. 9. Blz. 10. Blz. 11. Kaft Inhoud Het leven van Escher. Moeilijke jaren. Weiland wordt vogel. Kringloop metamorfose. De wereld
Nadere informatieMarloes. een handdoek. 2.1 Met Ron naar school. naam: Kijk en vul in: groep: 1 De rat van Ron is nog wild. tam. Wie - wat waar
2.1 Met Ron naar school naam: Kijk en vul in: Wie - wat waar Op de schouder van Ron zit zijn rat. De rat heet Marloes. In zijn hand draagt Ron haar jong. Het jong heet Snuf. Op de grond staat de kooi van
Nadere informatieHey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP. marian hoefnagel
REALITY REEKS Hey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP marian hoefnagel Een gekke naam Rudsel?? Jims mond valt open van verbazing. Is dat een naam? Hij kijkt met grote ogen naar de jongen die naast hem zit.
Nadere informatieTuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5
Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich
Nadere informatieVollenhove Wonen op een havezate
D S T R K C N T Opdracht 1 Nodig: foto van jezelf als klein kind, fotoblad opdracht 1 In Vollenhove staat de havezate Oldruitenborgh. De havezate is al heel oud. Bijna 250 jaar geleden, rond 1770, woonden
Nadere informatieWoordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1 een hark Een lange steel met een soort kam van ijzer eraan. de fontein Een bak waaruit water spuit. Het is voor de sier. Een wasbak in de badkamer wordt ook
Nadere informatieHet geheim van Cleopatra
Marian Hoefnagel Het geheim van Cleopatra VEERTIEN De tijd van je leven Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Voorwoord Dit verhaal speelt meer dan 2000 jaar geleden, in Egypte. De wereld zag er
Nadere informatieEerwraak. Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman. Blz 1.
Eerwraak Naam: Paul Rustenhoven Klas: 4GTL1 Inlever datum : Titel: Eerwraak Schrijver: Karin Hitlerman Blz 1. Vra!n. 1) Wat voor soort verhaal is je boek? Mijn boek is een eigentijdsverhaal/roman 2) Waar
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieAppeltje en Eitje Een postpakket uit Spanje
Appeltje en Eitje Een postpakket uit Spanje Voor kinderen van 3 tot 8 jaar Geschreven door Elisabeth Roodenburg Er zijn nog meer verhalen van Elisabeth Roodenburg Copyright: Elisabeth Roodenburg Vermaat
Nadere informatieLekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.
Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar
Nadere informatieVlucht AVI AVI. Ineke Kraijo Veerle Hildebrandt. Kraijo - Hildebrandt Vlucht De Vier Windstreken. De Vier Windstreken AVI
AVI E4* Alcoholisme, ruzie, bang zijn Midden in de nacht rinkelt de telefoon. Anna weet wat dat betekent. Ze moet vluchten, alweer. Ze rent de donkere nacht in. De volgende dag valt Anna in de klas in
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieIk heb een nieuw horloge, zegt papa. Kijk.
Prent 1 Sst, ik hoor iets! Prent 1. Sst, ik hoor iets! Said en Jamal zitten aan tafel te eten. Samen met papa en mama. Ik heb een nieuw horloge, zegt papa. Kijk. Papa laat het horloge zien. Het is een
Nadere informatieRia Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieLei en griffel: Kinderen schreven met een griffel op een lei. Soms leerden ze lezen met een ABC-boekje.
Onderwijs Schooltje Lhee in het Openluchtmuseum Het schoolgebouwtje dat in het Openluchtmuseum staat, is een dorpsschooltje uit Lhee (Drenthe). De inwoners van Lhee hadden die speciaal gebouwd in de 18e
Nadere informatieSint Maarten spel Klas 1
Sint Maarten spel Klas 1 Muziek instrumentaal Vier vrouwen staan bij de poort te wachten Vrouw 1 Vrouw 2 op om Vrouw 1 Het begint al donker te worden, ik begrijp niet waar ze blijven. Straks wordt de poort
Nadere informatieDe vorm van het verhaal
Over dit boek Het verhaal van Reinaart de vos is een van de oudste verhalen in het Nederlands. Het is geschreven in de 13 de eeuw door Willem. Wie die Willem precies was, weten we niet. Willem heeft het
Nadere informatieGedichtendossier HET LEVEN OP AARDE. Caily ten Voorde. Klas 4T3. Nederlands. Mevrouw Scholten. Gedichtendossier
Gedichtendossier HET LEVEN OP AARDE Caily ten Voorde Klas 4T3 Nederlands Mevrouw Scholten Gedichtendossier Inhoudsopgave 1. Welke gedichten heb ik gekozen? blz. 2 2. Welk gedicht ga ik uitwerken? blz.
Nadere informatieOver het toneelstuk Gijsbrecht van Amstel
Voorwoord Gijsbrecht van Amstel leefde rond 1300. Hij was de belangrijkste man van de stad Amsterdam in die tijd. Gijsbrecht was geliefd bij de bevolking van Amsterdam, maar hij had ook veel vijanden.
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieStichting Kinderpostzegels
Stichting Kinderpostzegels gemaakt door Eva Prince 10/10/15 voorwoord Ik doe mijn werkstuk over Kinderpostzegels. Want ik vind dat kinderpostzegels verkopen leuk is. Ik vind dat Stichting Kinderpostzegels
Nadere informatieSinterklaas. Lees het verhaal en beantwoord de vragen.
Sinterklaas Lees het verhaal en beantwoord de vragen. Sinterklaas is geboren aan het begin van de vierde eeuw. Hij is dus ongeveer 1700 jaar oud. Hij komt uit Myra, dat is een plaats in wat tegenwoordig
Nadere informatieTekening voorkant: Tara van Veen. Tekeningen binnenin: Alette Straathof. Leeftijd: 10 11 12 jaar AVI: E3 M4. Lettertype: Dyslexie
Tekening voorkant: Tara van Veen Tekeningen binnenin: Alette Straathof Leeftijd: 10 11 12 jaar AVI: E3 M4 Lettertype: Dyslexie Kleine Joe Arco Struik 2 www.gratiskinderboek.nl K L E I N E J O E A R C O
Nadere informatieOntdekkingsreis in het Katwijks Museum
Ontdekkingsreis in het Katwijks Museum NAAM:... SCHOOL:... Wat leuk dat je vandaag een ontdekkingsreis door het museum gaat maken! Je vindt in ons museum klederdrachten, modelbootjes, schelpen en heel
Nadere informatieRembrandt van Rijn. Hoofdstuk 1 : Rembrandt zijn eerste jaren.
Rembrandt van Rijn Hoofdstuk 1 : Rembrandt zijn eerste jaren. Rembrandt is op 15 juli 1606 in Leiden geboren. Rembrandt zijn vader was eigenaar van een molen. Die molen was niet bewoonbaar. Hun huis stond
Nadere informatieVoor Cootje. de vuurtoren
Voor Cootje de vuurtoren De Koos Meinderts vuurtoren Lemniscaat & Annette Fienieg Nederlandse rechten Lemniscaat b.v. Rotterdam 2007 isbn 978 90 5637 909 4 Tekst: Koos Meinderts, 2007 Illustraties: Annette
Nadere informatieNoah(een kerstverhaal)
Noah(een kerstverhaal) Josja loopt mopperend tussen de tafeltjes door. Hij heeft een hotelletje aan de rand van Bethlehem. Het is druk in zijn hotel en alles loopt in het honderd. Daarom is hij binnensmonds
Nadere informatieSPEURTOCHT ARCHITECTUUR & DESIGN
SPEURTOCHT ARCHITECTUUR & DESIGN Deze speurtocht is geschikt voor kinderen van 8 t/m 11 jaar. Dit jaar is door het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen uitgeroepen tot het jaar van Architectuur
Nadere informatieJezus geeft zijn leven voor de mensen
Eerste Communieproject 38 Jezus geeft zijn leven voor de mensen Niet iedereen gelooft in Jezus In les 5 hebben we gezien dat Jezus vertelt over de Vader. God houdt van de mensen. Hij vergeeft je zonden.
Nadere informatie1b nr. 1 Wie of wat?
OPDRACHTKAART www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U kunt ook veel oefeningen
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieVoor de ouders of verzorgers
Voor de ouders of verzorgers Dit boekje is bedoeld voor kinderen tussen drie en zes jaar. Acht kunstwerken uit de collectie oude kunst van het Centraal Museum zijn geselecteerd voor dit boekje. Deze werken
Nadere informatieDe gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.
De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen
Nadere informatieNiet eerlijk. Kyara Blaak
Kyara Blaak Niet eerlijk Kyara Blaak Kyara Blaak 248media uitgeverij, Steenwijk Grafische realisatie: MDS Grafische Vormgeving Illustraties binnenwerk: Kyara Blaak Alle rechten voorbehouden. Niets uit
Nadere informatieze terug in de la. Dan haalt ze de pannen van het fornuis en zet ze op de onderzetters. Thomas vouwt zijn handen en doet zijn ogen dicht.
1. Te laat thuis Wanneer gaan we eten, mam? Thomas loopt de keuken in en tilt de deksel van een pan. Mmm! Macaroni! Daar heb ik wel zin in. Mama pakt de deksel uit Thomas hand en doet hem weer op de pan.
Nadere informatieThijs gaat op reis. Een voorleesboekje
Thijs gaat op reis Een voorleesboekje Dit boekje is opgedragen aan de vrijwilligers die in hun eigen dorp een beetje extra liefde geven aan kinderen. Kinderen die zonder die liefde, aandacht en zorg geen
Nadere informatieHet is woensdagmiddag. Hij heeft alle tijd. Wat zal hij
DUBBEL Eerst merkt TimTom niets bijzonders. Hij zit gewoon op zijn plaats in de klas. Iedereen weet nu dat hij Daan heet. Juf noemt hem niet Daan. Ze zegt ook niet TimTom. Ze is aardig tegen hem. Dat wel.
Nadere informatieVerhalen uit het. Midden-Oosten. naverteld door Sandra van der Stege
Verhalen uit het Midden-Oosten naverteld door Sandra van der Stege Moeilijke woorden staan schuin. Ze worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 63. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Inhoud
Nadere informatieHet feest van Koning Beer
Het feest van Koning Beer Louis Moe bron. G.B. van Goor Zonen Den Haag 1930 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/moe_001fees01_01/colofon.php 2010 dbnl 2 [Het feest van koning Beer] De winter
Nadere informatieNASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van:
NASCHOOLSE DAGBEHANDELING Figaro Welkom! Binnenkort kom je kennismaken op Figaro. In dit boekje leggen we je alvast wat dingen uit. Het boekje is gemaakt voor kinderen die hier voor de eerste keer komen,
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieOp bezoek. bij Sam op de Intensive Care
Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk
Nadere informatieLes 3. Familie, vrienden en buurtgenoten
www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieReizen is voor mij het hoogste goed.
Kunstenares Gerti Bierenbroodspot: Reizen is voor mij het hoogste goed. 72 the art of living Gerti Bierenbroodspot schildert met woorden en penselen. Ze schrijft gedichten, creëert fascinerende doeken
Nadere informatieBoekje over de kerk. voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep
Boekje over de kerk voor kinderen van ca. 4 10 jaar gemaakt door de jongste catechisatiegroep Over dit boekje Wij hebben op catechisatie wat geleerd over de kerk. Daar willen we je wat over vertellen.
Nadere informatiePrent 1 : Klaslokaal. De kinderen zingen rond de kerstboom.
Een verrassing voor Tim 1 2 Prent 1 : Klaslokaal De kinderen zingen rond de kerstboom. Eén stem klinkt er als een zilveren klokje boven uit. Waarom huil je? vraagt Lize aan de juf. Ik huil niet, lacht
Nadere informatieJohanna Kruit. Gedichten, geïnspireerd door bomen. Geheimen
1 Gedichten, geïnspireerd door bomen Geheimen In het donker huizen bomen die overdag gewoner zijn. Wij slaan de bochten van een pad mee om en gaan, ontkomen aan het licht af op geheimen.kleine geluiden
Nadere informatieJezus maakt mensen gelukkig
Eerste Communieproject 33 Jezus maakt mensen gelukkig Jezus doet wonderen In les 5 hebben we geleerd dat God onze Vader is. Wij zijn allemaal zijn kinderen. Alle mensen zijn broertjes en zusjes van elkaar!
Nadere informatieGouden Tijden, Zwarte Bladzijden
Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden Boekenweek Quiz 16 t/m 24 maart 2013 In het kader van de Boekenweek hebben wij deze quiz voor u samengesteld. Leer meer over de Gouden Eeuw van Alkmaar aan de hand van
Nadere informatieWeekprogramma: 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen
Dit ben ik! Weekprogramma: Week 1; 0 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken. 1 jaar Zichzelf in de spiegel bekijken en gezichtsuitdrukkingen nadoen 2 jaar Aanwijzen en benoemen delen van het gezicht. 3 jaar
Nadere informatieDat kreeg ik van mijn opa. Ik werd toen negen jaar. Hij gaf het op mijn verjaardag. Ik lees in een sprookjesboek.
Naam: 1 Zoek de eerste zin. at kreeg ik van mijn opa. Ik werd toen negen jaar. Hij gaf het op mijn verjaardag. Ik lees in een sprookjesboek. 2 Zoek de eerste zin. E Nou, mijn broertje kan er wat van. En
Nadere informatiewerkbladen thema 6 feestdagen en vrije tijd
werkbladen thema 6 feestdagen en vrije tijd 6.0 vragen bij de film alleen Kijk naar de film. Geef antwoord op de vragen. eerste ronde filmkijken Badria wordt vandaag 5 jaar. Jan koopt een boek voor Badria.
Nadere informatieHerman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn.
Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. De ondeugendste aap Snoei pakt de hoed van Herman af. Snoei
Nadere informatieWerkverslag van 21 t/m 28 Maart 2015
Werkverslag van 21 t/m 28 Maart 2015 We zijn 1 week in Gambia geweest, wat natuurlijk vrij kort is. Maar helaas het is niet anders, we waren al lang blij dat we er weer waren en iedereen weer zagen. Natuurlijk
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 7)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieHoe gaat het in groep 1/2 b
Hoe gaat het in groep 1/2 b Binnenkomst: - Als je op school komt hang je je jas op je eigen haakje onder je tent. Je tas zet je op de plank. - In de klas geef je de juf een hand en je pakt een spelletje
Nadere informatieReality Reeks - Verwerkingsopdrachten. Hey Russel! Een bijzondere vriendschap
Reality Reeks - Verwerkingsopdrachten Hey Russel! Een bijzondere vriendschap Lees blz. 5 tot en met 8. Jim vindt Rudsel een rare naam. Jim zegt dit ook tegen Rudsel. Vind jij het ook een rare naam? Is
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieVertel de kinderen, of praat met hen over het verschil tussen film, tv kijken of naar het theater gaan.
LESBRIEF Binnenkort gaan jullie met jullie groep naar de voorstelling Biggels en Tuiten Hieronder een aantal tips over hoe je de groep goed kan voorbereiden op de voorstelling. VOOR DE VOORSTELLING Vertel
Nadere informatieAan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk
Aan het werk! Kijkwijzer voor het VMBO bij de tentoonstelling Mens en Werk Aan het werk! Als je straks klaar bent met school ga je waarschijnlijk werken. Misschien wil je wel automonteur of metaalbewerker
Nadere informatieMaar hij ziet niemand. Ik zal het wel gedroomd hebben, denkt hij dan. Hij gaat weer liggen en slaapt verder.
Over dit boek Karel en Elegast is een oud verhaal. Het gaat over trouw aan de koning en over verraad. Het is één van de eerste verhalen die in de Nederlandse taal zijn opgeschreven. De Karel in dit verhaal
Nadere informatieDe woonkamer. Er staan veel dozen in de woonkamer, er staat een bank en een kast die half in elkaar gezet is.
SAMENWONEN 1. EXT. ROND HET HUIS - DAG Rond het huis. Judith en Peter zijn aan het verhuizen, er staat een verhuiswagen voor het huis. Judith en Peter lopen vaak heen en weer met dozen. Ze lachen naar
Nadere informatieREGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.
61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis
Nadere informatieOp bezoek in Het Beroepenhuis
Op bezoek in Het Beroepenhuis Naam:... 1) Het Beroepenhuis Lees de folder van Het Beroepenhuis. Geef een antwoord op de vragen. Op bezoek met de klas In Het Beroepenhuis leer je ongeveer 50 beroepen kennen.
Nadere informatieBijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest
Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!
Nadere informatie.22. Hoe ziet een centrum eruit?
Hoe ziet een centrum eruit? Hoofdstuk 2 les 1 Wat ga je leren? In deze les leer je hoe een centrum eruitziet. Je leert ook hoe het komt dat sommige steden of plekken een centrum zijn geworden. Begrippen
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Hé Joyce, ga je mee? Emma rent achter Joyce aan als ze van het schoolplein lopen. Joyce, wij gaan vanmiddag op bezoek bij mijn oom,
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Werkblad 1 Ω Steden Ω Les 1: De middeleeuwse steden Naam:
Werkblad Ω Steden Ω Les : De middeleeuwse steden De middeleeuwse steden Aan het eind van de middeleeuwen is de adel de baas. De adel is rijk en heeft alle grond. De kasteelheer woont met zijn vrouw, kinderen
Nadere informatieMijn Mokum is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het Amsterdam Museum.
2 INTRODUCTIE is een project voor NT2 cursisten. Het is gemaakt door het. In het wordt de geschiedenis verteld aan de hand van schilderijen en voorwerpen. Je gaat met de groep naar het museum. In dit werkboekje
Nadere informatiewww.dobbemuziek.nl Sint ruimt op
Sint ruimt op Een Sinterklaasmusical voor de middenbouw ( vanaf een jaar of 8) Duur: ongeveer een half uur met 5 liedjes. 18 uitgeschreven rollen waarvan het aantal eenvoudig te variëren is. Sinterklaas
Nadere informatie