Wethouder van Financiën en Stadsbeheer

Transcriptie

1 Wethouder van Financiën en Stadsbeheer Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van de Commissie Leefomgeving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk DSB/ RIS Doorkiesnummer adres Onderwerp overname van twee stadsboerderijen, vier tuinen en een heempark Aantal bijlagen 3 (ter inzage voor raadsleden) Datum 30 mei 2012 Geachte voorzitter, Inleiding Eind vorig jaar heeft de gemeenteraad ingestemd met de invulling van de bezuiniging op de progamma s Milieu en Leefomgeving (RIS181466). Dit hield onder andere in het stopzetten van het beheer en onderhoud van twee stadsboerderijen, vier school-/buurttuinen en een heemtuin. Besloten is dat deze locaties per 1 juli 2012 niet meer door de gemeente worden beheerd en onderhouden. Afgesproken is dat wij ons zouden inspannen om voor deze datum op de locaties nieuwe exploitanten te vinden, volgens daartoe opgestelde criteria (RIS ). Hierbij berichten wij u over het resultaat van deze zoektocht. Het proces tot nu toe Via diverse oproepen zijn partijen in de stad uitgedaagd om de exploitatie op zich te nemen. Tot vijftien januari dit jaar konden zij zich melden. In totaal hebben 89 potentiële kandidaten zich gemeld. Deze partijen zijn van nadere informatie voorzien en aan hen is aangegeven wat van hen verwacht werd. Met 55 van hen heeft vervolgens een gesprek plaats gevonden waarbij vragen zijn beantwoord en een nadere toelichting is gegeven. Aan deze groepen is specifieke informatie verstrekt over de locaties (zoals tekeningen, onderhoudsplannen, etc.). In totaal 40 gegadigden zijn aan de slag gegaan met het schrijven van een ondernemingsplan. Tot vijf mei jongstleden konden zij dit plan indienen. Uiteindelijk zijn 18 ondernemingsplannen binnen gekomen. Bij zeven daarvan is wegens het ontbreken of onvolledig zijn van informatie om nadere gegevens gevraagd. Hierbij heeft een ondernemer aangegeven zich alsnog uit het proces terug te trekken, waarmee 17 ondernemingsplannen resteren. Hiervan zijn uiteindelijk 10 plannen levensvatbaar gebleken. In bijlage 1 is een overzicht gegeven van de zeventien binnen gekomen ondernemingsplannen. Met twee bewonersorganisaties, te weten KOM Loosduinen en wijkberaad Houtwijk, is vroegtijdig overleg geweest over het proces en hun rol daarin. Zij zijn gedurende het proces door diverse Inlichtingen bij Ger Kwakkel Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 DSB/ ondernemers benaderd en ze hebben bij het opstellen van enkele plannen meegedacht. Begin mei zijn zij op de hoogte gesteld van de ingediende plannen. De ondernemingsplannen Locaties De 17 ondernemingsplannen betreffen de volgende locaties: 7 voor Hoeve Bijdorp 1 voor Hoeve Bijdorp én de Madesteintuin 1 voor de Madesteintuin 3 voor Hoeve Bijdorp, de Heemtuin én de Madesteintuin 1 voor de Nijkamphoeve én de Nijkamptuin 3 voor tuin Clingendael 1 voor de tuin Markense Plein Voor alle locaties is dus minimaal 1 ondernemingsplan binnen gekomen. De populairste locatie is de stadsboerderij Hoeve Bijdorp die in elf plannen voorkomt. De reden daarvoor lijkt met name te liggen in de aantrekkelijke bereikbaarheid vanuit omliggende gebieden. Indieners Gedurende het proces zijn, zonder uitzondering, de diverse gegadigden enthousiast aan de slag gegaan. Niet altijd is het gelukt om uiteindelijk een ondernemingsplan op te stellen, maar onderweg hebben diverse partijen elkaar gevonden en zijn zij er samen in geslaagd het plan op te stellen. Dat is gebeurd via de gemeentelijke LinkedIn maar vaak ook hebben partijen elkaar zelf actief opgezocht. Wat opvalt is dat veel partijen in de stad op een of andere manier met de plannen meedoen. Om daarvan een aantal te noemen: scholen zoals het Wellant College en ROC Mondriaan, diverse basisscholen, scouting-organisaties, kinderopvang-organisaties, culturele instellingen als Koorenhuis en Museon, Gezonde Gronden, het Haags Milieu Centrum, het HAGA-ziekenhuis, MKB-bedrijven, etc. De indieners kunnen worden opgedeeld in enerzijds bestaande organisaties die de exploitatie willen gaan oppakken vanuit hun eigen kerndoelen, zoals het Zuid-Hollands Landschap en Vogelasiel de Wulp. Anderzijds hebben zich nieuwe verbanden gevormd die vanuit het belang van het behoud van de locaties (bijvoorbeeld bewonersgroepen) of een ander belang opereren. Aard van de plannen De meeste plannen laten op hoofdlijnen de functionaliteiten van de locaties intact. Wel worden er in de plannen op de betreffende locaties diverse zaken gewijzigd. Dit betreft bijvoorbeeld aantallen dieren en openingstijden. Ook worden functies toegevoegd, zoals horeca, een woonfunctie, zorg, opvang huisdieren, speelgelegenheden, etc. In sommige gevallen wordt de functionaliteit fors veranderd, zoals het onderbrengen van een vogelasiel in een van de stadsboerderijen en het recyclen van kerstbomen op een van de tuinlocaties. In bijlage 2 is informatie weergegeven over de ondernemingsplannen, inclusief de (maatschappelijke) functies. Toetsing van de plannen Zoals afgesproken (RIS ), zijn de plannen getoetst op de relevante criteria. Gekeken is naar het groene karakter van de plannen. In algemene zin valt op dat in de plannen niet of nauwelijks het groene karakter van de locaties wordt aangetast. Met de stadsecoloog is hierover contact geweest. Bij de plannen is ook gekeken naar de maatschappelijke rol, wordt bijvoorbeeld veel gewerkt met vrijwilligers, blijft het open voor het publiek, etc.

3 DSB/ Ook zijn de plannen bekeken door de Landelijke Dierenbescherming (uit oogpunt van dierenwelzijn) en Stichting Veldwerk Nederland (educatieve aspecten). De plannen zijn door een extern bureau getoetst op levensvatbaarheid (financiële betrouwbaarheid, draagkracht en continuïteit). Op de schaal van 1 (laagste cijfer) tot 10 (hoogste cijfer) zijn de plannen ingedeeld. In bijlage 3 is een overzicht gegeven van de toetsingsresultaten op de diverse criteria. Onderstaand wordt hierop per locatie ingegaan. Voorstel per locatie Markenseplein Op de tuin Markenseplein wordt momenteel getuinierd door 40 leerlingen (schooltuinieren) en 25 groepen burgers (buurttuinieren). Het betreft een relatief kleine tuin zonder opstallen. Voor de tuin Markenseplein is 1 ondernemersplan ingediend, door de Stichting Gezonde Gronden i.s.m. het Haags Milieu Centrum. Het plan is een permacultuur productietuin aan te leggen voor de verbouw en verkoop van groente en fruit. Ook zullen er cursussen worden gegeven over permacultuur en tuinieren. Dit plan scoort gemiddeld net voldoende op de financiële paragraaf. De volledigheid van de gegevens baart hierbij de meeste zorg. De educatieve aspecten moeten nog verder worden uitgewerkt. De locatie zal groen blijven en opengesteld worden voor het publiek. Dit opzet van de tuin past prima in (H)eerlijk Haags, een initiatiefvoorstel voor een voedselstrategie (RIS ) en het pre-advies van het college daarover (RIS ). Er wordt gewerkt met een relatief lage omzet -een tuin zonder opstal is van een andere orde-grootte dan een stadsboerderij- en het risico is daarmee acceptabel. Besloten is om met de Stichting Gezonde Gronden het proces van overdracht op te starten. Clingendael De tuin Clingendael wordt gebruikt door 50 scholieren en 44 groepen burgers. Het betreft een middelgrote tuin met een opstal (berging). De grond is eigendom van de gemeente Den Haag en ligt op Wassenaars grondgebied. Het heeft de bestemming volkstuinen en bevat restricties voor bijvoorbeeld bouwen. Voor de tuin Clingendael zijn 3 plannen ingediend, twee door buurt-initiatieven en één door een zelfstandig ondernemer. De zelfstandig ondernemer gaat de functionaliteit veranderen door kerstbomen op de locatie te verkopen, recyclen en onderhouden. Bij De geheime tuin van Clingendael is sprake van buurttuineren met aanvullende functies (kindertuin, hof, horeca) waarvoor waarschijnlijk het bestemmingsplan aangepast moet worden. Hiervoor moeten dan nog procedures worden opgestart. De Tuinvereniging Clingendael zet de huidige situatie voort (buurttuinieren en schooltuinieren) met aandacht voor educatie. Tevens willen zij diverse activiteiten organiseren op het vlak van voeding, milieu en duurzaamheid. Het recyclen van kerstbomen is vanuit het oogpunt van duurzaamheid een goed initiatief en voorkomt dat kerstbomen als afval moeten worden ingezameld. Op diverse criteria in het onderhavige proces scoort het plan echter relatief laag (educatie, maatschappelijke functie). Ook in het levensvatbaarheids-onderzoek krijgt dit plan een laag cijfer (3.5). In het levensvatbaarheids-onderzoek scoort De geheime tuin van Clingendael een onvoldoende (cijfer 3.5). Bij met name de onderbouwing van de cijfers bestaat de nodige twijfels. De locatie blijft wel groen en toegankelijk.

4 DSB/ In het levensvatbaarheids-onderzoek scoort het plan van de Tuinvereniging Clingendael een ruime voldoende (cijfer 7.6). Er wordt aandacht besteed aan educatie en het groene karakter blijft behouden. Aandachtspunt is de samenwerking met andere organisaties. Daarmee komt dit plan als beste uit de bus en is de kans op succes het grootst. Besloten is om met het buurt-initiatief Tuinvereniging Clingendael het proces van overdracht op te starten. Nijkamphoeve en Nijkamptuin Op de CO 2 -neutrale stadsboerderij Nijkamphoeve worden jaarlijks ongeveer bezoeken afgelegd, 45 lessen voor schoolklassen gehouden en vinden 12 activiteiten per jaar plaats. Er is een oplaadpunt voor elektrische fietsen, er wordt gewerkt met HALT-jongeren, er zijn diverse leer- en stage plekken, er is een actieve Gulden Klinker groep, worden WeCycle-produkten ingezameld en er worden natuurprodukten verkocht. Er zijn ongeveer 50 dieren aanwezig (de meeste daarvan klein, zoals kippen en cavia s). Op de Nijkamptuin tuinieren ongeveer 70 groepen. Voor de combinatie stadsboerderij en tuin is 1 ondernemingsplan ingediend. De Stichting Vrienden van de Nijkamphoeve, een buurt-initiatief van vrijwilligers van de huidige stadsboerderij, wil de stadsboerderij voortzetten met het huidige dierenbestand en wil ook het tuinieren voortzetten. Daarbij wil ze onder andere een kleinschalige horeca-functie aanbrengen. Het ondernemingsplan scoort een voldoende (cijfer 6-7) op alle financiële aspecten. Aandachtspunt is het ontbreken van ervaring met het runnen van een bedrijf. Er is te weinig informatie over de educatieve aspecten voorhanden om die goed te kunnen beoordelen, wel zijn intentieverklaringen met scholen aanwezig. Er wordt veel gebruik gemaakt van (de huidige) vrijwilligers. Uit de toets op dierenwelzijn komt als aandachtspunt naar voren de borging van deskundigheid op het gebied van dierenwelzijn. Vermeldenswaard is verder dat ze voor het groenbeheer en -onderhoud Omnigroen willen inzetten. Met inachtneming van de aandachtspunten, wordt het risico van dit plan acceptabel geacht. Vooral het brede draagvlak voor dit initiatief en de grote groep vrijwilligers geven daarbij de doorslag. Aan de hand van het bedrijfsplan is er nog wel enige zorg of het ook op de langere termijn een plan is dat tot een succes zal leiden. Gezien de ouderdom van de panden zal daar relatief veel in geïnvesteerd moeten worden.voor het plan pleit dat het in de buurt op een breed draagvlak kan rekenen. Besloten is om met het buurt-initiatief Stichting Vrienden van de Nijkamphoeve het proces van overdracht op te starten. Madestein (stadsboerderij, tuin, heempark) Op de CO 2 -neutrale stadsboerderij Hoeve Bijdorp worden jaarlijks ongeveer bezoeken afgelegd, worden jaarlijks 29 lessen voor schoolklassen gehouden en vinden 12 activiteiten per jaar plaats. Er wordt gewerkt met HALT-jongeren, er zijn diverse leer- en stage plekken, er is een imker actief, worden WeCycle-produkten ingezameld en er worden natuurprodukten verkocht. Er zijn ongeveer 50 dieren aanwezig (de meeste daarvan klein, zoals kippen en cavia s). Op de tuin Madestein wordt door 43 groepen getuinierd. Tevens is een heemtuin aanwezig met Zuid- Hollandse landschappen. Voor de locaties in Madestein zijn in totaal 12 plannen ingediend: 7 voor Hoeve Bijdorp 1 voor de Madesteintuin 1 voor Hoeve Bijdorp én de Madesteintuin 3 voor Hoeve Bijdorp, de Madesteintuin én de heemtuin Voor de heemtuin afzonderlijk is geen plan ingediend.

5 DSB/ De indieners zijn zelfstandig ondernemers, zorg-instellingen, een buurt-initiatief en diverse stichtingen. De plannen voor de stadsboerderij behelzen het behouden van de kinderboerderij, een kinderboerderij met de functie zorgboerderij en anders (vogelasiel, Blote Voetenpad). Hieronder staan deze beschreven, de nummers komen overeen met de nummering in de bijlagen. - Stadsboerderij Hoeve Bijdorp In de plannen van De Boerenstal (1) wordt de kinderboerderij voortgezet, wordt een pannenkoekenboerderij gerealiseerd en een kleinschalige speeltuin aangelegd. Het Vogelasiel (2) wil haar vogels in Hoeve Bijdorp onderbrengen. In de plannen van de Kinder- en zorgboerderij Hoeve Bijdorp (3) vindt dagbesteding plaats voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking, met tevens de functie als kinderboerderij. Ook komt er ruimte voor vakantie-opvang voor huisdieren. In de plannen van Hoeve Bijdorp 2015 (4) wordt een Blote Voetenpad gerealiseerd en komen er van natuurlijke materialen gebouwde speeltoestellen. Tevens wordt een kleinschalige horeca-functie aangebracht. Boerderij Jij & Ik (5) behelst een zorgboerderij in combinatie met een stadsboerderij. Er komt in de plannen een theeschenkerij, ruimteverhuur en paardencoaching. Kinderspeel & Pannenkoekenboerderij Hoeve Bijdorp (6) combineert de kinderboerderij met pony s en een speelboerderij. Tevens komt er een pannenkoekenrestaurant. Rudolf Steiner Zorg (7) wil dagbesteding voor o.a. volwassenen met een verstandelijke handicap, gecombineerd met een kinderboerderij en aangevuld met kleinschalige horeca. - Madesteintuin (16) In de plannen van de Activiteitentuin Natuurlijk & anders wordt in de tuin gewerkt met mensen met een verstandelijke beperking. Daarbij is ruimte voor een belevingstuin, een blote voetenpad en diensten zoals teambuilding verjaardagsfeestjes voor mensen met een verstandelijke beperking. - Stadsboerderij Hoeve Bijdorp en de Madesteintuin Zorgboerderij en zorgstal Bijdorp (8 ) wil dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking, in combinatie met een stadsboerderij en een pensionstal voor paarden (op de locatie van de huidige tuin). Tevens is het plan een woonfunctie voor de beheerder aan te brengen. - Stadsboerderij Hoeve Bijdorp, Madestein tuin en Heemtuin Parnassia (9) wil een zorgboerderij realiseren met dagbesteding voor GGZ-patiënten, in combinatie met een stadsboerderij en stadslandbouw. Het tuinieren vindt plaats middels een samenwerkingsverband van boeren en consumenten. Van de heemtuin blijft de functie behouden. Een optie is dat de beheerder op de locatie gaat wonen. Het Zuid-Hollands Landschap (10) wil beginnen met een schaapskudde en zoeken naar een exploitant voor de huidige boerderij. De heemtuin wordt ongewijzigd voortgezet. Tevens is in het plan voorzien in een winkel- en horeca-functie. De stichting Hoek Madestein (11) wil de huidige stadsboerderij voortzetten en daar tevens een knaagdierenopvang realiseren. De heemtuin wordt ongewijzigd voortgezet en er wordt met buurttuinieren gewerkt als mede de productie van groenten, fruit en kruiden. Van bovenstaande twaalf plannen scoren er zeven op meerdere financiële aspecten een onvoldoende, waarbij ze gemiddeld een 5.5 of lager scoren. Bij deze ondernemingsplannen bestaan grote twijfels over bijvoorbeeld de continuïteit, de financiële draagkracht en het verdienmodel. Het risico is groot dat deze ondernemingen het op termijn niet zullen redden. Onderstaand worden de overige ondernemingsplannen besproken, gerangschikt naar oplopende financiële score:

6 DSB/ Bij Kinderspeel & Pannenkoekenboerderij Hoeve Bijdorp (6), score 6.2, bestaat enige twijfel bij het verdienmodel en de ervaring in het runnen van een bedrijf. Educatief scoort dit plan goed en het groene karakter blijft behouden. Bij De Boerenstal (1), score 6.5, bestaat enige twijfel over het verdienmodel. Er is te weinig informatie voorhanden om het onderdeel educatie goed te kunnen beoordelen. Er is ruimte voor diverse maatschappelijke functies en het groen blijft behouden met inzet van Omnigroen. De stichting Hoek Madestein (11), score 7.2, scoort op het financiële vlak op alle punten voldoende. Educatief is dit een goed plan, er wordt veel gebruik gemaakt van vrijwilligers en met inzet van Omnigroen wordt het groene karakter behouden. Er zijn kanttekeningen m.b.t. het dierenwelzijn, zoals de vakbekwaamheid personeel in relatie tot dierenwelzijn, het ontbreken van een dierenwelzijnsbeleid. Het plan van het Zuid-Hollands Landschap (10), score 7.8, doet het financieel goed. Educatief is het een sterk plan en het groene karakter blijft behouden. Er wordt gewerkt met (eigen) vrijwilligers. Er zijn kanttekeningen m.b.t. het dierenwelzijn zoals de vakbekwaamheid personeel in relatie tot dierenwelzijn, het ontbreken van een dierenwelzijnsbeleid.. Het plan van Parnassia (9), score 7.8, scoort financieel goed. Educatief is het een sterk plan, maatschappelijk gezien wordt gewerkt met stage-plaatsen en met mensen met een beperking en zijn de openingstijden ruim. Het groen blijft behouden, wel zijn ook hier kanttekeningen te plaatsen bij het dierenwelzijn (o.a. ontbreken welzijnsbeleid). De drie ondernemingsplannen die financieel het beste scoren, omvatten zowel de stadsboerderij, de tuin als het heempark. Het plan van Parnassia scoort uiteindelijk het hoogst (zie bijlage 3), op de voet gevolgd door de stichting Hoek Madestein en het Zuid-Hollands Landschap. In het plan van Parnassia wordt de samenwerking gezocht met zowel het Zuid-Hollands Landschap (voor het beheer van de heemtuin) als de Stichting Hoek Madestein (zowel m.b.t. de bedrijfsopzet als de dagelijkse gang van zaken). Het plan bevat een tiental schriftelijke steunbetuigingen, van zowel scholen als instellingen. Als positief valt verder op dat er veel aandacht is voor maatschappelijke functies. Met name de professionele organisatie, ervaring en de financiële draagkracht vallen in positieve zin op. Kortom, Parnassia wordt goed in staat geacht deze locaties blijvend te exploiteren. Besloten is om met Parnassia het proces van overdracht op te starten. Overdracht Er zal snel contact met de betrokkenen worden gezocht. Het streven is om per 1 juli 2012, of zo snel mogelijk daarna, de overdracht te laten plaats vinden. De onderliggende toetsingsgegevens met betrekking tot de financiën, dierenwelzijn en educatie zullen daarbij als advies worden meegegeven. Op korte termijn zullen afspraken worden gemaakt hoe om te gaan met de huidige tuinierders. Wellicht dat die gedurende het lopende tuinseizoen nog op de locaties kunnen blijven. Voor de dieren op de stadsboerderijen geldt dat ze conform de afspraken m.b.t. dierenwelzijn (Boeren met Beleid) met contract verkocht worden aan de nieuwe eigenaar. Als niet alle dieren worden overgenomen, dan zullen zij op een andere stadsboerderij een plek kunnen vinden of aan een nieuwe eigenaar worden verkocht. Met de afzonderlijke rechtspersonen zal de overdracht worden geregeld. In beginsel zal er sprake zijn van een erfpacht-constructie, voor een symbolisch bedrag en voor minimaal de duur van 5 jaar (de reikwijdte van het ondernemingsplan). Alhoewel de gemeente geen financiële rol meer op deze locaties zal spelen, zal er wel sprake kunnen zijn van samenwerking op het vlak van bijvoorbeeld educatie en het organiseren van activiteiten. Dit zal ook in de gesprekken ter sprake komen.

7 DSB/ Tot slot Met de overdracht zal voor de betrokkenen een drukke tijd aanbreken. Het daadwerkelijk realiseren van de plannen zal een forse klus zijn. Gezien het enthousiasme van de betrokkenen spreken wij de verwachting uit dat dit gaat lukken en wij wensen ze van harte succes toe bij de exploitatie. Als u daar behoefte aan heeft, dan zijn wij graag bereid in uw commissie vragen te beantwoorden. De geheime bijlagen liggen voor u ter inzage in de leeskamer van Griffie, mapnr. 20. Met vriendelijke groet, Sander Dekker Wethouder Financiën en Stadsbeheer Rabin Baldewsingh Wethouder Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie