Omdat infectieziekten zich niet aan domeinen houden! is het essentieel om samen te werken!

Transcriptie

1 Hoe houden we de samenwerkingsketen sterk, neemt ieder zijn eigen verantwoordelijkheid en leveren we samen de best werkende zorg ter preventie en bestrijding van infectieziekten Verslag van de uitwisselingen 22 september 2014 Op maandagmiddag gingen 32 deelnemers een uitdaging aan. De uitdaging om in een open ontmoeting die issues en vraagstukken naar voren te brengen die zij essentieel achten voor het sterk houden van de samenwerkingsketen, het nemen van verantwoordelijkheid en het leveren van de best werkende zorg waarmee infectieziekten voorkomen of bestreden kunnen worden. Esther de Kleuver, directeur gezond en veilig werken SZW, heette iedereen welkom en opende de middag. Zij verwoordde dat SZW met deze middag een platform wilde bieden aan de genodigden om elkaar te ontmoeten, issues en ideeën uit te wisselen, kansen te benutten en om samen te werken. Omdat infectieziekten zich niet aan domeinen houden is het essentieel om samen te werken De diversiteit binnen de groep genodigden was groot. Er waren praktijkmensen en beleidsmensen; artsen infectieziekten, dierenarts, arbeidshygiënisten, veiligheidskundigen en bedrijfsartsen; mensen van arbodiensten, van ministeries, gezondheidsraad, RIVM en NVWA; mensen van het ministerie van VWS, SZW en EZ. Zij brachten hun werkervaringen, -oplossingen en kansen mee en namen op persoonlijke titel aan de middag deel. 1 van 8

2 Dit grensoverschrijdend elkaar ontmoeten, bevragen, horen en uitdagen via de Open Space techniek bracht een veelvoud aan uitwisselingen op gang. Het lukte om binnen een kwartier de aanvankelijk lege agenda invulling te geven met persoonlijke issues uit het werkveld. Daaruit bleek de grote betrokkenheid en ook het groot aantal issues dat leeft en waarbij samenwerking onontbeerlijk is om tot een beter resultaat te kunnen komen. Een aantal issues werd door meerdere deelnemers tegelijk beschreven. Open Space geeft daarbij de verantwoordelijkheid voor de agenda volledig aan de deelnemers; het is nu of nooit en het kan niet zo zijn dat aan het eind van de middag essentiële punten op de agenda gemist zijn. 2 van 8

3 25 Issues werden op de agenda geplaatst 1. Enkele daarvan werden door de deelnemers na overleg aan elkaar gekoppeld. Vrijwel elk issue raakte wel op de een of andere manier aan de praktijk van elke deelnemer. Het bleek dan ook een uitdaging op zich om te bepalen welke issues deze middag de persoonlijke energie, aandacht en ervaring toebedeeld kregen. Waar ga je vanuit je eigen betrokkenheid, mogelijke invloed, passie en verantwoordelijkheid waarde toevoegen of aan ontlenen was bij de keuze de leidende vraag. Nadat iedereen zich ingeschreven had voor één of meerdere ontmoetingen, kwamen de uitwisselingen goed op gang. Er bleek veel overeenstemming te zijn in de zorgen rondom enkele thema s ongeacht de achtergrond van de meewerkende collega in de groep. 1 Bijlage 1 bevat de opsomming van de agendapunten zoals door de deelnemers verwoord 3 van 8

4 De meeste vragen die de aanwezigen bezig hielden, betroffen vooral de praktijk. Ze gaan over kennisdeling, leren van elkaars ervaring en eerdere oplossingen, over taakverdeling, over de verschillen in kaders waarin het werk te doen is en ook over hoe de daadwerkelijke spelers in het veld (de werkgevers en werknemers) actief gemaakt kunnen worden. De uitwisseling verliep rustig maar wel dynamisch. Rondom de variëteit aan issues ontstonden net zo gevarieerde groepen deskundigen die aan de ontmoeting en uitwisseling waarde toevoegden en ontleenden. 4 van 8

5 In de geanimeerde uitwisselingen werden inzichten en ervaringen gedeeld. Regelmatig kwamen worstelingen uit de praktijk aan de orde tussen het wel willen enerzijds en het niet kunnen anderzijds. Om preventie en bestrijding van infectieziekten door samenwerking te verbeteren zijn punten benoemd die de kloof tussen het willen en kunnen helpen overbruggen. Er is behoefte aan; betrouwbare cijfers waaruit blijkt hoe groot daadwerkelijk de omvang en impact is van negatieve gezondheidseffecten door infecties (in arbeidssituaties); waar treden deze effecten op en hoeveel schade veroorzaakt dit bewustwording bij sociale partners van hun eigen verantwoordelijkheid bij de preventie en bestrijding (regionale) samenwerking, aan een platform waar betrokken partijen vanuit publiek en privaat domein vrij met elkaar kennis en ervaring delen en bijdragen aan de bewustwording van zowel de problemen als de kansen bij de preventie en bestrijding een oplossing voor het verschil in financiële stromen tussen de private arbozorg en publieke infectieziektebestrijding; de beschikbaarheid van arboprofessionals blijkt nu vooral samen te hangen met eigen nieuwsgierigheid, ambitie, betrokkenheid en beschikbare privé tijd (soms in weerwil van hun formele arbeidsomgeving) omgang met het redelijkheidsprincipe, economische overwegingen en het zogenaamde 0% risico zoals dat binnen het arbokader geldt en in het publieke domein niet haalbaar geacht wordt en de kans op oplossingen beïnvloedt; bij biologische agentia (en carcinogene stoffen) mogen economische aspecten geen rol spelen in risicoafweging ( rederlijkerwijs ) in het kader van preventie (arbo-wetgeving). Opvallend was het gemak waarmee ieder zich in de ontmoeting kon laten zien; kracht en kwetsbaarheid rondom bepaalde incidenten en werkervaringen kwamen beiden aan bod en werden in de groep gewaardeerd. En hoewel voor een veelvoud aan issues niet direct een praktische oplossing die middag gevonden werd, is het netwerken door deze uitwisseling zeker bevorderd. 5 van 8

6 Enkele terugkerende boodschappen nemen we hier op in het algemene deel van het verslag. 1. Het belang van preventie en bestrijding van infectieziekten ook specifiek in de arbeidscontext wordt onderkend 1. maar tijd en financiering ontbreekt om daar ook echt slagen daadkracht in te ontwikkelen mede door het ontbreken van urgentie bij werkgevers en werknemers waardoor geen vragen en opdrachten binnenkomen en ook arbodiensten de ruimte niet geven / hebben om investeringen te doen in scholing, opzetten van structuren en andere maatregelen. De betrokken arboprofessionals zijn vrijwel allemaal op basis van eigen tijd, interesse en ambitie in het veld actief maar missen steun. 2. de samenwerking tussen private en publieke domein komt door het ontbreken van die slagen daadkracht lastig van de grond. Bovendien leidt ook het hanteren van het zogenoemde 0%-risico tot een drempel in het bereiken van gedeelde oplossingen. 3. om daadwerkelijk tot preventie te kunnen komen zouden minstens de geleerde lessen na outbreaks (die eigenlijk vooral vanuit het publieke domein getackeld worden) verder vertaald moeten worden naar de dagelijkse werkzaamheden in de praktijk. Ook werkgerelateerde vragen die rechtstreeks gesteld worden aan professionals in het publieke domein (vragen van KDV, zorginstellingen, scholen aan GGD-en) zouden minstens registratie behoeven en liefst via de werkgever teruggespeeld mogen worden naar arbozorgprofessionals opdat de verantwoordelijkheid blijft waar die hoort (werkgever en werknemer), urgentie en verantwoordelijkheidsverdeling bewust worden (werkgeverschap en arbozorg), inzicht in de mate van problematiek bereikt wordt en daadwerkelijk vanuit arbozorg preventie zich kan ontwikkelen. 2. Er is een sterke behoefte aan meer willen weten, leren van elkaar, duidelijke taakverdeling en elkaar snel weten te vinden 1. in het publieke domein is een kennis- en leerstructuur in de samenwerking tussen RIVM en GGD fraai opgezet met systemen als LOI, PLOI, casusbesprekingen en CRIOS. Daardoor is de advisering bij gelijksoortige problematiek vrijwel overeenkomstig ongeacht de regio waar de vraag zich voordoet. Een dergelijke systematiek ontbreekt aan de arbokant. Daardoor is de toch al spaarzame kennis die bij slechts enkelen aanwezig is lastig te ontsluiten en moet het wiel regelmatig opnieuw uitgevonden worden. Laat staan dat in samenhang rondom casuïstiek geleerd wordt (op enkele regionale samenwerkingen na zoals in Brabant of VWA regionaal netwerk met GGD) of dat, na in het publieke domein opgeloste outbreaks, vertaling van leerlessen optreedt naar de preventieve arbeidssfeer. 2. de deelnemers zouden het logisch vinden wanneer nog meer vanuit de ONE HEALTH gedachte aan de bestaande overlegstructuren arbokennis ook toegevoegd kan worden. Bij het RIVM neemt inmiddels een bedrijfsarts (op projectbasis) deel aan de casuïstiekbespreking; delen van leerlessen en casuïstiek uit dit overleg via gremia als TBV, tijdschrift infectieziekten, KIZA zou kunnen helpen. Maar ook het verder uitwerken van wat van elkaar verwacht mag worden en hoe men elkaar kan vinden (zoals eind 2011 opgestart via PLOI) biedt hier kansen. En wat is de rol en positie van de huisartszorg hierin? 3. Samenwerking wordt als onontbeerlijk ervaren 1. maar blijkt praktisch lastig door eerder ontbreken van een herkenbare, krachtige en gezaghebbende structuur aan de arbokant. De deelnemers en hun collega s zouden minstens al baat hebben bij het bestaan van een sociale kaart waaruit duidelijk wordt naar welke arboprofessionals / arbodiensten vraagstellers verwezen kunnen worden bij werkgerelateerde vragen. 2. de haalbaarheid van een structuur aan de arbokant (zoals binnen het publieke domein bekend als RAC) zou onderzocht kunnen worden. 6 van 8

7 Een mooie kans om te bewerken ligt wellicht ook in een voorgestelde preventie-app ; die op tal van vragen in kan gaan van enerzijds actuele informatie (denk aan buienrader achtige informatie bij lokale uitbraken) tot informatie na een individueel incident (vlekjes op een k.d.v., waar moet ik als werknemer alert op zijn, of wat moet ik doen na een prikaccident ), het eenvoudig mogelijk maken van het melden van mogelijk werkgerelateerde infectieziekten door de zieke werknemer zelf en het invoeren van werkomstandigheden waarna voor individuele werknemers een risicokaart op het scherm met link naar relevantie informatie en helpdesk verschijnt of het aanbieden van een interactieve e-learning. Tot slot; het vervolg Van de meeste ontmoetingen is kort iets op papier toevertrouwd. Die werkgroepverslagen geven een weerslag van de uitwisseling rondom een specifiek punt in een specifieke groep en worden alleen aan de deelnemers verspreid samen met elkaars contactgegevens. Ook na deze Open Space en mede dankzij het contact dat jullie met elkaar wisten te maken kunnen jullie samen blijven werken aan het leveren van de best werkende zorg ter preventie en bestrijding van infectieziekten. Het algemene verslag, zonder werkgroepverslagen, stellen we ter beschikking van diverse gremia 2 opdat de inzichten en suggesties nog breder kunnen bijdragen aan de te leveren samenwerking en zorg. SZW zal verder de benoemde issues, behoeften en geopperde kansen meenemen in haar beleidsinzet waar dat mogelijk en passend is. Met dank aan jullie bereidheid om de uitdaging aan te gaan om nieuwsgierig en open in de ontmoeting te staan en waardevol bij te dragen Eline van Daalen Gastvrouw en initiatiefneemster voor deze werkconferentie, beleidsmedewerkster gezond en veilig werken van het ministerie van SZW. EvDaalen@minszw.nl Monique Loo Organisatie, uitvoering en begeleiding van de werkconferentie in Open Space vorm, zelfstandig bedrijfsarts. mloo@telfort.nl 2 de deelnemers zijn vrij om het algemene verslag (zonder werkgroepverslagen) te verspreiden onder vakgenoten, relevante samenwerkingspartners etc. Verspreiding zal verder plaatsvinden via beroepsverenigingen waaronder NVAB, NVVA als ook via GGD, Oval, KIZA en WIZA 7 van 8

8 Bijlage 1 Geagendeerde issues, vragen en stellingen Dit is de opsomming van de issues zoals ze op de agenda geplaatst werden door de deelnemers zelf en voordat samenvoeging van punten gebeurde. Enkele vragen werden later in de middag nog toegevoegd door deelnemers; De werkgevers bereiken door bewustwording over infectieziekten vergroten bij arboprofessionals en per branche Is de preventie-app de toekomst? Wetgeving desinfectie Is er voldoende aandacht in opleidingen voor infectieziekten en arbo? Hoe ga je om met onzekerheden 0% risico < > risicoschatting Voorzorgsprincipe vs. risicoschatting Elke situatie is anders, maar waar vind ik snel de eerdere ervaringen van experts om van te leren? Commercieel belang Hoe vinden we elkaar op lokaal niveau? Hoe groot is de urgentie bij de arbodiensten (zelf)? De arboconsulent (a-la-rac) voor branches? Hoe vinden we elkaar snel? Impact van infectieziekten op bedrijfsleven in beeld krijgen, bijvoorbeeld 1/3 van verzuim is infectie gerelateerd Angst Hoe groot is het probleem? Cijfers zijn lastig Is kennis over risico s en preventie opties optimaal ontsloten voor de praktijk? Hoe terug naar preventie op de werkplek na melding van infectieziekte aan RIVM? Taakverdeling GGD - bedrijfsarts Hoe rol arbeidsveiligheid in de agrarische sector? Verantwoordelijkheidsvraag werkgevers Hoe krijgen we werkgevers (probleemhouders) betrokken bij infectieziektebestrijding? Werknemers zonder bedrijfsarts zijn overgeleverd aan de willekeur van de werkgever Input van branche-praktijk vergroten Hoe krijgen we betere herkenning in de gezondheidszorg van beroepsinfectieziekten? Hoe krijgen we de risico s van beroepsinfecties tussen de oren van werkgever & werknemer? 8 van 8