Rabobank Cijfers & Trends

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rabobank Cijfers & Trends"

Transcriptie

1 Ingenieursbureaus Een ingenieursbureau adviseert, ontwerpt, ontwikkelt, voert projecten uit en realiseert plannen op het gebied van onder meer stedenbouw, grond-, water- en wegenbouw, burgerlijke en utiliteitsbouw, elektrotechniek en procestechniek. Trends Internationalisering: activiteiten in het buitenland blijven voor ingenieursbureaus een stabiele bron van inkomsten; Steeds vaker worden ingenieursbureaus (mede)verantwoordelijk voor de realisatie en exploitatie van door hen ontworpen faciliteiten; Duurzaamheid en energiezuinig bouwen zijn belangrijke thema s; Meer aandacht voor virtueel bouwen, oftewel Building Information Modeling (BIM); Overheid gaat bezuinigen op infrastructurele projecten met als gevolg dat de omzet onder druk blijft; Ingenieursbureaus dienen hun orderomvang te diversifiëren van alleen de publieke sector naar ook de private sector. Kansen en bedreigingen Ingenieursbureaus zien vooral kansen in samenwerkingsverbanden. Door samen te werken is het mogelijk om risico s op te vangen, te ondervangen en te delen; Het verbeteren van de efficiëntie biedt kansen. Inzicht verkrijgen in moeilijk presterende projecten en in winstgevendheid zijn twee belangrijke business issues; Innovatie: het gebruik van virtuele modellen kan efficiency bevorderen en kosten besparen; Ingenieursbureaus die actief zijn in watervoorziening zijn het meest positief over de verwachte ontwikkeling en ingenieursbureaus in de bouw het minst positief; De aanhoudende prijsdruk blijft een zorgpunt. De concurrentiestrijd op prijs wordt zwaarder en ingenieursbureaus hebben moeite er een gezonde marge op na te houden; Focus op vernieuwing: zoeken naar specialismen en niches om in de markt onderscheidend te zijn; Er is sprake van een blijvend tekort aan hoog opgeleid, gekwalificeerd personeel. Op de langere termijn zal vraag naar technici blijven, mede omdat het personeelsbestand vergrijst; Ingenieursbureaus dienen hun orderomvang te diversifiëren van alleen de publieke sector naar ook de private sector, zoals de industriële sector, waar de komende jaren groei wordt verwacht; Rabobank Cijfers & Trends, 30 april 2014 pagina 1 van 5

2 Perspectief Volumegroei in 2014 De markt voor ingenieursbureaus is licht groeiend (volumegroei 1 tot 3%). Dit wordt zowel gerealiseerd door de groei van de wereldeconomie als door het lichte herstel van de economie in Nederland. De gemiddelde orderportefeuille is begin 2014 licht gestegen. De waarde van de totale orderontvangst is ook licht gestegen. Ongeveer de helft van de ingenieursbureaus verwacht dat het aantal vaste medewerkers dit jaar zal toenemen. Het sentiment voor 2014 is gematigd positief. Lange termijn verwachting gematigd positief De prognose voor de lange termijn is ook gematigd positief. De branche is dynamischer en meer gericht op de Europese markt in vergelijking met een aantal jaren geleden toen de markt meer lokaal georiënteerd was. Internationale opdrachtgevers kiezen op inhoud, kwaliteit en prijs en dat maakt de lokale binding minder relevant. Ingenieursbureaus die met hoogwaardig techniek duurzame oplossingen weten te creëren zullen profiteren van de groei van de wereldeconomie. Ingenieursbureaus met een goede regionale binding zullen zich met name op prijs moeten onderscheiden om te groeien. Voor beide type ingenieursbureaus wordt klanttevredenheid steeds belangrijker. Vraag Innovatie vraaggestuurd maken Op basis van het Lissabon-akkoord heeft Europa de ambitie de leidende kenniseconomie in de wereld te zijn. Nu zijn dat nog de Verenigde Staten, die als geen ander het vermogen hebben om innovaties snel in de praktijk toe te passen door deze aan te laten sluiten op de maatschappelijke vraag. Ons land wil binnen de EU bij de top van de kenniseconomieën horen. Innovatie is daarbij belangrijk maar nog niet genoeg. Innovatie moet meer vraaggestuurd zijn, d.w.z. gericht op het oplossen van belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Hier ligt ook een rol voor de overheid. Hiertoe is het ook nodig dat bestaande kennis beter toegankelijk wordt gemaakt en beter wordt verspreid. Voor innovaties dienen zowel de markt als de overheid ambitie te tonen, beide door uitdagende ruimtelijke opgaven te stellen. De overheid doet dit door ambitieuze wetgeving bijvoorbeeld op de gebieden water, lucht en energie. Advies- en ingenieursbureaus nemen vaker deel aan maatschappelijke debatten hierover. Ook de beleidsadvisering ten behoeve van de wetgevende overheid neemt toe. Multidisciplinaire vraag Voor participatie in grote projecten wordt van ingenieursbureau steeds vaker expertise in meerdere deelsectoren gevraagd. Ingenieursbureaus spelen hier op in door het uitbreiden van kernactiviteiten en/of het aangaan van verschillende vormen van samenwerking. Aantal bouwvergunningen In de afgelopen jaren is het aantal aanvragen bouwvergunningen flink afgenomen, zowel voor woningbouw als voor utiliteitsbouw. Vergeleken met 2008 is dit aantal in 2012 met resp. 53% en 44% gedaald. Omzet buitenland Vooral de grote bureaus realiseren een fors deel van hun omzet in het buitenland. Omdat het hierbij veelal om grote projecten / aanbestedingen gaat, kan deze export over de jaren heen sterk fluctueren. Rabobank Cijfers & Trends, 30 april 2014 pagina 2 van 5

3 Aanbod Nederland telt volgens opgave van het CBS in 2013 circa ingenieursbureaus. De grote bureaus halen een belangrijk deel van hun omzet in het buitenland. Nederland is wereldwijd de vierde exporteur van ingenieursdiensten. De kleinere bureaus realiseren hun omzet grotendeels in Nederland en richten zich vooral op (specifieke) deelmarkten. De volgende deelmarkten zijn te onderscheiden: Bouw en industrie Infrastructuur en mobiliteit Water en milieu Ruimtelijke inrichting Management en organisatie Internationaal (bron: NLingenieurs) Advisering en niet-technische aspecten maken een steeds belangrijker deel uit van de werkzaamheden. De branche is kennisintensief en kapitaalextensief, waardoor de toetredingsdrempel laag ligt. Mede daardoor wordt de branche gekenmerkt door kleinschaligheid (85% van de bureaus < 10 medewerkers). De 9 grootste bureaus nemen circa 50% van de omzet voor hun rekening. De verwachting is dat de schaalvergroting in de branche door middel van overnames, samenwerkingsprojecten en fusies onverminderd zal doorgaan. Schaalvergroting wordt beschouwd als een sleutel tot opening van nieuwe gebieden, zowel in technisch als geografisch opzicht of voor het verkrijgen van marktleiderschap om DBFM (o) projecten aan te kunnen (zoals Fugro op de markt voor bodemonderzoek in diepzee). DBFM staat voor Design, Build, Finance, Maintain (and Operate). DBFM is een vorm van privaat-publieke samenwerking. Omzet De omzet van ingenieurs daalde in 2012 met 2,2%. Vanaf 2009 daalt de omzet, terwijl in de jaren ervoor omzetstijgingen van meer dan 9% werden gerealiseerd. De gevolgen van de crisis zijn dus goed merkbaar. De verwachting is dat de omzetten over 2013 met ca. 3-4% verder zullen dalen. Het meest negatief zijn de verwachtingen in de utiliteitsbouw, de ruimtelijke ordening en de installatie-advisering. Deze sectoren worden allen geraakt door het instorten van de woning- en kantorenmarkt (bron: NLingenieurs). In de sectoren Water en Milieu zijn de verwachtingen iets positiever. Omzetmutaties (in % t.o.v. voorafgaand jaar) Waardemutatie 9,1-0,3-3,9-3,8-2,2 Bron: CBS Rabobank Cijfers & Trends, 30 april 2014 pagina 3 van 5

4 Rabobank Cijfers & Trends, 30 april 2014 pagina 4 van 5

5 Achtergrondinformatie Vakbladen Bouw Bouwwereld Civiele techniek Cobouw De ingenieur Geluid en Omgeving Land + Water Technisch Weekblad PT Industrie Organisaties Naam NLIngenieurs : de Nederlandse branchevereniging van advies-, management- en ingenieursbureaus. Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI-NIRIA) URL Rabobank Cijfers & Trends Al meer dan vijfendertig jaar biedt de Rabobank met Cijfers & Trends betrouwbare branche-informatie. Via is deze informatie gratis te raadplegen. U vindt er onze thema-updates, branche-informatie en sectorprognoses. Ook kunt u de prestaties van uw bedrijf vergelijken met die van andere bedrijven in uw branche. Rabobank Cijfers & Trends, 30 april 2014 pagina 5 van 5

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Daling bouwproductie raakt architecten harder dan ingenieurs, eerste herstel zichtbaar In 2013 krimpt omzet van architectenbureaus met 12,2% en van

Nadere informatie

Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie;

Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie; Bouw De sector bouwnijverheid bestaat uit een diversiteit aan bedrijven. Belangrijke bedrijfsgroepen zijn: Aannemersbedrijven Burgerlijke en Utiliteitsbouw (algemeen en gespecialiseerd)* Aannemersbedrijven

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Kappers In de kappersbranche kunnen de volgende bedrijfstypen worden onderscheiden: zelfstandigen zonder personeel, zzp ers (ondernemers die minder dan 32 uur per week in het kappersbedrijf werkzaam zijn)

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Kappers In de kappersbranche kunnen de volgende bedrijfstypen worden onderscheiden: zelfstandigen zonder personeel, zzp ers (ondernemers die minder dan 32 uur per week in het kappersbedrijf werkzaam zijn)

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers behoren tot de spijsverstrekkende bedrijven. Zij richten zich op de bereiding en verkoop van gemaksvoedsel vanuit een

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Schoonmaakbedrijven Deze branchebeschrijving gaat over: Schoonmaakbedrijven die zich richten op het schoonmaken van het interieur in allerlei sectoren (61%); Gespecialiseerde schoonmaakbedrijven, vooral

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Detailhandel in wonen De detailhandel in wonen bestaat uit de volgende branches: woninginrichting (onder te verdelen in meubelspeciaalzaken, woningtextielspeciaalzaken, slaapspeciaalzaken en gemengde zaken),

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Communicatiebureaus Communicatie-/reclamebureaus verrichten advies-, ontwerp- en andere dienstverlenende werkzaamheden. Communicatie bestaat uit commerciële- en non-profit communicatie. Bureaus zijn onder

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Wellnesscentra en sauna's Een wellnesscentrum of sauna beschikt over verschillende voorzieningen die alles te maken hebben met ontspanning en welbevinden. Het gaat hierbij om sauna, zwembad, stoombad,

Nadere informatie

Hotels. Rabobank Cijfers & Trends. Trends. Kansen en bedreigingen. Branche-informatie

Hotels. Rabobank Cijfers & Trends. Trends. Kansen en bedreigingen. Branche-informatie Hotels Hotels hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van logies. Logiesverstrekkers zonder sterclassificatie (dit loopt van één ster tot vijf sterren) mogen zich geen hotel noemen. Dit geldt bijvoorbeeld

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Meubelindustrie De meubelindustrie in Nederland telt ruim 6.600 bedrijven. De helft hiervan is actief in de interieurbouw. Daarnaast wordt er onderscheid gemaakt tussen woonmeubelfabrikanten, de bedrijfsmeubelindustrie,

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2015. Jerzy Straatmeijer

Monitor Bouwketen. Najaar 2015. Jerzy Straatmeijer Monitor Bouwketen Najaar 2015 Jerzy Straatmeijer 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 7 1.1 Recente ontwikkelingen 7 1.2 Conjunctuur bouwketen 10 2 Architectenbureaus 12 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Voorwoord. In deze brochure geven wij u inzicht in de branche en de rol van NLingenieurs als haar vertegenwoordiger.

Voorwoord. In deze brochure geven wij u inzicht in de branche en de rol van NLingenieurs als haar vertegenwoordiger. Voorwoord De Nederlandse advies- en ingenieursbranche levert innovatieve en duurzame oplossingen voor de Nederlandse en internationale samenleving. De branche is bepalend geweest voor het ontstaan van

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Grafische Industrie De grafische industrie behoort tot de grotere branches in het midden- en kleinbedrijf. De ondernemingen in de branche houden zich bezig met het bewerken en vermenigvuldigen van informatie.

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Voorjaar 2015 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Bouwscan De Bouwscan 2014 is 430 x ingevuld. 87% van de respondenten is dga of eigenaar. 62% heeft een kleine bouwonderneming met minder dan 10 fte,

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016

Conjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016 Conjunctuurenquête Technologische industrie november 2016 Voorzichtige groei in onzekere markt Het CBS kwam vorige week donderdag naar buiten met het bericht dat de positieve stemming onder ondernemers

Nadere informatie

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8 BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet

Nadere informatie

Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers

Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers Cafetaria's en kleine eetwarenverstrekkers behoren tot de spijsverstrekkende bedrijven. Zij richten zich op de bereiding en verkoop van gemaksvoedsel vanuit een

Nadere informatie

Schaalvergroting en samenwerking nemen toe, circa driekwart van de sportdetaillisten werkt samen;

Schaalvergroting en samenwerking nemen toe, circa driekwart van de sportdetaillisten werkt samen; Sportspeciaalzaken De sportspeciaalzaken zijn onder te verdelen in: Algemene sportzaken Modische sportzaken Gespecialiseerde sportzaken Megastores Outdoorzaken Trends Toenemende belangstelling voor gezondheid,

Nadere informatie

Trends in de Engineering Consultancy Industry. Ir. Paul Oortwijn Directeur NLingenieurs

Trends in de Engineering Consultancy Industry. Ir. Paul Oortwijn Directeur NLingenieurs Trends in de Engineering Consultancy Industry Ir. Paul Oortwijn Directeur NLingenieurs Over NLingenieurs Branchevereniging van advies-, management- en ingenieursbureaus Branche bestaat uit ca 5.000 ondernemingen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Najaar 2014 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Restaurants Restaurants richten zich op de bereiding en verkoop van maaltijden. De branche kent een grote verscheidenheid aan typen bedrijven. Naast restaurants worden ook bistro's, café-restaurants en

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Bouw De sector bouwnijverheid bestaat uit een diversiteit aan bedrijven. Belangrijke bedrijfsgroepen zijn: Aannemersbedrijven Burgerlijke en Utiliteitsbouw (algemeen en gespecialiseerd)* Aannemersbedrijven

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI December 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 11 Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 3-5-11 :36 Economisch herstel zet door Horeca en detailhandel haken aan Na een lichte afzwakking in het eerste kwartaal

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Groothandel in computers, randapparatuur en software Computergroothandels richten zich doorgaans op bedrijfsmatige afnemers. Ze leveren hardware, software en toebehoren. Ook service- en adviesdiensten

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Uitgeverijen Uitgeverijen zijn onderverdeeld naar het soort product dat ze aanbieden. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar dagbladen, boeken, tijdschriften, vakbladen en elektronische media. Ook wordt

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Detailhandel in bovenkleding Tot de detailhandel in bovenkleding behoren de dameskleding-, de herenkleding- en de gemengde kledingzaken, waaronder de jeanszaken. Het grootwinkelbedrijf bedient vooral het

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Groothandel in sport- en recreatieartikelen De groothandel in sport- en recreatieartikelen handelt in kleding, schoeisel en hardware voor sport en recreatie. Daarbij horen ook activiteiten als marketing,

Nadere informatie

Voor de meeste onderzoeksgegevens is een uitsplitsing gemaakt naar grootteklassen.

Voor de meeste onderzoeksgegevens is een uitsplitsing gemaakt naar grootteklassen. NLingenieurs brancherapport 2010 Achtergrond Op basis van het bedrijfsvergelijkend onderzoek dat NLingenieurs jaarlijks onder haar leden uitvoert, wordt een algemeen rapport opgesteld over de staat van

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Groot tekort aan arbeidskrachten remt de groei van de technologische sector De Nederlandse industrie heeft in toenemende mate te maken met belemmeringen

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Schoenendetailhandel De schoenendetailhandel verkoopt schoeisel en aanverwante accessoires. De schoenenwinkels zijn globaal onder te verdelen in: zelfstandige samenwerkende schoenenzaken, discountzaken,

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Sportspeciaalzaken De sportspeciaalzaken zijn onder te verdelen in: Algemene sportzaken Modische sportzaken Gespecialiseerde sportzaken Megastores Outdoorzaken Trends Toenemende belangstelling voor gezondheid,

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Fysiotherapeuten Fysiotherapie is een paramedische discipline die zich bezighoudt met het bewegingsapparaat van de mens. De fysiotherapeut doet een lichamelijk onderzoek, stelt een behandelplan op en bespreekt

Nadere informatie

Een bankiersblik op de grafische industrie

Een bankiersblik op de grafische industrie Een bankiersblik op de grafische industrie Visie van de Rabobank Steffanie van der Maas en Bert Sikken Rabobank Nederland 29 februari 2012 Programma 1. Trends en ontwikkelingen de markt 2. Kansen en innovaties

Nadere informatie

Branche Slagerijen. Omschrijving. Visie. Trends

Branche Slagerijen. Omschrijving. Visie. Trends Branche Slagerijen Omschrijving De consument is voor zijn aankopen van vlees en vleeswaren in hoge mate aangewezen op de detailhandel. Hoewel de slagerijspeciaalzaak als traditionele aanbieder geldt, vindt

Nadere informatie

Minder contant geld door nieuwe betaalvormen (zoals mobiele pin, mobiele telefoon, MyOrder);

Minder contant geld door nieuwe betaalvormen (zoals mobiele pin, mobiele telefoon, MyOrder); Cafés en discotheken Cafés en discotheken richten zich in hoofdzaak op het verstrekken van (alcoholhoudende) dranken. Naast dranken worden ook vaak kleine hapjes verkocht. De branche kenmerkt zich door

Nadere informatie

SRA-Automotivescan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Automotivescan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Automotivescan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Automotivescan De Automotivescan 2014 is 464 x ingevuld: 4 van de respondenten heeft een merk-garagebedrijf en 5 is universeel. 71% heeft een

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel

Nadere informatie

Samenvatting. Samenstelling bureaus. Omzet en kosten

Samenvatting. Samenstelling bureaus. Omzet en kosten NLingenieurs brancherapport 2011 Achtergrond Op basis van het bedrijfsvergelijkend onderzoek dat NLingenieurs jaarlijks onder haar leden uitvoert, wordt een algemeen rapport opgesteld over de staat van

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Golfbanen Bij golfbanen is een onderscheid te maken naar verenigingsbanen (niet-commercieel), commerciële banen en openbare banen. Verenigingsbanen hebben niet het oogmerk om winst te maken. Commerciële

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Restaurants Restaurants richten zich op de bereiding en verkoop van maaltijden. De branche kent een grote verscheidenheid aan typen bedrijven. Naast restaurants worden ook bistro's, café-restaurants en

Nadere informatie

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland

Conjunctuur enquête. Technologische Industrie Nederland Conjunctuur enquête Technologische Industrie Nederland Gunstig beeld met internationale onzekerheden Het CBS kopt donderdag 16 februari dat het ondernemersvertrouwen in Nederland nog nooit op zo n hoog

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juli 2014 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2017

Monitor Bouwketen. Najaar 2017 Monitor Bouwketen Najaar 2017 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Ondernemersvertrouwen en economische verwachtingen voor industrie wederom positief De lid bedrijven van FME zijn onverminderd positief over de groei

Nadere informatie

Bouwprognoses Bouwkennis Businessclub 2 november 2017 Dr Walter J.J. Manshanden Olaf Koops

Bouwprognoses Bouwkennis Businessclub 2 november 2017 Dr Walter J.J. Manshanden Olaf Koops Bouwprognoses 2017-2022 Bouwkennis Businessclub 2 november 2017 Dr Walter J.J. Manshanden Olaf Koops Bouwprognoses 2017-2022 Internationale conjunctuur; positief sentiment Het sentiment is gedraaid Wereldeconomie

Nadere informatie

Industrie & innovatie

Industrie & innovatie Industrie & innovatie Boardroomdiscussie Corné Kranenburg sectorspecialist Industrie Marlise van der Plas themamanager Innovatie Welkom! 2 Programma Introductie 12:00 12:15 Ontwikkelingen in de wereld

Nadere informatie

Financieel Forum Leuven 11 oktober 2010. Herman Daems

Financieel Forum Leuven 11 oktober 2010. Herman Daems Financieel Forum Leuven 11 oktober 2010 Banken en ondernemingen Op zoek naar een nieuwe relatie Herman Daems Deze presentatie is onvolledig zonder de mondelinge toelichting van de auteur. Gelieve dit document

Nadere informatie

Inspelen op authenticiteit en beleving: het creatieve aanbod wint het van de massa;

Inspelen op authenticiteit en beleving: het creatieve aanbod wint het van de massa; Hotels Hotels hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van logies. Logiesverstrekkers zonder sterclassificatie (dit loopt van één ster tot vijf sterren) mogen zich geen hotel noemen. Dit geldt bijvoorbeeld

Nadere informatie

Dienstensector houdt vertrouwen

Dienstensector houdt vertrouwen Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren

Nadere informatie

DBFMO M A N A G E M E N T

DBFMO M A N A G E M E N T DBFMO M A N A G E M E N T Van ontwerp naar exploitatie of van exploitatie naar ontwerp? P. Wijntjes 26-9-2013 Post HBO opleiding DBFMO is een noodzakelijke voorwaarde voor duurzame utiliteitsbouw ~ Rabobank

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat

Nadere informatie

Monitor bouwketen. Voorjaar 2019

Monitor bouwketen. Voorjaar 2019 Monitor bouwketen Voorjaar 2019 Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend toegestaan met

Nadere informatie

Utrecht heeft alles mee: locatie, ambitie en lef! Gerrit den Hartog. De UOS Business Barometer 2013 wordt mogelijk gemaakt door:

Utrecht heeft alles mee: locatie, ambitie en lef! Gerrit den Hartog. De UOS Business Barometer 2013 wordt mogelijk gemaakt door: De wordt mogelijk gemaakt door: Utrecht heeft alles mee: locatie, ambitie en lef! Gerrit den Hartog 1 Ondernemers let op: de wereldhandel trekt aan in 2013! Mathijs Bouman 190 Wereldhandel-index (bron

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juni 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Detailhandel non-food De detailhandel levert goederen (zowel nieuw als tweedehands) direct aan particulieren. Deze goederen zijn niet in de eigen onderneming vervaardigd. De sector Detailhandel non-food

Nadere informatie

Royal HaskoningDHV. Zuidwest-Nederland. Watermanagement, transport en planning

Royal HaskoningDHV. Zuidwest-Nederland. Watermanagement, transport en planning Royal HaskoningDHV Zuidwest-Nederland Watermanagement, transport en planning Kantoor in de regio: een portaal naar oplossingen Het veelzijdige zuidwesten van Nederland is continue bezig om zichzelf sterk

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Utrecht

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Utrecht Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Nijmegen ontwikkelt. Insert title of topic. Presentatie KIVI-Niria Gelderland 19 april Dinsdag 19 april 2011

Nijmegen ontwikkelt. Insert title of topic. Presentatie KIVI-Niria Gelderland 19 april Dinsdag 19 april 2011 Nijmegen ontwikkelt Presentatie KIVI-Niria Gelderland 19 april 2011 Insert title of topic Gert-Jan Meulepas Projectmanager Royal Haskoning 1 Dinsdag 19 april 2011 Inhoud Lezing 1. Inleiding 2. Royal Haskoning

Nadere informatie

Leiderschap in Turbulente Tijden

Leiderschap in Turbulente Tijden De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap

Nadere informatie

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INHOUD 1. Uitgangspunten 2. Doelgroep - achtergrondkenmerken 3. IMVO - algemeen 4. IMVO voor het eigen bedrijf/ bedrijf waar het voor werkt

Nadere informatie

Kennissessie Marktkansen 2011 en verder start om uur

Kennissessie Marktkansen 2011 en verder start om uur Kennissessie Marktkansen 2011 en verder start om 10.00 uur 1 Marktkansen 2011 en verder Bouwproductie & -prognoses Jacco Ridderhof & Richard Lamb 2 Wat ga ik vertellen Economische ontwikkelingen Situatie

Nadere informatie

Inhoud Tien jaar Economische Barometer Breda Kenniseconomie Visie 2011 Rabobank Stand van zaken Breda Breda & West-Brabant

Inhoud Tien jaar Economische Barometer Breda Kenniseconomie Visie 2011 Rabobank Stand van zaken Breda Breda & West-Brabant Van harte welkom! Programma 19:00 Ontvangst 19:30 Opening door Paul Rüpp 19:35 Presentatie resultaten Willem-Peter Kriek 20:00 Uit de praktijk: Bart van Nuland, Lansto BV 20:15 Uit de praktijk: Jeroen

Nadere informatie

Conjunctuurenquête voorjaar 2013

Conjunctuurenquête voorjaar 2013 Conjunctuurenquête voorjaar 2013 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 2013 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 2013 Alle rechten

Nadere informatie

Aansluiting van de jachthaven bij het recreatieve aanbod in de omgeving versterkt het eigen aanbod;

Aansluiting van de jachthaven bij het recreatieve aanbod in de omgeving versterkt het eigen aanbod; Jachthavens Jachthavens verhuren ligplaatsen voor pleziervaartuigen. Er zijn drie typen jachthavens te onderscheiden, namelijk: commerciële havens, verenigingshavens en gemeentelijke havens. Ruim driekwart

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer Monitor Bouwketen Daan Holtackers Ad Grootenboer V01 Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, NLingenieurs en UNETO-VNI Juni 2011 Inhoudsopgave Inleiding 3 1 Algemeen 5 1.1 De conjunctuurontwikkeling

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar Nylas Visser Jerzy Straatmeijer

Monitor Bouwketen. Voorjaar Nylas Visser Jerzy Straatmeijer Monitor Bouwketen Voorjaar 2016 Nylas Visser Jerzy Straatmeijer 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 7 1.1 Recente ontwikkelingen 7 1.2 Conjunctuur bouwketen 11 2 Architectenbureaus

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Ondernemersvertrouwen positief, maar het personeelstekort wordt steeds nijpender De conjunctuur enquête is een weergave van hoe ondernemers aankijken

Nadere informatie

Brainport Monitor 2010 Samenvatting. Van crisis naar kracht

Brainport Monitor 2010 Samenvatting. Van crisis naar kracht Brainport Monitor 2010 Samenvatting Van crisis naar kracht People De effecten van de crisis laten zien dat de arbeidsmarkt in Brainport conjunctuurgevoelig is. Technology Brainport blijft goed presteren

Nadere informatie

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Tweede kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Vakantiecentra Vakantiecentra hebben als hoofdactiviteit het verstrekken van verblijfsaccommodaties voor een of meerdere overnachtingen. Het gaat hierbij veelal om een recreatief verblijf. Tot de branche

Nadere informatie

Voor het onderzoek zijn alle deelnemers verdeeld over vier grootteklassen: - Tot 25 fte - 25 tot 50 fte - 50 tot 250 fte - 250 of meer fte.

Voor het onderzoek zijn alle deelnemers verdeeld over vier grootteklassen: - Tot 25 fte - 25 tot 50 fte - 50 tot 250 fte - 250 of meer fte. NLingenieurs brancherapport 2009 Achtergrond Op basis van het bedrijfsvergelijkend onderzoek dat NLingenieurs jaarlijks onder haar leden uitvoert, wordt een algemeen rapport opgesteld over de status van

Nadere informatie

Utrecht heeft alles mee: locatie, ambitie en lef! Gerrit den Hartog. De UOS Business Barometer 2013 wordt mogelijk gemaakt door:

Utrecht heeft alles mee: locatie, ambitie en lef! Gerrit den Hartog. De UOS Business Barometer 2013 wordt mogelijk gemaakt door: De wordt mogelijk gemaakt door: Utrecht heeft alles mee: locatie, ambitie en lef! Gerrit den Hartog 1 Ondernemers let op: de wereldhandel trekt aan in 2013! Mathijs Bouman Wereldhandel-index (bron CPB)

Nadere informatie

De kracht van pps in lightrail

De kracht van pps in lightrail De kracht van pps in lightrail Over de groeiende noodzaak van lightrail in stedelijke gebieden, de voordelen van publiek-private samenwerking en de gebundelde krachten van Strukton. Strukton pleit voor

Nadere informatie

Rabobank Cijfers & Trends

Rabobank Cijfers & Trends Medisch specialisten Een medisch specialist is een gespecialiseerde arts, ingeschreven in een speciaal register. Er worden 34 specialismen onderscheiden. Ongeveer 75% van de circa 17.000 medisch specialisten

Nadere informatie

Slimme zet! Vindingrijk in vastgoedopgaven!

Slimme zet! Vindingrijk in vastgoedopgaven! Slimme zet! Vindingrijk in vastgoedopgaven! Postbus 711 3900 AS Veenendaal Kerkewijk 26 3901 EG Veendaal (T) 0318-55 19 60 (F) 0318-55 19 61 (M) info@ingeniousvastgoed.nl (I) www.ingeniousvastgoed.nl Haar

Nadere informatie

Ontbijtbijeenkomst De Maatschappij. Hartelijk welkom

Ontbijtbijeenkomst De Maatschappij. Hartelijk welkom Ontbijtbijeenkomst De Maatschappij Hartelijk welkom Even voorstellen Rabobank Breda Samen sterker Duurzaam nieuw hoofdkantoor Rabobank Breda 1509142 Duurzaam nieuw hoofdkantoor: film MKB-visie Alexander

Nadere informatie

Heijmans Avans Minor 2010-2011. Infrastructuur: van knelpunt tot aanbesteding

Heijmans Avans Minor 2010-2011. Infrastructuur: van knelpunt tot aanbesteding Heijmans Avans Minor 2010-2011 Infrastructuur: van knelpunt tot aanbesteding Avans Hogeschool is een topinstituut dat toekomstige beroepsoefenaren opleidt tot excellente professionals, die zichzelf en

Nadere informatie

Welvarend Westfriesland

Welvarend Westfriesland Welvarend Westfriesland De visie van het bedrijfsleven op de regio. Ter inspiratie voor uw beleid in 2018 Welvarende Regio Onze regio kent een rijke geschiedenis van welvaart met ondernemende Westfriezen

Nadere informatie

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen

Nadere informatie

BIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV. PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed?

BIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV. PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed? BIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed? OVERZICHT PRESENTATIE Wat is PPS Integrale contactvormen Kenmerken Toepassingen

Nadere informatie

BRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES

BRAINPORT MONITOR SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT MONITOR 2016 - SAMENVATTING - 9 E EDITIE BRAINPORT BLIJVEND SUCCES BRAINPORT NEXT GENERATION Meedoen MEER MENSEN DIE MEE DOEN Concurreren DIE SAMEN MEER CREËREN Verdienen EN SAMEN MEER VERDIENEN!

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland

Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Conjunctuurenquête Technologische Industrie Nederland Ondernemersvertrouwen op hoogste niveau ooit Gebrek aan personeel grootste belemmering De conjunctuur enquête schetst per kwartaal het perspectief

Nadere informatie

DE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017

DE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017 DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische

Nadere informatie

De groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007

De groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007 De groei voorbij Jaap van Duijn september 2007 1 Een welvaartsexplosie Na WO II is de welvaart meer gestegen dan in de 300 jaar daarvoor Oorzaken: inhaalslag, technologische verandering en bevolkingsgroei

Nadere informatie

Vakgroep Inrichting Openbare Ruimte, Bestratingen en Riolering

Vakgroep Inrichting Openbare Ruimte, Bestratingen en Riolering Vakgroep Inrichting Openbare Ruimte, Bestratingen en Riolering Auteur: Monique Jordense Versie: 1 (concept) Datum: 6 november 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2. Interne organisatie... 3. Situatieschets

Nadere informatie

Bijeenkomst MKB Infra en Rijkswaterstaat. Guido Hagemann/Arnold Breur 7 juni 2018

Bijeenkomst MKB Infra en Rijkswaterstaat. Guido Hagemann/Arnold Breur 7 juni 2018 Bijeenkomst MKB Infra en Rijkswaterstaat Guido Hagemann/Arnold Breur 7 juni 2018 1 Inhoud De wereld van Rijkswaterstaat De opgave en strategische prioriteiten van Rijkswaterstaat Realisatie via het gedachtegoed

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal 2016

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal 2016 Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 16 Ondernemers beginnen positief aan 16 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het eerste kwartaal

Nadere informatie

Economische scenario s West-Friesland

Economische scenario s West-Friesland Economische scenario s West-Friesland 24 april 2014 Opzet presentatie 1. Economische ontwikkeling West-Friesland 2. SWOT economie 3. Trends en ontwikkelingen 4. Prognose economische ontwikkeling 5. Scenario

Nadere informatie

Innovatief opdrachtgeverschap

Innovatief opdrachtgeverschap Innovatief opdrachtgeverschap CBZ Bouwdag Verpleging en Verzorging Bussum, 6 maart 2008 Inhoud TNO en innovatief opdrachtgeverschap Waarom geïntegreerd contract? Wat kunnen we leren uit andere sectoren?

Nadere informatie

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland

Derde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Gelderland Derde kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland I rapport derde kwartaal 212 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen

Nadere informatie

Stemming onder ondernemers in het MKB

Stemming onder ondernemers in het MKB Stemming onder ondernemers in het MKB Vertrouwen van ondernemers in de economie weer toegenomen In het voorjaar van 2010 is het vertrouwen in de Nederlandse economie onder MKB-ondernemers flink toegenomen.

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Aandeelhouders Batenburg Techniek

Algemene Vergadering van Aandeelhouders Batenburg Techniek Algemene Vergadering van Aandeelhouders Batenburg Techniek Ralph van den Broek, 23 april 2014 Inhoud 1. Focus 2014 3 2. Batenburg Techniek, huidige situatie 4 Sectoren en marktsegmenten Praktijkvoorbeelden

Nadere informatie

Iv-Water. Ingenieursbureau met Passie voor Techniek

Iv-Water. Ingenieursbureau met Passie voor Techniek Iv-Water Ingenieursbureau met Passie voor Techniek Passie voor Techniek Advies gebaseerd op inhoudelijke kennis Iv-Water Water is van essentieel belang voor al het leven op aarde, maar het kan ook een

Nadere informatie

Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland

Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland Samenvatting Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland 2014-2020 Inzet op innovatie en een koolstofarme economie In het Europa van 2020 wil Noord-Nederland zich ontwikkelen en profileren als een regio

Nadere informatie

Globalisering: Uitdagingen voor Food en Agri-business Nijenrode, 24 november 2014

Globalisering: Uitdagingen voor Food en Agri-business Nijenrode, 24 november 2014 Globalisering: Uitdagingen voor Food en Agri-business Nijenrode, 24 november 2014 Inhoud 1 2 3 Bedrijfsprofiel Agrifirm Globalisering Risico s en kansen voor de Food en Agri-business Vragen Bedrijfsprofiel

Nadere informatie

NL.IN.BUSINESS Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen

NL.IN.BUSINESS Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen NL.IN.BUSINESS 2020 Mondiale uitdagingen, Nederlandse oplossingen MONDIALE UITDAGINGEN Verstedelijking, economische groei en verduurzaming brengen uitdagingen met zich mee op bijvoorbeeld het gebied van

Nadere informatie