Aanleiding / Problematiek / Doel

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Aanleiding / Problematiek / Doel"

Sylvia van den Berg
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Dorpsranden een onderzoek naar dorpsranden in het landschap door Lea van Liere, Katarina Noteberg en Maike Warmerdam

2 Aanleiding / Problematiek / Doel Aanleiding rivierverruimende maatregelen langs de IJssel het landelijk gebied ten westen van Deventer is aangemerkt als locatie waar een bypass moet worden gerealiseerd woningen op nemen in het landschap Doel meer grip krijgen op de elementen die vormend zijn in de overgang van bebouwing naar landschap bijdragen aan deze nieuwe planvorming zodat in de toekomst op een meer verantwoorde wijze gebouwd wordt in het landschap rekening houden met de omgeving en het streekeigen karakter Problematiek een enorme ingreep in het landschap veel nieuwbouw die geen aansluiting vertoont met de omgeving geen streekeigenheid en landschappelijke en ruimtelijke opbouw

Hoofd- en deelvragen Welke elementen spelen een rol in de opbouw van dorpsranden in het algemeen en wat zijn specifieke kenmerken van dorpsranden in de verschillende landschapstypen langs de IJssel?

3 Hoofd- en deelvragen Welke elementen spelen een rol in de opbouw van dorpsranden in het algemeen en wat zijn specifieke kenmerken van dorpsranden in de verschillende landschapstypen langs de IJssel? Wat is de opbouw van het IJssellandschap ten westen van Deventer? Wat is de relatie tussen de bebouwing en het landschap? Wat is de opbouw en karakter van de dorp(srand)? Welke invloed heeft de opbouw van het landschap op de bebouwingsranden? Hoe is de beleving vanuit het landschap naar de bebouwing? Welke bouwstenen zijn er te onderscheiden?

4 Methodiek

5 Zwolle IJssellandschap stedendriehoek Apeldoorn, Deventer en Zutphen onderzoeksgebied ter hoogte van Deventer ingekaderd door de Veluwe en het Salland IJssel vormt een belangrijke factor A50 Deventer Apeldoorn A1 Zutphen

6 3 Landschapstypen vroeger kwamen er in ons onderzoeksgebied drie landschapstypen voor: het stroomgebied van de IJssel (klei) de hogere zandgronden (zand) de natte woeste gronden (klei + zand) keuze voor uitwerking van drie landschapstypes eerst zijn de oeverwallen, dan boslandschap en uiteindelijk ontginningslandschap in gebruik genomen Ontginningen benaming berust op ruimtelijke kenmerken Boslandschap Oeverwallen

7 Oeverwallenlandschap

8 Oeverwallenlandschap massa/ruimte nederzetting wegen hoogte/relief verkaveling beplanting enkele bosjes en boomgaarden, veel erfbeplanting. hagenstructuren half open mozaïek, blokvorm dorp, lintbebouwing parallel aan IJssel stroomruggen en dijken

9 Boslandschap

10 Boslandschap massa/ruimte nederzetting wegen hoogte/relief verkaveling beplanting bos en houtwallen, laanbeplaning besloten blokvorm dorp aan bosrand, losse bebouwing rechte en kronkelige, beplante lanen zandkopjes met bossen

11 Ontginningslandschap

12 Ontginningslandschap massa/ruimte nederzetting wegen hoogte/relief verkaveling open groot en rechtlijnig met sloten lintbebouwing met kern rechte wegen, deels beplant vlak beplanting enkele boskavels, windsingels, laanbeplanting

13 Keuze dorpen dorp (het ~, ~en) 1 kleine plaats op het platteland, kleiner dan een stad Een echt dorp kan niet veel groter zijn dan ongeveer 150 a 200 hectare, en de gemiddelde dichtheid niet hoger dan 8 a 12 woningen per hectare. Het maximum aantal inwoners ligt dus ergens tussen de en ( uit: dorp als daad). 4 dorpen per landschapstype, meest kenmerkende dorpen per type landschap heeft invloed op bebouwingsvorm

14 positie voorkant naar landschap achterkant naar landschap zijkant naar landschap ritme rand (de ~ (m.)) 1 (~en) gedeelte langs de grens, omtrek van een vlak, van een voorwerp kavel en huis dicht bouwblok regelmatige afstand onregelmatige afstand het eerste stedenbouwkundige eiland wat grenst aan het landschap, wat ontsloten wordt door infrastructuur vormt de dorpsrand beplanting huis voorin op kavel huis midden op kavel Het materiaal van de dorpsrand bestaat uit gebouwen, beplanting en reliëf bos lineaire bomenrij solitaire bomen hagen reliëf houtwallen solitaire struiken openheid verhoging verlaging vlak schaal en maat groot klein

15 Keuze oeverwallendorpen van oudsher de meeste bebouwing Veessen compacte dorpen vaak langs of dichtbij de winterdijk parallelle opbouw in de wegenstructuur en de dijken loopt vaak evenwijdig aan de rivier Terwolde Wilp Voorst

16 4 Oeverwallendorpen Terwolde Veessen Voorst Wilp Inwoners 1900 Bebouwd gebied 30 ha Inwoners 720 Bebouwd gebied 48ha Inwoners 2600 Bebouwd gebied 45 ha Inwoners 1643 Bebouwd gebied 38ha

17 Selectie dorpen Terwolde Veessen Voorst Wilp Kenmerken van bebouwing in het oeverwallenlandschap: compact dorp compacte dorpsvorm dorp aan of dicht bij een dijk half open landschap in de directe omgeving van het dorp dorp aan of dichtbij een dijk mozaïek, blokvormige verkaveling zandgrond/ vaaggrond (rivierklei) half open landschap mozaïek verkaveling zandgrond/ vaaggrond

18 Wilp en omgeving

19 Wilp vanuit de uiterwaarden

20 Landschapsstructuur rond Wilp historisch dorp langs de dijk in het noorden open weilanden ten oosten de uiterwaarden: Wilpse klei met lanen in het zuiden en het westen bossen Landschapsstructuurkaart 2007 Landschapsstructuurkaart 1908

21 Transformatie rond Wilp dorp uitgebreid in westelijke richting verkaveling buitendijks grootschaliger en blokkiger laanstructuren deels verdwenen grondgebruik hetzelfde Landschapsstructuurkaart 2007 Landschapsstructuurkaart 1908 verkaveling binnendijks goed behouden bossen behouden Constante elementen

22 Dorp en opbouw compact dorp tegen dijk met historische kern structuren parallel aan de dijk N790 en N791 belangrijkste structuurdragers oude wegenstructuur en dijk leidend voor uitbreidingen

23 Dorpsranden van Wilp noordzijde grenst aan open weiland oostzijde sterk ingekaderd door dijk zuid- westzijde afgeschermd door bos keuze dorpsrand: oostzijde. Dijk vormt het meest karakteristieke verschijnsel van het landschap

24 Dorpsrand

25 Dorpsrand binnenweg 5m binnenweg 12m meidoorn 25m de Binnenweg en de Meidoorn de kavels grenzen aan de dijk meidoorn bebouwing staat op enige afstand van deze dijk verschil in bebouwing afscheidingen tussen kavels gebeurt door houtwallen, hagen en een enkel hek weidelandjes zorgen voor open karakter

26 Doorsneden haag moestuin dijk haag weidelandje met houtwal dijk

27 Panorama

28 Panorama

29 Panorama weidelandje hagen houtwallen ruimte variatie achtertuinen dijk element

30 Panorama

31 Panorama

32 Panorama punten van daken hoge beplanting dijk element

33 Transformatie dorpsrand begin van de 19e eeuw was het gebied in gebruik als akker en weideland structuur van de Binnenweg en de dijk zijn leidend geweest voor inpassingen behalve twee verkavelingslijnen zijn er geen structuren overgenomen

34 positie Bouwstenen ritme voorkant naar landschap achterkant naar landschap zijkant naar landschap Wat zijn de kenmerkende elementen van deze dorpsrand? kavel en huis dicht bouwblok regelmatige afstand onregelmatige afstand Bebouwing langs de dorpsrand Beplanting op kavel Kenmerken Landschap beplanting huis voorin op kavel huis midden op kavel bos lineaire bomenrij solitaire bomen hagen reliëf houtwallen solitaire struiken openheid verhoging verlaging vlak schaal en maat groot klein

35 Positie huis t.o.v. landschap: achter-, zij-, voorkant Bebouwing langs de dorpsrand Ritme: regelmatig Positie huis op kavel: voor op kavel, midden op kavel: contrast in positie Bebouwingstypologie: huis met puntige kap

36 Solitaire bomen: veelal volgroeide inheemse soorten. Beplanting op kavel Houtwallen. ( inheemse soorten). Hagenstructuren Openheid

Populieren lanen Solitaire bomen: Wilgen en elzen.

37 Reliëf: vlak Landschappelijke beplanting Verhoging: de dijk Verlaging: In de uiterwaarden zijn een aantal kolken en sloten te vinden. Populieren lanen Solitaire bomen: Wilgen en elzen. Meidoornhagen begeleiden het pad op de dijk. Openheid: De open uiterwaarden maken vergezichten mogelijk.

38 Interactie tussen dorp en landschap Hoe de relatie tussen dorp en omgeving is hangt af van de opbouw van de rand, de landschappelijke kenmerken en de mate waarin deze kenmerken zijn opgenomen in de dorpsrand. de onderzochte dorpsrand van Wilp vormt een duidelijke relatie met het omliggende landschap. kavels volgen de richting van de dijk Verweveing als interactie tussen dorp en landschap in diepe achtertuinen veel landschappelijke beplanting; houtwallen, hagen, open weidelandjes in nieuwere deel hagenstructuren en open weideland

39 Bouwstenen Kenmerken Bebouwing Wisselende positionering van de bebouwing Huis met kap Kenmerken Kavel Open ruimtes in de rand Houtwallen/Hagenstructuren Door de wisselende positionering van de bebouwing en de landschappelijke structuren vormt de dorpsrand een gevarieerd en afwisselend beeld, net als het oeverwallenlandschap.

40 Dorpsranden een onderzoek naar dorpsranden in het landschap door Lea van Liere, Katarina Noteberg en Maike Warmerdam

Vergelijkbare documenten

Erfadvies Middendijk 85, Nijbroek Gemeente Voorst

Erfadvies Middendijk 85, Nijbroek Gemeente Voorst 2012 Erfadvies Middendijk 85, Nijbroek Gemeente Voorst COLOFON In opdracht van: Gemeente Voorst, Stijn Braakman Initiatiefnemer: Dhr. Nikkels Adviseur: