17 juni Geachte Minister Geachte heer Misseeuw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "17 juni Geachte Minister Geachte heer Misseeuw"

Transcriptie

1 17 juni 2016 Geachte Minister Geachte heer Misseeuw In uw antwoord stelt u: Ontwikkelingsdoelen zijn doelen waarop elk kind in elke basisschool recht heeft. Om dit recht veilig te stellen zijn de scholen verplicht om een inspanning te leveren om deze ontwikkelingsdoelen te realiseren. De inspectie controleert of de scholen hun werk doen. Dit gaat echter in tegen het door de Belgische staat geratificeerde Verdrag inzake de Rechten van het Kind. De Staat is immers subsidiair tegenover de ouders of de verantwoordelijke voor de opvoeding van het kind. Reeds in de preambule, maar uitdrukkelijk in artikel 5 en ook elders wordt gesteld dat de Staat de verantwoordelijkheden, rechten en plichten van de ouders moet respecteren. Het primaire recht van het kind berust dus bij de ouders, die subsidiair dus op hun uitdrukkelijk verzoek aan scholen kunnen vragen om hen bij te staan. Beide ouders zijn de eerste verantwoordelijken en de Staat moet hen bij deze taak ondersteunen (artikel 18). Meer nog, de Staat moet passende maatregelen, tegen alle vormen van lichamelijk of geestelijk geweld, letsel of misbruik, lichamelijke of geestelijke verwaarlozing of nalatige behandeling, mishandeling of exploitatie, met inbegrip van seksueel misbruik, nemen (artikel 19). Uit artikel 20 blijkt duidelijk dat de Staat rekening moet houden met de etnische, godsdienstige en culturele achtergrond van het kind. Dit betekent concreet dat een Parlement geen ontwikkelingsdoelen mag formuleren, die hiertegen ingaan. Het Parlement moet de openbare orde regelen, maar moet zich niet mengen in de opvoeding door de ouders, zolang de rechten van het kind niet geschaad worden. In artikel 32 wordt uitdrukkelijk gesteld dat het kind moet worden beschermd tegen economische exploitatie die de opvoeding van het kind zal hinderen, of schadelijk zal zijn voor de gezondheid of de lichamelijke, geestelijke, intellectuele, zedelijke of maatschappelijke ontwikkeling van het kind. Sensoa is geen expert maar een ideologische organisatie die zichzelf die titel heeft toegeëigend. Het is verbazend dat u niet antwoordt op de verwijzing naar sexting, het sturen van seksueel getinte sms jes met naaktfoto s als iets spannends, onschuldigs, het kan pit brengen in je relatie. In feite doet Sensoa aan schaamteloze economische exploitatie, omdat deze organisatie de kinderen gebruikt als koopwaar, waarmee ze bij de minister (en de farma-industrie) subsidiegeld krijgt om haar ideologie te verspreiden! Als afdeling van de wereldwijd grootste abortus- en anticonceptielobby International Planned Parenthood (IPPF), wil de vrijzinnige organisatie Sensoa immers de desastreuze verworvenheden van de seksuele revolutie van de jaren nu ook in de basisschool, zelfs bij kleuters implementeren. Als u verwijst naar de zogenaamde standaarden die door de World Health Organisation (WHO) zijn opgesteld, kan worden vastgesteld dat deze tekst vaak evidence based informatie met ideologische informatie mengt, terwijl de inhoud wordt gepresenteerd als feitelijk en wetenschappelijk, maar dit niet is.

2 Over deze standaarden, bestaat immers geen internationale wetenschappelijk consensus. Het is een groep gelijkgezinden, inclusief de universiteit van Gent (met politici Dr. De Sutter en Dr. Temmerman) die erin geslaagd is via decennialang lobbywerk op de hoogste regionen (Verenigde Naties) de idee van een nieuwe behoefte en eigen programma s door te drukken. De expertengroep is immers samengesteld uit uitsluitend medewerkers geassocieerd met IPPF, wereldwijd de grootste promotor van vrije seks, anticonceptie, abortus en zogenaamde holebirechten, gesteund door de farma-industrie. Overigens blijkt uit hun eigen wetenschappelijke publicaties, dat ze niet eens hun eigen programma s hebben geëvalueerd. Nu pas zijn ze op zoek naar een evaluatie-instrument [1], terwijl de werkelijke cijfergegevens voor de hand liggen: bijvoorbeeld de beschikbare cijfers in de VS. Het aantal kinderen buiten het huwelijk geboren is van 2,3% in 1960, toegenomen tot 40% in 2007; het aantal huwelijken is van 74% gedaald tot 48%; het aantal alleenstaande moeders is van 3 miljoen in 1970 gestegen tot 10 miljoen in 2000, alleenstaande vaders van tot 2 miljoen (emancipatie?); het aantal soa s van 2 in 1960 naar minstens 50 in 2002; 54% van de vrouwen die aborteerden gebruikten anticonceptie in de maand dat ze zwanger werden. In ons eigen Vlaanderen vinden we eenzelfde trend met een toename van echtscheidingen, abortussen, soa s, depressies, suïcides (ook op jonge leeftijd), Het is duidelijk, in dergelijke delicate materie kunnen enkel ouders beslissen wat ze aan hun kinderen willen leren, maar mag de overheid zich niet opdringen! Het gaat hier om de menselijke waardigheid, zeker in verband met seksualiteit. Als overheid hebt u niet het recht om door de inspectie gecontroleerde ontwikkelingsdoelen op te leggen aan het onderwijs, laat staan aan ouders, zeker niet als deze worden ingefluisterd door de ideologen van de abortus- en seksindustrie. In uw antwoord stelt u verder overtuigd te zijn dat er in het belang van de kinderen het best wordt samengewerkt tussen scholen en ouders. Ook dit is subsidiair, wat betekent dat de ouders wel aan de school hierrond vragen mogen stellen, maar dit niet door de school (in dit geval de overheid via haar inspectie) aan de ouders mag worden opgelegd! Het gezin en de maatschappij hebben zeker een elkaar aanvullende taak in de handhaving en de bevordering van het welzijn van alle mensen en van ieder mens. Maar de maatschappij en meer in het bijzonder de Staat moeten de preambule van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind respecteren en erkennen dat het gezin een eigen recht geniet en zich dus houden aan het beginsel van de subsidiariteit. Krachtens dit beginsel kan en mag de Staat aan de gezinnen niet die taken onttrekken die zij even goed zelf of door vrije samenwerking kunnen vervullen. Het kan niet dat Sensoa, dankzij haar monopolie, met belastinggelden, gesteund door de Minister deze vrije keuze fnuikt en uitsluitend haar eigen ideologie aanprijst: Een aantal organisaties benadert Vlaamse scholen met een voorlichtingsaanbod dat niet beantwoordt aan de kwaliteitscriteria voor goede relationele en seksuele vorming. Sensoa werkt daarom niet samen met deze organisaties. En uiteraard weet ook Sensoa dat hoe vroeger je kinderen losrukt van het ouderlijk gezag, hoe makkelijker je ze in je hedonistische fuik kunt vangen, waarbij seksueel misbruik via vroeg-seksualisering schade aan de geestelijke en zedelijke of maatschappelijke ontwikkeling van het kind het gevolg zijn. [1] Ketting E. et al. (2016): Personal Opinion: Evaluation of holistic sexuality education: A European expert group consensus agreement. The

3 Wij wensen een waarachtige diversiteit in aanbod van programma's, waarin de onderliggende ideologie expliciet wordt vermeld (neutraliteit inzake seksualiteit bestaat niet!), zodat er een echte vrije keuze bestaat. Hierbij moet ook in het kader van de preventieve gezondheidszorg dringend het monopolie van Sensoa doorbroken worden. Hopend op een verdere constructieve samenwerking Comité Bezorgde Ouders en Grootouders 14 juli 2016 Geachte mevrouw de Minister Geachte heer Misseeuw In uw antwoord wijst u op de expertengroep in de schoot van de WHO en op de aanwezigheid van Sensoa in die groep. Ik vermoed dat de voorgeschiedenis van Sensoa u niet zo bekend is, want dan zou u onze bezorgdheid wellicht delen. Sensoa werd in 2001 door voormalig minister Vogels opgericht als een samensmelting van het vrijzinnige CGSO trefpunt met de aidspreventiediensten, die zich toen (en nog steeds) vooral richtten op holebiseksualiteit. Op hun beurt waren de CGSO s na de legalisering van anticonceptie, de voortzetting van de in 1955 door een aantal vrijzinnigen uit het Humanistisch Verbond en de vrijmetselarij opgerichte Belgische Vereniging voor Seksuele Voorlichting. De jaarboeken van het CGSO bieden een mooi overzicht van hun werking en lobbying om in het kielzog van de seksuele revolutie van de jaren 60 zaken als abortus, holebiseksualiteit, holibi-adoptie te legaliseren. Jammer genoeg heeft het Vlaams Parlement in 2002 een decreet goedgekeurd, waarbij Sensoa een monopolie kreeg inzake seksuele gezondheid. De indruk wordt gewekt dat seksuele opvoeding neutraal en evidence-based kan worden gegeven, wat slechts gedeeltelijk juist is. Als u verwijst naar de zogenaamde standaarden die door de WHO zijn opgesteld, moet ik vaststellen dat deze tekst vaak evidence based informatie met ideologische informatie mengt, terwijl de inhoud wordt gepresenteerd als feitelijk en wetenschappelijk, maar dit niet is. Over deze standaarden, bestaat immers geen internationale wetenschappelijk consensus. Het is een groep gelijkgezinden, inclusief de universiteit van Gent (Dr. De Sutter en Dr. Temmerman) die erin geslaagd is via decennialang lobbywerk het idee van een nieuwe behoefte en eigen programma s door te drukken. De expertengroep is immers samengesteld uit uitsluitend medewerkers geassocieerd met IPPF, wereldwijd de grootste promotor van vrije seks, anticonceptie, abortus en holebirechten, gesteund door de farma-industrie. Overigens blijkt uit hun eigen wetenschappelijke publicaties, dat ze niet eens hun

4 eigen programma s hebben geëvalueerd. Nu pas zijn ze op zoek naar een evaluatie-instrument, terwijl de werkelijke cijfergegevens voor de hand liggen (Ketting E et al.: Personal Opinion. Evaluation of holistic sexuality education: A European expert group consensus agreement. In The European Journal of Contraception and Reproductive Health Care, 2016; 21:68-80). Sensoa is geen expert maar een ideologische organisatie die zichzelf die titel heeft toegeëigend. Het is verbazend dat u niet antwoordt op de verwijzing naar "'sexting' die Sensoa aanbeveelt binnen zijn RSV. Het sturen van seksueel getinte sms'jes met naaktfoto s wordt als iets spannends voorgesteld, zonder leeftijdslimiet, het kan pit brengen in je relatie. De schade die door dit nieuwe fenomeen toegebracht wordt, wanneer die foto s op internet verschijnen, is enorm. Voorts is het verboden om jongeren onder de 16 jaar te schaden met porno of pornobeelden met jongeren onder de 16 jaar te verspreiden. Gesubsidieerd door de overheid, dus ook door de burger die zelf geen inspraak krijgt, en gesponsord door de farma-industrie, verleidt Sensoa jongeren tot het vroegtijdig hebben van veilige (?) seks, omwille van het genot, waarbij de indruk wordt gewekt dat er geen gevolgen aan verbonden zijn, zolang je al dan niet gesubsidieerde anticonceptiva gebruikt. Duurzame liefdesrelaties worden vervangen door tijdelijke verliefdheidsrelaties/genotsrelaties met om het even welk geslacht. Bij dit laatste gaat men van de uitzondering van de homofiele gerichtheid een norm maken. Alles wordt natuurlijk netjes verpakt in websites waar ook waardevolle zaken vermeld worden. Maar intussen wordt wel de autoriteit van de eigen ouders en opvoeders ondermijnd. Hun keuzevrijheid wordt immers doelbewust door Sensoa beperkt: Een aantal organisaties benadert Vlaamse scholen met een voorlichtingsaanbod dat niet beantwoordt aan de kwaliteitscriteria voor goede relationele en seksuele vorming. Sensoa werkt daarom niet samen met deze organisaties. En uiteraard weet ook Sensoa dat hoe vroeger je kinderen losrukt van het ouderlijk gezag, hoe makkelijker je ze in je hedonistische fuik kunt vangen. Het promoten van een onenight stand hoort ook tot hun Relatie en Seksuele Vormingl: Zolang je plezier hebt bij je one-nightstands en er een goed gevoel aan overhoudt, is er geen probleem (Bron>>). Hierbij worden enkel de instincten en de honger naar lust aangewakkerd, zonder enige verwijzing naar het geheel van de menselijke waardigheid en verantwoordelijkheid, namelijk om met ons lichaam uiteindelijk in staat te zijn tot een duurzame liefde. Zoals eerder gesteld zijn de resultaten van de seksuele revolutie reeds lang gekend en worden in het door u vermelde document ook zelfs als het ware als positief opgesomd: Deze innovaties (pil en abortus) gaven geheel nieuwe kansen om seksualiteit en reproductie los van elkaar te zien. De verandering ontketende rond 1970 een seksuele revolutie en stimuleerde in combinatie met andere factoren het proces van de vrouwenemancipatie. Waarden en normen die betrekking hadden op seksualiteit raakten op losse schroeven en seksueel gedrag begon te veranderen of werd in ieder geval minder taboe. Het werd een onderwerp van publiek debat. We beschikken enkel over cijfers in de VS, maar ze zijn sprekend. Het aantal kinderen buiten het huwelijk geboren is van 2,3% in 1960, toegenomen tot 40% in 2007; het aantal huwelijken is van 74% gedaald tot 48%; het aantal alleenstaande moeders is van 3 miljoen in 1970 gestegen tot 10 miljoen in 2000, alleenstaande vaders van tot 2 miljoen (emancipatie?); het aantal soa s van 2 in 1960 naar minstens 50 in 2002; 54% van de vrouwen die aborteerden gebruikten anticonceptie in de maand dat ze zwanger werden. In ons eigen Vlaanderen vinden we eenzelfde trend met een toename van echtscheidingen, abortussen, depressies, suïcides (ook op jonge leeftijd), U stelt dat we ons tot Sensoa moeten wenden, terwijl wij menen dat een minister tot taak heeft toe te zien op een correcte werking van de diensten die hij of zij aanbeveelt. Graag willen we onze grieven in verband met de Richtlijn seksuele vorming van het WHO en de uitwerking hiervan in onder andere de tentoonstelling k Zag twee beren noteren en doorgeven in een gesprek met u. De omschrijving van de ontwikkelingsdoelen van de commissie onderwijs en die van Sensoa kunnen uniform lijken, maar als we de inhoud nader onderzoeken,

5 constateren we dat Sensoa het opwekken van lustgevoelens bij kleuters kunstmatig activeert. Dit past helemaal in de ideologie van de individualistische seksuele revolutie als u er zich maar goed bij voelt. De eventuele schadelijke gevolgen op lange termijn worden niet in rekening gebracht. o De matrix seksuele en relationele vorming van Sensoa (tabellen) is vaag geformuleerd dat men nog alle kanten op kan met de invulling ervan. We raden aan de ontwikkelingsdoelen binnen het onderwijs duidelijker te omlijnen en te vragen hier niet buiten te gaan. o Waarom zijn er experts nodig om Relationele en Seksuele Vorming te geven en mogen de eigen (kleuter)onderwijzers niet in de klas blijven? Waar blijft de sociale controle? o Eigen behoeften, wensen en grenzen kunnen uiten bv. in het kader van 'doktertje spelen (Sensoa)'. Het spelen van doktertje wordt als onschuldig voorgesteld, maar resulteert dikwijls in grensoverschrijdend gedrag, met blijvende kwetsuren als gevolg. Dit past zeker niet binnen de ontwikkelingsdoelen. Hetzelfde kan gebeuren met de voorgeschreven massagesalons. Er zijn andere manieren om grenzen aan te geven. Geslachtsorganen zijn intiem en deelt men niet met anderen, enkel binnen een vaste relatie op volwassen leeftijd. Waarom moet die grens steeds opnieuw verlegd worden en dit reeds van jongs af aan? o Praten over prettige en onprettige gevoelens en aanrakingen. Dit wordt toegepast in het kader van de massagesalons die Sensoa voorstelt. Hier gaat men bewust de aandacht focussen op gevoelens. Zelfs het aanraken van elkaar wordt kunstmatig gestimuleerd, terwijl de kleuter daar helemaal niet om vraagt. Waarom moeten kleuters zinnelijke waarnemingen beleven met derden en hierover spreken? Waarom zo n focus hierop? Wil men nog een nieuwe verslaving aanbieden? o Wat gaat men doen als blijkt dat deze vorm van RSV over enkele jaren leidt tot enorme problemen met deze kinderen, wat betreft zelf identificatie, eigen keuzes, ontheemdheid, seksuele problemen, seksuele obsessies, ernstig afwijkend seksueel gedrag, zelfmoordgedachten? Wie zal hiervoor de verantwoordelijkheid opnemen? o Voyeurisme, exhibitionisme, sadomasochisme zijn allemaal ziekelijke gedragingen die soms te herleiden zijn tot traumatische ervaringen die men beleefd heeft in de kindertijd. Daarom dienen we nauwlettend toe te zien op wat we brengen en in gang zetten. We moeten de veilige zone niet verlaten en onveilige grenzen gaan opzoeken. Deze afwijkende gedragingen treffen weer slachtoffers die hulp nodig hebben We vragen u uitdrukkelijk als christendemocratisch Minister om dergelijke invulling van ontwikkelingsdoelen niet te tolereren en onze academici te aanhoren. Op 9 december 2016 gaat er een congres door voor academici in het Vlaams Parlement over Seksuele gezondheid. Mogen ook onze deskundigen aan het woord komen en hun visie brengen in verband met RSV zodat een tegenexpertise mogelijk wordt? Of krijgt alleen Sensoa het spreekrecht ( )? Er staat trouwens nergens in het convenant met Sensoa dat deze een zwarte lijst van organisaties moet of mag opstellen en het monopolie naar zich mag toetrekken. Wij wensen een waarachtige diversiteit in aanbod van programma's, die een gelijke aanbeveling krijgen, waarin de onderliggende ideologie expliciet wordt vermeld (neutraliteit inzake seksualiteit bestaat niet!), zodat er een echte vrije keuze bestaat. Hierbij moet ook in het kader van de preventieve gezondheidszorg dringend het monopolie van Sensoa doorbroken worden. Het Verdrag inzake de Rechten van het kind Artikel 20 3 zegt: Bij het overwegen van oplossingen wordt op passende wijze rekening gehouden met de wenselijkheid van continuïteit in de opvoeding van het kind en met de etnische, godsdienstige en culturele achtergrond van het kind en met zijn of haar achtergrond wat betreft de taal. (art.20 3).

6 Deze evolutie vinden we zorgelijk. Hopende hiermee iets duidelijker te zijn, hopen we op uw begrip. We zien uit naar een verdere constructieve samenwerking. Comité Bezorgde Ouders en grootouders. Ministerie van Onderwijs Brussel, 11 maart 2016 Geachte "bezorgde ouders -tegenstroom", sturen. Vlaams minister Hilde Crevits heeft uw bericht, waarin u zorgen uit omtrent het vroeg-seksualiseringprogramma van Senso, goed ontvangen en met aandacht gelezen. De minister heeft mij gevraagd om u een antwoord te Sedert weken worden we overstelpt met deze kettingbrief. Minister Crevits staat erop dat elkeen persoonlijk wordt aangeschreven. Gezien er nu een deel mails binnenkomen, allemaal vanuit één centraal mailadres verstuurd, houden we er aan u één antwoord te bezorgen. Wil dit doorgeven aan betrokkenen die via jullie hun bezorgdheid naar voor brengen. De minister begrijpt dat u zich degelijk wenst te informeren over hoe er in onderwijs met kleuters aangaande seksualiteit, relaties en weerbaarheid wordt gewerkt en u daar inspraak in wenst indien dit niet strookt met uw eigen opvattingen. De minister van onderwijs kan zich echter niet uitspreken over de wijze waarop in de scholen aan bepaalde doelen wordt gewerkt. Tevens is het niet aan haar om te bepalen op welke leeftijd welke inhouden aan bod moeten komen. In onderwijs zijn er eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Deze eindtermen en ontwikkelingsdoelen worden ontwikkeld op basis van wetenschappelijke expertise en een uitgebreid democratisch proces door het Vlaams Parlement. Voor de kleuters zijn er ontwikkelingsdoelen. Ontwikkelingsdoelen zijn minimumdoelen op het vlak van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die de scholen bij hun leerlingen moeten nastreven. Ontwikkelingsdoelen zijn doelen waarop elk kind in elke basisschool recht heeft. Om dit recht veilig te stellen zijn de scholen verplicht om een inspanning te leveren om deze ontwikkelingsdoelen te realiseren. De inspectie controleert of de scholen hun werk doen. De manier waarop scholen thematieken aanbrengen behoort echter tot de pedagogische vrijheid. Voor wat betreft relaties en seksualiteit zijn er o.a. de volgende ontwikkelingsdoelen: De kleuters kunnen: bij zichzelf onderkennen wanneer zij bang, blij, boos of verdrietig zijn en kunnen dit op een eenvoudige wijze uitdrukken; in een eenvoudige taal een recent gebeurde situatie waarbij zij betrokken waren in dialoog met een volwassene, beschrijven en vertellen hoe zij zich daarbij voelden;

7 in verband met voortplanting van mensen en dieren, illustreren dat een levend wezen steeds voortkomt uit een ander levend wezen van dezelfde soort; illustreren dat de geboorte van mens en dier wordt voorafgegaan door een periode van gedragen worden door de moeder of door de ontwikkeling in een ei; bij zichzelf aangeven welk lichaamsdeel instaat voor het horen, zien, ruiken, proeven en voelen. Ik stel vast dat er in ' 'k Zag twee beren' met deze ontwikkelingsdoelen rekening wordt gehouden. Indien scholen ervoor kiezen om met dit pakket aan de slag te gaan, komen ze m.a.w. tegemoet aan de ontwikkelingsdoelen. Zoals hierboven gesteld is het niet aan de minister om te bepalen welke inhouden er op welke leeftijd aan bod moeten komen. Hiervoor zijn er experten die, rekening houdend met het natuurlijk leerproces waardoor kinderen en jongeren gaan, kunnen inschatten aan welke noden en behoeften er tegemoet gekomen moet worden. Deze noden en behoeften zijn vastgelegd in Europese en andere standaarden die aangaande relationele en seksuele vorming bestaan. Sensoa maakt deel uit van een expertengroep die, in de schoot van de WHO, over de standaarden waakt, de methodieken evalueert en nagaat wat er nog aan bijkomende ondersteuning wenselijk is. De standaarden waarover internationale wetenschappelijk consensus bestaat en waarop de experten zich baseren zijn op de website van Sensoa terug te vinden, zie: In de categorie 0-4 jaar staat bv.: Kunnen benoemen van lichaamsdelen en geslachtsdelen Verschillen tussen jongens en meisjes kennen Verschillende lichaamsvormen kennen Praten over prettige en onprettige gevoelens en aanrakingen Eigen behoeften, wensen en grenzen kunnen uiten bv. in het kader van 'doktertje spelen' Indien u echt problemen hebt met inhouden en methodieken, stellen we voor dat u zich rechtstreeks tot Sensoa wendt. Los van het feit dat de minister zich niet kan uitspreken over inhouden en methodieken die volgens bepaalde leeftijdscategorieën aan bod moeten komen, is ze er wel van overtuigd dat er in het belang van de kinderen het best wordt samengewerkt tussen scholen en ouders. Dat geldt voor eender welk thema in het gezondheidsbeleid en dus ook voor thema's zoals seksualiteit, relaties en weerbaarheid. Daarom wordt er aan scholen aanbevolen om ouders vooraf te informeren en te betrekken, zodanig dat kinderen ook thuis de nodige ondersteuning kunnen krijgen of zodanig dat wanneer kinderen vragen hebben, de ouders weten van waar de vragen komen en dat ze gepast kunnen reageren. Indien u problemen hebt met de manier waarop de school van uw (klein)kind aan seksualiteit, relaties en weerbaarheid werkt, raad ik u aan dat u zich in eerste instantie tot de school richt. De school kan desgewenst samen met u nagaan hoe uw (klein)kind het best wordt opgevangen Met vriendelijke groeten, Rik Misseeuw Kabinetsmedewerker Kabinet Hilde Crevits, Viceminister-president van de Vlaamse regering Vlaams minister van Onderwijs Consciencegebouw Koning Albert II-laan Brussel Tel. 02/ Gsm. 0477/ twitter@crevits.be

8

17 juni Geachte Minister H. Crevits van Onderwijs, Geachte kabinetsmedewerker R. Misseeuw,

17 juni Geachte Minister H. Crevits van Onderwijs, Geachte kabinetsmedewerker R. Misseeuw, 17 juni 2016 Geachte Minister H. Crevits van Onderwijs, Geachte kabinetsmedewerker R. Misseeuw, In uw antwoord stelt u: Ontwikkelingsdoelen zijn doelen waarop elk kind in elke basisschool recht heeft.

Nadere informatie

Ouderavond lijf & relaties

Ouderavond lijf & relaties Ouderavond lijf & relaties Robert van der Gaag info@one2know.nl 0611003414 Voorstellen Ervaring Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen, mondzorg en mediawijsheid Kinderen Wie heeft

Nadere informatie

Allemaal (een beetje) anders Jongeren, seksualiteit en culturele diversiteit

Allemaal (een beetje) anders Jongeren, seksualiteit en culturele diversiteit Permanente Vorming Actuele Filosofie 2007-2008 Seksualiteit, Globalisering en Ethiek Allemaal (een beetje) anders Jongeren, seksualiteit en culturele diversiteit Telidja Klaï Sensoa & Vrije Universiteit

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Basisschool Eerschot Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Christel van Helvoirt medewerker Gezondheidsbevordering GGD Hart voor Brabant Bovenbouw:

Nadere informatie

Onderwijskundige doelen

Onderwijskundige doelen Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan

Nadere informatie

Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen?

Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Korte kennismaking Wat dragen ouders bij? Presentatie Stelling Presentatie Opdracht Voorbeeld opzet cursus en afsluiting

Nadere informatie

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen

Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen Doelenlijst Relationele Vorming in de Basisschool in combinatie met de IK-zinnen RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf. RV1.1 RV1.2 RV1.3 RV1.4 Ontdekken dat iedereen uniek is. Ik heb door dat iedereen

Nadere informatie

Seksuele vorming: gave (op-)gave

Seksuele vorming: gave (op-)gave Seksuele vorming: gave (op-)gave De Wegwijzer Oosterwolde, 28 januari 2016 Mieneke Aalberts-Vergunst Programma Introductie Stellingen De wereld om ons heen Onze opvoeding Seksualiteit Het Bijbelse beeld

Nadere informatie

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland)

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Programma 1. Seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren 2. Criteria om normaal

Nadere informatie

Relationele en seksuele vorming Dr. Telidja Klaï

Relationele en seksuele vorming Dr. Telidja Klaï Relationele en seksuele vorming Dr. Telidja Klaï Ik volg deze webinar als Ouder Grootouder Professional (arts, leerkracht, ) Student Jongere Poll Relationele en seksuele vorming Ik vind het noodzakelijk

Nadere informatie

Seksuele Vorming en weerbaarheid

Seksuele Vorming en weerbaarheid Seksuele Vorming en weerbaarheid Workshop Orion Event woensdag 13 maart 2019 Van Koetsveldschool- ZML-Amsterdam (van pionier naar excellent) Even voorstellen.. Presentatie: Urmila Munshi Leerkracht Van

Nadere informatie

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit

Nadere informatie

Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik

Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Groep 1 Les 1: Wie ben ik De leerlingen kennen hun eigen lichaam De leerlingen krijgen inzicht in de overeenkomsten en verschillen in lichaamskenmerken De leerlingen

Nadere informatie

ENGAGEMENTSVERKLARING TER BESCHERMING VAN DE SEKSUELE INTEGRITEIT VAN DE MINDERJARIGE IN DE JEUGDSECTOR

ENGAGEMENTSVERKLARING TER BESCHERMING VAN DE SEKSUELE INTEGRITEIT VAN DE MINDERJARIGE IN DE JEUGDSECTOR ENGAGEMENTSVERKLARING TER BESCHERMING VAN DE SEKSUELE INTEGRITEIT VAN DE MINDERJARIGE IN DE JEUGDSECTOR UITGANGSPUNTEN Met deze engagementsverklaring verbinden wij ons ertoe de lichamelijke en seksuele

Nadere informatie

Doelen relationele vorming

Doelen relationele vorming Doelen relationele vorming RV 1 Kinderen hebben vertrouwen in zichzelf RV 1.1. Ontdekken dat ieder uniek is. RV 1.2. Zich bewust worden van hun eigen kwetsbaarheid en ermee kunnen omgaan. RV 1.3. Eigen

Nadere informatie

Seksuele gezondheid in Nederland 2017

Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Samenvatting Seksuele gezondheid in Nederland 2017 is een grootschalig representatief onderzoek naar de seksuele gezondheid van volwassenen van 18 tot 80 jaar in Nederland.

Nadere informatie

Resultaten onderzoek seksualiteit

Resultaten onderzoek seksualiteit Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen

Nadere informatie

Niet Normaal. Hetero s zijn niet normaal, ze zijn gewoon met meer.

Niet Normaal. Hetero s zijn niet normaal, ze zijn gewoon met meer. LEIDRAAD VOOR BEGELEIDERS Niet Normaal Hetero s zijn niet normaal, ze zijn gewoon met meer. Het project Niet Normaal wil seksuele diversiteit bespreekbaar maken bij (Gentse) jongeren van 14 tot 18 jaar.

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels

SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels SOCIALE VAARDIGHEDEN: contactsleutels We gebruiken op school voor het 4 de, 5 de en 6 de leerjaar de handleiding CONTACTSLEUTELS van uitgeverij De Sleutel. Kenmerken van Contactsleutels: Elk leerjaar beschikt

Nadere informatie

Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie

Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie & Pedagogische Begeleidingsdienst Basisonderwijs GO! wereldoriëntatie E HO DIT T RK AL E W ITA? G I D IER H CA mens & maatschappij specifieke visie van leerlijn naar methodiek van methodiek naar leerlijn

Nadere informatie

Relaties en seksualiteit

Relaties en seksualiteit Seksualiteit ontwikkelt zich vanaf de geboorte en is een wezenlijk onderdeel van het mens-zijn gedurende het hele leven. Seksualiteit wordt geuit en ervaren in gevoelens, gedachten, opvattingen, rollen

Nadere informatie

LET S TALK ABOUT SEXTING Een toolkit om het sextingbeleid van je school vorm te geven

LET S TALK ABOUT SEXTING Een toolkit om het sextingbeleid van je school vorm te geven LET S TALK ABOUT SEXTING Een toolkit om het sextingbeleid van je school vorm te geven We hebben de neiging om bij relaties en seksueel gedrag via nieuwe media, meteen het ergste te denken. Kinderen en

Nadere informatie

Week van de Lentekriebels

Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?

Nadere informatie

Werkstuk Maatschappijleer Kinderrechten

Werkstuk Maatschappijleer Kinderrechten Werkstuk Maatschappijleer Kinderrechten Werkstuk door een scholier 1811 woorden 2 februari 2010 5,5 48 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Wat is een recht? Een recht is een geheel van regels die bepalen

Nadere informatie

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties?

Webinar 5 maart Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Webinar 5 maart 2018 Relaties en seks bij tieners: hoe reageer ik op seksuele situaties? Opbouw webinar Seksuele ontwikkeling Relaties en seksualiteit bij jongeren + jongeren aan het woord Praten over

Nadere informatie

DE SEKSUELE LEVENSLOOP

DE SEKSUELE LEVENSLOOP DE SEKSEE EVENSOOP Aart Beekman Polikliniek Psychosomatische gynaecologie en Seksuologie Keuzevak seksuologie 2008-2009 Psycho-seksuele anamnese Invloed van de persoonlijke geschiedenis op seksuele betekenisgeving

Nadere informatie

Thema's per klas die aangeboden worden in de methode:

Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Thema's per klas die aangeboden worden in de methode: Groep 1-2 Hierbij zijn de kinderen bezig met specifieke lichaamskenmerken van zichzelf en van anderen. Ook gaan ze op zoek naar onderlinge overeenkomsten.

Nadere informatie

Feiten en cijfers Fryslân

Feiten en cijfers Fryslân Feiten en cijfers Fryslân 2017 De eerste keer Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 17,8 18,1 17,2 17,3 Fryslân Landelijk Fryslân Landelijk Friese jongeren lijken iets

Nadere informatie

betreffende onderwijs in ontwikkelingssamenwerking

betreffende onderwijs in ontwikkelingssamenwerking ingediend op 439 (2014-2015) Nr. 1 16 juli 2015 (2014-2015) Voorstel van resolutie van Ingeborg De Meulemeester, Sabine de Bethune, Herman De Croo, Tine Soens en Wouter Vanbesien betreffende onderwijs

Nadere informatie

Omgaan met lichamelijkheid, intimiteit en seksualiteit in de kinderopvang

Omgaan met lichamelijkheid, intimiteit en seksualiteit in de kinderopvang >Specificaties Titel: Soort: Werksituatie: Eindproduct: Omgaan met lichamelijkheid, intimiteit en seksualiteit in de kinderopvang Cursus Als pedagogisch medewerker ben je verantwoordelijk voor het welzijn

Nadere informatie

Welke rol heeft de school bij een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen?

Welke rol heeft de school bij een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen? Welke rol heeft de school bij een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen? Kiki op den Camp, MSc Junior onderzoeker - unit Seksuele Gezondheid GGD Zuid Limburg Taak van de school Scholen zijn verplicht

Nadere informatie

Handreiking Seksualiteit

Handreiking Seksualiteit Handreiking Seksualiteit Mannelijke seksualiteit speelt een centrale rol in belangrijke maatschappelijke vraagstukken rondom seksualisering, pornoficatie, en grensoverschrijdend gedrag. Emancipatiebeleid

Nadere informatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2015/6 naar aanleiding van de aanbeveling van de Raad van Europa over de rechten van ouderen

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2015/6 naar aanleiding van de aanbeveling van de Raad van Europa over de rechten van ouderen VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2015/6 naar aanleiding van de aanbeveling van de Raad van Europa over de rechten van ouderen Vlaamse Ouderenraad vzw 16 december 2015 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel

Nadere informatie

Seksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid

Seksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid Seksuele dienstverlening voor mensen met een bijzondere kwetsbaarheid Vanuit het taboe naar volwaardige zorg Aditi vzw Miek Scheepers 21 februari 2019 Centrum voor advies, informatie en ondersteuning (sinds

Nadere informatie

Integrale Jeugdhulpverlening: een nieuw plan in de maak

Integrale Jeugdhulpverlening: een nieuw plan in de maak Integrale Jeugdhulpverlening: een nieuw plan in de maak Document opgesteld door: vzw de Keeting vzw Recht-Op Kroonstraat 64/66 Lange Lobroekstraat 34 2800 Mechelen 2060 Antwerpen email: info@dekeeting.be

Nadere informatie

WIJ HEBBEN RECHTEN SOLIDARITEIT 1. D3. KINDERRECHTENVERDRAG

WIJ HEBBEN RECHTEN SOLIDARITEIT 1. D3. KINDERRECHTENVERDRAG WIJ HEBBEN RECHTEN SOLIDARITEIT 1 Kinderrechten tellen voor iedereen die jonger is dan 18 jaar. Zowel kleuters van 3 jaar als jongeren van 17 worden beschermd door het Kinderrechtenverdrag. Kinderrechten

Nadere informatie

: Mw F. Langerak- Oostrom

: Mw F. Langerak- Oostrom RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering : 1 december 2015 Zaaknummer :203787 Datum Raadsvergadering : 14 december 2015 Portefeuillehouder Verantwoordelijk MT-lid : Mw F. Langerak-

Nadere informatie

3 Competenties en indicatoren...11

3 Competenties en indicatoren...11 Inhoudsopgave 1 Achtergronden... 5 1.1 Seksuele gezondheid jongeren nog niet altijd optimaal...5 1.2 Belangrijke rol voortgezet onderwijs...6 1.3 Aandacht voor het thema in de kennisbases...7 1.4 Leervraag

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende een meer doeltreffende preventie van vrouwelijke genitale verminking in Vlaanderen

Voorstel van resolutie. betreffende een meer doeltreffende preventie van vrouwelijke genitale verminking in Vlaanderen stuk ingediend op 1680 (2011-2012) Nr. 1 19 juni 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de dames Marijke Dillen, Gerda Van Steenberge en Linda Vissers en de heren Frank Creyelman, Filip Dewinter,

Nadere informatie

Workshop KaMOShibai. Provinciebeurs Klasbakken woensdag 7 maart 2018

Workshop KaMOShibai. Provinciebeurs Klasbakken woensdag 7 maart 2018 Workshop KaMOShibai Provinciebeurs Klasbakken woensdag 7 maart 2018 De kamoshibais verhalen met een dimensie Programma workshop Kennismaking Reus Pedagogisch kader: Voorkennis activeren ervaringen delen

Nadere informatie

VR DOC.0432/1

VR DOC.0432/1 VR 2018 0405 DOC.0432/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN BUITENLANDS BELEID EN ONROEREND ERFGOED EN DE VLAAMSE MINISTER VAN CULTUUR, MEDIA, JEUGD EN BRUSSEL NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring

Nadere informatie

VLAAMSERAAD ONTWERP VAN DECREET

VLAAMSERAAD ONTWERP VAN DECREET Stuk 652 (1994-1995) - Nr. 1 ARCHW WAAMSE RAAD TWUGU~~ORGEN VLAAMSERAAD ZIl-HNG 1994-1995 16 DECEMBER 1994 ONTWERP VAN DECREET houdende goedkeuring van het verdrag inzake psychotrope stoffen en de bijlagen,

Nadere informatie

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels

Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid

Nadere informatie

In de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk!

In de les praten over relaties en seksualiteit. Hoe maak je het makkelijk en leuk! In de les praten over relaties en seksualiteit Hoe maak je het makkelijk en leuk! Hoe kunt u leerlingen ondersteunen en leert u hen verantwoorde keuzes te maken op het gebied van relaties en seksualiteit?

Nadere informatie

Seksuele gezondheid bij adolescenten

Seksuele gezondheid bij adolescenten Seksuele gezondheid bij adolescenten Lieve Peremans 18-3-2014 pag. 1 Seksualiteit en seksueel gedrag Seksualiteit is een wezenlijk onderdeel van het mens-zijn gedurende het ganse leven Is veel meer dan

Nadere informatie

Lichamelijke ontwikkeling

Lichamelijke ontwikkeling Lichamelijke ontwikkeling Ik ben een jongen en jij bent een meisje (eerste graad) Kinderen worden zich bewust van de lichamelijke verschillen en overeenkomsten tussen jongens en meisjes. Kinderen worden

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling HZ. Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling;

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling HZ. Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling; Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling HZ Het college van bestuur van de Stichting HZ University of Applied Sciences; Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling;

Nadere informatie

Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit

Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit Utrecht, januari 2018 Tel. (030) 231 34 31 Rutgers 2018 www.seksuelevorming.nl/weekvandelentekriebels Tips voor ouders om met kinderen te praten over relaties en seksualiteit 1 Algemene tips bij seksuele

Nadere informatie

Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting

Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting Hanan Ben Abdeslam Expertisecentrum kraamzorg Volle Maan Ontwikkeld ism VGC Inhoud 1. Opzet 2. Projectdoel en projectresultaat 3. Inzichten

Nadere informatie

Workshop Orion Event 14 maart 2018

Workshop Orion Event 14 maart 2018 Workshop Orion Event 14 maart 2018 Seksuele vorming, samen met ouders Sandra Zaal, gz-psycholoog/seksuoloog i.o. szaal@cordaan.nl Simone Kuiper, coördinerend begeleider skuiper@cordaan.nl Even voorstellen

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op... (datum);

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op... (datum); Voorontwerpbesluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van artikel 2 en artikel 5 van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 betreffende bevolkingsonderzoek in het kader van ziektepreventie

Nadere informatie

Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be

Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be Gemeentelijke basisschool De Knipoog Cardijnlaan 10 2290 Vorselaar 014/51 27 00 0478/28 82 63 014/ 51 88 97 directie@deknipoog.be Elementen van een pedagogisch project 1 GEGEVENS M.B.T. DE SITUERING VAN

Nadere informatie

Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling

Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling 5. Determinanten van seksuele gezondheid-aanbevelingen Om kinderen en jongeren te kunnen ondersteunen in hun seksuele ontwikkeling is het van belang om de

Nadere informatie

Tabel 1a. Ervaring met verschillende vormen van seksueel gedrag naar leeftijd leeftijd eerste 12 tot 15 (%) 18 tot 21 (%) 15 tot 18 (%)

Tabel 1a. Ervaring met verschillende vormen van seksueel gedrag naar leeftijd leeftijd eerste 12 tot 15 (%) 18 tot 21 (%) 15 tot 18 (%) Factsheet Seks onder je 25 e In 4901 jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 25 jaar hebben deelgenomen aan het onderzoek Seks onder je 25 e. Overal waar in dit factsheet een vergelijking wordt gemaakt

Nadere informatie

Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting

Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting Cultuursensitieve seksuele en reproductieve gezondheidsvoorlichting Hanan Ben Abdeslam Expertisecentrum kraamzorg Volle Maan Ontwikkeld ism VGC Inhoud 1. Opzet 2. Projectdoel en projectresultaat 3. Inzichten

Nadere informatie

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit

Menukaart Gezonde School basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit Menukaart Gezonde basisonderwijs: Relaties & Seksualiteit : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema

Nadere informatie

FEITEN EN CIJFERS OVER DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN DE REGIO S LIMBURG-NOORD EN ZUID-LIMBURG

FEITEN EN CIJFERS OVER DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN DE REGIO S LIMBURG-NOORD EN ZUID-LIMBURG FEITEN EN CIJFERS OVER DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN DE REGIO S LIMBURG-NOORD EN ZUID-LIMBURG Referentie De Graaf, H., Van den Borne, M., Nikkelen, S., Twisk, D., & Meijer, S. (2017). Seks onder

Nadere informatie

Advies. EVA Toegankelijk Vlaanderen. Brussel, 29 januari 2018

Advies. EVA Toegankelijk Vlaanderen. Brussel, 29 januari 2018 Advies EVA Toegankelijk Vlaanderen Brussel, 29 januari 2018 COMD_20180129_EVA Toegankelijk Vlaanderen_ADV.docx Commissie Diversiteit Wetstraat 34-36, 1040 Brussel T +32 2 209 01 11 info@serv.be www.serv.be/diversiteit

Nadere informatie

Verslag sessie 1: Seksuele start

Verslag sessie 1: Seksuele start Verslag sessie 1: Seksuele start a. Reactie discuttant (Lies Verhetsel): Enkele opvallende resultaten: o De resultaten van de seksuele startleeftijd lijken het effect van de mei 68/pil-generatie te tonen.

Nadere informatie

Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje.

Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. 1-1. HET PROBLEEM Pesten en plagen worden vaak door elkaar gehaald! Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. Als je gepest bent, heb je ervaren dat pesten

Nadere informatie

Vaderbetrokkenheid staat volop in de

Vaderbetrokkenheid staat volop in de Vertellen hoe de baby uit de buik komt, doktertje -spel bijsturen, waarschuwen voor risico s... Van oorsprong zijn het vooral de moeders die de seksuele opvoeding op zich nemen, maar ook vaders kunnen

Nadere informatie

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties

Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk Levensbeschouwing Relaties Werkstuk door een scholier 2503 woorden 3 maart 2008 6,6 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 1 Wie versiert wie? De jongen het meisje? Andersom? Of kan het beide?

Nadere informatie

De Belgische Ontwikkelingssamenwerking op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten

De Belgische Ontwikkelingssamenwerking op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten De Belgische Ontwikkelingssamenwerking op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten UNICEF De situatie in de wereld Jaarlijks 1 sterven naar schatting 290.000 vrouwen tijdens hun zwangerschap,

Nadere informatie

Ook de Memorie van Toelichting moet in die richting worden aangepast.

Ook de Memorie van Toelichting moet in die richting worden aangepast. ADVIES NR 44 VAN 22 MEI 2001 VAN DE VASTE COMMISSIE ARBEID VAN DE RAAD VAN DE GELIJKE KANSEN VOOR MANNEN EN VROUWEN OMTRENT HET VOORONTWERP VAN WET BETREFFENDE DE BESCHERMING VAN DE WERKNEMERS TEGEN GEWELD,

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - mens en samenleving. Kerndoel 38. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - mens en samenleving. Kerndoel 38. Toelichting en verantwoording TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 38 74 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - mens en samenleving Kerndoel 38 De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke

Nadere informatie

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit. Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit. Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring De gemeenteraad Ontwerpbesluit OPSCHRIFT Vergadering van 26 september 2016 Besluit nummer: 2016_GR_00779 Onderwerp: Beginselverklaring neutraliteit van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs - Goedkeuring

Nadere informatie

BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN

BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN BIJLAGE 3 DE LEERPLANNEN EN RELATIONELE EN SEKSUELE VORMING In deze bijlage maken we de vergelijking tussen de Ontwikkelingsdoelen uit het Ontwikkelingsplan van de katholieke kleuterschool en de doelen

Nadere informatie

Seksuele vorming in (V)SO

Seksuele vorming in (V)SO Welkom Van kwetsbaar naar weerbaar: Seksuele vorming in (V)SO Presentatie door Esther van Efferen Wiersma & Tim Micklinghoff Inhoud Het project Van kwetsbaar naar weerbaar Bijzondere doelgroepen Leerlijn

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Avila coaching Overwegende dat Avila coaching verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

-Onze school behoort tot het officieel gesubsidieerd onderwijsnet. Het schoolbestuur is de gemeente Olen.

-Onze school behoort tot het officieel gesubsidieerd onderwijsnet. Het schoolbestuur is de gemeente Olen. Pedagogisch project 1. situering onderwijsinstelling 2. levensbeschouwelijke uitgangspunten 3. visie op ontwikkeling en opvoeding 4. het schoolconcept 1. Situering onderwijsinstelling 1.1 Een gemeenteschool:

Nadere informatie

De seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren

De seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren Infosheet #2 De seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren Deze Infosheet maakt deel uit van een reeks die de uitvoering van het Belgische internationale beleid rond seksuele en reproductieve

Nadere informatie

3VRAAGT. 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING

3VRAAGT. 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING 3VRAAGT 20 mei 2019 Auteur: Lotte Kamphuis SEKSUELE VOORLICHTING Samenvatting Zwangerschap hier, soa daar. Seksuele voorlichting kan een stuk leuker vinden jongeren Een toets over de geslachtsorganen,

Nadere informatie

1. Waren er bijzonderheden bij de zwangerschap van uw moeder en/of bij uw geboorte?

1. Waren er bijzonderheden bij de zwangerschap van uw moeder en/of bij uw geboorte? Biografie vragenlijst Naam: Geboortedatum: Datum van invullen: Introductie Dit is een zelfinvul-vragenlijst over u, uw levensloop en achtergrond. Als bepaalde vragen onduidelijk zijn, kunt u altijd de

Nadere informatie

Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag. Geachte Voorzitter,

Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag. Geachte Voorzitter, Aan de Voorzitter van het OCMW van MESEN Markt 1 8957 Mesen Geïntegreerd inspectieverslag POD MI Inspectiedienst POD MI MESEN/RMID-SCP/2017 Betreft: Geïntegreerd inspectieverslag Geachte Voorzitter, Hierbij

Nadere informatie

KAMER VAN BEROEP GESUBSIDIEERD VRIJ ONDERWIJS BESLISSING. GVO / 2012 / 9 /... / 10 mei 2012

KAMER VAN BEROEP GESUBSIDIEERD VRIJ ONDERWIJS BESLISSING. GVO / 2012 / 9 /... / 10 mei 2012 KAMER VAN BEROEP GESUBSIDIEERD VRIJ ONDERWIJS BESLISSING GVO / 2012 / 9 /... / 10 mei 2012 Inzake, wonende te, bijgestaan door, COC, verzoekende partij, tegen inrichtende macht met maatschappelijke zetel

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Primair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

(Seksueel & Lichamelijk) Grensoverschrijdend Gedrag Hoe inschatten & Reageren

(Seksueel & Lichamelijk) Grensoverschrijdend Gedrag Hoe inschatten & Reageren (Seksueel & Lichamelijk) Grensoverschrijdend Gedrag Hoe inschatten & Reageren Sam Geuens Klinisch Seksuoloog VVS Ethicus Oplossingsgericht Psychotherapeut (io) Vlaamse Vereniging voor Seksuologie SGG?

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag. Voor kinderen en jongeren

Kinderrechtenverdrag. Voor kinderen en jongeren Kinderrechtenverdrag Voor kinderen en jongeren 2 Waarom? Alle kinderen in de hele wereld hebben rechten. Jij dus ook. Omdat jij het recht hebt om je eigen rechten te kennen, hebben wij dit boekje speciaal

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende het verplicht aanbieden van cursussen eerste hulp bij ongevallen (EHBO) in het lager en secundair onderwijs

Voorstel van resolutie. betreffende het verplicht aanbieden van cursussen eerste hulp bij ongevallen (EHBO) in het lager en secundair onderwijs stuk ingediend op 1224 (2010-2011) Nr. 1 6 juli 2011 (2010-2011) Voorstel van resolutie van de heer Jean-Jacques De Gucht, de dames Ann Brusseel, Marleen Vanderpoorten en Elisabeth Meuleman, de heren Boudewijn

Nadere informatie

Conclusies: enquête Kinderen Goedgekeurd (armoede en vluchtelingen)

Conclusies: enquête Kinderen Goedgekeurd (armoede en vluchtelingen) Conclusies: enquête Kinderen Goedgekeurd (armoede en vluchtelingen) Er hebben in totaal 50 scholen deelgenomen aan deze enquête. Dit gaat om een 3000tal leerlingen. 1. Kennis van het woord vluchteling:

Nadere informatie

Voorstellen R E LA T I E S E N S E K S U A L I T E I T Mariette Haak Gezondheidsbevorderaar GGD HM mhaak@ggdhm.nl Aandachtsgebieden Gezonde school, genotmiddelen, seksualiteit, voeding, bewegen en mondzorg

Nadere informatie

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal?

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal? Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is normaal? Congres Seks over de grens 26 januari 2009 Lou Repetur en Kristin Janssens (MOVISIE) Inhoud 1. Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag? Opvattingen

Nadere informatie

Ik was er zelf bij toen hier, in het Vlaams Parlement, precies 5 jaar. geleden, de Vlaamse Gebarentaal (VGT) unaniem en met veel

Ik was er zelf bij toen hier, in het Vlaams Parlement, precies 5 jaar. geleden, de Vlaamse Gebarentaal (VGT) unaniem en met veel Dinsdag 26 april 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Vijf jaar erkenning Vlaamse Gebarentaal Vlaams Parlement Geachte aanwezigen, Geachte voorzitter, Beste

Nadere informatie

Besluit Raad Nr. Datum ^ ^ DEC 2 015

Besluit Raad Nr. Datum ^ ^ DEC 2 015 gemeenle ^ Montfoort Besluit Raad Nr. Datum ^ ^ DEC 2 015 RAADSVOORSTEL ter besluitvorming in de raad Datum Forum vergadering Datum Raadsvergadering Portefeuiliehouder Verantwoordelijk MT-lid Evaluatiedatum:

Nadere informatie

In een klap volwassen Kwalitatief onderzoek tienerzwangerschap. Marianne Cense

In een klap volwassen Kwalitatief onderzoek tienerzwangerschap. Marianne Cense In een klap volwassen Kwalitatief onderzoek tienerzwangerschap Marianne Cense Twee doelen: 1. Het verbeteren van preventie gericht op kwetsbare groepen, daartoe nodig: Inzicht in risicofactoren Inzicht

Nadere informatie

Wat is seks? Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde

Wat is seks? Benodigheden. Lesdoelen. Begrippen. Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde Kriebels in je buik Wat is seks? 1 Wat is seks? Groep 7 60 min Begrippen Seksualiteit, seks, geslachtsgemeenschap, liefde Benodigheden Digibord Werkblad: vragen over seks (voor ieder kind) Lesdoelen Leerlingen

Nadere informatie

Eerder stelde ik reeds een schriftelijke vraag (nr 510 van 16 juli 2015) over de eerste sessie van het toelatingsexamen in juli 2015.

Eerder stelde ik reeds een schriftelijke vraag (nr 510 van 16 juli 2015) over de eerste sessie van het toelatingsexamen in juli 2015. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 557 van ANN BRUSSEEL datum: 9 september 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Toelatingsexamen arts en tandarts -

Nadere informatie

De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen. Dr. Hanneke de Graaf

De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen. Dr. Hanneke de Graaf De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen Dr. Hanneke de Graaf Inhoud Seksueel gedrag van jongeren anno 2012 Trends Risicogroepen Wanneer over de grens? Bron: Seks onder je 25 e (2012) Online vragenlijst

Nadere informatie

Op De Schuthoek weten we hoe het hoort, daar doet niemand iets wat een ander stoort.

Op De Schuthoek weten we hoe het hoort, daar doet niemand iets wat een ander stoort. Pestprotocol Pestprotocol o.b.s. De Schuthoek Ieder kind heeft liefde en begrip nodig voor de volledige en harmonische ontplooiing van zijn persoonlijkheid. Beginsel 6 van de Universele Verklaring van

Nadere informatie

De eerste keer. Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 18,3 18,1 17,2 17,3

De eerste keer. Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 18,3 18,1 17,2 17,3 Feiten en cijfers Veenkoloniën (Groningen/Drenthe) 2017 De eerste keer Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 18,3 18,1 17,2 17,3 Veenkoloniën Landelijk Veenkoloniën

Nadere informatie

KAMER VAN BEROEP GEMEENSCHAPSONDERWIJS BESLISSING GO / 2015 / 02 / / 8 JANUARI 2015., wonende te, vertegenwoordigd door, advocaat te,

KAMER VAN BEROEP GEMEENSCHAPSONDERWIJS BESLISSING GO / 2015 / 02 / / 8 JANUARI 2015., wonende te, vertegenwoordigd door, advocaat te, 1 KAMER VAN BEROEP GEMEENSCHAPSONDERWIJS BESLISSING GO / 2015 / 02 / / 8 JANUARI 2015 Inzake, wonende te, vertegenwoordigd door, advocaat te, Verzoekende partij Tegen, te, vertegenwoordigd door, algemeen

Nadere informatie

Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding

Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding Hoofdstuk 7 Willy van Berlo & Denise Twisk Seksueel geweld en seksuele grensoverschrijding We spreken van seksueel geweld als iemand wordt gedwongen iets seksueels te doen wat die persoon niet wilde, of

Nadere informatie

Boer in Beeld Ontwikkelingsdoelen voor type 8

Boer in Beeld Ontwikkelingsdoelen voor type 8 Boer in Beeld Deze onderstaande ontwikkelingsdoelen gelden voor alle thema s. De meer specifieke ontwikkelingsdoelen per thema vind je onder de naam van het thema. Algemene ontwikkelingsdoelen. 2 Varkens

Nadere informatie

Hierbij vindt u het verslag van de inspectie die plaatsvond in uw centrum op 12/1/2018.

Hierbij vindt u het verslag van de inspectie die plaatsvond in uw centrum op 12/1/2018. Aan de Voorzitter van het OCMW van Ganshoren Hervormingslaan 63 1083 Ganshoren Geïntegreerd inspectieverslag POD MI Inspectiedienst POD MI Ganshoren/KNI-/2018 1 Betreft: Inspectieverslag knipperlichten

Nadere informatie