Contractuele bepalingen

Transcriptie

1 Contractuele bepalingen Effectief contracteren I en II Mr. dr. H. Wammes Raadsheer Hof Arnhem Leeuwarden UHD Radboud Universiteit

2 Verwachtingsmanagement Uw docent heeft nog nooit een overeenkomst gemaakt!

3 Wat je ziet wordt bepaald door waar je staat/zit.

4 Contractenmakers zijn juridische designers, juridische techneuten die worden ingeschakeld om afspraken vast te leggen en in het bijzonder om problemen in de toekomst te voorkomen.

5 Contract geeft oplossingen/solutions Contract voorkomt problemen De rechtszaal staat symbool voor strijd en problemen

6 In de hectiek van de praktijk moet aan veel worden gedacht Vaak haast: checks and balances staan onder druk

7 Minds are like parachutes, they only function when they are open. 7

8 Valkuilen Uw cliënt is altijd partijdig denkt commercieel/is optimistisch Uw redelijkheidsgevoel (intuïtie) zeker weten: Twijfel is de waakhond van het inzicht (Confucius) De wet het wetboek is de gereedschapskist van de jurist Uw agenda tijddruk en tarief 8

9 Haast:checks and balances Willekeurige voorbeelden uit de procespraktijk nieuwe stukken (HR 3 december 2010, JBPr 2011,16) opgevraagde stukken feiten (ook in hoger beroep) norm (invullen open norm) uitvoerbaar bij voorraad en hoger beroep (schorsing, aanvulling,terugbetaling) risico s uitvoerbaarheid bij voorraad (JBPr 2016,908) kale nakomingsvordering bewijslastverdeling en bewijswaardering inventarislijst en proceskosten 9

10 Contracten maken is techniek wat regelt de wet? kwalificatie! contractenrecht is afnemersvriendelijk (waar staat uw cliënt in de keten) regelend/dwingend recht hoedanigheid van partijen B2B of B2C consument: gehuwd?

11 Beding kosten rechtsbijstand: art. 242 Rv -Buitengerechtelijke kosten: 6:96 lid 2 onder b en c BW -Proceskosten: Rv (1019h Rv) HR 29 januari 2016, ECLI:NL:HR:2016:147 De regeling van Rv derogeert aan 6:96 lid 2 BW en aan het uitgangspunt dat bij onrechtmatige daad de dader de volledige schade moet vergoeden. (Evenzo bij vordering op grond van 6:74 BW) Nb Rv is niet gebaseerd op onrechtmatige daad.

12 casus A BV verkoopt aardappelsorteermachines die zij betrekt van B BV. In de algemene voorwaarden van A BV is o.a. opgenomen dat bij te late betaling na ingebrekestelling een vertragingsrente verschuldigd is van 1% per maand en dat de wederpartij dan voorts aansprakelijk is voor de werkelijk gemaakte juridische kosten (242 Rv). A BV verkoopt een machine aan C BV. C BV stelt dat de machine niet voldoet en spreekt op grond van 6:74 jo.7:17 lid 2 BW A BV in rechte aan tot betaling van schadevergoeding.

13 Hoofdzaak C BV (eiser) A BV (gedaagde) Vonnis: vordering van C BV wordt afgewezen. C BV wordt veroordeeld in de kosten van de procedure, 237 jo. 239 Rv: liquidatietarief. Buitengerechtelijke kosten van A BV? Wat is het effect van het proceskostenbeding in de algemene voorwaarden van A BV? Vrijwaring A BV (eiser) B BV (gedaagde) Vonnis: vordering van A BV wordt afgewezen. A BV wordt veroordeeld in de kosten van de procedure, 237jo. 239 Rv: liquidatietarief.

14 Uitkomst hoofdzaak en vrijwaringszaak: A BV ontvangt in de hoofdzaak alleen het liquidatietarief en blijft zitten met de kosten van de vrijwaring (HR , LJN:BQ6079, NJ 2012,213). Contractuele regeling kosten rechtsbijstand ruim(er) formuleren: - Buitengerechtelijke- en proceskosten als eiser - Buitengerechtelijke- en proceskosten als gedaagde, waaronder mede begrepen de kosten van de vrijwaring. Waarschuwing: 14 dagenbrief (6:96 lid 6 BW) niet te zuinig formuleren! HR 25 november 2016, ECLI 2016:2704

15 Analyse en kwalificatie 1. juridische duiding van de feiten: wat is de betekenis van de feiten in de wereld van het recht vaststelling van de feiten (stellen/betwisten/bewijzen: 24, 149 Rv, 150 Rv) 2. kwalificatie: benoemd/onbenoemd contract (regelend/dwingend recht) wettelijke mogelijkheden dynamisch proces 3. wat wilt u/uw partij en wat wilt u/uw partij niet? wat moet worden binnengehaald en wat moet buiten blijven? juridische structuur van uw partij (HR , LJN: BM9757,NJ 2010,636) 15

16 Toets 1 Jan koopt een PC bij Automatic BV. De koopsom bedraagt 950,-. Op de overeenkomst zijn algemene voorwaarden van toepassing. Na diverse klachten van Jan en zes herstelpogingen van Automatic BV ontbindt Jan de overeenkomst. In de algemene voorwaarden (art. 25) is bepaald dat bij ontbinding van de overeenkomst door koper de verkoper kan volstaan met het aanbieden van een tegoedbon ter hoogte van de koopsom. Jan maakt aanspraak op terugbetaling van de koopsom plus schadevergoeding. Automatic BV doet beroep op art. 25 van de algemene voorwaarden en volstaat met het aanbieden een tegoedbon. Moet Jan akkoord gaan met de tegoedbon? 16

17 Toets 2 Marco heeft een klein schoonmaakbedrijf. Hij koopt bij Car BV voor ,- een 2 e hands Ford Transit (B2B). In de ondertekende overeenkomst is opgenomen dat de restant koopsom ,- - zal worden voldaan in maandelijkse termijnen van 500,-. Na 10 maanden ellende en mislukte herstelpogingen weigert Marco verdere betaling. Car BV weet op slinkse wijze de auto in haar bezit te krijgen. Marco ontbindt daarop de overeenkomst en maakt aanspraak op terugbetaling/verrekening van de reeds betaalde termijnen. In de ondertekende overeenkomst is opgenomen dat bij tussentijdse beëindiging door koper, de reeds betaalde termijnen worden aangemerkt als gebruiksvergoeding. In de procedure doet Car BV een beroep op het eigendomsvoorbehoud ter rechtvaardiging van het eigenmachtig terughalen van de auto. In de ondertekende overeenkomst is geen eigendomsvoorbehoud opgenomen. Marco betwist het gestelde eigendomsvoorbehoud en Car BV biedt hiervan bewijs aan. Zou U als advocaat van Marco het gestelde eigendomsvoorbehoud betwisten? 17

18 Toets 3 Zes broers en zussen zijn teleurgesteld door het testament van hun overleden (vrijgezellen) broer. Hechte familieband. Bij overlijden ouders zet de oudste broer het bedrijf voort. Bedrijf wordt op zijn naam gezet. Na 25 jaar wordt broer hulpbehoevend. Ver familielid (voormalig verpleegster) is bereid te helpen en wordt daarvoor royaal betaald. Vanaf dat moment verslechtert de verstandhouding. De broer is afhankelijk van haar en zij houdt de broers en zussen bij hem weg. De broer wordt geïsoleerd! Na drie jaar komt de oudste broer te overlijden. Zijn broers en zussen zijn er altijd vanuit gegaan dat de boerderij dan weer aan hen zou toevallen. Er blijkt echter een recent opgemaakt testament van de broer waarin onder meer is bepaald dat de hulp de boerderij verkrijgt tegen inbreng van ,-. 18

19 Intuitie kan een grote valkuil zijn! Daniel Kahneman: Thinking, fast en slow Systeem 1, fast (intuïtie) Systeem 2, slow (de wet)

20 Toets 4 Mieke (25) heeft door het invullen van een aanmeldingsformulier, een daarop volgend intakegesprek en het vervolgens ondertekenen van algemene voorwaarden zich verbonden aan een tweejarige opleiding tot pedicure. Zij zal gedurende twee jaar per week één dag onderwijs volgen. Het verschuldigde cursusgeld mag zij in termijnen voldoen: drie jaar maandelijks 150,-. Ten gevolge van zwangerschap en baanverlies kan zij de cursus niet meer volgen en zegt daarom tussentijds op. In art. 7 van de algemene voorwaarden is bepaald dat tussentijdse beëindiging niet mogelijk is en dat bij voortijdige verlating van de school de volledige termijnen verschuldigd blijven. Mieke beroept zich op artikel 6:258 BW en stelt voorts dat artikel 7 onredelijk bezwarend is, artikel 6:233 sub a BW. 20

21 Toets 5: Exoneratie? In de algemene voorwaarden van een kliniek voor cosmetische behandeling en plastische chirurgie is de volgende bepaling opgenomen: Door de kliniek en arts/behandelaar wordt geen enkele aansprakelijkheid aanvaard behoudens voor zover de door de kliniek en arts/behandelaar afgesloten aansprakelijkheidsverzekering in een voorkomend geval een aanspraak op schadevergoeding geeft. Bij de operatie aan de linker hand van een veel belovend concertpianist (34 jaar) is een fatale fout gemaakt. De aansprakelijkheid van de plastisch chirurg staat vast. De inkomensschade is berekend op ,-. De aansprakelijkheidsverzekering dekt tot maximaal ,-. 21

22 Toets 6 Klaas heeft een dispuut met zijn tandarts over een declaratie van Hij weigert betaling waarop de tandarts met succes een vordering instelt bij kantonrechter: Klaas wordt veroordeeld tot betaling van 2.500, te vermeerderen met de contractuele vertragingsrente van 1,5 % per jaar zoals bedongen in de algemene voorwaarden. Klaas gaat in hoger beroep en betwist de hoofdvordering. Hij stelt niets aan de tandarts verschuldigd te zijn. Klaas grieft niet tegen de beslissing over de vertragingsrente. De grief van Klaas faalt. Wat zal/moet het hof doen ten aanzien van de contractuele vertragingsrente? Ter lering voor de advocaat?

23 Conclusie De wet biedt zoveel dat u het zich niet kan permitteren het wetboek dicht te laten. Dit geldt ook op terreinen waar u zich zeker voelt! De kwalificatie is de toegang tot het wetboek (uw gereedschapskist). Niets is zo praktisch als theoretische kennis Prof.mr. M. Ashman in Mr.2012,nr.3 23

24 Partijen en derden Hoofdregel: De overeenkomst schept alleen voor partijen rechten en verplichtingen. Artikel 1374 en 1376 BW oud. Het contractenrecht is introvert 24

25 Wie zijn contractspartij? -vertegenwoordiging (Kribbebijter) -uitleg Partijen -totstandkomingspartijen -rechtsopvolgers van de totstandkomingspartijen: fusie (2:309 BW) en contractsoverneming (6:159 BW) -toetredingspartijen: o.a. derdenbeding (6:253 BW) Of iemand partij/derde bij de overeenkomst is, is dus tijdgebonden. Niet iedere partij is even nauw bij de totstandkoming betrokken.

26 Uitzonderingen op de hoofdregel ten gunste van de derde (de derde krijgt een recht/verweermiddel) 6:251 BW kwalitatieve rechten 6:253 BW beding ten behoeve van een derde 6:257 BW verweermiddel voor ondergeschikte van contractspartij ten nadele van de derde (de derde krijgt een verplichting/verweer tegengeworpen) 6:252 BW kwalitatieve verplichtingen 6:107 lid 2 BW 6:108 lid 3 BW 3:291 lid 1 BW kettingbeding ongeschreven recht (Gegaste uien, Securicor, Citronas) 26

27 De derde: in or out? Onbedoelde derdenwerking - via kwalificatie (achteraf) - via uitleg (achteraf) Partijen hebben in deze situatie de gevolgen van de derdenwerking niet geregeld. Onbedoelde derdenwerking voorkomen door contractuele voorziening: -alleen (totstandkomings)partijen kunnen aan de overeenkomst rechten ontlenen. -ten opzichte van derden wordt geen aansprakelijkheid aanvaard.( NJ 2012,290; ECLI:NL:HR:2016:2044) 27

28 HR 9 september 2016, ECLI:NL:2016:2044 Ondernemer zoekt met huisbankier -Rabobank- naar mogelijkheden van herfinanciering. In dat kader wordt door makelaar een taxatierapport opgesteld. Ondernemer verkrijgt op basis van dit raport de financiering. In dit rapport staat vermeld: Doel taxatie: Verkrijgen van herfinanciering via Rabobank ( ) Verantwoording: Dit rapport is uitsluitend bestemd om te worden gebruikt door de opdrachtgever ten behoeve van hetgeen omschreven in het doel van de taxatie. Door mij wordt geen verantwoordelijkheid aanvaard bij gebruik door derden, tenzij schriftelijke toestemming mijnerzijds. Dientengevolge aanvaardt ondergetekende ten aanzien van de inhoud van dit rapport geen verantwoordelijkheid jegens anderen dan opdrachtgever en slechts bij gebruik voor het doel waartoe het is opgemaakt. Makelaar is afgegaan op de door de ondernemer verstrekte (onjuiste) gegevens en krijgt daarvoor en berisping opgelegd. Rabobank spreekt makelaar aan tot betaling van schadevergoeding ten gevolge van onjuiste taxatie. Rechtbank en Hof honoreren het beroep van de makelaar op de beperking van zijn aansprakelijkheid. Hoge Raad doet de zaak af met toepassing van art. 81 RO. T.T.T. (NJB 2016,1811): De Hoge Raad acht het kennelijk vanzelfsprekend dat een exoneratiebeding in een taxatierapport werking heeft tegen derden die op het rapport vertrouwen, reden om een daartegen gericht cassatieberoep met toepassing van artikel 81 RO af te doen. Mijns inziens is dit een belangrijke beslissing die meer aandacht verdient dan een artikel 81-RO uitspraak gewoonlijk krijgt.

29 HR 6 juni 2012, NJ 2012, 234 Tennisvereniging (TV) komt in 1982 met drie omwonenden (A,B,C) overeen dat er geen lichtmasten zullen worden geplaatst bij de banen 1-4, waarop deze omwonenden hun bezwaren laten varen. In 2008 krijgt de TV van de Gemeente vergunning om ook bij de banen 1-4 lichtmasten te plaatsen. De rechtsopvolgers onder bijzonder titel van de toenmalige drie omwonenden (D,E,F) vorderen een verbod tot het plaatsen van de lichtmasten en doen daarvoor een beroep op de overeenkomst uit Zij zijn derden! Hoge Raad 6:251 BW stelt niet de eis dat de rechtsvoorganger een zodanig beding heeft gemaakt. 29

30 HR 20 april 2012, NJ 2012, 292 A (v) bouwbeperking B(k)? C? D D bouwt in strijd met de bouwbeperking in de overeenkomst A-B. Kan C een beroep doen op de bouwbeperking in de overeenkomst A-B? Hoge Raad: beslissend is art. 6:251 BW. Niet nodig is dat de rechtsovergang is bedongen en ook niet dat het recht is ingeschreven. Kan C ter zake de bouwbeperking B aanspreken? (uitleg) Kan C ter zake de bouwbeperking D aanspreken? 30

31 Kwalitatief recht 6:251 BW brengt mee dat de debiteur van de verbintenis ten opzichte van een derde -de rechtsopvolger van zijn crediteuris gebonden. 6:251 BW stelt niet de eis dat partijen de overgang van het recht hebben bedongen. De in 6:251 BW bedoelde overgang kan worden uitgesloten (garantie alleen voor 1 e eigenaar) Op de overgang zijn de art. 6:142 e.v. BW van toepassing. 31

32 HR 4 maart 2005, NJ 2005, 445 Jager(eigenaar) 6:162 Esso (huurder) expl. tot 1974 benzinestation ontmantelt het benzinestation :1 BW woonbestemming 6:162? HR: neen Alberts en Bartol 1994 bodemonderzoek 6:251 BW? 3:94 BW? 32

33 Normaal type Kettingbeding Het kettingbeding resulteert niet in een overgang van een verplichting. In de opvolgende transacties wordt steeds opnieuw een verplichting/verbintenis (met dezelfde inhoud) tot stand gebracht. Er wordt een verplichting opgelegd/bedongen. -A verkoopt een pand aan B en bedingt dat in het pand geen bloemenwinkel mag worden geëxploiteerd. Voorts wordt B verplicht dit verbod bij vervreemding van het pand op te leggen aan zijn rechtsopvolger. -B verkoopt en levert het pand aan C. In de overeenkomst B-C is opgenomen dat C in het pand geen bloemenwinkel mag exploiteren alsmede dat hij dit verbod moet opleggen aan zijn rechtsopvolger. -C houdt zich niet aan het verbod waardoor A schade lijdt. Wie kan A hiervoor aanspreken? 33

34 Kettingbeding: geen vastomlijnde term! Het kettingbeding is een contractuele bepaling waarvan de inhoud door het contract -en dus mede door uitleg- wordt bepaald. Waartoe verplicht het kettingbeding; door welke schakels wordt de ketting gevormd? HR 25 februari 1994, NJ 1994,378 (Houtman-NAAI) Kettingbeding houdt in overdragen van rechten en verplichtingen. Overdragen van rechten en verplichtingen is niet opnieuw rechten en verplichtingen tot stand brengen zodat eenvoudig opleggen of bedingen niet volstaat! 34

35 HR 25 februari 1994,NJ 1994,378 NAAI Houtman inbreng met ketting in Gouden Kegeltje Exploitatieovereenkomst: -exclusiviteit (verbod) -boete f.200,- per dag -kettingbeding: pp. moeten rechten en verplichtingen overdragen aan hun rechtsopvolgers ketting niet opgelegd Rowi verwijdert de apparaten van NAAI NAAI spreekt Houtman aan. Houtman verwijst naar Gouden Kegeltje Inhoud kettingbeding? Door welke schakels wordt de ketting gevormd? 35

36 Derdenbeding: artikel 6:253 6:256 BW Klassiek kettingbeding houdt altijd een derdenbeding in. Derdenbeding geeft aan de derde een eigen recht. Of een beding als derdenbeding kan worden gekwalificeerd wordt bepaald door uitleg. HR 1 oktober 2004, NJ 2005,499 (Taxicentrale Middelburg) Na aanvaarding van het beding is de derde partij bij de overeenkomst, artikel 6:254 BW. Artikel 6:254 BW kan voor de totstandkomingspartijen ingrijpende gevolgen hebben. Betreft overigens regelend recht, artikel 6:250 BW 36

37 HR 1 oktober 2004, NJ 2005, 499 Taxicentrale Middelburg Middelburgse Taxicentrale (MTC) is failliet. Curator sluit een overnameovereenkomst met Taxicentrale Middelburg (TCM) Deze overeenkomst (enkele faxen) met TCM houdt onder meer in: - overname activa - TCM zal alle werknemers van MTC een nieuwe arbeidsovereenkomst aanbieden. Gesink, voorheen werkneemster bij MTC, meldt zich bij TCM. TCM weiger metgesink een arbeidsovereenkomst te sluiten. Gesink stelt dat TCM door deze weigering niet voldoet aan haar verplichtingen uit de overeenkomst (Curator-TCM). Kan Gesink zich beroepen op de bepaling in de overnameovereenkomst? Geeft deze overeenkomst aan Gesink een eigen recht? M.a.w.: is er sprake van een derdenbeding? Uitleg! 37

38 TCM stelt dat de afspraak in de overnameovereenkomst een regeling betreft die slechts tussen partijen -TCM en Curator- rechten en verplichtingen in het leven roept. (hoofdregel) HR uitleg van de overnameovereenkomst: van beslissende betekenis zijn alle omstandigheden van het concrete geval, gewaardeerd naar hetgeen de maatstaven van redelijkheid en billijkheid meebrengen (DSM/Fox, NJ 2005,493). HR laat in stand het oordeel van de rechtbank dat een overeenkomst waarbij een bedrijf uit een failliete boedel wordt overgenomen en waarbij bepaalde verplichtingen jegens de werknemers van het overgenomen bedrijf worden bedongen, in de regel ertoe zal strekken dat rechtstreekse (rechts)betrekkingen tussen de werknemers en de verkrijgende partij worden bewerkstelligd, ook als dat niet expliciet aldus is uitgedrukt. HR: De opvatting dat alleen dán mag worden aangenomen dat een derdenbeding tot stand is gekomen, wanneer blijkt dat zulks door de oorspronkelijke partijen (TCM en Curator)) bewust is beoogd is onjuist. 38

39 De Raad verwerpt uitdrukkelijk de stelling in het cassatiemiddel van TCM dat een derdenbeding alleen tot stand kan komen indien dit door de oorspronkelijke partijen bewust is beoogd. Niet de partijbedoeling - die als deze nergens uit blijkt, een pure fictie is - maar een redelijke uitleg van het beding bepaalt - als partijen zich er niet over hebben uitgelaten - of een beding al dan niet als een derdenbeding mag worden beschouwd. Aldus Du Perron, NJ 2005, 499.

40 HR 19 april 2013, NJ 2013/96 Vekoma CAR- verzekering Verzekeraar ook ten behoeve van onderaannemers (6:253) Vekoma 7:750 Walibi Six Flags turn key-project 7:750 Alheembouw: fout bij grond/funderingswerkzaamheden: schade 1 mio. De vraag of en zo ja in welke omvang, in een verzekeringspolis mede dekking wordt verleend aan derden (eventueel na aanvaarding van een daartoe strekkend derdenbeding), dient te worden beantwoord aan de hand hetgeen de verzekeraar en de verzekeringsnemer dienaangaande zijn overeengekomen. Dit uitgangspunt geldt ook bij de uitleg van een beding in een CAR-verzekering waarin dekking wordt verleend aan onderaannemers die door de aannemer -tevens wederpartij van de verzekeraar- bij de uitvoering van een verzekerd te werk worden ingeschakeld.

41 -In deze zaak staat na bewijslevering vast dat Vekoma en de verzekeraars zijn overeengekomen dat turnkey-contracten niet onder de dekking vallen (bedoeling van de totstandkomingspartijen: 3:33 en 3:35 BW). -Alheembouw doet beroep op de polis en de voorwaarden waaruit deze beperking niet volgt. De onderaannemer kan jegens de verzekeraar bescherming ontlenen aan art. 3:35 BW indien hij op grond van de bewoordingen van de polis, eventueel in samenhang met (andere) door de verzekeraar gedane mededelingen of gewekte verwachtingen, erop heeft vertrouwd, en erop heeft mogen vertrouwen, dat hem dekking zal worden verleend. Alheembouw heeft haar gestelde vertrouwen alleen gebaseerd op mededelingen van Vekoma in samenhang met de gebruikelijke dekkingsomvang van een CAR-verzekering. Alheembouw heeft pas kennis genomen van de polis nadat haar beroep op dekking was afgewezen. Zij heeft dus niet aangevoerd dat zij is afgegaan op de bewoordingen van de polis. Ook haar beroep op art. 3:36 BW faalt nu zij geen handelingen heeft verricht in het op een verklaring of gedraging van de verzekeraars gebaseerde vertrouwen.

42 HR 26 november 2010, NJ 2010,636 DB (moeder/holding) 7:201 BW (opslaghal) DVT (dochter) opslagovereenkomst Edco Fenexvoorwaarden Dak van opslaghal stort in. Edco houdt DB aansprakelijk: 6:174 BW Kan DB profiteren van de exoneratie in de Fenexvoorwaarden? De juridische kerstboom heeft ook een keerzijde! 42

43 Derdenwerking via algemene voorwaarden Niet alleen X (gebruiker van avwn) maar ook onderopdrachtnemers/aannemers die bij de uitvoering van enige opdracht zijn ingeschakeld kunnen op deze Algemene voorwaarden een beroep doen. De exoneraties in deze Algemene voorwaarden zijn mede bedongen voor de moeder- /zustervennootschappen van X 43

44 Artikel 6:252 BW Kwalitatieve verplichting Beperkte inhoud: dulden of niet doen. Vgl. 5:71 BW Derdenwerking moet worden bedongen: -overgang op verkrijger onder bijzonder titel -mede gebonden degenen die een recht tot gebruik van het registergoed zullen verkrijgen Ontstaan derdenwerking: -notariële akte -inschrijving openbare registers 44

45 HR 13 november 1987, NJ 1988,138 Haagse Gasfabriek Gemeente Den Haag De Bruyn transportakte houdt in: 1. Exoneratie: Gemeente is niet aansprakelijk voor schade of onheilen van welke aard ook 2. Bouwplicht voor De Bruyn en de verplichting om de bouwplicht door te geven aan rechtsopvolgers. De Bruyn Bensal Bensal Nationale Nederlanden In deze overeenkomst vrijwaart Bensal National Nederlanden tegen de financiële gevolgen die voortvloeien uit de aanwezigheid in de grond van stoffen die schadelijk zijn voor het milieu dan wel de volksgezondheid. Bensal wordt door Nationale Nederlanden aangesproken i.v.m. bodemvervuiling. Bensal spreekt vervolgens gemeente Den Haag aan die zich verweert met een beroep op de exoneratie in de transportakte met De Bruyn. 45

46 Boetebeding artikel 6:91-6:94 BW Uitgangspunt: bescherming boetedebiteur (bij onduidelijkheid wordt de boete ten gunste van de schuldenaar uitgelegd) Wettelijke regeling is regelend recht m.u.v. artikel 6:94 lid 1 BW! -6:92 lid 1: geen cumulatie nakoming en boete -6:92 lid 2: geen cumulatie boete en schadevergoeding -6:92 lid 3: boete verschuldigd bij toerekenbare tekortkoming -6:93: boete verschuldigd na ingebrekestelling (6:82-83) -6:94 lid 1: matiging op verzoek debiteur -6:94 lid 2: aanvullende schadevergoeding op verzoek crediteur 46

47 Matiging van de bedongen boete 6:94 lid 3: lid 1 is dwingend recht (waarom uitsluiten?) Risico: Ktr. Dordrecht 18 mei 2006, LJN: AX2867 HvJ EU 14 juni 2012, NJ 2012, 512, LJN:BW9433 boetebeding in algemene voorwaarden voor consumenten ambtshalve toetsing: onredelijk bezwarend. Zo ja, geen herziening (=matiging). Overeenkomst blijft voortbestaan zonder boetebeding. Zie ook Asbeek Brusse/Jahani NJ 2013,487) 47

48 Boetebeding is contractuele bepaling; inhoud wordt dus mede bepaald door uitleg. HR 3 december 2004, NJ 2005, 238: Bij privatisering wordt de geldlening onmiddellijk opeisbaar en is een boete verschuldigd van 5% van het restant van de hoofdsom. Boetebeding wordt uitgelegd als een schadevaststellingsbeding (7:900) waarop artikel 6:94 lid 1 BW niet van toepassing is. HR 16 september 2011, NJ 2012,56, LJN: BQ8098 Art. 6:94 lid 1 kan ook van toepassing zijn op een oneigenlijk boetebeding. Is daarmee de uitspraak van de Hoge raad van 3 december 2005 achterhaald? 48

49 HR 16 september 2011, NJ 2012,56 SUBAT Garage Kost BV SUBAT saneert de bodem van benzinestation en neemt kosten voor haar rekening. Waardevermeerdering ten gunste van Kost BV: ,- Bij verkoop van de grond binnen 10 jaar moet Kost BV deze waarde- vermeerdering alsnog aan SUBAT betalen(anti-speculatie beding). Kost BV verkoopt de grond binnen 10 jaar na sanering en SUBAT vordert op grond van (anti-speculatie)beding ,-. Kan Kost BV matiging o.g.v. 6:94 lid 1 BW verzoeken? 49

50 Opstellers boetebeding: Be careful! HR 27 april 1984, NJ 1984, 679 Sipke Helder Nederlandse VolksBank artikel 16: In geval van overtreding van enige bepaling uit deze overeenkomst is de overtredende partij aan de andere partij zonder nadere ingebrekestelling voor iedere overtreding per cliënt een niet voor matiging vatbare boete verschuldigd van f ,-. Nederlandse VolksBank wijzigt eenzijdig de provisieregeling waardoor Sipke Helder na 59 transacties per saldo f. 8000,- niet tijdig ontvangt. 50

51 Eenzijdig wijzigingsbeding Kan in algemene voorwaarden worden opgenomen. Is niet zwart (6:236) noch grijs (6:237). Zie blauwe lijst bij art. 3 lid 3 ( Bijlage onder 1 sub j) bij Europese Richtlijn oneerlijke bedingen (93/13/EEG) HvJ 21 maart 2013, NJ 2013, 375 (RWE), genuanceerd in HvJ 26 november 2015, TvC Artikel 7:906 lid 2 jo 7:904 lid 1 BW (3:13 en 6:248 lid 2 BW) Een must bij duurovereenkomsten 51

52 Voorbehoud Geen vast omlijnde inhoud Term vraagt om uitleg: wat wordt bedoeld? Ontbindende voorwaarde Opschortende voorwaarde Vormvoorschrift Beperking vertegenwoordigingsbevoegdheid Ontbreken essentieel element

53 Voorbehoud: wat is dat? HR 8 oktober 2010, LJN: BN1409 (conclusie AG Wissink) Koper koopt voor ,- een appartementsrecht onder voorbehoud van een voor hem positieve uitkomst van een bouwtechnische keuring. Uitkomst keuring: ,- herstelkosten. Wat brengt dit? Uitleg! HR 5 maart 2010, LJN: BL0011 (conclusie Rank-Berenschot) I.c. een voorbehoud als belemmering voor de totstandkoming van een overeenkomst en/of een voorwaarde als omstandigheid die de werking van een uit de overeenkomst voortvloeiende verbintenis doet vervallen? Uitleg! 53

54 Vervolg voorbehoud A BV is een werkmaatschappij van B NV A BV sluit een overname-overeenkomst met P BV met daarin het beding: onder voorbehoud van toestemming van de Raad van Bestuur (RvB) van B NV vóór 10 mei Tussen A BV en P BV is discussie over de vraag of tijdens een telefoongesprek d.d. 8 mei 2012 van de zijde van A BV aan P BV is meegedeeld dat door de RvB van B NV onvoorwaardelijk toestemming is gegeven. Kern: wie heeft de bewijslast? Voorstel voor verbetering? 54

55 HR 1 juni 2012, NJ 2012,471, LJN: BV1748 Gemeente ambtenaren hebben met wederpartij overeenstemming bereikt onder voorbehoud van goedkeuring door B&W. Goedkeuringsvoorbehoud wordt uitgelegd als een opschortende voorwaarde in de zin van art. 6:21 waarop ook art. 6:23 toepassing kan vinden. 55

56 HR 17 november 2006, LJN: AZ1080 koop café (handelsnaam, inventaris, goodwill) f ,- koop onroerende zaak f ,- f ,- financieringsvoorbehoud: passende financiering door ABN AMRO Bank ABN AMRO Bank wijst het financieringsverzoek van koper rond f ,- af. Verkoper stelt dat het financieringsvoorbehoud betrekking had op een financiering van ,- plus transportkosten. Had het financieringsvoorbehoud betrekking op een financiering van totaal f. 500,000,- tot f ,-? Uitleg! Voorstel voor verbetering? 56

57 Voorwaarden zijn gevaarlijk en vragen een nauwkeurige redactie 1. voorwaarde: ontbindend of opschortend (self-executing) Art 6:21 6:26 BW HR 10 maart 1967, NJ 1967, 194 HR 12 november 2004, NJ 2005, 500 HR 24 oktober 2008, NJ 2008, bevoegdheid/wilsrecht (na beroep) Wie heeft belang bij dit beding? 57

58 HR 10 maart 1967, NJ 1967,194 Blonk 7:1 BW Renkumssche Heide NV Koper Blonk heeft opschortende voorwaarde bedongen: toestemming van de gemeente voor gebruik als vakantieverblijf. Gemeente weigert vergunning! Blonk vordert levering van de woning. Renkumsche Heide NV weigert en doet beroep op opschortende voorwaarde. Moet Renkumsche Heide NV leveren? 58

59 HR 12 november 2004, NJ 2005,500 Mr. Aerts qq Raad Administratie Consultants BV E.koops In de overeenkomst met o.a. Koops staat de door de curator bedongen opschortende voorwaarde: 80% van de Raad-Consultants moeten het aanbod accepteren. 70% van de Raad-Consultants accepteren het aanbod. Mr. Aerts vordert nakoming van Koops. Koops weigert en doet beroep op de opschortende voorwaarde. 59

60 HR 24 oktober 2008, NJ 2008,558 Hoogenboom art.7:1 Benthuizen BV Ontbindende voorwaarde: dat hij gekochte terrein (weilanden) niet valt in het bestemmingsplan Achtkamp, met bestemming woningbouw. Bestemmingsplan: 80% bedrijven, 20% lintbebouwing. Hoogenboom doet beroep op ontbindende voorwaarde en weigert levering. 60

61 Bewijslast Ontbindende voorwaarde Bestaan, inhoud en vervuld zijn van de ontbindende voorwaarde: de partij die een beroep doet op de voorwaarde (bevrijdend verweer, 150 Rv) Opschortende voorwaarde HR kwalificeert beroep op opschortende voorwaarde (ten onrechte?) als een bevrijdend verweer. Debiteur moet bestaan bewijzen (150 Rv) De partij die ondanks bestaan van de opschortende voorwaarde nakoming vordert zal moeten bewijzen dat de opschortende voorwaarde is vervuld (150 Rv).ECLI:NL:HR:2016:2228 Zie (kritische)annotatie Lock in JBPr 2016,66. 61

62 Uitleg: de exegeet komt tot iets dat er niet staat! Contractuele voorzieningen om sturing te geven aan uitleg door de rechter : - definitie bepalingen - kwalificatie van de overeenkomst - uitleg bepalingen: grammaticaal, letterlijk, objectief, systematisch - entire agreement clause/merger clause (vierhoekenbeding) - HR 5 april 2013, NJ 2013, 214 (Lundiform/Mexx) - no oral modification clause C.E. Drion, Memorandum uitlegjurisprudentie van de Hoge Raad ORP 2016, p H.N. Schelhaas en W.L. Valk, Uitleg van rechtshandelingen, Preadviezen 2016 voor de Vereniging voor Burgerlijk Recht 62