1. VOORWOORD OVERZICHT ONDERDELEN PTA PER VAK PRAKTISCHE ZAKEN OVERZICHT INDELING STUDIE- EN TOETSPERIODES...

Transcriptie

1 Algemeen deel PTA

2 I N H O U D S O P G A V E 1. VOORWOORD OVERZICHT ONDERDELEN PTA PER VAK PRAKTISCHE ZAKEN OVERZICHT INDELING STUDIE- EN TOETSPERIODES OVERGANG EN HERKANSING IN DE TWEEDE FASE inleiding overgang herkansing sancties overstappen van vwo naar havo en van havo naar vwo WERELDSCHOOL IN DE TWEEDE FASE LOB - DOSSIER MAATSCHAPPELIJKE STAGE IN HAVO 4 EN VWO

3 1. VOORWOORD Aan de leerlingen in de bovenbouw van het Carolus Clusius College in HAVO 4 en 5 en VWO 4, 5 en 6 (atheneum en gymnasium). Voor jullie ligt het algemene deel van het Programma van Toetsing en Afsluiting voor het schooljaar Hierin vinden jullie een overzicht van de belangrijkste zaken en afspraken waarmee jullie het komende jaar te maken krijgen. Dit algemeen deel geldt voor één schooljaar en wie gedoubleerd is, krijgt te maken met het algemeen deel en de PTA s van het nieuwe schooljaar en kan geen rechten ontlenen aan het algemeen deel en de PTA s van het vorige jaar (de vorige jaren). Veel succes in de bovenbouw op het Carolus Clusius College! 2. OVERZICHT ONDERDELEN PTA PER VAK. Het complete PTA (Programma van Toetsing en Afsluiting) van alle vakken vind je in apart document. Het PTA geeft een overzicht van alle zaken die van belang zijn voor een vak en het betreft één schooljaar. Omdat per vak de PTA s voor de verschillende jaren bij elkaar staan, heb je een overzicht van het gehele studiepakket per vak. Het PTA bevat de volgende onderdelen: 1. Overzicht aantal toetsen. 2. Stofomvang toetsen uit welke bron je de stof moet leren. 3. Toetsing - omschrijving van soort, duur en moment van toetsing. 4. Praktische opdrachten (PO) - het aantal ervan en aanduiding periode. 5. Handelingsdeel het aantal en aanduiding periode. 6. Zwaarte toetsen in het geheel van het jaar en wel/niet meetellen voor SE. 7. Berekening jaarcijfer en eindcijfers Schoolexamen (SE) en Centraal Examen (CE). 3. PRAKTISCHE ZAKEN Voor havo en VWO leerlingen geldt: Leerlingen ontvangen een snipperurenkaart als er geen sprake is van ongeoorloofd verzuim. De behaalde cijfers bepalen het aantal snipperuren. Leerjaar Periode Aantal snipperuren Havo VWO 6 2 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 3 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 VWO Afhankelijk van cijfers 3 of 6 3 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 3

4 4 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 Havo 4 VWO 4 1 geen 2 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 3 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 4 Afhankelijk van cijfers 3 of 6 Laptops Het onderwijsaanbod in de bovenbouw wordt verrijkt door het gebruik van digitale leermiddelen. Alle leerlingen in de bovenbouw kunnen daarom tijdens de lessen gebruik maken van een eigen laptop. De docent heeft de eindregie over de inzet van deze devices in de les en geeft aan wanneer het gebruik wel en niet passend is. 4. OVERZICHT INDELING STUDIE- EN TOETSPERIODES Het schooljaar is verdeeld in 2 semesters. Elk semester bestaat uit 2 periodes: In totaal zijn er 4 studieperiodes. Elke studieperiode wordt afgesloten met een toetsperiode. Periode 1: 26 augustus t/m 29 oktober Toetsweek 1: 30 oktober t/m 5 november Periode 2: 6 november t/m 10 januari Toetsweek 2: 13 t/m 17 januari Periode 3: 20 januari t/m 21 maart 2015 Toetsweek 3: 24 t/m 28 maart 2015 Periode 4: 31 maart t/m 12 juni 2015 Toetsweek 4: 13 t/m 19 juni OVERGANG EN HERKANSING IN DE TWEEDE FASE 5.1 INLEIDING. Ter inleiding op de beschrijving van de gang van zaken rond en de afspraken met betrekking tot de overgang en herkansing volgt eerst een overzicht van de belangrijkste gegevens over het eindexamen in de Tweede Fase drie categorieën vakken. Een leerling heeft 3 categorieën vakken in zijn pakket: - vakken in het gemeenschappelijk deel; - vakken in het profieldeel: verplichte en profielkeuzevakken; - vakken in het vrije deel. Voor al deze vakken houdt de leerling een examendossier bij voor het SE. (Schoolexamen, zie 5.1.3). Voor een aantal vakken doet hij bovendien het CE (Centraal Examen, zie 5.1.5) 4

5 Het examendossier Havo en VWO Hierin zitten de resultaten van: - toetsen met open en gesloten vragen; - praktische opdrachten; - handelingsdeel; - profielwerkstuk (in HAVO 5 en VWO 6). - LOB-dossier In het examendossier wordt een aantal onderdelen becijferd of beoordeeld met voldoende of goed en worden andere afgevinkt. De examendossiers van alle vakken samen vormen de resultaten voor het SE Vakken waarbij SE-cijfer het eindcijfer is. Bij een aantal vakken is het cijfer voor het SE tevens het eindcijfer. Dit betreft de volgende vakken: - Godsdienst ( verplicht in het vrije deel)*; - Algemene natuurwetenschappen (VWO, gemeenschappelijk deel)*; - Maatschappijleer (gemeenschappelijk deel)*; - Klassieke culturele vorming (Atheneum/Gymnasium 5 en 6, gemeenschappelijk deel)*; - BSM (Bewegen, Sport en Maatschappij (vrije deel)**; - Informatica (ICT)**. *De cijfers voor deze vakken worden meegenomen in combinatiecijfers zoals beschreven in **De cijfers voor deze vakken tellen afzonderlijk mee in de slaag-zak-regeling. De volgende vakken nemen een aparte positie in: - Culturele en kunstzinnige vorming (gemeenschappelijk deel); Voor dit vak geldt, dat de cijfers voor (eventuele) toetsen en praktische opdrachten meetellen bij de overgang. Het SE wordt echter niet afgesloten met een eindcijfer, maar met voldoende of goed. - Bewegingsonderwijs (gemeenschappelijk deel) Bestaat geheel uit het handelingsdeel en wordt met voldoende of goed afgesloten Voorwaarden voor deelname aan het Centraal Eindexamen Deelname aan het Centraal Examen (CE) is pas mogelijk, als zowel de becijferde als niet becijferde onderdelen van alle examendossiers zijn afgerond. Het hele handelingsdeel moet zijn afgevinkt, het profielwerkstuk moet tenminste met een 4,0 zijn gewaardeerd en de deelvakken Culturele en kunstzinnige vorming, Bewegingsonderwijs en LOB in het gemeenschappelijk deel moeten zijn beoordeeld met voldoende of goed Moment van afname van het Centraal Eindexamen Het Centraal Examen wordt één keer per jaar afgenomen Vaststelling eindcijfers Voor de vaststelling van de eindcijfers geldt, dat het cijfer voor respectievelijk het SE en het CE elk voor de helft het eindcijfer voor een vak bepalen. 5

6 Afronding SE Voor enkele vakken wordt het SE afgesloten aan het eind van HAVO 4, VWO 4 of VWO 5. Voor HAVO zijn dat Godsdienst, CKV en Maatschappijleer, voor VWO Godsdienst, ANW, CKV en KCV (VWO 5) en Maatschappijleer. Voor een aantal andere vakken geldt, dat uit HAVO 4 en VWO 4/5 SE-cijfers worden meegenomen naar het eindexamenjaar. Hierbij is het volgende van belang: aan het eind van HAVO 4, VWO 4/5 wordt op de cijferkaart ook een overzicht van de behaalde SE-cijfers vermeld (toetsen en PO s). Bij onvolkomenheden hierin moet binnen 24 uur na uitreiking van de cijferkaart bezwaar worden aangetekend bij de teamleider. Daarna zijn de cijfers definitief en kan er niet meer op worden teruggekomen. In het examenjaar wordt in april het SE volledig afgerond. Iedere leerling ontvangt het overzicht van de SE-cijfers van alle vakken plus de beoordeling 'voldoende' of 'goed' voor de vakken CKV (havo/vwo) en BO. Hier moet na controle voor akkoord worden getekend Vaststelling SE- en CE-cijfers Er zijn twee mogelijkheden: 1. Het SE-cijfer is eindcijfer. Dit cijfer is een heel getal. Afronding gaat als volgt: eindcijfer berekenen op 2 decimalen, dan afronden op 1 decimaal en vervolgens op een heel getal. Voorbeeld: 6.45 wordt 6.5 wordt Het SE-cijfer levert samen met het CE-cijfer het eindcijfer op. Dit eindcijfer is ook een heel getal. Afronding gaat als volgt: zowel het SE-cijfer als het CE-cijfer wordt afgerond op 1 decimaal. Het eindcijfer wordt afgerond op een heel getal. De voorgeschreven afronding is: 0.50 of hoger afronden naar boven, lager dan 0.50 afronden naar beneden Officiële slaag-zakregeling Voor het eindexamen havo/vwo met ingang van het schooljaar geldt: De kandidaat die heeft deelgenomen aan het eindexamen en het Centraal Examen voor alle vakken heeft afgelegd binnen één schooljaar, is geslaagd indien: Deelgenomen is aan de rekentoets. De rekentoets is een zelfstandig onderdeel van het eindexamen. De examens bestaan daarmee uit SE, CE en rekentoets. De rekentoets is één keer herkansbaar. Deze herkansing staat los van de herkansingsmomenten bij het CE. Rekenen is geen onderdeel van de uitslagregeling, het cijfer komt wel op de resultatenlijst. (Ingaande wordt de rekentoets onderdeel van de kernvakkenregel d.w.z. niet meer dan één voldoende (ten minste een 5.0) voor eindcijfers Nederlands, Engels, wiskunde en rekenen). Het gemiddelde van alle cijfers gehaald bij het Centraal Examen minstens 5.5 is. Is dit niet het geval, dan is de kandidaat afgewezen (gezakt). 6

7 Vervolgens wordt van alle vakken het definitieve eindcijfer bepaald. Dit is het gemiddelde van het SE en het CE. Een kandidaat kan alleen slagen als hij/zij bij de eindcijfers als onvoldoende cijfer niet meer dan één 5 heeft voor de vakken Nederlands, Engels en wiskunde. Bovendien dienen: 1. Alle eindcijfers 6 of hoger te zijn, of: 2. 1 x 5 en de rest 6 of hoger, of: 3. 1 x 4 en alle overige eindcijfers 6 of hoger en het totaal der eindcijfers gemiddeld 6.0, of: 4. 2x5 of 1x5 en 1x4 en alle overige eindcijfers 6 of hoger en het totaal der eindcijfers gemiddeld 6.0. De ondergrens voor de eindcijfers van de in genoemde afzonderlijke vakken is het cijfer 4. Daarnaast moet er voldaan worden aan de voorwaarde dat de vakken Culturele en Kunstzinnige Vorming en Bewegingsonderwijs zijn beoordeeld met voldoende of goed. 5.2 OVERGANG Handelingsdelen en becijferde onderdelen Bij de overgangsnormen wordt uitgegaan van: A. Niet-becijferde onderdelen (handelingsdeel); B. Becijferde onderdelen. A. Niet-becijferde onderdelen: 1. de sectie stelt de per cursusjaar te behalen omvang van het handelingsdeel vast voor aanvang van het schooljaar; 2. de herkansing ervan wordt vóór de zomervakantie afgerond (dus geen herkansing in augustus); 3. voor doubleurs geldt, dat de sectie bepaalt of het handelingsdeel geheel of gedeeltelijk kan worden overgedaan. Hierover wordt overlegd met de teamleider om te grote verschillen tussen overeenkomstige vakken (bijv. binnen een profiel) te voorkomen. B. Becijferde onderdelen: Er wordt gewerkt met cijfers voor toetsen en praktische opdrachten. Deze cijfers worden afgerond op 1 decimaal Bepaling jaarcijfer De secties bepalen zelf voor aanvang van het schooljaar de wijze van berekening van het jaarcijfer. Dit is vastgelegd in het PTA van elk afzonderlijke vak. Het jaarcijfer wordt afgerond op een heel getal. De afronding van het jaarcijfer gaat op dezelfde wijze als de afronding van het eindcijfer SE voor vakken met uitsluitend SE: a. eindcijfer berekenen op 2 decimalen, b. afronden op 1 decimaal, c. afronden op een heel getal. Voorbeeld: 6.45 wordt 6.5 wordt 7. 7

8 Normen overgang Havo en VWO: Een leerling gaat over als is voldaan aan de volgende eisen A en B: A. 1. Hij/zij voldaan heeft aan de niet-becijferde onderdelen van het handelingsdeel, en voor HAVO-4 en VWO-4 het aantal uren voor de Maatschappelijke stage. 2. In alle gevallen geldt dat er niet meer dan één onvoldoende (minimaal 5) is behaald bij de vakken Engels, Wiskunde, Nederlands. B. 1. alle eindcijfers 6 of hoger zijn, of: 2. er 1 x 5 of 1 x 4 is, alle overige eindcijfers 6 of hoger zijn of: 3. 2 x 5 of 1 x 4 en 1 x 5 is, alle overige eindcijfers 6 of hoger zijn en het gemiddelde van de eindcijfers tenminste 6,0 bedraagt of: 4. er 3 x 5 is, alle overige eindcijfers 6 of hoger zijn en het gemiddelde van de eindcijfers tenminste 6,0 bedraagt. Verder komen voor bespreking in aanmerking leerlingen met: I. a. 2 x 5 of: b. 1 x x 5 of c. 3 x 5 die niet voldoen aan de verplichting, dat het gemiddelde van de eindcijfers tenminste 6,0 bedraagt.: II. a. 4 x 5 of: c. 2 x 4 of: b. 2 x x 4 of: d. 1 x 3 en het gemiddelde van de eindcijfers tenminste 6,0 bedraagt en het gemiddelde van de jaarcijfers voor de CE-vakken (op 1 decimaal) gemiddeld minimaal 5,5 is. NB1. Gemiddelde van de eindcijfers wordt gebaseerd op afgeronde eindcijfers per vak. NB2. Bespreking houdt niet automatisch in, dat je overgaat. Het betekent dat de docentenvergadering jouw resultaten bespreekt en dan een beslissing neemt Interstudies havo en VWO Deze vakken worden beoordeeld met de kwalificatie onvoldoende, voldoende of goed en tellen volwaardig mee voor de overgang. Een onvoldoende beoordeling dient gecompenseerd te worden met een vervangende opdracht, die ten minste met een voldoende wordt afgesloten Combinatiecijfers en praktische opdrachten Havo en VWO In HAVO 5 worden de cijfers voor de vakken Godsdienst en Maatschappijleer (beide afgesloten in Havo 4) plus het cijfer voor het Profielwerkstuk gecombineerd tot één eindcijfer SE, vandaar de term combinatiecijfer. 8

9 Voor Atheneum 6 vormen de cijfers voor de vakken Godsdienst, Maatschappijleer, Algemene natuurwetenschappen plus het cijfer voor het Profielwerkstuk het combinatiecijfer, dus één eindcijfer SE. Voor Atheneum 6 komt daar ook het cijfer voor KCV bij, als dit vak in plaats van CKV is gekozen. Voor Gymnasium 6 vormen de cijfers voor de vakken Godsdienst, KCV, Maatschappijleer, Algemene natuurwetenschappen plus het cijfer voor het Profielwerkstuk het combinatiecijfer, dus één eindcijfer SE. Voor de overgang tellen de cijfers van bovenstaande vakken apart mee. 5.3 HERKANSING Uitgangspunten. 1. Inhalen gaat altijd voor herkansen. Inhalen is een plicht; herkansen een recht. 2. het hoogste behaalde cijfer geldt als definitief cijfer Aantal herkansingsmogelijkheden. Er zijn 4 inhaal- en herkansingsrondes in één schooljaar. Leerjaar Periode 1 Periode 2 Periode 3 Periode 4 HAVO 4/VWO 4 2 herkansingen * 1 herkansing 1 herkansing 1 herkansing VWO 5 1 herkansing 1 herkansing 1 herkansing 1 herkansing HAVO 5/VWO 6 1 herkansing 1 herkansing 1 herkansing 1 herkansing CE * Voor HAVO 4 geldt: altijd 1 herkansing, de 2 e herkansing wordt alleen toegekend als een leerling zich voldoende heeft ingezet tijdens de lessen, zijn huiswerk naar behoren heeft gemaakt en niet ongeoorloofd afwezig is geweest. De teamleider behoudt zich het recht voor om de tweede herkansing af te nemen. Extra herkansing Herkansen betreft alle toetsen, ook voldoende gescoorde toetsen mogen worden herkanst. Voor leerlingen die door langdurige ziekte tijdens een toetsperiode meer dan twee toetsen gemist hebben, wordt een aparte regeling getroffen. Dit ter beoordeling van de teamleider. Voor leerlingen die als gevolg van bijzondere omstandigheden zoals ziekte, ongeval in de familie etc. geen gebruik hebben kunnen maken van de herkansingen in een bepaalde periode, geldt een speciale extra herkansingsregeling aan het eind van het schooljaar. Hiervoor moet een schriftelijk verzoek worden ingediend bij de teamleider. 9

10 Beperking herkansen a. Vaardigheidstoetsen van Engels (luister- en leesvaardigheid), Duits (luistervaardigheid) en Frans (luistervaardigheid) mogen in geen enkel leerjaar herkanst worden. Ook praktica van natuurkunde, scheikunde en biologie zijn niet herkansbaar. Tevens zijn de mondelinge toetsen Nederlands (debat en literatuur) niet te herkansen. b. er is wel een totaal maximum van 5 (klas 4) of 4 (klas 5 en hoger) herkansingstoetsen, maar géén maximum per vak. Dat wil zeggen, dat een leerling in een schooljaar ervoor kan kiezen voor bijv. het ene vak geen toets te herkansen en voor een ander vak 2 toetsen Inhaal- en Herkansmomenten De inhaal- en herkansmomenten staan vermeld in de jaarwijzer Inhalen gemiste toetsen/ Herkansing 1. Inhalen van toetsen gaat voor herkansen. Bij het missen van een toets gaat een herkansing verloren. 2. Deelname aan herkansingen moet door de leerling aangemeld worden voor een vastgesteld moment in het STIP. De afronding van een studieperiode in de vorm van een eindgesprek of presentatie, alleen of als groep, zoals dat bijvoorbeeld gebeurt bij de moderne vreemde talen, literatuur en CKV is onderdeel van het geheel van toetsing en dat houdt in, dat bij missen ervan (door niet op het afgesproken tijdstip te verschijnen etc.) er sprake is van inhalen, waardoor er een herkansingsmogelijkheid verloren gaat. De regel is: inhalen gaat voor herkansen Onderdelen handelingsdeel De herkansingsmogelijkheden hiervan worden per sectie geregeld. 10

11 5.4 SANCTIES Afhandeling PO a. Fraude: Voor een PO waarbij duidelijk fraude is geconstateerd, wordt standaard het cijfer 1,0 toegekend. De officiële vaststelling van fraude gebeurt door de sectie op voorstel van desbetreffende vakdocent. Een PO kan niet worden herkanst. Ter voorkoming van misverstanden over wel / geen fraude zijn bij de verwerking van informatie uit bronnen zoals boeken en internet de volgende regels van toepassing: - een kopie van de gebruikte passages en/of pagina s moet als bijlage worden toegevoegd; - letterlijk overgenomen passages moeten als zodanig duidelijk herkenbaar zijn; - van het eindproduct mag maximaal 20 % bestaan uit letterlijk overgenomen teksten. NB. Een PO wordt vaak als groepswerk gemaakt. De leden van zo n groep zijn samen verantwoordelijk voor het eindproduct en het op tijd inleveren ervan. Dat houdt ook in, dat in geval er fraude wordt geconstateerd door de vakdocent alle groepsleden daarvoor verantwoordelijk worden gesteld en dat zij ook allen het cijfer 1,0 krijgen. Het is dus belangrijk goed samen te werken en elkaars werk te controleren. Mocht de samenwerking onverhoopt toch niet goed verlopen, meld dit dan zo snel mogelijk bij je begeleider of mentor. b. Te laat inleveren: per sectie wordt het aantal procespunten, opgenomen in het beoordelingsschema, bekend gemaakt. De inleverdag staat vermeld in de werkwijzer. Deze inleverdag geldt als laatste gelegenheid van inlevering. Op deze dag wordt ingeleverd wat klaar is: de complete PO of kladwerk, aantekeningen, USB-stick, dvd enz. Het ingeleverde materiaal wordt door de docent beoordeeld. Wat ontbreekt, levert geen punten op. Bij geplande afwezigheid op de dag van inlevering ( door bijv. doktersbezoek, een feest enz.) zorgt een leerling ervoor, dat de PO voor deze dag wordt ingeleverd. Is dit in verband met ziekte niet mogelijk, dan geldt de volgende afspraak: in geval van ziekte op de dag van inlevering wordt de PO de eerstvolgende les ingeleverd met daarbij een door de ouder(s) ondertekende verklaring met betrekking tot de geldigheid van absentie. In geval van twijfel overlegt de vakdocent met de teamleider. Ook hier geldt 1,0 als laagst te behalen cijfer. Een PO kan niet worden herkanst Inlevering opdrachten handelingsdeel Als voor een vak de opdracht(en) van het handelingsdeel niet zijn afgerond of ingeleverd, mag de periodetoets voor het betreffende vak niet gemaakt worden. De gemiste toets mag gemaakt worden tijdens de inhaal- en herkansingsronde op voorwaarde dat de opdrachten naar behoren zijn afgerond. De in de werkwijzer aangegeven inleverdag geldt als laatste gelegenheid tot inleveren. Na deze inleverdag kunnen geen handelingsdelen meer geaccepteerd worden Fraude handelingsdeel Afhandeling wordt per vaksectie geregeld. 11

12 Afronding schooljaar Aan het eind van iedere periode wordt de stand van zaken opgemaakt betreffende de inlevering van PO s en opdrachten voor het handelingsdeel. Op de bespreking van de resultaten aan het eind van het schooljaar wordt definitief vastgesteld of een leerling aan alle onderdelen van het schoolwerk: toetsen, PO s en opdrachten handelingsdeel heeft voldaan. Wie nog niet aan alles voldaan heeft, kan ertoe worden verplicht, dat af te ronden in de laatste week (na toetsperiode 4). 5.5 OVERSTAPPEN VAN VWO NAAR HAVO EN VAN HAVO NAAR VWO Afspraken m.b.t. overstap van vwo naar havo en vakkenpakketwijzigingen 1. de overstap van 4 vwo naar 5 havo is alleen mogelijk indien de leerling regulier bevorderd is naar 5 vwo. 2. In het schooljaar is de overstap van V5 naar H5 voor N-profielers niet mogelijk i.v.m. het vernieuwde examen scheikunde, natuurkunde en biologie. Voor M-profielers geldt dit alleen als ze deze vakken in de vrije ruimte hebben. 3. In betekent de overstap van 4 vwo naar 5 havo voor het vak geschiedenis dat een leerling 3 periodes van 4 havo moet inhalen. Stap je na periode 1 over, dan volgt er een rooster op maat om het hiaat zo snel mogelijk op te vullen. 4. Na periode 1, als alle cijfers bekend zijn, krijgen leerlingen één week de tijd hun vakkenpakket te wijzigen of eventueel van profiel te veranderen. Daarna is dit niet meer mogelijk. Dit geldt ook voor de overstap van 4 vwo naar 4 havo Afspraken m.b.t. de overstap van 5 havo naar 5 atheneum Een leerling die is geslaagd voor het examen 5 havo kan instromen in 5 atheneum, wanneer hij/zij voldoet aan de volgende drie voorwaarden: 1) Gemiddeld een 7,0 voor de eindlijst van het examen 5 havo. 2) Een sterke en beargumenteerde motivatie om het vwo-examen te gaan halen na het afronden van de havo 3) Een positief advies van het havo-team, de teamleider van de havo en de mentor. 6. WERELDSCHOOL IN DE TWEEDE FASE Ook in de bovenbouw van het CCC krijg je te maken met allerlei aspecten van internationalisering. Alle leerlingen krijgen het vak Engels volgens de Cambridge English-methode. Het is mogelijk om ook examen af te leggen voor het officiële Cambridge Certificate. Aan deze externe examinering voor dit certificaat zijn kosten verbonden. 12

13 In Havo 4 en VWO 4/5 volg je een interstudy. Deze interstudy is bedoeld als een verbreding en versterking met een internationale inslag van het door jou gekozen profiel. Profiel EM CM NG NT Interstudy Interbusiness Interculture Interhealth Interscience In klas 4 worden uitwisselingen met buitenlandse scholen of reizen naar het buitenland of aangeboden. In klas 5 havo en klas 5 en 6 vwo kunnen uitwisselingen of reizen aangeboden worden in het kader van de interstudy of vakken. Daarnaast zijn er mogelijkheden om (deels) gesubsidieerd op reis te gaan door deel te nemen aan bijv. Comeniusprojecten of Unesco-conferenties. Er wordt in de bovenbouw ook aandacht besteed aan Europese en Internationale Oriëntatie (EIO), internationale oriëntatie op studie en beroep en mogelijkheden om deel te nemen aan internationale programma s in schoolvakanties zoals de Global Young Leaders Conference. Je kunt er voor kiezen om Elos leerling te worden. Je doet dan mee aan (vrijwel) alle internationaliseringsactiviteiten en moet voldoen aan de eisen die het Europees Platform aan een Elos-leerling stelt. 7. LOB DOSSIER LOB staat voor Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding. In de bovenbouw ga je je oriënteren op je vervolgopleiding en eventueel toekomstig beroep. Hiervoor voor je een aantal opdrachten uit, waarvan de uitwerking wordt opgenomen in je LOBdossier. De mentoren begeleiden het LOB proces. Je bent zelf verantwoordelijk voor het dossier. Tijdens een mentor-/lesuur in HAVO 4 en VWO 4 zal uitleg worden gegeven over dit LOB-dossier. 8. MAATSCHAPPELIJKE STAGE IN HAVO 4 EN VWO 4 In het kader van de Maatschappelijke stage (MAST) zijn alle leerlingen in de vierde klas een aantal uren actief op sociaal-maatschappelijk gebied in de vorm van een maatschappelijke stage. De stage en de daaraan verbonden opdrachten moeten naar behoren zijn afgerond. De maatschappelijke stage is een wezenlijk onderdeel van het gehele lesprogramma in HAVO 4 en VWO 4; het afronden van de maatschappelijke stage is een voorwaarde voor bevordering naar het volgende leerjaar. 13