Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

Transcriptie

1 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP) Versie t.b.v. behandeling in de raad Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

2 INHOUDSOPGAVE Inleiding en leeswijzer 5 1 Belangrijkste uitgangspunten Kwantiteit accommodaties Kwaliteit accommodaties Gerealiseerde voorzieningen Regionale voorzieningen 8 2 Analyse huidige sportaccommodaties Groene sportparken Rode sportparken Zwembaden Sporthallen en -zalen Overige Sportaccommodaties 13 3 Verkenning ruimtelijke inpassing sport in de stad Sportaccommodaties Sport in de openbare ruimte Commerciële sportaccommodaties Wijksportparken 16 4 Meerjarenraming klein en groot onderhoudaccommodaties Basis Benodigde middelen klein onderhoud Benodigde middelen groot onderhoud Beschikbare budgetten klein en groot onderhoud Resumé Klein en Groot onderhoud 19 5 Meerjarenraming investeringen sportaccommodaties Basis Benodigde vervangingsinvesteringen Beschikbare middelen investeringen Resumé investeringen Samenvatting/conclusies Hoofdstuk 4 en Conclusies Kwaliteit Kwantiteit Bezetting en gebruik Ruimteljk Financiën Onderhoud en investeringen 28 2 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

3 Bijlagen 1. Achtergronden voor een nieuw sportbeleid 2. Beschrijving Sportaccommodaties 3. Cijfers bezetting Sportaccommodatie 4. Definities groot en klein onderhoud 5. Brief Kraan 6. Samenvatting Beheerplan Klein Onderhoud Sportaccommodaties Samenvatting Beheerplan Groot Onderhoud Sportaccommodaties Meerjarenraming Investeringen Sportaccommodaties Gewenste investeringen 10. Beheerplan Klein Onderhoud Sportaccommodaties * 11. Beheerplan Groot Onderhoud Sportaccommodaties * * Deze bijlagen zijn in verband met hun omvang alleen meegezonden naar het College. Tijdens de raadbehandeling liggen zij ter inzage. Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

4 4 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

5 Inleiding en leeswijzer De gemeente heeft een grote rol in sportaccommodatiebeleid. Er is een apart Sportaccommodatieplan (kortweg SAP) opgesteld, dat als deel 2 integraal onderdeel van de Sportnota is. Hoofdstuk 1 gaat in op een aantal belangrijke uitgangspunten van het accommodatiebeleid: kwantiteit, kwaliteit, realisatie, regio en financiën. Hoofdstuk 2 bevat een analyse van de huidige sportaccommodaties. Hierbij hanteren wij de clusters groene sportparken, rode sportparken, zwembaden, sporthallen en sportzalen, en overige sportaccommodaties. Er is aandacht voor de kwantiteit en de kwaliteit van accommodaties, het gebruik en de ruimtelijke aspecten. Bijlage 2 gaat nader in op de afzonderlijke accommodaties. Belangrijke conclusie is dat de Leidse sportaccommodaties in algemene zin voldoende kwaliteit hebben, maar veelal oud en verouderd zijn. Modernisering van voorzieningen en voorzieningen weer laten voldoen aan de huidige eisen vergen forse investeringen voor renovatie en vervangende nieuwbouw. Hoofdstuk 3 verkent de mogelijkheden om sport ruimtelijk in de stad in te passen. Ruimte is schaars in Leiden en er moet zorgvuldig mee worden omgegaan. Aan bod komen de spreiding, in richting en het gebruik van sportaccommodaties en parken, de wijksportparken, en de inrichting van de openbare ruimte voor sport en commerciële sportaccommodaties. budgetten. Zie hiervoor ook de beleidskeuzes die in hoofdstuk 5 van de Kadernota zijn gemaakt. Het SAP geeft in hoofdstuk 4 een raming van de kosten voor klein en groot onderhoud. Basis voor het onderhoud van de sportaccommodaties is het rapport Kraan. Om aan de gemeentelijke begrotingssystematiek te voldoen is dit rapport in het SAP gesplitst in een plan voor klein onderhoud en voor groot onderhoud. Het SAP raamt de onderhoudskosten en geeft aan met welke beschikbare budgetten het onderhoud uitgevoerd zal worden. Voor alle accommodaties waarvoor we in hoofdstuk 5 van de Kadernota hebben besloten ze in stand te houden, is het budget beschikbaar. Hoofdstuk 5 gaat over de investeringen die nodig zijn voor vervanging, uitbreiding en vernieuwing van een accommodatie. Aangegeven wordt (op basis van de in hoofdstuk 5 van de Kadernota gemaakte keuzes) welke van de gewenste investeringen met de beschikbare middelen gedaan zullen worden. Hoofdstuk 6 geeft een samenvatting van de belangrijkste conclusies. Belangrijke onderdelen van ons sportaccommodatiebeleid zijn het onderhoud en de investeringen. In de hoofdstukken 4 en 5 gaat het SAP in op de hiervoor benodigde en beschikbare Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

6 den 10 6 rg (vb) est (o) (r) d (w) oflaan (vs) ) (o) (??) V), Tennis (18 x V) yl (o) x V), Korfbal (1 x V), Tennis (3 x B) 29 ckerlaan(o) oordestraat (o) V) w) ) air Sportcentrum (l) 5 km. 3 ) GV) 4 an Swift aan Vondellaan rhal (l) (l) l) 7 in (l) sportlocaties groot leiden groot leiden merd (ld) gemeenten 22 (ld) orst (vs) yl (o) (w) air Sportcentrum (l) 23 8 s Revalidatie Centrum (l) leiden (l) valkenburg (vb) leiderdorp (ld) oegstgeest (o) zoeterwoude (z) rijnsburg (r) voorschoten (vs) warmond (w) sportcomplexen l (o) 7 1 out (l) e sporthal) 2 bu) = buitenbad d (l) (bi) l) (bu) (bi + bu) (ld) (bi) de (vs) (bi) r (o) (bi) ek (z) (bu) 20 De Mors I (l) 23 J.van Hooflaan (vs) De Mors II (l) 24 De Krogt (o) (??) Voetbal: v.v. Leiden - 2 x GV, 1 x KV, 1/2 KV Voetbal: FC Rijnland - 1 x GV Rugby: Diok - 1 x GV, 1 x tgv 25 De Voscuyl (o) 26 Hofbrouckerlaan(o) 27 Duivenvoordestraat (o) 28 Dekker (w) 29 Universitair Sportcentrum (l) Voetbal: DoCoS - 2 x GV, 1 x KV, 1/2 KV V = veld B = baan GV = grasveld tgv = trainingsgrasveld KV = kunstgrasveld skv = semi-kunstgrasveld VV = verhard veld KB = kunstgrasbaan GB = gravelbaan BiB = binnenbaan BuB = buitenbaan HV = honkbalveld SV = softbalveld MB = minibaan AB = atletiekbaan 3 Boshuizerkade (l) Voetbal: G.O.L. sport - 1 x GV, 1 x KV Voetbal: FC Boshuizen - 1 x GV, 1 x tgv 5 Montgomerystraat (l) American football: Lightning Leiden - 1 x tgv Handbal: Saturnus - 1 x VV Korfbal: KZ Danaiden - 1 x GV, 2 x KV 6 sportlocaties groot leiden leiden (l) valkenburg (vb) leiderdorp (ld) oegstgeest (o) zoeterwoude (z) rijnsburg (r) voorschoten (vs) warmond (w) 10 De Merenwijk (l) 11 Noorderpark (l) sportcomplexen J.van Hooflaan (vs) 24 De Krogt (o) (??) Voetbal: DoCoS - 2 x GV, 1 x KV, 1/2 KV 2 De Mors II (l) Voetbal: v.v. Leiden - 2 x GV, 1 x KV, 1/2 KV Voetbal: FC Rijnland - 1 x GV Rugby: Diok - 1 x GV, 1 x tgv 3 Korfbal: Crescendo - 3 x GV 4 Boshuizerkade (l) Voetbal: G.O.L. sport - 1 x GV, 1 x KV Voetbal: FC Boshuizen - 1 x GV, 1 x tgv 5 Montgomerystraat (l) American football: Lightning Leiden - 1 x tgv Handbal: Saturnus - 1 x VV Korfbal: KZ Danaiden - 1 x GV, 2 x KV 6 De Vliet (l) Voetbal: G.H.C. - 2 x GV, 1 x KV Voetbal: Leidsche Boys - 1 x GV, 1 x KV 8 Roomburg (l) Hockey: Roomburg - 1 x KV, 2 x skv Tennis: T.C. Roomburg - 9 x GB 9 Zoeterwoudse singel (l) Korfbal: Trigon - 2 x KV Tennis:? 10 De Merenwijk (l) Noorderpark (l) De Voscuyl (o) 15 Voetbal (13 x V), Korfbal (1 x V), Tennis (3 x B) Hofbrouckerlaan(o) 28 Dekker (w) Tennis (9 x B) 29 Universitair Sportcentrum (l) Tennis (9 x B) Voetbal (4 x GV) 30 Wielerbaan Swift 31 Schaatsbaan Vondellaan 3 Oktoberhal (l) 2 5 Mei hal (l) 3 Turnhal (l) 4 Broekplein (l) 5 De Zijl (l) 7 De Does (ld) Wielerbaan Swift 31 Schaatsbaan Vondellaan sporthallen Oktoberhal (l) 2 5 Mei hal (l) 3 Turnhal (l) 4 Broekplein (l) 6 De Zijl (l) De Bloemerd (ld) 7 De Does (ld) Haarlemmerweg (l) 8 De Vliethorst (vs) 9 SC De Cuyl (o) Kikkerpolder I (l) De Geest (w) 11 Universitair Sportcentrum (l) Voetbal: Lugdunum/LSVV70-2 x GV, 1 x KV Honk- softbal: Biento - 1 x HV, 1 SV 12 Rijnlands Revalidatie Centrum 12(l) Leidse Hout (l) 13 Apollohal (o) Atletiek: x AB Tennis: L.T.C. Leidse Hout - 4 x GB, 1 MB 14 Dieperhout (l) (geplande sporthal) De Bloemerd (ld) Tennis: T.C. Stevenshof - 6 x KB Voetbal (6 x V), Hockey (4 x V), Korbal (1 x V) 1 (bi) = binnenbad; (bu) = buitenbad mei bad (l) (bi) De Munnik (ld) Tennis (12 x BiB, 3 BuB) 2 De Vliet (l) (bu) 19 Meerburg (z) 3 De Zijl (l) (bi + bu) 4 De Does (ld) (bi)16 5 Het Wedde (vs) (bi) Haasbroek (z) 21 Adegeest (vs) Voetbal (6 x V), Hockey (4 x V), Softbal (1 x V), Atletiek (1 x AB) 6 Poelmeer (o) (bi) 22 Burg. van der Hoevenstraat (vs) (?) 7 Haasbroek (z) (bu) Tennis (14 x B) zwembaden 18 Voetbal (3 x V), Tennis (4 x B) 4 27 Kikkerpolder II (l) Voetbal: U.V.S. - 3 x GV, 1,5 x KV 6 Deel De Bloemerd (ld) Voetbal: Roodenburg - 1 x GV, 1 x KV, 1 wetra bewegen (?) Sportnota Verleiden tot 2 Sportaccommodatieplan (SAP) Korfbal: Pernix - 3 x KV Tennis:? 30 6 Stevenshof (l) sporthallen 1 Tennis (9 x B) Voetbal (4 x GV) 5 16 Duivenvoordestraat (o) Voetbal (1 x V) Tennis: Merenwijk, 8 x GB 6 14 Hockey (5 x V), Tennis (18 x V) Zuidwest (l) Tennis: T.C. Zuidwest, 6 x KB 7 13 Rugby (1 x V) Saffierstraat (l) Tennis (9 x B) Voetbal: Roodenburg - 1 x GV, 1 x KV, 1 wetra (?) Korfbal: Pernix - 3 x KV Tennis:? Tennis: T.C. Unicum - 10 x GB 23 Voetbal (1 x V) Tennis: Merenwijk, 8 x GB 12 De Mors I (l) Zoeterwoudse singel (l) Korfbal: Trigon - 2 x KV Tennis:? gemeenten 1 Roomburg (l) Hockey: Roomburg - 1 x KV, 2 x skv Tennis: T.C. Roomburg - 9 x GB 9 groot leiden De Vliet (l) Voetbal: G.H.C. - 2 x GV, 1 x KV Voetbal: Leidsche Boys - 1 x GV, 1 x KV 8 Voetbal (13 x V), Korfbal (1 x V), Tennis (3 x B) Zuidwest (l) Tennis: T.C. Zuidwest, 6 x KB 7 Hockey (5 x V), Tennis (18 x V) Saffierstraat (l) Korfbal: Crescendo - 3 x GV 4 Rugby (1 x V) 31 3 V = veld B = baan GV = grasveld tgv = trainingsgrasveld KV = kunstgrasveld skv = semi-kunstgrasveld 4VV = verhard veld KB = kunstgrasbaan GB = gravelbaan BiB1= binnenbaan BuB = buitenbaan 2 HV = honkbalveld SV = softbalveld MB = minibaan AB =5atletiekbaan

7 Hoofdstuk 1 Belangrijkste uitgangspunten Wij gaan eerst in op een aantal belangrijke uitgangspunten: kwantiteit en kwaliteit accommodaties, gerealiseerde sportvoorzieningen sinds nota Startschot, regionale voorzieningen en financiën. 1.1 Kwantiteit accommodaties In het sportaccommodatieplan hebben we het in eerste instantie over de gemeentelijke sportaccommodaties die worden beheerd door het sportbedrijf Leiden. Het gaat dan om de volgende voorzieningen: 3 zwembaden (2 overdekte baden, waarvan 1 met buitenbad, en 1 buitenbad); 12 sportparken met 27,5 voetbalvelden, 10 korfbalvelden, 3 hockeyvelden, 6 velden voor andere takken van sport en een atletiekbaan; 6 tennisparken met in totaal 43 banen; 3 sporthallen, 1 sportzaal en 1 turnhal; vele overige sportaccommodaties, uiteenlopend van tafeltennishal tot botenloods. Op de bijgaande kaart staan de verschillende voorzieningen aangegeven. Naast de gemeentelijke sportaccommodaties zijn er nog vele sportaccommodaties die niet worden beheerd door het Sportbedrijf Leiden. Denk hierbij aan de gymnastiekzalen van de schoolbesturen, de IJshal, het Denksportcentrum, de fitnesscentra, sportgezondheidscentra (o.a. bij fysiotherapeuten), de sportvoorzieningen van het Regionaal Opleidings Centrum (ROC), Rijnlands Revalidatie Centrum (RRC), Leidse Hogeschool en de Universiteit. Sommige van deze voorzieningen zijn algemeen toegankelijk en worden ook door het Sportbedrijf verhuurd zoals gymnastiekzalen en de sporthal van het revalidatiecentrum. De sportvoorzieningen van het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs zijn in het algemeen volledig door dit onderwijs in gebruik. Gebruik door derden kan hooguit op incidentele basis plaatsvinden. Hetzelfde geldt voor het Universitaire Sportcentrum. Een sterk punt van de sportvoorzieningen in Leiden is de spreiding. Dit is vooral voor de deelname van jongere kinderen van belang. Voor voetbal, kortbal en tennis zijn er meerdere sportparken gespreid over Leiden en kan de deelname dus per stadsdeel plaatsvinden. 1.2 Kwaliteit accommodaties In 2010 heeft het Sportbedrijf Leiden door de bureau Kraan meerjaren onderhoudsplannen laten maken voor alle onder haar regie vallende voorzieningen (verenigingsaccommodaties vallen hier buiten). Uitgangspunt hierbij is dat het beoogd onderhoudsniveau van de voor zieningen redelijk tot voldoende is (er is ook een hoger niveau excellent en een lager niveau onvoldoende ). Het algemene beeld dat hieruit naar voren komt is dat de voorzieningen in een redelijke staat van onderhoud verkeren, maar wel ver ouderd/ gedateerd zijn. De ouderdom van de voorzieningen is veelal aanzienlijk waardoor bij een aantal velden en gebouwen grotere vervangingsinvesteringen (bijvoorbeeld nieuwe toplagen, nieuwe instal laties) nodig zijn. Zie ook conclusie bureau Kraan in bijlage 5. Voor klein onderhoud is er structureel een bedrag nodig van (en een beperkte aanvuling van ). Voor groot onderhoud is er een bedrag van nodig voor jaarlijkse storting in de voorziening Groot Onderhoud. Zie verder de hoofd stukken 4 en Gerealiseerde sportvoorzieningen sinds sportnota Startschot De afgelopen jaren zijn er al veel zaken in gang gezet, voortgezet en ook gerealiseerd. Zo werden Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

8 de sportcomplexen in Noord (voor voetbal en korfbal) en Montgomerystraat verbeterd (voor korfbal, handbal en american footbal) en is in 2011 de nieuwe indeling van de voetbalvelden aan de Boshuizerkade gerealiseerd. Op het gebied van de binnensport kan worden genoemd de realisatie van de uitbreiding van de tribunecapaciteit van de Vijfmeihal. De tafeltennishal van Scylla op het sportpark de Vliet is inmiddels gereed. In de planning zitten verder vervangingen van zand ingestrooide toplagen van voetbalvelden door rubber ingestrooide toplagen en de aanleg van twee extra banen bij de atletiekbaan. Ook de ideeënontwikkeling gaat verder. Het ontwikkelen van het Huis van de Sport via een gebiedconcessie van private partijen mag dan onder de gegeven kaders onmogelijk zijn gebleken; het betekent niet dat er daarom geen plannen meer gemaakt worden. Zo wordt onderzocht of vernieuwingen van sportaccommodaties in Zuidwest met daarin o.a. de vervanging van de Vijfmeihal succesvol te realiseren is in combinatie met onderwijs. Ook gaat de planontwikkeling uit van de bouw van een nieuwe sportaccommodatie in combinatie met het Driestarcollege. 1.4 Regionale voorzieningen Bij de voorbereiding van dit plan is zo veel mogelijk getracht om gezamenlijk met de naburige gemeenten na te gaan in hoeverre binnen het stedelijke gebied van Leiden met samen circa inwoners tekorten en overschotten aan voorzieningen mogelijk kunnen worden verminderd door uitwisseling over de gemeentegrenzen heen. Dit overleg en contact bleek alleen mogelijk met de afzonderlijke gemeenten. Op pagina 6 is een kaartje opgenomen van de relevante voor zieningen. Samenvattend kan worden gezegd dat er overwegend lokaal wordt gekeken door de diverse gemeentebesturen en sportverenigingen. Drie van de vijf buurgemeenten hebben de uit voering van het sportbeleid belegd bij een externe partij. Binnen de contractperiode veranderingen doorvoeren, is daardoor moeilijk, dan wel kost extra geld. Er is met uitzondering van zwembaden slechts een beperkte overcapaciteit (bijvoorbeeld bij handbal in Warmond en bij de benutting van enkele sporthallen) en enkele minder beoefende sporten worden in regionaal verband aangeboden (rugby, cricket). Zowel in Oegstgeest, Leiden als in Leiderdorp is er een tekort aan hockeyvelden. O.a. veroorzaakt door de ledengroei die de verenigingen dankzij de goede ondersteuning van nationale bond hebben weten te realiseren. In Voorschoten maakt wel een aantal Leidse scholen voor voortgezet onderwijs gebruik van de veldaccommodaties. Zeker aan de randen van Leiden is het bij de planontwikkeling gewenst de mogelijkheden van (gedeeltelijk) gebruikmaken van de voor zieningen van buurgemeenten te onderzoeken. Voor een aantal voorzieningen kan samenwerking tussen gemeenten aantrekkelijk zijn. Het gaat met name om zwembaden, een ijsbaan of een heel specifieke voorziening. Onlangs is een motie in de raad aanvaard om een onderzoek te doen naar de afstemming van sportvoorzieningen in de omliggende gemeenten. 8 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

9 Hoofdstuk 2 Analyse huidige sportaccommodaties Dit hoofdstuk geeft een analyse van gebruik, bezetting en ruimte lijke aspecten voor groepen van accommodaties: groene sportparken, rode sportparken, zwembaden, sporthallen en sportzalen, en overige sportaccommodaties. Per groep van sportaccommodaties worden de belangrijkste conclusies getrokken. Voor een gedetailleerdere analyse per afzonderlijke accommodatie verwijzen wij naar bijlage 2. Rond een aantal accommodaties zijn beleidsmatige afwegingen nodig. Deze zijn te vinden in hoofdstuk 5 van de Kadernota. 2.1 Groene Sportparken De negen aanwezige groene sportparken zijn: Kikkerpolder I en II, de Mors I en II, de Vliet I en II, de Tuin van Noord, sportpark Montgomerystraat, sportpark Boshuizerkade, sportpark Zoeterwoudse singel, sportpark Roomburg en sportvelden Saffierstraat. Gebruik en bezetting In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de bespeling van de velden voor voetbal, korfbal en de overige buitensporten in het afgelopen seizoen 2010/2011. Deze worden gebruikt door tien voetbalverenigingen, vier korfbalverenigingen en vijf overige sportverenigingen (rugby, hockey, american footbal, handbal en honk- en softbal). De verdeling van de speeldagen is onevenwichtig: op zaterdag wordt veel meer gesport dan op zondag. Zo is bij Docos op zaterdag een tekort op de eigen velden en kan ook UVS niet op de eigen velden het complete programma van zaterdag afwerken. Op zondag is voldoende capaciteit over om intensiever gebruik mogelijk te maken. Voor elk van de vier korfbalverenigingen geldt dat zij op dit moment ruimte over hebben, per vereniging is het overschot in elk geval één veld. Of dit ook in de toekomst zo is moet nader worden geanalyseerd. De overige veldsporten hebben met uitzondering van hockey, waar de vraag naar velden groter is dan het aanbod voldoende ruimte. Het veld van honk- en softbalvereniging Biënto wordt buiten de wedstrijden ook als trainingcapaciteit voor Lugdunum gebruikt. Juist het niet volledig nodig hebben van de aanwezige capaciteit leidt tot het voorstel geen eigen velden met uitzondering van een hoofdveld meer bij de sportverenigingen toe te staan. Dit opent de mogelijkheid naar meer uitwisseling en daarmee efficiencyverbetering van de sportparken. Ruimtelijk De sportparken zijn goed over de stad verspreid, maar zijn vaak nog ingericht als autonome en weinig naar hun omgeving gekeerde ruimtes. Het is wenselijk de openbaarheid en zichtbaarheid van sportparken als integraal onderdeel van de wijk te verbeteren. Dit geldt met name voor sportpark Morskwartier en sportpark Roomburg. De meer recent gerealiseerde sportparken (Noord, Boshuizerkade en Montgomerystraat) zijn goede voorbeelden van een betere inpassing. Sportpark Kikkerpolder zou nog meer geïntegreerd onderdeel van het park de Leidse Hout kunnen uit maken, waarbij sport een onderdeel van de parkbeleving wordt. 2.2 Rode Sportparken (Tennisparken) Er zijn in Leiden zes tennisparken (Zuidwest, Merenwijk, Roomburg, Unicum, Leidse Hout en Stevenshof). Bijlage 3 geeft de situatie voor Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

10 tennis weer op basis van de recent bekende ledenaantallen van de verenigingen. Gebruik en bezetting Drie tennisparken hebben meer leden dan op grond van het aantal banen en de verlichting daarvan normatief kunnen spelen. Het aantal leden bij tennisclub Roomburg is zo hoog dat in het verleden al budget is gereserveerd voor uitbreiding met twee banen. Door ruimtegebrek zijn deze nog niet gerealiseerd. Het tennispark Merenwijk kent de minste verschillen met de normatieve capaciteit. Daarnaast zijn er twee tennisparken, in Zuidwest en in de Stevenshof, die geprivatiseerd zijn in die zin dat de verenigingen grondhuur betalen en zelf voor het onderhoud van de tennisparken zorgen. Ruimtelijk Tennisparken Stevenshof, Unicum en Leidse Hout zijn redelijk tot goed ingepast in de omgeving. Tennispark Zuidwest ligt in de Korte Vlietzone. De huidige constellatie past niet goed in de stedenbouwkundige visie, waar een brede parkachtige groenzone is voorzien (Stadspark De Korte Vliet). Er zijn echter geen concrete plannen voor verplaatsing. Tennispark Merenwijk ligt ingeklemd op de vrije ruimte tussen de bestaande woningbouw. Een andere locatie met een meer ontspannen d.w.z. ruimere - inrichting is wenselijk. Er zijn echter momenteel geen realisatie mogelijkheden hiervoor in de wijk. Uitbreiding van tennisvelden kan alleen via medegebruik van velden van andere verengingen, die onderbezetting kennen. Bij planvorming in Zuidwest en Merenwijk moet de inpassing van tennisvelden worden meegenomen. Dit geldt met name voor de plannen van stadspark de Korte Vliet. 2.3 Zwembaden In Leiden zijn drie zwembaden, twee overdekte baden, waarvan één met een buitenbassin en een openluchtbad. Het bad van de Zijl is onderdeel van het sportcomplex de Zijl. De overige baden zijn niet direct gekoppeld aan binnen sportvoorzieningen. Wel zitten het Vijfmeibad en de particuliere sauna 10 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

11 Thermen Vijf Mei in een gebouw en ligt direct daarnaast de Vijfmeihal. Aan binnenwater is er een totale oppervlakte van 1710 m 2 en aan buitenwater 3159 m 2. Bijlage 3 geeft de specificatie en vergelijkt de oppervlakte en het aantal bezoeken per jaar met de norm gemiddelde Nederlandse situatie. Voor de omvang van de stad en de stedelijke omgeving heeft Leiden bijna driemaal zo veel zwemwater als in Nederland gemiddeld. Het aantal bezoeken per jaar ligt met 3,63 bezoek per inwoner bijna een kwart lager dan gemiddeld in Nederland. De grote oppervlakte, het lagere animocijfer en de beperkte financiële middelen maakt dat wij nadere prioriteiten willen stellen binnen de zwembaden. Recreatief Zwemmen in Leiden en omgeving Leiden heeft de beschikking over 3 zwembaden. Daarnaast bevindt zich net buiten de gemeentegrenzen een buitenzwembad in Zoeterwoudedorp. Het gaat om het 25 meter bad Haasbroek. Qua spreiding is dit redelijk gunstig in die zin dat voor het noordelijk deel van de stad De Zijl redelijk snel bereikbaar is en voor het Zuidelijke deel van de stad geldt dit voor Haasbroek. Zwemmen en recreëren in de open lucht is daarnaast mogelijk in het nabij Leiden gelegen buitenwater van de Vlietlanden, de Kagerplassen en het Valkenburgse Meer. Bovendien zijn vanuit Leiden ondermeer de stranden en de zee bij de Wassenaarse Slag, Katwijk en Noordwijk goed te bereiken. Gebruik en bezetting Het zwembad De Zijl bestaat uit een 25 meter wedstrijdbinnenbad en een buitenbad, beide uit In 2003 is er een recreatiebad en een tweede 25 meter wedstrijdbad bijgebouwd. Dit laatste bad wordt o.a. voor leszwemmen gebruikt. Alle baden voldoen voor het doel waarvoor ze gebouwd zijn. Het zwembad is vrijwel het gehele jaar met uitzondering van zes weken in de zomer elke dag open. Het buitenbad is vier maanden in de zomer voor recreatief gebruik geopend. Met uitzondering van het leszwemmen (+3%) en het schoolzwemmen (bijna driemaal zo veel) kent in 2010 het zwemmen in De Zijl een lichte achteruitgang van enkele procenten. Dit is de voorzetting van een eerder ingezette trend. Vooral het buitenbad trekt erg weinig bezoekers. De Vliet is een openluchtbad met een wedstrijdbassin van 50 meter, een recreatiebad en een baby/peuterbad, alle bijna 50 jaar (gebouwd in 1964) oud. Door de ruimte om het bad is het een plek waar s zomers bij goed weer veel mensen heen gaan. Het bezoek in 2010 lag bijna 10% lager dan in het voorafgaande jaar, maar wel boven het streef aantal van bezoekers. Het bad wordt ook gebruikt door scholen en verenigingen. Het bezoek is erg weerafhankelijk. Van de buitenbaden is de Vliet meer in trek dan de Zijl. Het Vijfmeibad bestaat uit een zwembad van 25 meter lengte met beweegbare bodem en een klein instructiebad van 5 bij 15 meter. Voor internationale waterpolowedstrijden voldoet het bad niet aan de maatvoering. Direct aansluitend is de sauna Thermen Vijf Mei gevestigd, een parti culiere sauna, die gebruik maakt van een deel van de installaties van het zwembad. Het bad is ruim 30 jaar oud en kent in het meerjaren onderhoudprogramma nogal wat onderhoud komende jaren tot Met meer leszwemmen, doelgroepzwemmen en recreatief zwemmen heeft het bad in 2010 ongeveer hetzelfde aantal bezoekers dan het jaar daarvoor kunnen behouden. Het Vijfmeibad voorziet in het zuidelijke deel van de stad in de behoefte en is goed bezet met activiteiten, zowel overdag als ook s avonds door verenigingen. Het gebruik door deze laatste groep is stabiel te noemen. Ruimtelijk Zwembad de Zijl zou beter aangesloten moeten worden op de omgeving, met name betere relatie met de Sumatratraat. Hierdoor kunnen zwembad en sporthal een betere uitstraling krijgen in de Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

12 wijk. Daarnaast verdient de kwaliteit van de openbare ruimte aandacht, met name de relatie van het zwembad met het smalle pad langs de Zijloever, dat op de huidige wijze een weinig uitnodigende en sociaal onveilige route vormt. Het zwembad de Vliet ligt in een gebied met een rommelig karakter. Deze zone is in de structuurvisie aangegeven als toekomstig ontwikkelingsgebied. Hierbij heeft de gemeenteraad aangegeven dat de sportfaciliteiten in de Vlietzone behouden moeten blijven. Naast het zwembad is op dit moment de nieuwe hal van tafeltennisvereniging Scylla gebouwd, die bij ruimtelijke ontwikkelingen moet worden ingepast. Het Vijfmeibad ligt op zich op een goede locatie, nabij voorzieningencentrum van Zuidwest. Inpassing in de huidige situatie is erg matig. Het gebouw heeft geen uitnodigende ingang en veel blinde muren naar de omgeving. Herbouw van het zwembad in een goed stedenbouwkundig plan is wenselijk. 2.4 Sporthallen en zalen De gemeente Leiden beschikt over drie sporthallen, één sportzaal en één turnhal. Daarnaast is de sporthal van het Rijnland Revalidatie Centrum (RRC) in de avonden en weekenden beschikbaar. Gebruik en bezetting De gehanteerde norm voor het goed/voldoende gebruiken is een bezettingsgraad van 65% uitgaande van een beschikbaarheid van 4100 uren per jaar. Voor sporthallen met meer delen geldt een beschikbaarheid van 4100 uur per deel. Een overzicht van de bezetting in 2004, 2009 en 2010 is opgenomen in bijlage 8. De Vijfmeihal met een oefenvloer van 28 bij 42 meter uit 1968 vervult als thuishaven voor Leidse professionele basketbalvereniging ZZ Leiden een belangrijke rol. De zaal is splitsbaar in twee delen. Onlangs is de tribunecapaciteit uitgebreid tot 2000 plaatsen. Met een bezetting van 73,6% in 2010 kan gesteld worden dat de hal een goede bezetting heeft. Naast sportverenigingen maken diverse scholen overdag gebruik van de hal. De sporthal de Zijl is in 1999 direct naast het zwembad gebouwd met een oefenvloeroppervlakte van 1232 m 2 (28 bij 44 meter). Er is een gezamenlijke ingang met het zwembad. De zaal is splitsbaar in twee delen. Overdag sport er een aantal scholen. De uitrusting van de hal is geschikt voor vele binnensporten. De bezetting is afgelopen jaar ongeveer gelijk gebleven met een bezettingsgraad van circa 60%. Dit ondanks een intensief gebruik door scholen overdag. Misschien dat door goed om te gaan met de deelbaarheid het aantal uren gebruik nog omhoog kan. De Drie Oktoberhal stamt uit 1986 en heeft een sporthal van 36 bij 44 meter met daarnaast vier squashbanen, kantine en kleedruimten. Tevens zijn er de kantoren van het sportbedrijf met in totaal 900 m 2 oppervlakte. In de hal worden met name de sporten tennis, badminton en zaalvoetbal beoefend. De hal is niet voor alle zaalsporten even goed geschikt en heeft een lage bezetting met 47 %. Het gebruik is de laatste jaren lager dan in Vooral overdag is het gebruik beperkt. Het gebruik van de squashbanen is niet bekend. Voor de in deze hal beoefende sporten komt in het onderzoek van de gemeentelijke afdeling strategie en onderzoek naar voren dat squash sterk in belangstelling is afgenomen, badminton en tennis licht zijn gedaald en zaalvoetbal gelijk is gebleven. Voor deze takken van sport is het niet de verwachting dat de bezettingsgraad voor de 3 oktoberhal in de toekomst zal toenemen. Ook het gebruik overdag door bv. onderwijs zal beperkt blijven doordat weinig scholen in de buurt zijn gelegen. Het voorgaande rechtvaardigt om nader te onderzoeken of deze hal op termijn zou kunnen worden afgestoten in combinatie met compensatie elders. De turnhal in de Merenwijk dateert uit 2000 en heeft 720 m 2 vloeroppervlakte. Zoals de naam al zegt, is deze hal alleen voor turnen geschikt. Met een bezetting van circa 55% behoort de turnhal tot de ruimten met een lage bezettingsgraad. Direct aangrenzend is de sportzaal 12 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

13 Broekplein van 28 bij 22 meter, gebouwd in Door een tussenwand is de zaal in twee delen te splitsen. De sportzaal is overdag in gebruik bij drie basisscholen en een enkel uur bij het voortgezet onderwijs. s Avonds hebben meerdere clubs er trainingen. De bezettingsgraad is 74%. Ondanks de oppervlakte is men niet onverdeeld gelukkig met de turnhal. De oefenruimte is net enkele meters te klein om als volwaardige wedstrijdruimte te kunnen dienen. De sporthal van 28 bij 44 meter bij het RRC uit 2004 is niet in het bezit van het Sportbedrijf. Wel is bij de bouw omdat de gemeente heeft bijdragen in de kosten - van de hal afgesproken dat het sportbedrijf tot en met uur per jaar afneemt van de eigenaar. De hal voldoet goed en kan buiten de schooltijden in de avond en het weekend nog meer worden verhuurd/ gehuurd. Omdat de gemeente heeft bijgedragen en de school de Thermiek er sport, heeft de gemeente er ook na 2013 belang bij dat huur van deze sporthal mogelijk blijft. Daarbij streeft de gemeente naar meer gebruik van deze hal door de Leidse sport. Ruimtelijk De Vijfmeihal staat in Zuidwest. Onderzocht wordt hoe vervanging kan worden gerealiseerd. Een nieuwe hal is bij voorkeur voor 2022 vanwege inverdieneffecten bij vervanging noodzakelijk. Ruimtelijk gezien ligt de sporthal de Zijl op een goede plek. De bereikbaarheid voor scholen is een aandachtspunt aangezien tussen de scholen en de hal de drukke Sumatrastraat ligt. De relatie met de wijk zou kunnen verbeteren als ook fysiek meer verbinding wordt gelegd met de Sumatrastraat (net als bij zwembad de Zijl). De ligging van de Drie Octoberhal op het sportcomplex de Mors betekent dat voor de ruimtelijke ontwikkeling deze hal mogelijk een sta in de weg vormt. Het complex maakt onderdeel uit van het sportpark in het Morskwartier. Vooralsnog is er geen aanleiding om voor deze locatie in te gaan op ruimtelijke wijzigingen. In voorbereiding is de vervanging van gymnastiekzalen van scholen voor voortgezet onderwijs in het Houtkwartier door de bouw van een sportaccommodatie Dieperhout. Deze kan overdag gebruikt worden door het onderwijs (in de vorm van vier gymnastiekzalen) en in de avonden en weekenden als sportzaal voor sportverenigingen. De overige twee benodigde gymnastieklokalen worden waarschijnlijk in de Kikkerpolder gebouwd en zullen zo mogelijk worden gecombineerd tot een sportzaal. 2.5 Overige sportaccommodaties De overige accommodaties beslaan (een) handvol accommodaties die veelal specifiek zijn en geschikt voor slechts een enkele sport(en). Het zijn onder andere de atletiekbaan, de ijshal, de wielerbaan en de tafeltennishallen. Daarnaast zijn er de gymnastieklokalen, die gebouwd zijn voor het onderwijs, maar ook s avonds onderdak bieden aan sporten die genoeg hebben aan de kleine oppervlakte en geen vaste (niet verplaatsbare) inrichting nodig hebben. Gebruik en bezetting De atletiekbaan ligt tegen de Leidse Hout aan en bestaat na de uitbreiding in 2012 uit een 400 meterbaan met acht stroken en de overige voor atletiek normale uitrusting voor andere disciplines binnen de atletiek (zoals kogelstoten, hoogspringen). De baan voldoet goed. Zowel Docos als Scylla hebben eigen tafeltennisruimtes die voldoen. Waar Docos in de Mors aan de zuidzijde van de steenopslag een voormalig postkantoor gebruikt, heeft Scylla de beschikking over een splinternieuwe hal nabij zwembad De Vliet. Op de Bult aan de rand van de wijk Roomburg heeft Swift een wielerparcours met daarbij o.a. een eigen kantine. Er wordt geen ver andering qua gebruik voorzien. Verlenging van het parcours, een al langere wens van Swift, wordt in 2012 gerealiseerd. Hierbij is van belang dat het asfalt voldoet aan de kwaliteitseisen van een wielerbaan. Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

14 Gymnastieklokalen zijn gebouwd en bedoeld voor de lessen in lichamelijke oefening van de leerlingen van de scholen voor primair en voortgezet onderwijs in Leiden. Buiten de schooltijden bieden ze mogelijkheden voor de sporten die genoeg hebben aan kleinere oppervlakten (judo, badminton om er maar een paar te noemen). Enkele sportverenigingen hebben zelf een eigen voormalig gymnastieklokaal als locatie. De overdekte ijsbaan wordt beheerd door een stichting en bedient de hele regio. De gemeente verstrekt een exploitatiesubsidie aan de stichting. Omdat de ijsbaan in een duidelijke behoefte voorziet en technisch dringend ver nieuwing behoeft, is er al jaren sprake van zoeken naar mogelijkheden voor vervanging. Vanwege de sterk regionale functie overlegt de gemeente met de andere regiogemeenten over de mogelijkheden. De atletiekbaan ligt prima als een mooie buffer tussen de woningen en de Leidse Hout. Beide tafeltennishallen staan op plekken waar mogelijk sprake kan zijn van herontwikkeling. Indien de locatie steenopslag in de toekomst ontwikkeld zou worden dan moet in dit project met herhuisvesting van Docos rekening worden gehouden. De nieuwe accommodatie van Scylla zal als het nodig is moeten worden ingepast bij de herontwikkeling. Voor de wielerbaan is geen verandering van locatie nodig. Door het gespreid zijn van het aanbod van gymnastiek lokalen en door de koppeling aan onderwijs gebouwen zijn de voorzieningen en kleinschalig en goed gespreid door de stad. een plek moeten krijgen/behouden. Ook voor de enkele roeiloods die het Sportbedrijf bezit, geldt hetzelfde. Met name het gebied bij jeugddorp Zuidwest leent zich mogelijk in combinatie met de Vliet voor een andere invulling. Van deze sportvoorzieningen zal aan de hand van het Beleidskader Vastgoed moeten worden vast gesteld in hoeverre sprake is van beleidsondersteunend vastgoed. De verscheidenheid aan sporten leidt ook tot verscheidenheid in het functioneren. Zo wordt de ijsbaan door een stichting geëxploiteerd en kent een regionale functie. Aan de andere kant van het spectrum staat het denksportcentrum dat gevestigd is in een voormalige bibliotheek. Met inzet van velen is het een prima centrum geworden voor de vele denksporters die Leiden kent. Verder kent Leiden commerciële sport voorzieningen waarmee de gemeente geen subsidierelatie onderhoudt. Naast de traditionele sportvoorzieningen beheert het Sportbedrijf Leiden ook enkele andere voorzieningen die wel tot de sport behoren, zoals Jeugddorp en de manege, maar door hun gebruik en uitstraling niet actief worden aangestuurd door het Sportbedrijf Leiden. Van zowel de manege, de jachthaven en de voorzieningen op het Jeugddorp kan worden afgevraagd in hoeverre het hier activiteiten betreft die binnen het Sportbedrijf 14 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

15 Hoofdstuk 3 Verkenning ruimtelijk inpassing sport in de stad In dit hoofdstuk gaan we in op de ruimtelijke inpassing van sport in de stad. Daarbij onderscheiden we Sportaccommodaties, Sport in de openbare ruimte, Commerciële sportaccommodaties. 3.1 Sportaccommodaties a. De spreiding van de sportaccommodaties Leiden kent van oudsher een goede spreiding van de sportvoorzieningen over de stad. Het kenmerkende daarvan is dat alle sportvoorzieningen in de stad liggen. Dit is belangrijk, want een goede nabijheid, bereikbaarheid en zichtbaarheid van sportvoorzieningen stimuleert de sport beoefening. Het uitgangspunt is daarom om een goede spreiding van sportvoorzieningen in stand te houden. Bij de sportparken gaat het om centraal in de wijken gelegen, goed toegankelijke parken voor de veldsporten. Het uitgangspunt is dat sport parken niet alleen functie vervullen voor de georganiseerde sport, maar een brede functie vervullen voor de buurt door onder meer multifunctioneel gebruik en recreatief medegebruik mogelijk te maken. De sportparken accommoderen dus ook een deel van de groei in de ongeorganiseerde sport. We zien ook dat andere functies meer en meer worden toegevoegd, dat kunnen sportmogelijkheden zijn (zoals een basketbalveldje, trimparcours, verspringbaan), maar ook bijvoorbeeld kinderopvang of buurthuis. Op deze manier krijgen de sportparken een bredere maatschappelijke functie. Het behoud van de spreiding levert geen oplossing voor bestaande capaciteitstekorten die al jaren bestaan ten aanzien van hockeyvereniging Roomburg. Voor deze velden kan binnen de bestaande stedelijke bebouwing geen ruimte gevonden worden. b. Intensief gebruik van accommodaties Uit de analyse van het gebruik komt naar voren dat de meeste velden behoorlijk intensief gebruikt worden, vooral op piekmomenten. Ruimte is een schaars goed, in een stad met verschillende ruimteclaims moet er zo efficiënt en effectief mogelijk mee om worden gegaan. Onderscheiden worden: dubbelgebruik, multifunctioneel gebruik en meervoudig gebruik. Bij dubbelgebruik gaat het bv. om overdag gebruik door scholen en in de avonduren en weekeinden door sportverenigingen. Dit principe wordt op veel sportaccommodaties al toegepast als het om dubbelgebruik voor onderwijs gaat. Aparte sportzalen/-hallen die overdag ook gebruikt kunnen worden als aparte gymnastiek zalen geven extra mogelijkheden voor de sport zonder dat de onderwijsfunctie wordt veronachtzaamd. De sporthal van het Rijnlands Revalidatie Centrum en de in ontwikkeling zijnde sportaccommodatie in Dieperhout zijn hiervan voorbeelden. Bij multifunctioneel gebruik worden de sportaccommodaties ook gebruikt voor andere activiteiten dan sport zoals kinderopvang, buitenschoolse activiteiten en buurtwerk. Dit gebeurt op beperkte schaal Een complicatie hierbij is dat multifunctioneel gebruik in de meeste gevallen plaatsvindt in de clubgebouwen van de sportverenigingen waarover de gemeente geen zeggenschap heeft. Meervoudig gebruik heeft betrekking op inten siever gebruik van de bestaande accommodaties. De komst van kunstgras speelt hierbij een essen tiële rol. Hierdoor is het mogelijk velden vaker te gebruiken dan vroeger zonder dat dit tot schade leidt en/of onbespeelbare velden op wedstrijddagen. Bij meervoudig gebruik kan het gaan om het Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

16 gebruik van een sportaccommodatie door meerdere sporten/verenigingen zoals bijvoorbeeld bij de Montgomerystraat of om recreatief medegebruik door de buurt of de ongeorganiseerde sport zoals bij de Boshuizerkade. Optimalisering en efficiënter ruimtegebruik is onder meer mogelijk wanneer clubs bereid zijn in te dikken, bijvoorbeeld door de velden met elkaar te delen. De gemeente zal hierover met verenigingen in gesprek gaan en op die manier verenigingen stimuleren kansen hiertoe te benutten. 3.2 Sport in de openbare ruimte De toename van individuele en ongeorganiseerde sport vindt behalve op sportaccommodaties voor een groot deel plaats in de openbare ruimte. De gemeente kan de sporter hierin meer faciliteren door aandacht te besteden aan de rol van sport in de openbare ruimte: een sportieve openbare ruimte. Belangrijke punten Creëren van recreatieve fiets- en (hard)looproutes in de stad. Hierbij is met name continuïteit, comfort en de buitenbeleving van belang. Hier zal in het programma Omgevingskwaliteit aandacht aan moeten worden besteed. Het zou wenselijk zijn om een programma Groen en water op te stellen, waarin concrete maat regelen worden voorgesteld zoals trapveldjes, skatebanen, trimbanen etc. De sportplekken in de openbare ruimte zijn vaak kaal, kil en hard ingericht. Niet zelden zijn het restplekken tegen een spoortalud of in stroken met een onduidelijke ruimtelijke functie. Vaak zijn het ook plekken die maar op één manier te gebruiken zijn: een voetbalkooi dus, of alleen een skatebaan. Vooral bij de grotere ruimtes wekt de inrichting in veel gevallen een onverschillige indruk, met grote plakken asfalt binnen een weinig geborgen omgeving. Het zijn geen plekken met een prettig verblijfsklimaat waar je vanwege de gezellige omgeving naar toe gaat. Bij openbare ruimtes hoort een integrale inrichting. Door hekwerken, banken en andere noodzakelijke inrichtingselementen aan te passen aan de rest van de omgeving, ontstaat eenheid en helderheid in de openbare ruimte. Bovendien wordt een voetbalveldje dan niet een eiland in de rest van de openbare ruimte, maar gaat wezenlijk onderdeel uitmaken van een openbare ruimte, zoals een plein of een park. Plekken die met aandacht ingericht zijn zullen ook minder snel worden vernield. 3.3 Commerciële sportaccommodaties Commerciële sportbeoefening wint steeds meer terrein. De rol van de gemeente is beperkt tot faciliteren door dergelijke functies in bestemmings plannen mogelijk te maken. 3.4 Wijksportparken Wij willen multifunctioneel, en dus efficiënter, gebruik van sportaccommodaties. Dit vereist ook een andere betrokkenheid en rol van de verenigingen. Behalve een functie voor de sport, krijgen ze ook een bredere maatschappelijke functie voor de wijk. De volgende bestaande sportparken zijn eventueel geschikt als wijksportpark: Tuin van Noord (voor Leiden-Noord); Morskwartier (gedeeltelijk) (voor Leiden-West); Boshuizerkade & Montgomerystraat (voor Leiden-Zuid); Roomburg (voor Leiden-Oost). Nader onderzoek naar de ontwikkeling en haalbaarheid van wijksportparken achten wij wenselijk. Het omzetten van bestaande sport complexen naar wijksportparken vereist ook fysieke investeringen, zoals het (meer) openbaar maken van de sportparken, het toevoegen van routes en/of faciliteiten voor breed gebruik, het ver groten van de zichtbaarheid. Vanuit de sportbegroting zijn geen middelen beschikbaar voor de ontwikkeling van wijksportparken. Er zal gekeken moeten worden of er uit andere budgetten bijdragen mogelijk zijn. Daarnaast kunnen zich kansen voordoen bij bepaalde ontwikkelingen in de stad waardoor wellicht gelijktijdg kan worden geïnvesteerd in de wijksportparken. In het haalbaarheidsonderzoek wijkportparken zal hier verder op worden ingegaan. 16 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

17 Hoofdstuk 4 Meerjarenraming klein en groot onderhoud accommodaties 4.1 Basis De sportaccommodaties die de gemeente in beheer heeft, behoeven klein onderhoud (jaarlijks of eens in de twee jaar) en groot onderhoud (omvangrijkere werkzaamheden, niet jaarlijks terugkerend). Zie voor de definities bijlage 4. Het aanbrengen van dit onderscheid is nodig om te voldoen aan de financiële regelgeving (BBV) en onze beheersystematiek van kapitaalgoederen. Rapport Kraan ging nog niet van deze tweedeling uit, de concept Sportnota evenmin. In deze definitieve nota is de tweedeling nu doorgevoerd. Verder is het rapport Kraan ten behoeve van de definitieve Sportnota geactualiseerd. Het gaat om de volgende punten: aanpassen prijspeil 2013; opschonen van het opgenomen onderhoud voor afgestoten accommodaties; bijstellen van het opgenomen onderhoud voor accommodaties die in de komende jaren worden vervangen; inbrengen van uitgesteld onderhoud ; toevoegen van het onderhoud voor machines (was geen onderdeel van rapport Kraan maar valt wel onder de noemer klein onderhoud). Dit hoofdstuk gaat op een geaggregeerd niveau in op de beschikbare en benodigde middelen voor klein en groot onderhoud. Nadere uitwerking op accommodatieniveau is in deze nota te vinden in bijlagen 6 en 7, die de samenvattingen Beheerplannen Klein en Groot Onderhoud Sportaccommodaties bevatten. Op basis van deze beheerplannen kan vanaf 2013 structureel het onderhoud van de accommodaties volgens planning worden uitgevoerd. 4.2 Benodigde middelen klein onderhoud Uitgaande van een onderhoudsniveau redelijk tot voldoende (er is ook een hoger niveau excellent en een lager niveau onvoldoende ), hebben wij het benodigde klein onderhoud van al onze accommodaties, waarvan we besloten hebben ze in stand te houden tot en met 2025 opgenomen in het Beheerplan Klein Onderhoud Sportaccommodaties (zie bijlage 6 voor samenvatting). De onderstaande tabel geeft de voor klein onderhoud benodigde middelen weer. Gebaseerd op de gemiddelde cijfers van Kraan over de periode is structureel per jaar nodig voor het klein onderhoud. Tot 2017 is aanvullend klein onderhoud nodig voor de instandhouding van de huidige Vijfmeihal en het Vijfmeibad. Dit is in de tweede regel van de tabel weergegeven. Apart zichtbaar maken we de kosten voor de instandhouding van schoonmaak- en grasmaaimachines(deze zijn niet in Kraan opgenomen). Vervolgens zijn de bedragen aangepast naar prijspeil Uit tabel 1 blijkt dat de totale structurele kosten (2018 en verder) per jaar zijn. Tabel 1 Benodigd budget klein onderhoud. Bedragen x Structureel klein onderhoud Aanvullend klein onderhoud t/m Jaarlijkse kosten machines Indexatie naar prijspeil Totaal benodigd Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

18 4.3 Benodigde middelen groot onderhoud Uitgaande van een onderhoudsniveau redelijk tot voldoende, hebben wij het benodigd groot onderhoud van al onze accommodaties tot en met 2025 opgenomen in het Beheerplan Groot Onderhoud Sportaccommodaties (zie bijlage 7 voor samenvatting Beheerplan). Conform dit plan wordt het groot onderhoud planmatig uitgevoerd, te beginnen vanaf 1 januari Dit beheerplan zal om de vier jaar geactualiseerd worden. Hiervoor vindt tevens om de vier jaar een schouw van de sportaccommodaties plaats. Tabel 2 geeft de geplande kosten en benodigd budget voor groot onderhoud tot en met 2025 weer. Tevens laat de tabel zien dat het groot onderhoud per jaar sterk wisselt. In 2019 zijn de kosten het laagst met een bedrag van , in 2022 de kosten het hoogst ( ). Om deze jaarlijkse fluctuaties in het groot onderhoud op te vangen, stellen we voor de voorziening Groot Onderhoud Sportaccommodaties in te stellen (er is nu met deze Sportnota immers een actueel beheerplan dat zo n voorziening rechtvaardigt). Het groot onderhoud van enig jaar wordt dan ten laste gebracht van deze voorziening Groot Onderhoud Sportaccommodaties. Met een jaarlijkse storting (= de voeding) aan de voorziening Groot Onderhoud Sportaccommodaties, die gelijk is aan het gemiddelde van de groot onderhoudskosten in de periode , kan het Beheerplan Groot Onderhoud in financiële zin goed worden uitgevoerd. Het gemiddelde bedrag over de periode is per jaar. Zetten we hiertegenover het gepland groot onderhoud, dan wordt het geplande verloop van de voorziening zichtbaar. Tabel 3 laat dit zien. Daaruit valt te lezen dat de maximale omvang van de voorziening zal zijn (in 2014) in 2025 op nul eindigt, wat laat zien dat het een gesloten financieel geheel is. Tabel 2 Geplande kosten en benodigd budget groot onderhoud. Bedragen x Groot onderhoud Indexatie naar Groot onderhoud prijspeil 2013 Benodigd budget groot onderhoud gemiddeld: per jaar Tabel 3 - Ontwikkeling voorziening Groot onderhoud. Bedragen x Jaarlijkse storting Groot onderhoud vlgs beheerplan Saldo (= mutatie voorziening) Verloop voorziening Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

19 Tabel 4 - Beschikbare middelen onderhoud. Bedragen x Budget onderhoud sport PN 2013: Beheerplan onderhoud PB 2013: Bezuiniging sport -250 Regulier onderhoudsbudget Beschikbare budgetten klein en groot onderhoud In de paragrafen 4.2 en 4.3 zijn de benodigde kosten voor klein en groot onderhoud in beeld gebracht. Tegenover deze kosten zetten we in deze paragraaf de beschikbare middelen. Dit zijn budgetten waar klein en groot onderhoud gezamenlijk in zitten. In de begroting is dit onderscheid namelijk nooit gemaakt. Aanvullend is hier recent, in de Perspectiefnota 2013, een structureel bedrag aan toegevoegd voor Beheerplan Sport. In tabel 4 worden de beschikbare middelen weergegeven. Het structureel budget voor onderhoud bedraagt Dit wijkt af van het bedrag van uit de concept Sportnota van juni In het bedrag van is namelijk voor de VVI s (vervangingsinvesteringen in bedrijfsmiddelen) opgenomen en deze horen niet thuis bij een budget onderhoud. Op de keper beschouwd is dit bedrag een bedrag dat jaarlijks beschikbaar wordt gesteld voor investeringen en niet als structurele middelen. De structurele middelen zijn namelijk de kapitaallasten die uit investeringen voortvloeien. In het volgende hoofdstuk, Meerjarenraming investeringen sportaccommodaties, komen de beschikbare middelen voor de VVI s terug. 4.5 Resumé Klein en Groot Onderhoud Voor de volledigheid geven we hieronder de vergelijking tussen de benodigde en beschikbare middelen voor Klein en Groot Onderhoud. We trekken in deze paragraaf nog geen conclusies, want naast het onderhoud zijn ook de financiële consequenties van de derde categorie, de Investeringen, van belang. Hier gaan we in het volgende hoofdstuk 5 op in. Tezamen met de conclusies over de investeringen komen we in hoofdstuk 5.5 met een integrale financiële weergave. Tabel 5 - Benodigde en beschikbare middelen Klein en Groot onderhoud. Bedragen x Benodigd Klein onderhoud Benodigd Groot onderhoud Totaal benodigd Beschikbare middelen Onderhoud Saldo Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

20 20 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

21 Hoofdstuk 5 Meerjarenraming investeringen sportaccommodaties 5.1 Basis Het klein en groot onderhoud voorkomt niet dat de levensduur van bestaande (delen van) accommodaties op een gegeven moment beëindigd is. Om het huidige voorzieningenniveau voor de sport te kunnen behouden, moet een aantal accommodaties worden vervangen. We vertrekken hierbij niet vanuit een blanco situatie. In het InvesteringsPlan (IP) en daarmee ook in het Investeringsplan , dat onderdeel is van de Programmabegroting , is reeds een aantal nood zakelijke vervangingen opgenomen en daarmee financieel afgedekt. Het gaat om: Vervanging riolering sportaccommodaties 2013 t/m 2015; Vervangen toplaag kunstgras Sportveld Zoeterwoudse singel; Vervangen toplaag kunstgras Sportpark Noord; Renovatie kleedkamers VV Leiden; Vervangen toplaag kunstgras 3 korfbalvelden Sportpark Noord. Gelijktijdig bevat het investeringsplan een aantal investeringen dat niet meer nodig of mogelijk is. Deze investeringen vervallen. We gaan verderop in deze paragraaf hier op in. Daarnaast hebben we een integraal overzicht gemaakt van alle investeringen die wij tot 2025 gepland hebben (zie bijlage 8, Meerjarenraming Investeringen Sportaccommodaties ). Na vaststelling van de Sportnota maakt dit onderdeel uit van het gemeentelijke investeringsplan. In fysieke zin komt het terug in het Investeringsplan , dat bij de volgende programmabegroting ( ) wordt gepresenteerd. De Meerjarenraming Investeringen Sportaccommodaties bevat nu ook de volgende investeringen: Vervanging sporthal Vijfmeihal ( , waarvan t.l.v. onderwijshuisvesting) Vervanging zwembad Vijfmeibad ( ) Bijdrage IJsbaan ( ) Bijdrage zwembad De Vliet/Vijfmeibad ( ) Sportzalen Dieperhout (bijdrage uit de sportbudgetten: ) Uitbreiding capaciteit hockeyvelden op onderbezette velden bij andere verenigingen ( ) 1. Vervanging machines Sportbedrijf ( ) 5.2 Benodigde vervangingsinvesteringen Zoals de gemeentelijke systematiek voorschrijft, worden investeringen geactiveerd in plaats van ze rechtstreeks ten laste te brengen van de exploitatie. Immers, het nut van dergelijke investeringen werpt zich over meerdere jaren af waardoor de lasten van een investering (rente en afschrijving/ waardevermindering) over meerdere jaren verdeeld moet worden. Deze rente- en afschrijvingslasten (kapitaallasten) drukken structureel op de exploitatiebegroting. Indien de kapitaallasten structureel beschikbaar worden gesteld, zorgt deze (verplichte) werkwijze er tevens voor dat de middelen voor vervanging beschikbaar zijn na volledige afschrijving van een object. Bij de kwantificering van de structurele lasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: De investeringen in sportaccommodaties zijn investeringen met economisch nut en worden daarom geactiveerd; De afschrijvingstermijnen volgen de termijnen 1 N.B. wordt niet apart genoemd in bijlage 8 maar maakt onderdeel uit van de investering Diverse sportparken vervanging natuur in kunstgras. Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

22 Tabel 6 - Benodigde kapitaallasten van investeringen sport. Bedragen x kapitaallasten investeringen uit het IP kapitaallasten investeringen Kraan kapitaallasten machines kapitaallasten omvangrijke investeringen Totale benodigde kapitaallasten uit het afschrijvingsbeleid gemeente Leiden; Bedragen zijn tegen prijspeil 2013 becijferd (ten opzichte van het prijspeil 2010 van rapport Kraan betekent dit een stijging van 3%); Binnen de ramingen is rekening gehouden met 5% onvoorzien; Gehanteerd rentepercentage in de kapitaallastenberekening is 4,5%; De bedragen zijn excl. btw (btw wordt namelijk teruggevorderd bij het rijk, via het btw-compensatiefonds); Kostenraming vervanging Vijfmeihal en -bad is als volgt tot standgekomen: aantal m 2 x bouwkostennorm (sober kwaliteitsniveau) per m 2 van het gebouwsoort, vermeerderd met 30% stichtingskosten en 15% plankosten. In 5.1 hebben we beschreven hoe we tot het Meerjarenraming Investeringen Sportaccom modaties (bijlage 8) zijn gekomen. Van deze investeringen zijn de structurele lasten (kapitaallasten) berekend. Deze kwantificering levert de kapitaallasten op zoals te zien is op tabel 6. De kapitaallasten van investeringen uit het IP zijn al opgenomen in de begroting. De vervangingsinvesteringen van Kraan zijn een aanvulling op dit IP en betreffen vervangingen in de periode 2015 t/m Dit betekent dat de kapitaallasten die uit deze investeringen voortvloeien, optreden vanaf De kapitaallasten van grote investeringen (zoals Vijfmeihal, Vijfmeibad, Dieperhout, bijdrage IJsbaan, bijdrage zwembad de Vliet/Vijfmeibad) worden zichtbaar vanaf In 2017 is de inschatting dat de Vijfmeihal en Vijfmeibad gereed komen. Dit verklaart de forse toename in kapitaallasten vanaf Beschikbare middelen investeringen De beschikbare middelen voor investeringen zijn: a. kapitaallasten van het huidig investeringsplan b. incidentele beschikbare middelen ad a. Kapitaallasten van het huidige investeringsplan: Het IP is vastgesteld beleid en waarna de kapitaallasten in de begroting zijn opge nomen. Onderdeel hiervan zijn ook de kapitaallasten van investeringen Sport die niet meer nodig zijn. Het gaat hier om vier investeringen, die we in tabel 7 afzonderlijk zichtbaar maken. Tabel 7 - Beschikbare kapitaallasten uit het IP. Bedragen x Kapitaallasten investeringen IP incl 2. tennisvelden roomburg incl. renovatie Vijfmeihal incl. 2 hockeyvelden roomburg incl. VVI s bedrijfsmiddelen Financiële ruimte kapitaallasten Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

23 Tabel 8 - Herkomst van incidentele middelen. Bedragen x Oorsprong Balans-/begrotingspost Bedrag - Nuon Sport Reserve Sportaccommodaties Vrijval voorziening precario Reserve Sportinvesteringen Eenmalige grote sportinvesteringen Reserve Sportinvesteringen Vrijval voorziening krediet Huis van de Sport Reserve Onderwijshuisvesting Sport (voorziening) Reserve Herontwikkeling sportvelden vermindering dotatie in sportvoorziening (PB 2013) Voorziening Sport Eenmalige bijdrage sportvoorzieningen Programma Algemene dekkingsmiddelen II 500 Totaal ad b. Incidentele beschikbare middelen In de afgelopen jaren zijn incidentele middelen toegewezen voor investeringen in sportvoorzieningen. De omvang van de incidentele middelen is miljoen. Tabel 8 laat de herkomst van de incidentele middelen zien. Deze incidentele middelen gebruiken we om sportaccommodaties te bouwen. Dit zijn zogeheten investeringen met economisch nut, wat inhoudt dat we verplicht zijn deze investeringen te activeren (= als bezit te waarderen). Dit houdt in dat we het incidentele bedrag niet direct in één keer mogen inzetten maar verspreid in de tijd, gelijk aan de jaarlijkse waardevermindering (afschrijving). Zoals gebruikelijk is, vormen we daarom een rentedragende reserve kapitaal lasten Sportaccommodaties waaruit jaarlijks het bedrag gelijk aan de waardevermindering (en de rente) wordt onttrokken. Het gevolg is dat we met het incidentele bedrag van miljoen de kapitaallasten van een deel van de vervangingsinvesteringen kunnen dekken. In overeenstemming met het bestedingsdoel van deze incidenteel beschikbare middelen kiezen we voor de kapitaal lasten van de bouw van de Vijfmeibad en een klein van de Vijmeihal. De planning voor deze investeringen is dat deze in 2017 zijn afgerond, de kapitaallasten treden dus op vanaf Dit houdt in dat vanaf 2018 de incidentele middelen worden ingezet om de toename van kapitaallasten op te vangen. Dit gebeurt door middel van onttrekkingen uit de gevormde reserve. Zie tabel 9. De rentedragende reserve kapitaallasten sportaccommodaties vormen we door de afzonderlijke incidenteel beschikbare middelen (nu gerubriceerd onder verschillende reserves en een voorziening) samen te voegen. Zoals hierboven beschreven is, vangt de reserve gedurende de gehele levensduur van het actief (= de investering) de kapitaallasten op. Na verstrijken van de levensduur zijn de kapitaallasten 0 en de reserve leeg. De ontwikkeling van de reserve in de periode wordt in tabel 10 getoond. Na 40 jaar (gelijk aan de ingeschatte levensduur van nieuwe sportvoorzieningen), in 2058, is de reserve opgesoupeerd. Tabel 9 - Inzet eenmalige middelen a 11,5 mln. Bedragen x Onttrekking uit reserve Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

24 Tabel 10 - Ontwikkeling reserve kapitaallasten sportaccommodaties. Bedragen x Omvang reserve per 1 jan Rentetoerekening Onttrekking kapitaallasten Omvang reserve per 31 dec Resumé investeringen Net zoals in hoofdstuk 4 geven we voor de volledigheid de vergelijking tussen de beschikbare en benodigde middelen voor kapitaallasten van de vervangingsinves teringen. Ook hier trekken we nog geen conclusies. Dit volgt in paragraaf 5.5 waar een integrale financiële weergave is opgenomen. Tabel 11 - Benodigde en beschikbare kapitaallasten van vervangingsinvesteringen. Bedragen x Benodigd kapitaallasten Beschikbare kapitaallasten IP Beschikbare onttrekking uit reserve Totaal beschikbaar Saldo (beschikbaar - benodigd) Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

25 5.5 Samenvatting/conclusies hoofdstuk 4 en 5 De financiële consequenties voor het klein onderhoud, groot onderhoud en de kapitaallasten brengen we in deze paragraaf samen. Het geeft een totaaloverzicht van de benodigde en beschikbare middelen voor het SAP Deze cijfers zijn uit hoofdstuk 4 en 5 overgenomen. Met uitzondering van het eerste jaar (2013) laat bovenstaande tabel zien dat onze plannen ten aanzien van het onderhoud en de vervangingen van sportaccommodaties en sportvelden nagenoeg volledig binnen de beschikbare financiële middelen kunnen worden uitgevoerd. Het tekort in 2013 is in grote lijnen het gevolg van een eenmalige bijdrage sport aan de algemene begrotingsproblematiek en benodigd aanvullend klein onderhoud voor voorzieningen die op korte termijn worden vervangen. Sommige jaarschijven vertonen een negatief saldo. Dit wordt met name veroorzaakt doordat in dergelijke jaren de toename van kapitaallasten van gereedgekomen investeringen groter is dan de vrijval die optreedt als gevolg van afschrijvingen. Dit speelt zich met name af door de het gereed komen van de Vijfmeihal en het Vijfmeibad in De jaarlasten (kapitaallasten van 1 miljoen) worden het jaar erop, in 2018, zichtbaar. In dat jaar past deze forse piek nog niet volledig binnen de beschikbare middelen. Tellen we de saldi van de jaarschijven bij elkaar op, dan is er een positief saldo te constateren. Tabel 12 - Integraal overzicht benodigde en beschikbare middelen. Bedragen x Benodigd Klein onderhoud Benodigd Groot onderhoud Totaal benodigd Beschikbaar voor onderhoud Saldo onderhoud Benodigd kapitaallasten Beschikbare kapitaallasten IP Beschikbare onttrekking uit reserve Totaal beschikbaar Saldo kapitaallasten Financiële uitkomst Kadernota Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)

26 26 Sportnota Verleiden tot bewegen Deel 2 Sportaccommodatieplan (SAP)