Mensbeeld, beeldvorming en mensenrechten. Anton van Tijs Kooijmans en Hans Moors (redactie)

Transcriptie

1 Mensbeeld, beeldvorming en mensenrechten Anton van Tijs Kooijmans en Hans Moors (redactie)

2 Inhoudsopgave Ten geleide Anton van Tijs Kooijmans en Hans Moors Mensbeelden en Theo van Boven Inleiding 3 Universeel Mensbeeld 3 Mensen buiten beeld 5 Een kenterend mensbeeld van uitsluiting naar insluiting 7 Racisme 7 Seksisme 8 Terrorisme 8 Utilitarisme 9 Concluderend 9 Gebruikte literatuur 9 Mensbeelden, Beeldvorming en Mensenrechten Ernst Hirsch Ballin Mensenrechten als obstakel Europees boven nationaal beleid? 12 Positieve verplichtingen van de overheid 15 Daders en slachtoffers 15 Mensenrechten: integratie en demarcatie 17 Het beeld van Kafka 17 Kafka en onze tijdgeest 17 Marktdenken 18 Burger klant? 19 Kafka in Nederland: mensen in een dwangpositie 19 De constitutie van de mens 20 Niet alle grondrechten zijn gelijk 21 Wij zijn het volk 21 Demarcatie en integratie 22 Gebruikte literatuur 24 Migratie naar Nederland: beeldvorming, werkelijkheid en stuurbaarheid 25 Han Recente ups en downs in de migratie 25

3 De samenstelling van de immigratie 28 Niet-westerse immigratie 29 Migratiemotieven 30 Asielzoekers 31 Arbeidsmigranten 31 Studiemigranten 32 Gezinsmigranten 33 Een fundamentele kentering in de migratie 34 Beleidsvragen 35 Conclusie 36 Gebruikte literatuur 38 De gevangenis als denkbeeld. Het mensbeeld achter onze Lynsey Dubbeld 39 Inleiding 39 Laat twintigste-eeuwse gevangenisbouw in Nederland 39 Gevangenisbouw en mensbeelden uit het verleden 40 Nieuwe gevoeligheid: achttiende eeuw 41 Laat twintigste-eeuwse gevangenissen en wijzelf. 45 Slot 46 Straftoemeting: persoonsgericht sanctiebeleid 49 Jacobs en Tijs Kooijmans Inleiding 49 De voorwaardelijke veroordeling 50 De taakstraf 51 Gebruikte literatuur 55 Mensen met ernstige psychische aandoeningen: beeldvorming, zelfbeeld en burgerschap 57 Jaap van Weeghel en Inge Bongers Inleiding 57 Mensen met ernstige psychische aandoeningen 58 Factoren die sociaal isolement in de hand werken 59 Hernieuwde aandacht voor het psychiatrisch stigma 60 Onderzoek naar stigmatisering en discriminatie 62 Gevolgen van sociale afwijzing 63 Tegengaan van stigmatisering en discriminatie 63 Bouwstenen van effectieve stigmabestrijding 65 Bestrijding van zelfstigmatisering 67 Slotopmerkingen 68 Gebruikte literatuur 69

4 Her(er)kenning van de verdachte als individu. Over "menselijke waardigheid" als bruikbare notie 75 Piet Hein van Kempen Inleiding 75 Fundamentele betekenissen van de notie van menselijke waardigheid 76 Intermezzo: sociale waardigheid 79 Inhoudelijke betekenissen van de notie van menselijke waardigheid 80 Rechtspraak Bundesverfassungsgericht inzake Menschenwürde 83 Toch een mensbeeld van het Europees Hof over de verdachte? 85 Naar een expliciete erkenning van de 'menselijke waardigheid' van de verdachte 88 Gebruikte literatuur 91 Islamitische nieuwe vijanden? 93 Hans Moors Inleiding 93 Over vijanden en tegenstanders 94 Godsdienst, religie en bekering 95 Radicaliteit en radicalisme 96 Priming en van islamitisch radicalisme 97 Waar zijn we bang voor? 98 De grote en ongrijpbare islam 99 De islam als godsdienst van daders 100 Nadrukkelijk geloven: wie durft? 101 Angst in zwart-wit 102 Gebruikte literatuur 102 Radicaliteit, radicalisering, radicalisme 107 Invalshoeken 107 Vervreemding of omkering van denken 108 Angst en religie 108 Ingroup en outgroup 109 Recht en staat 109 Gebruikte literatuur Religie, recht en morele gemeenschappen. Een overzicht Martijn de Koning en Mirjam Inleiding Het verband tussen religie en criminaliteit Religiegebonden misdaad Theologische delicten Reactieve religieuze delicten

5 Misbruik van religieuze autoriteit 117 Religieus recht: shari'a in Europa 118 Shari'a als pluriform en casuïstisch rechtssysteem 118 Vier perspectieven op de reikwijdte van shari'a 119 Islamitische arbitrage in Nederland 122 Slot 122 Gebruikte literatuur 123 COSA: een nieuwe richting of een oude klassieker? 127 Bas Vogelvang, Lenke Balogh en Mechtild Höing Inleiding 127 COSA 128 De methode 128 Historie 129 Werking en effectiviteit 130 Effectiviteit 131 Opbrengst voor daders 131 Opbrengst voor de samenleving 132 Opbrengst voor professionals in het justitiële circuit 133 COSA in Nederland 134 Het Programmabureau Circles NL 135 Doelgroep 136 Mensbeelden in de criminologie 137 Beccaria: het verlichte mensbeeld 137 Lombroso: de nieuwe richting 139 Het mensbeeld achter de COSA-interventie 141 'Illegalen' in detentie: minimale rechten of minimale beperkingen? Anton van Inleiding 147 De misleidende term 'Illegalen' 147 Illegaliteit en beeldvorming 149 Grondslag van de vreemdelingenbewaring 150 Wat bepaalt het regime? 150 Tilburg: de eerste inrichting voor vreemdelingenbewaring 151 Vreemdelingenbewaring en mensenrechten 151 Nationale en Internationale kritiek 152 De nationale Ombudsman over verdwijnende mensenrechten 152 Wie kritiek uit 153 Een voorbeeld uit de praktijk 153 De culture of denial 155 Internationale normen en standaarden 156 Centrale beginselen 157 Het remedium beginsel 157

6 De positieve verplichting van de overheid om te voorzien in alternatieven 159 De zin van alternatieven Het kostenaspect 161 Het beginsel van minimale beperkingen 161 Minimale beperkingen in de praktijk 162 Ervaringen in het buitenland Privatisering als alternatief Vreemdelingenbewaring als kloon van strafrechtelijke detentie 164 Enkele voorbeelden uit de praktijk 164 Het regime van beperkte gemeenschap 165 Het regime in het licht van het doel van de vreemdelingenbewaring Het verbod van inhumane en vernederende behandeling 167 Reden voor optimisme? 169 Gebruikte literatuur 169