Bijlage 2: Samenvatting TIR interim report voor de Roadmap Next Economy MRDH

Transcriptie

1 Bijlage 2: Samenvatting TIR interim report voor de Roadmap Next Economy MRDH In het kader van het concretiseren en het daadwerkelijk realiseren van initiatieven in de regio is ook voor de roadmap next economy de vraag gesteld om een eerste beeld van projectvoorstellen te leveren. De roadmap wordt, conform planning, in de tweede helft van het jaar opgeleverd. Meer concreet is er dan een beeld van scenario s/toekomstbeelden én van een handelingsperspectief (welke initiatieven, keuzes en projecten zijn nodig om van de huidige situatie naar de gewenste toekomstige situatie te komen) met een investeringsstrategie. Gezien de -begrijpelijke- behoefte (ook door de BC EV geduid) wordt in bijgaande notitie een eerste worp van voorstellen waaraan wordt gewerkt gepresenteerd. In een later stadium worden vanzelfsprekend ook de bijbehorende context en randvoorwaarden gepresenteerd. Op 20 en 21 april heeft de on the ground meeting met het TIR CG team plaatsgevonden. In deze meeting zijn de zgn. 10 pagers van de transitiepaden uitvoerig besproken met het TIR team. Op basis van onze papers, de besprekingen op 20 en 21 april én analyses van hun eigen expert team heeft TIR CG hun Interim Report aan ons toegestuurd ter bespreking met de bestuurders en overige stakeholders in de regio, in aanloop naar het Executive Seminar op 21 en 22 juni. Het is nadrukkelijk een tussenstand. Niet alle transitiepaden zijn even ver in hun inhoudelijke analyse, handelingsperspectief of mate van concreetheid in de projecten. Het geeft al wel een beeld van de richting en van de grote hoeveelheid voorstellen die er in de regio zijn. Dat vraagt de komende maanden om verdere uitwerking, maar zeker ook om het maken van scherpe keuzes en het slim uitzetten in de tijd. Daar is het ook een roadmap voor. Voorts moet nog worden opgemerkt dat TIR CG een iets andere indeling en structuur hanteert dan de vijf transitiepaden waarvoor de RNE Strategy Group heeft gekozen. Deze andere wijze van ordening is niet het gevolg van een inhoudelijk verschil van inzicht. Dit wordt bevestigd door het feit dat de 10 pagers van de transitiepaden zijn verwerkt in dit document. Hiermee is in het proces de eerste stap gezet naar een daadwerkelijk gezamenlijk RNE document. Algemene inleidende observaties: De economische groei in de MRDH is de afgelopen 20 jaar achter gebleven in vergelijking met andere regio s en ook de komende 15 jaar zal die groei zeer beperkt blijven (ca. 1,45% stijging GDP) Er zijn sterke aanwijzingen dat inefficiënt gebruik van hulpbronnen kapitaal, materialen, grondstoffen en vooral energie en de kosten van de ermee gepaard gaande afvalstromen belangrijke oorzaken zijn van de geconstateerde economische stagnatie Het totale energiegebruik van de MRDH zou de komende 35 jaar tot de helft kunnen worden teruggebracht door een combinatie van energie efficiency maatregelen en de optimalisering van productieprocessen in alle economische sectoren en huishoudens, door de toepassing van digitale en circulaire innovaties in de gebouwde omgeving, industriële processen, de transport & logistiek infrastructuur en de wijze van energieopwekking en gebruik

2 De aanleg van de hiervoor benodigde nieuwe en modernisering van de bestaande infrastructuur vraagt om gigantische investeringen in de komende 20 jaar (schatting van TIR CG voor de MRDH in de orde grootte van miljard) De vereiste aanleg en modernisering van de infrastructuur betekent de komende 20 jaar echter ook een enorme impuls voor de werkgelegenheid in de regio, vooral in technische beroepen (constructie, electrotechniek, ICT, etc) TIR CG beargumenteert dat gerichte investeringen in dit nieuwe gedigitaliseerde technologie platform het Internet of Things voor de regio (connectiviteit, duurzame energie, warmte/koude, transport/logistiek, industrie, agri/food, etc.) en daarmee het verhogen van de informatie-, energie- en grondstoffen productiviteit op termijn het perspectief oplevert van verhoogde concurrentiekracht en robuuste en verantwoorde groei die past binnen de mondiale klimaatafspraken en EU emissie richtlijnen Bij elk van de transitiepaden (en thema s binnen de transitiepaden) wordt door TIR CG ingegaan op voorgestelde projecten of maatregelen die betrekking hebben op nieuwe verdienmodellen en waarde ketens; technische aspecten; wet- en regelgeving; beleid; onderwijs; financiën en innovatie en R&D. Hieronder bij elk van de thema s een greep uit de voorgestelde projecten en maatregelen. Transitiepad Digital Gateway to Europe In het framework van TIR CG vallen onder dit transitiepad de samenhangende ontwikkelingen in het communicatie internet, het hernieuwbare energie internet en het mobiliteit & logistiek internet. Deze worden allen onder de noemer van dit transitiepad. De RNE Strategy Group heeft het thema energie in een separaat transitiepad gezet Smart Energy Delta in de overtuiging dat de energietransitie opgave in deze regio breed moet worden opgevat, gezien het grote aandeel van de olie- en petrochemische industrie in de economie van onze regio. Door de sterke concentratie van fossiele industrie is het percentage hernieuwbare energie in onze regio extreem laag (< 4%). Dit vraagt dus om een specifieke en vooral geïntensiveerde inzet. Communication internet Ontwikkel een strategie voor de transitie van 4G naar 5G netwerk Implementatie van quick win projecten, zoals slimme lichtmasten infrastructuur (multiple sensors); gratis WiFi in meerdere test locaties; starten met test locatie voor drones (Unmanned Valley); introduceren van freezones voor het testen van IoT services; stimuleren van een FI-Ware lab omgeving in MRDH Project Connect: stimuleren van ICT gedragen trans-sectorale systemen (zoals veilige extranetten; extranet IEX als service; MRDH breed fibernet; MRDH breed WiFi; MRDH breed LoRa; Communicatie infrastructuur voor coöperatief rijden (WiFi-P); etc. Ontwikkelen van COIN (Collaborative Innovation/collective Intelligence Network) als open source, open access, open device IP platform, waarmee open innovatie en kennisuitwisseling wordt gestimuleerd Strategie voor Security by Design / IoT Security at Large, waarmee de veiligheid en veerkracht (resilience) van het IoT platform moet worden geborgd, incl. een veilige IoT omgeving voor de industrie

3 Maatregelen voor het borgen van privacy en wettelijke bescherming als de vereiste randvoorwaarden voor een level playing field voor alle stakeholders om te bepalen hoe en door wie persoonlijke data kunnen worden gebruikt Project DATA, gebruik van dashboards om beschikbare open data toegankelijk te maken Project 3D, open data over de publieke ruimte, Building Information Management (BIM) om een systematisch aanpak van stedelijke planning mogelijk te maken Project Secure Digital Data Exchange, voor cross-sectorale IoT data infrastructuur ( data rotonde ), met data opslagfaciliteit, identificatie en localisatie, privacy, etc. waarmee een business ecosysteem en community kan worden opgebouwd die een voortdurende stroom van big data genereert die kan worden gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe algoritmes, nieuwe apps, nieuwe productieprocessen, etc. Project Secure Digital Marketplace, waarmee een cross-sectorale marktplaats wordt gecreëerd voor IoT services met beveiligd transactiesysteem (ondersteund door blockchain) Implementeren van protocollen voor de veiligheid van autonome systemen (robots, drones, onbestuurde voertuigen, e.d.) Doorontwikkelen van HSD Campus als leidend innovatiecentrum voor Cyber Security, kritische infrastructuur, stedelijk en nationale veiligheid Project Digital Dispute Resolution, waarmee juridische services worden aangeboden via een online platform voor het oplossen van cyber- en digitale kwesties Ontwikkelen van nieuwe onderwijs modellen die de vaardigheden en competenties in ICT (big data toepassingen, IoT services, smart sensors, etc.), geautomatiseerde planning en controle, 3D design & printing, high tech maintainance, e.d. sterk vergroot Renewable Energy Internet Mogelijk maken van lokale groene energie coöperaties (ESCO s) van MKB, maatschappelijke organisaties en huishoudens. Voorbeelden in Duitsland en Denemarken tonen aan dat dit het meest kosten effectieve business model is voor snelle implementatie van hernieuwbare energie en het snel kunnen opschalen Het daaraan gekoppeld transformeren van het verdienmodel van energiebedrijven (van centrale opwekking en distributie van energie naar decentrale distributie en serviceverlening voor optimaal energiegebruik) Integreren van energieopslag, slimme meters, electrische oplaadpunten tot één samenhangende Energie Internet voor bi-directionele distributie van energie en opvangcapaciteit voor pieken in het energiegebruik Integreren van blockchain technologie voor een incorruptable decentralized atonomous organization (DAO) bij opstellen van service contracten voor coöperatieve samenwerkingsverbanden van eindgebruikers ter voorkoming van monopolisering en verzekeren van de laagste energieprijs Energy Zero in stedelijke brownfields met streven naar Net Zero Energy Buildings (NZEB s), een combinatie van isolatie (retrofitting) en toepassing van on site energieopwekking (met PV op daken, warmtepomp, geothermie, biogas systemen, e.d.). Voorbeeldprojecten: Geothermie Project Den Haag; My School Your Energy (scholen als mini energie centrales om ook energie te leveren aan woningen in de buurt die geen net zero energy niveau kunnen bereiken)

4 Going Dutch in stedelijke greenfields : in nieuwbouw locaties kan een Net Energy Producing district worden gerealiseerd door gebruik te maken van alle state-of-the-art energie technologieën (opwekking, opslag, distributie). De gezamenlijke capaciteit van de vele kleinschalige opwekking, opslag & distributie technologieën resulteert in een Virtual Power Plant (VPP) voor een flexibele én robuuste energievoorziening op wijkniveau Grootschalige toepassing van geothermie in het Westland (Greenport) Gebruik van geavanceerd 4D data visualisatie en mapping systemen om de totale capaciteit én optimale benutting van bruikbare locaties voor PV en on- en offshore wind in beeld te brengen Aanpassen van de regelgeving in het belang van minimale energiekosten voor de eindgebruiker door gebruikmaking van IoT ondersteunde smart energy services Intensiveren van R&D naar waterstof productie uit hernieuwbare energiebronnen en toepassingsmogelijkheden voor transport (schepen, voertuigen) en als buffer medium voor energieopslag Mobility & logistics Internet IoT portal for mobility: een regio dekkend, hoogwaardig en goedkoop WiFi/xG grid, waarmee zelf-organiserend management van mobiliteit wordt mogelijk gemaakt met big data flows, analytics, algoritmes en apps (korte termijn tot 2020), optimaal gebruik van de bestaande infrastructuur door dynamisch verkeersmanagement, car-cargo sharing platforms, etc. (2025); gebruik van de digitale weg en transport infrastructuur voor drones (na 2025) Geautomatiseerd transport (truck platooning, automated cooperative transport, autonome voertuigen), met een strategie voor geleidelijke uitrol Geautomatiseerd openbaar vervoer: geleidelijke implementatie en scale-up van last mile geautomatiseerd vervoer (te beginnen met 6 locaties in 2020); implementatie van geautomatiseerde metro/light rail (vanaf 2025) Toepassing van waterstof voor zero emissie openbaar vervoer (MRDH doelstelling in 2020: waterstof bussen, 5-10 waterstof tankstations en 50 waterstof auto s) Openbaar vervoer knooppunten transformeren tot micro power plants door installatie van PV op daken van (bovengrondse) metro- en Randstadrailstations Urban Industrial balancing Act: ontwikkeling van een hybride energiesysteem waarbij het haven industrieel complex wordt gebruikt voor gegarandeerde levering van voldoende capaciteit voor inzet van full electric vehicles (FEV), door inzet van offshore wind en PV solar van de industrie in combinatie met smart grid flexibiliteit. Het programma Stroomstoot heeft als doel om in 2025 ca FEV s in de MRDH te hebben rondrijden Buildings as nodes Deep Design & Deep Retrofit practices: energiebesparingen reiken veelal niet verder dan 20%, terwijl besparingen van 50% mogelijk zijn die ook echt kosten effectief zijn Gebruik van draadloze sensoren om de energieprestaties van gebouwen constant te monitoren en te optimaliseren

5 Inzetten van Energy Service Companies (ESCO s) in combinatie met energie prestatie contracten of zgn. shared savings agreements. ESCO s regelen de energie audits, projectontwerp, financiering, aankoop van de apparatuur, installatie en onderhoud Transitiepad Circular Economy Ontwikkelen van business modellen gericht op het benutten van de synergie tussen electrisch vervoer (pico grids), gebouwen die hernieuwbare energie opwekken (nano grids) en een gedistribueerd smart grid (micro grid) Ontwikkelen van nieuwe business modellen in de bouw om deep retrofitting op grote schaal mogelijk te maken Ontwikkelen van business modellen voor kleinschalige biologische waterreiniging (ook in relatie met opkomst van stadslandbouw) Ontwikkelen van geavanceerde materialen, met inbegrip van een 3D printing hub voor productie van bijv. maritieme reserve onderdelen uit afvalmaterialen Uitrol van netwerk van recycle points in de MRDH, waar restmaterialen tegen een vergoeding door burgers kunnen worden ingeleverd. Rondom deze punten kunnen remanufacturing en refurbishing faciliteiten ontstaan waar (re)makers hun producten kunnen verkopen aan het publiek Inventariseren van de omvang van mogelijkheden tot urban mining van de stedelijke afvalstromen Grootschalig introduceren van een materialen paspoort, waarmee de samenstelling en herkomst van materialen en onderdelen bekend is Ontwikkelen van een circularity metrics tool, waarmee de aard en conditie van materialen kan worden beoordeeld Transitiepad Entrepreneurial Region Smart Port: transformatie van de haven tot een big data knooppunt in het mondiale transport en logistiek internet. De digitalisering van de haven richt zich op drie sporen: 1. Nautical Efficiency (Port Call Optimization) bij het verwerken van schepen en ladingen; 2. Enabling Logistics (Rotterdam Logistics Lab) als knooppunt voor het verwerken van big data stromen van duizenden logistieke ketens (supply chains) in Europa; 3. IoT for Logistics: het optimaliseren van de transport capaciteit door een platform met real time data over alle vervoersbewegingen en laadcapaciteit in magazijnen, etc. Port as a Service: de positie van de haven kan worden versterkt door de IoT ondersteunde supply chain management infrastructuur als een service aan te bieden aan andere havens. Voorbeeldprojecten: ontwikkeling van businessplan voor op afstand bedienbare gerobotiseerde havenfaciliteiten; onbemande schepen; port monitoring (toepassing van sensoren in de gehele haven infrastructuur); opschalen van Maritime Field Lab tot een volledig ontwikkelde infrastructuur voor digitale maakindustrie Toepassen van blockchain technologie voor een veilig en betrouwbaar beheer van de logistieke ketens op basis van gelijkwaardigheid van alle partners

6 Scale Up Nation: een regionaal MRDH programma in samenwerking met dit landelijke initiatief om high tech scale ups te stimuleren en te ondersteunen, met inzet van Yes!Delft, ECE, CIC en andere entrepreneurial incubators Het uitbreiden en versterken van een Field Lab Ecosystem, met bijbehorende support structuur, voor het stimuleren van innovaties tussen sectoren en over sectoren heen Stimuleren van mogelijke strange attractors die een sterke aantrekkingskracht hebben op talenten en pioniers. Voorbeelden van projecten en initiatieven: Dutch Wind Wheel; Ocean Clean Up Group; BlueCity 010; Green Village Delft; World Expo 2025 Uitbreiden van de Greenport Horti Campus met meer innovatie en demonstratie centra en opzetten agro-food platform Ontwikkelen van en investeren in op afstand controleerbare overzeese slimme kassen Versterken van samenwerking tussen de leidende innovatiepartijen in de Medical Delta en het opzetten van living labs voor real life testing Uitbreiden van gebruik van 3d printing voor medische toepassingen in Medical Delta 3D labs Uitbreiden My Data My Health initiatief (patiënt gecontroleerde data / coöperatieve virtuele data bank voor gezondheid gerelateerde gegevens) en introductie van crowdsourcing en crowdfunding voor medische innovaties Transitiepad Next Society Voor het transitiepad Next Society heeft het RNE team nog geen 10 pager opgeleverd. Vooruitlopend hierop heeft TIR CG al een aantal noties in hun report opgenomen, die door de trekker van dit transitiepad (Peter van Lieshout) zullen worden benut bij de verdere uitwerking. Enkele voorbeelden: In beeld brengen van publieke eigendommen in MRDH die ingezet kunnen worden voor sharing (collaboratief platform) Cultiveren van next economy skills en strategieën in het onderwijs (tinkering, life long learning, personal entrepreneurship, etc.) Introduceren van prosumer en sharing economy concepten in het middelbaar en hoger onderwijs (collaborative learning) Betrekken van kleine bedrijven en maatschappelijke instellingen bij smart city pilots Betrekken van bewoners bij stedelijke uitdagingen via online platforms Gebruiken van open data en open platforms om collectieve kennis te mobiliseren Introduceren een IoT starters kit Toepassen van blockchain technologie als neutraal, digitaal vertrouwensmechanisme voor publieke dienstverlening