van de zijde van de commissie: de heer mr. B.A.J. Haagen (voorzitter); mevrouw mr. drs. D. Dorreboom en de heer mr. T.

Transcriptie

1 Zakelijk verslag van de openbare hoorzitting van 9 juli 2013 en advies van de bezwaarschriftencommissie inzake het bezwaarschrift d.d. 15 april 2013 van de heer B.E.M. Linders, wonende aan de Schaepmanlaan 14 te Bloemendaal, gericht tegen het besluit van de raad tot het niet referendabel verklaren van een voorgenomen besluit over het beschikbaar stellen van middelen voor de realisatie van het definitief ontwerp voor de gemeentelijke huisvesting. Aanwezig: van de zijde van de commissie: de heer mr. B.A.J. Haagen (voorzitter); mevrouw mr. drs. D. Dorreboom en de heer mr. T. Grundmeijer; de heer mr. J.P. Foppe (secretaris); namens het verwerend bestuursorgaan: mevrouw mr. W. Lever; van de zijde van bezwaarde: de heer Linders, bijgestaan door de heer P. Welschen, advocaat bij Smithuijsen Winters en de Vries; Toehoorders: de heer R. Vermeulen en de heer de heer R. Schaper. De voorzitter opent de zitting en schetst de gang van zaken bij de behandeling van bezwaarschriften. De voorzitter wijst op de functie van de commissie als onafhankelijke adviescommissie. De commissie adviseert het verwerend bestuursorgaan - in dit geval de raad - hoe te besluiten op het bezwaarschrift. De voorzitter geeft het woord aan bezwaarde. De heer Welschen geeft aan dat hij had gedacht dat de bezwaarschriftencommissie in dezelfde samenstelling zou zijn als bij de behandeling van het eerste en het tweede referendumverzoek. De heer Welschen heeft geen pleitnota wegens zijn korte voorbereidingstijd. Hij had zijn cliënt uitgelegd dat het meer een rituele dans is, maar zijn cliënt heeft hem gevraagd om toch maar naar deze hoorzitting te komen. Het gaat in deze zaak procedureel om artikel 3 sub i van de referendumverordening, meer in het bijzonder om het vraagstuk of het besluit zijn grondslag vindt in een eerder besluit. Meneer Welschen heeft niet de illusie dat de uitkomst van dit derde referendumverzoek anders zou zijn. De raad wil gewoon geen referendum en meneer Welschen vindt dat het de raad zou sieren als de raad daar gewoon voor uitkomt. Naast de in de verordening genoemde uitzonderingen kan de raad om allerlei andere redenen beslissen dat er geen referendum zal komen. De raad kan zo beslissen. Het kan dus ook anders. De raad laat zich in deze volledig leiden door het college. Je moet aan allerlei vereisten voldoen om een referendumverzoek te doen. In het totaal zijn nu bijna drieduizend handtekeningen ingewonnen voor de verzoeken. Er zijn heel veel gegevens nodig, waaronder woonplaats etc. Gelet op het aantal ingewonnen handtekeningen zou aan deze zaak de nodige aandacht moeten worden besteed. Het bezwaarschrift is summier gemotiveerd, maar de raad zegt ook zelf dat de afwijzing van het verzoek niet gemotiveerd is. Het verweerschrift van de raad is recent ontvangen. Het is de vraag of er veel nieuws is sedert de vorige verzoeken. Er is niet zoveel nieuws, maar er zijn toch een paar aardige dingen om op te merken. Meneer Welschen dacht dat het bezwaarschrift niet ontvankelijk zou worden verklaard. In een keer wordt het totale budget ter beschikking gesteld aan het college. De inhoud van het besluit is het voteren van geld. Bij referendumverzoek I en II wordt gezegd dat het voteren van geld als een rechtshandeling naar privaatrecht wordt gezien. Voor zover het gaat om het ter beschikking stellen van geld is er dus sprake van een gewijzigd standpunt.

2 De heer Weischen merkt verder op dat de raad niet naar meerdere besluiten mag verwijzen. In dit kader verwijst de heer Weischen naar het hoger beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (hierna: de Afdeling). De bezwaarschriftencommissie heeft in referendumverzoek II daarop gereageerd met de mededeling dat het juist is dat je niet kunt verwijzen naar een serie besluiten. De commissie heeft toen gezegd dat die andere besluiten achterwege kunnen blijven en toen is uitsluitend verwezen naar het besluit van 26 mei In het verweerschrift wordt onder punt 16 verwezen naar het besluit van 26 mei 2011 en voor zover het daarin niet zijn grondslag vindt, wordt verwezen naar het besluit van 24 januari Namens de raad wordt nu dus betoogd dat het een van de twee is. In nummer 13 tot en met 18 van het hoger beroepschrift bij de Raad van State wordt uiteengezet waarom je maar naar één besluit mag verwijzen. Nu worden alternatieve besluiten naar voren gebracht. Meneer Weischen heeft hier de grootst mogelijke bezwaren tegen. De voorzitter vraagt aan de heer Weischen om tot een slot te komen. Meneer Weischen zet uiteen dat het toekennen van een volledig budget een volstrekt nieuw feit is. Bij een nieuwe aangelegenheid moet je een nieuw verzoek tot het houden van een referendum kunnen indienen. Meneer Weischen komt tot een afronding en verzoekt om het bezwaar gegrond te verklaren. Vervolgens vraagt hij of hij zijn bij de Afdeling ingediende beroepschrift mag overleggen. De voorzitter staat dit toe en neemt dit stuk in ontvangst. De voorzitter geeft het woord aan de vertegenwoordigster van de raad. Mevrouw Lever voert het woord overeenkomstig de door haar overgelegde pleitnota (kenmerk: ). Het voorgenomen besluit van voteren van geld is niet in het bezwaarschrift vermeld. Voor zover toch wordt beoogd dat in het bezwaarschrift aan de orde te stellen, is het standpunt van de raad dat het bezwaarschrift in zoverre niet-ontvankelijk is. Desgevraagd verklaren bezwaarden dat bij het eerste referendumverzoek 500 handtekeningen waren verzameld, bij het tweede 1040 en de laatste keer ruim 400. Mevrouw Lever bevestigt dit en de heer Weischen voegt toe dat het college dit ook heeft gecontroleerd. De heer Grundmeijer vraagt hoeveel kiesgerechtigden er in de gemeente Bloemendaal zijn. De heer Linders antwoordt dat er kiesgerechtigden in de gemeente Bloemendaal zijn. De heer Vermeulen vraagt of hij wat mag zeggen. De voorzitter staat dit toe. De heer Vermeulen geeft aan dat de mensen veel moeite hebben moeten doen om het referendumverzoek via een website mede te ondertekenen. De heer Weischen wordt de mogelijkheid gegeven om kort te reageren. De heer Weischen verwijst naar de vorige procedures. Het gaat er in deze zaak niet om of er wel of niet een nieuw gemeentehuis moet komen. Het gaat om de vraag of er een referendum over kan worden gehouden. Het primair verwijzen naar een besluit en subsidiair naar een ander besluit mag niet. Dat is niet volgens de verordening. Dit is ook in strijd met de rechtszekerheid. De president van de rechtbank heeft bovendien aangegeven dat de gemeente moet aangeven welke zaak al dan niet referendabel is. Dit is niet gebeurd. Verontruste Bloemendalers voelen zich volstrekt niet serieus genomen. Mevrouw Lever betoogt dat het besluit van 26 mei 2011 het kernbeslult is. Daarvoor was het onderzoekstraject. Alle besluiten die daarna zijn genomen, komen voort uit het besluit tot het daadwerkelijk gaan realiseren. Naar de andere besluiten is verwezen omdat dat de direct daarvoor liggende besluiten zijn. Mevrouw Dorreboom vraagt aan bezwaarde wat de referendumvraag zou zijn. De heer Weischen zegt dat de vraag zou zijn of er een nieuw gemeentehuis moet komen. De voorzitter dankt daarna de aanwezigen voor hun bijdragen en sluit de hoorzitting. Advies bezwaar referendum III. 2

3 Naar aanleiding van de overgelegde stukken en het in de hoorzitting behandelde overweegt de commissie het volgende: Ten aanzien van de ontvankelijkheid: Er is geen aanleiding om bezwaarde niet in zijn bezwaren te ontvangen, gericht tegen het besluit d.d. 21 maart 2013 (verder: bezwaar sub I) om het voorgenomen besluit over het beschikbaar stellen van middelen voor realisatie van het definitief ontwerp voor de gemeentelijke huisvesting niet referendabel te verklaren. Op de hoorzitting is aangegeven dat het bezwaar tevens is gericht tegen het raadsbesluit van gelijke datum om het college van burgemeester en wethouders opdracht te geven het nieuwe gemeentehuis te realiseren op basis van het vastgestelde definitieve ontwerp en hiervoor een krediet beschikbaar te stellen van , inclusief de reeds eerder verstrekte kredieten voor voorlopig- en definitief ontwerp (verder bezwaar sub II). De commissie stelt vast dat het bezwaarschrift d.d. 15 april 2013 uitsluitend is gericht tegen het niet referendabel verklaren van het voorgenomen besluit. Het bezwaar richt zich niet tegen het besluit met betrekking tot het voteren van Dat laatste besluit is inmiddels onherroepelijk geworden en niet is gesteld dat er sprake is van een verschoonbare termijnoverschrijding. Wat hiervan ook zij, ook om andere redenen zou een bezwaar tegen dit besluit niet-ontvankelijk zijn. Daartoe wijst de commissie op haar advies van 30 oktober 2012 en in het bijzonder op de daarbij behorende navolgende overwegingen ten aanzien van het voteren van geld: Artikel 1:2, eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht bepaalt dat onder belanghebbende wordt verstaan: degene wiens belang rechtstreeks door een besluit is getroffen. De commissie stelt vast dat bezwaarden noch door de opdracht aan het college, noch door het ter beschikking stellen van geld door de raad rechtstreeks in hun belangen worden getroffen. Bezwaarden zijn dus niet aan te merken als belanghebbenden in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Reeds hierom kunnen bezwaarden naar de mening van de commissie niet in hun bezwaren tegen besluit II worden ontvangen. De commissie stelt vast dat artikel 1:3, eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht bepaalt dat onder een besluit wordt verstaan: een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling. Onder het begrip rechtshandeling wordt verstaan een handeling gericht op rechtsgevolg. De beslissing moet ook een extern rechtsgevolg hebben. De commissie is van mening dat noch de opdracht aan het college, noch het ter beschikking stellen van het geld op zichzelf extern rechtsgevolg heeft. De beslissing van de raad is dus niet aan te merken als een besluit In de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Bij gebreke van een appellabel besluit is het bezwaarschrift nlet-ontvankelijk. Daarbij komt dat het besluit ziet op de voorbereiding van de privaatrechtelijke handeling tot het contracteren met de architecten voor de uitwerking van het definitieve ontwerp voor het gemeentehuis (noot: thans tevens het contracteren met de aannemer). Dit betreft een rechtshandeling naar burgerlijk recht. De commissie stelt vast dat ingevolge artikel 8.3 van de Algemene wet bestuursrecht geen beroep kan worden ingesteld tegen een besluit ter voorbereiding van een privaatrechtelijke rechtshandeling. Uit artikel 7:1, eerste lid van de Algemene wet bestuursrecht blijkt dat dan ook geen bezwaar open staat (de commissie verwijst in dit kader onder meer naar de uitspraak van de rechtbank Assen; kenmerk UN: BS8687). De commissie sluit zich ook thans aan bij voormelde overwegingen. Ten overvloede wijst de commissie voorts op de vaste jurisprudentie van de Afdeling (o.m. de uitspraak van 4 maart 2009 in zaaknr /1 en de uitspraak van 23 mei 2007 in zaaknr /1), waaruit blijkt dat, voor zover bezwaarde al belanghebbende zou zijn, een beslissing van de gemeenteraad over het beschikbaar stellen van budget op de Advies bezwaar referendum III. 3

4 gemeentebegroting voor bepaalde posten in beginsel niet is gericht op rechtsgevolg ten aanzien van mogelijke belanghebbende bij die beschikbaarstelling. Daarmee is een dergelijke beslissing niet een besluit waartegen bezwaar kan worden gemaakt, aldus de Afdeling. Gelet op het vorenstaande adviseert de commissie dan ook om, indien zou worden aangenomen dat het bezwaar van 15 april 2013 zich tevens richt tegen bezwaar sub II, het bezwaar in zoverre niet-ontvankelijk te verklaren. Ten aanzien van de bezwaren tegen het besluit tot het niet referendabel verklaren van het voorgenomen besluit over het beschikbaar stellen van middelen (besluit I). De Referendumverordening Bloemendaal 2009 (verder te noemen: de Referendumverordening) luidt - voor zover hier relevant - als volgt. "Artikel 1 Begripsbepalingen In deze verordening en de daarop berustende bepalingen wordt verstaan onder a. referendum: een raadgevende volksstemming waarbij de kiesgerechtigden zich uitspreken over een door de raad te nemen besluit. b. kiesgerechtigden: diegenen die overeenkomstig artikel B3 Kieswet kiesgerechtigd zijn voor de verkiezing van de leden van de raad van de gemeente Bloemendaal. c. voorgenomen besluit: een nog te nemen raadsbesluit dat is geagendeerd; d. besluit: een schriftelijke beslissing van de raad; e. college : burgemeester en wethouders van Bloemendaal. Artikel 2 Toepassingsgebied Een referendum wordt gehouden onder de kiesgerechtigden van het hele grondgebied van de gemeente. Artikel 3 Uitzonderingen Een referendum kan niet worden gehouden over: (...) i. besluiten die naar het oordeel van de raad hun grondslag vinden in een eerder genomen beslissing waarover een referendum is gehouden of kon worden gehouden; (...) k. besluiten waarvan de inwerkingtreding of uitvoering niet kan worden uitgesteld vanwege de daarmee gemoeide spoedeisende gemeentelijke belangen; Artikel 4 Initiatief van kiesgerechtigden 1. Kiesgerechtigden kunnen schriftelijk aangeven dat zij een initiatief willen nemen tot een referendum over een voorgenomen besluit. Onder de dag van de kandidaatstelling als bedoeld in artikel B3 Kieswet moet in dit verband worden verstaan : de dag van de kennisgeving van het initiatief. 2. Deze kennisgeving moet ten minste 3 dagen vóór de raadsvergadering, waarvoor het besluit is geagendeerd, bij het college worden ingediend. De kennisgeving moet worden ondersteund door ten minste 125 kiesgerechtigden. 3. In de kennisgeving wordt aangegeven om welk voorgenomen raadsbesluit het gaat. De kennisgeving gaat vergezeld van een handtekening van elke verzoeker en ondersteuner, met een opgave van diens naam, adres, leeftijd en woonplaats. 4. De in het derde lid bedoelde persoonsgegevens worden geplaatst op daartoe van gemeentewege verstrekte lijsten. Advies bezwaar referendum III. 4

5 5. Indien een kennisgeving is gedaan volgens de hiervoor gestelde eisen, beslist de raad in dezelfde vergadering waarvoor het besluit van de raad is geagendeerd of over dit besluit, met inachtneming van het bepaalde in artikel 3, een referendum kan worden gehouden. De raad kan zijn beslissing voor ten hoogste 6 weken verdagen. Artikel 5 Steunverwerving en besluit definitief verzoek 1. Kiesgerechtigden kunnen bij de raad een definitief verzoek indienen voor het houden van een referendum binnen 6 weken na de dag waarop de raad heeft bekend gemaakt dat op grond van de kennisgeving is besloten dat over een voorgenomen besluit een referendum kan worden gehouden. 2. Dit verzoek moet worden ondersteund door minimaal 10% van de kiesgerechtigden. Onder de dag van de kandidaatstelling als bedoeld in artikel B3 Kieswet moet in dit verband worden verstaan : de dag van indiening van het definitief verzoek. 3. In het verzoek wordt aangegeven óm welk voorgenomen raadsbesluit het gaat. Het verzoek gaat vergezeld van een handtekening van elke verzoeker en ondersteuner, met opgave van diens naam, adres, leeftijd en woonplaats. 4. De in het derde lid genoemde persoonsgegevens zijn geplaatst op daartoe van gemeentewege verstrekte lijsten. 5. Indien het verzoek voldoet aan de hiervoor gestelde eisen, neemt de raad uiterlijk binnen 6 weken na de dag van ontvangst van het definitieve verzoek een besluit over het houden van een referendum." Het raadsbesluit d.d. 21 maart 2013, verzonden aan de heer Linders op 8 april 2013, luidt als volgt: De raad der gemeente Bloemendaal; kennis genomen hebbende van de kennisgeving van een initiatief voor het houden van een referendum over het voorgenomen besluit ( ) over het beschikbaar stellen van middelen voor de realisatie van het definitieve ontwerp van de gemeentelijke huisvesting d.d. 18 maart 2013 ( ); overwegende dat: a. artikel 3, aanhef en onder i van de Referendumverordening Bloemendaal 2009 bepaalt dat een referendum niet kan worden gehouden over besluiten die naar het oordeel van de raad hun grondslag vinden in een eerder genomen beslissing waarover een referendum kon worden gehouden; b. de raad de eerste referendumaanvraag betreffende het besluit over het voorlopig ontwerp op 22 december 2011 heeft afgewezen onder verwijzing naar artikel 3 lid i en k (raadsbesluit met kenmerk ) en de daartegen ingediende bezwaren op 21 juni 2012 overeenkomstig het oordeel van de voorzieningenrechter van de Rechtbank te Haarlem en in overeenstemming met het advies van de externe commissie van advies voor bezwaar- en beroepschriften ongegrond heeft verklaard en de motivering heeft hersteld (raadsbesluit met kenmerk ); c. de raad de tweede referendumaanvraag betreffende het besluit over het definitief ontwerp op 12 juli 2012 heeft afgewezen onder verwijzing naar artikel 3 lid i en k (raadsbesluit met kenmerk ) en de daartegen ingediende bezwaren op 29 november 2012 overeenkomstig het oordeel van de voorzieningenrechter van de Rechtbank te Haarlem en in overeenstemming met het advies van de externe commissie van advies voor bezwaar- en beroepschriften ongegrond heeft verklaard en de motivering heeft hersteld (raadsbesluit met kenmerk ); Advies bezwaar referendum III. 5

6 d. het voorgenomen raadsbesluit over het beschikbaar stellen van middelen voor de realisatie van het definitief ontwerp logischerwijs zijn grondslag vindt in het raadsbesluit tot vaststellen van dat (nieuwe) definitief ontwerp op 24 januari 2013 (raadsbesluit met kenmerk ), en bovendien een uitwerking, resultaat en vervolg is van eerdere besluiten van de raad over de gemeentelijke huisvesting van 25 juni 2009 ( ), 1 juli 2010 ( ), 26 mei 2011 ( ), 22 december 2011 ( ) en 12 juli 2012 ( ); e. ook artikel 3 lid k van toepassing is, vanwege de naar het oordeel van de raad spoedeisende gemeentelijke belangen, vanwege de (financiële) voortgang van het project; besluit: 1. het voorgenomen besluit over het beschikbaar stellen van middelen voor de realisatie van het definitief ontwerp voor de gemeentelijke huisvesting niet referendabel te verklaren op basis van artikel 3 lid i en k van de Referendumverordening Bloemendaal 2009, omdat het zijn grondslag vindt In het raadsbesluit van 24 januari 2013 en vanwege de naar het oordeel van de raad spoedeisende belangen van de (financiële) voortgang van het project; 2. de kennisgeving van een initiatief voor het houden van een raadplegend referendum af te wijzen. Bezwaarden stellen zich net als in de vorige procedures op het standpunt dat de raad ingevolge het bepaalde in artikel 3, aanhef en onder i, van de Referendumverordening uitsluitend mag verwijzen naar één besluit en niet naar verschillende besluiten. De commissie heeft over dit vraagstuk in haar advies van 30 oktober 2012 het volgende overwogen, bij welke gedachtegang de commissie in deze samenstelling zich ook thans aansluit: De commissie stelt vast dat de raad in de motivering voor de afwijzing onder toepassing van artikel 3, aanhef en onder i van de referendumverordening, heeft verwezen naar eerdere besluiten van de raad over de gemeentelijke huisvesting van 25 juni 2009, 1 juli 2010, 26 mei 2011 en 22 december (...) De commissie is verder van mening dat in ieder geval over het besluit van 26 mei 2011, waarmee de uitvoeringsfase van de renovatie en uitbreiding van het gemeentehuis Is aangevangen, een referendum kon worden gehouden. De commissie stelt met bezwaarden vast dat artikel 3 sub i van de verordening handelt over een eerder genomen beslissing. Materieel betreft deze beslissing naar de mening van de commissie de huisvesting op een unielocatie. Alle door de raad genoemde besluiten zijn daar ook op gericht en niet valt In te zien dat de rechtszekerheid hier in het geding zou zijn. Wat hier ook van zij, zal de commissie gelet op de In de verordening gebezigde formulering adviseren om in heroverweging uitsluitend te verwijzen naar het besluit van 26 mei De raad heeft in het thans bestreden besluit in haar overweging opgenomen dat het voorgenomen raadsbesluit over het beschikbaar stellen van middelen voor de realisatie van het definitief ontwerp logischerwijs zijn grondslag vindt in het raadsbesluit tot vaststellen van dat (nieuwe) definitief ontwerp op 24 januari 2013 (raadsbesluit met kenmerk ), en bovendien een uitwerking en resultaat is van en een vervolg is op eerdere besluiten van de raad over de gemeentelijke huisvesting van 25 juni 2009 ( ), 1 juli 2010 ( ), 26 mei 2011 ( ), 22 december 2011 ( ) en 12 juli 2012 ( ); Advies bezwaar referendum III. 6

7 De raad lijkt dus te verwijzen naar verschillende besluiten. De raad heeft onder het kopje besluit evenwel uitsluitend verwezen naar het raadsbesluit van 24 januari De commissie is van mening dat de raad zich op zichzelf in dit referendumverzoek op goede gronden op het standpunt heeft kunnen stellen dat het besluit zijn grondslag vindt in het besluit van 24 januari De commissie adviseert de raad echter om dit referendumverzoek niet geheel los te zien van de vorige referendumverzoeken. Gelet hierop adviseert de commissie om in heroverweging overeenkomstig het advies in referendumverzoek II op te nemen dat het besluit in ieder geval zijn grondslag vindt in het besluit van 26 mei 2011 waarover een referendum gehouden kon worden. De commissie is ten slotte van mening dat het in een keer voteren van een som geld van voor zover dit in deze procedure een rol kan spelen omdat tegen dat besluit naar de mening van de commissie geen bezwaar is ingesteld- ter effectuering van een unielocatie is en derhalve materieel hetzelfde besluit betreft als het reeds genomen besluit. Het is geen wijziging in het plan en in elk geval niet dusdanig van aard dat wezenlijk nieuwe aspecten worden toegevoegd, waardoor geen toepassing gegeven zou kunnen worden aan artikel 3, aanhef en onder i, van de Referendumverordening. De commissie adviseert: 1. het bezwaar sub I ontvankelijk te verklaren; 2. het bezwaar sub I gegrond te verklaren voor zover het ziet op de motivering; 3. in heroverweging de motivering van besluit sub I, te wijzigen met dien verstande dat wordt bepaald dat in ieder geval over het besluit van 26 mei 2011 een referendum gehouden had kunnen worden; 4. de overige bezwaren tegen besluit I ongegrond te verklaren; 5. het bestreden besluit materieel te handhaven en; 6. indien zou worden aangenomen dat het bezwaar van 15 april 2013 zich tevens richt tegen bezwaar sub II, het bezwaar in zoverre niet-ontvankelijk te verklaren. Bloemendaal, 6 augustus 2013, De commissie van advies voor bezwaar- en beroepschriften, De heer mr. B.A.J. Haagen (voorzitter) de heer mr. J.P. Foppe (secretaris) Advies bezwaar referendum lil. 7