Katern Verkiezingsproject

Transcriptie

1 Katern Verkiezingsproject bij De Vreedzame School Leo Pauw Jakob van Sonderen versie 2017

2 Inleiding De Vreedzame School is een programma voor democratische burgerschapsvorming. Het wil kinderen voorbereiden op het leven in een democratie. Dat betekent niet alleen kennis over de democratie, maar vooral streven we ernaar dat leerlingen op een vreedzame school democratie aan den lijve ervaren. Het doel is om bij leerlingen een democratische houding, democratisch gedrag en vaardigheden te bevorderen. Uiteraard ook kennis over de democratie. Onder de titel Democratisch ABC wordt in groep 8 (in blok 5) aandacht besteed aan hoe de democratie in Nederland werkt. Maar hopelijk zullen de leerlingen veel van de democratische principes herkennen uit hun eigen schoolpraktijk. Zo gaat het bij ons op school ook, zouden ze telkens kunnen denken. Als er in een schooljaar verkiezingen zijn voor de Tweede Kamer dan is het natuurlijk een kans die we moeten benutten! In dit katern doen we een voorstel voor een verkiezingsproject op uw school, waarmee u kunt aansluiten bij de actualiteit, en waarmee u uw leerlingen niet alleen kennis maar ook aldoende ervaring laat opdoen met democratie. Een belangrijk bestanddeel van onze democratie is het kiezen van volksvertegenwoordigers. Op een vreedzame school is de groepsvergadering de centrale plek waar leerlingen hun stem kunnen laten horen. (Wellicht werkt uw school nog niet met een echte groepsvergadering, maar er vindt vast zo nu en dan een groepsgesprek plaats waarin er samen met de leerlingen een besluit genomen moet worden). Deze groepsvergadering is een vorm van directe democratie. Iedereen praat mee, iedereen heeft een stem. Besluiten worden genomen op basis van consensus of door te stemmen. In de representatieve democratie die de Nederlandse parlementaire democratie is, worden de beslissingen genomen door de gekozen vertegenwoordigers van het volk, volgens het meerderheidsbeginsel. Ook dit systeem kennen we in De Vreedzame School, bijvoorbeeld in het werken met commissies, waarvan de vertegenwoordigers door de schoolbevolking worden gekozen. Lesmateriaal Verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn een goede gelegenheid voor vreedzame scholen om aandacht te besteden aan de werking van de parlementaire democratie. Dit verkiezingsproject valt in twee delen uiteen. 1. Twee lessen over de democratie en democratische verkiezingen voor de Tweede Kamer. 2. Organiseren van verkiezingen op school. Hierbij werken we in dit katern twee mogelijkheden uit: - De school organiseert een verkiezing voor een commissie of raad, die klasoverstijgend is georganiseerd. Daarvoor worden individuele vertegenwoordigers uit (in principe alle) groepen gekozen. Leerlingen kunnen zich kandidaat stellen, en een campagne gaan voeren in hun eigen klas. Op een bepaalde datum (bij voorkeur de dag van landelijke verkiezingen) wordt gestemd. De klassen kiezen dan hun vertegenwoordiger in de commissie. - De school organiseert een verkiezingsspel met politieke partijen. Dit is meer een activiteit voor groep 7 en 8. De leerlingen gaan nu een politieke partij oprichten aan de hand van een thema (een idee voor de school, dat uitvoerbaar is). De partijen voeren campagne, en er wordt op een bepaalde datum gestemd. De winnende partij mag met de directie in overleg over de uitvoering van hun idee. De twee lessen zijn bedoeld om de leerlingen inzicht te geven in de werking van de verkiezingen en de democratische instituties die daarmee gekozen worden. Ze dienen ook als begeleiding bij het organiseren van verkiezingen op school. De eerste les is een bewerking van de eerste les in blok 5 van groep 8 (les 29: De democratie). Na les B zijn twee uitgewerkte voorbeelden opgenomen: de verkiezing van een schoolcommissie, en een verkiezingsspel. en een schoolverkiezing in zijn beschreven. Achtereenvolgens vindt u dus in dit katern: Les A: De democratie Les B: Verkiezingen Bijlage 1: Verkiezingen voor een schoolcommissie Bijlage 2: Het verkiezingsspel. 2

3 In deze lessen is uitgegaan van de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Indien er verkiezingen zijn voor de Gemeenteraad of voor de Provinciale Staten, kan een dergelijk verkiezingsproject ook heel goed worden uitgevoerd. Dan zal er in de bijbehorende lessen wellicht enige informatie over de Gemeenteraad of over de Eerste Kamer moeten worden gegeven. Er zijn verschillende bronnen om aan deze informatie te komen. Een belangrijke bron noemen we hieronder. Politieke excursies Om het verkiezingsproject af te ronden is een bezoek aan de Tweede Kamer of de lokale politiek aan te raden. ProDemos Huis voor democratie en rechtsstaat kan u helpen om een dergelijk bezoek te organiseren. ProDemos legt uit wat de spelregels zijn van de democratie en de rechtsstaat en laat zien wat je zelf kunt doen om invloed uit te oefenen in de gemeente, de provincie, het land en Europa. Voor basisscholen (groep 7 en 8) heeft ProDemos verschillende politieke excursies: Met de klas naar politiek Den Haag - Dagje Binnenhof en Madurodam: Op aantrekkelijke en laagdrempelige wijze leren de leerlingen over de Nederlandse politiek. De dag begint op miniatuurformaat in Madurodam en gaat op het echte grote Binnenhof verder. Uiteraard maakt een bezoek aan de Tweede Kamer deel uit van het programma. Elke klas wordt begeleid door een begeleider van ProDemos. Een programma duurt vier uur. Het programma is te reserveren via Met de klas naar het gemeentehuis: - Democracity - interactief spel op het gemeentehuis: Leerlingen uit groep 7 en 8 brengen een bezoek aan het gemeentehuis en bouwen samen een fictieve stad: Democracity. Voor de inrichting van de stad richten de kinderen verschillende politieke partijen op. Zij ervaren tijdens het spel dat overleg, argumentatie, meerderheid en consensus nodig zijn in een democratische samenleving. - Kindergemeenteraad: De Kindergemeenteraad richt zich op leerlingen uit de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs. Het project omvat voorbereiding in de raadzaal en op school, gevolgd door een projectmiddag op het gemeentehuis. Het is gericht op kennismaken met democratische besluitvorming, bijvoorbeeld door hen mee te laten denken over de inrichting van hun eigen speel- en leefomgeving. Voor Democracity en de Kindergemeenteraad geldt dat scholen hun belangstelling kunnen aangeven bij de eigen gemeente of bij ProDemos. Als de gemeente belangstelling heeft hieraan mee te doen, zoekt zij contact met ProDemos. Als ProDemos een verzoek van een school ontvangt, leggen zij dat voor aan de betreffende gemeente. Kinderverkiezingen Met de website kunt u het hele jaar door verkiezingen organiseren op uw school. Verder vindt u hier lesmateriaal, filmpjes en quizzen. In verkiezingstijd kunt u meedoen met de landelijke Kinderverkiezingen. In 2012 deden ruim leerlingen mee met de Kinderverkiezingen van de Tweede Kamerverkiezingen. Lesmateriaal ProDemos heeft voor basisscholen kant-en-klaar lesmateriaal over democratie en rechtsstaat. Het lesmateriaal is gratis te downloaden op Ook biedt ProDemos de gratis nieuwsbrief Aan de slag met Met deze dienst ontvangt u iedere maand een werkvorm die u direct kunt gebruiken in de les. Aanmelden kan via Rondom verkiezingen maakt ProDemos vaak specifiek lesmateriaal, zoals het Verkiezingen Doeboek voor de Tweede Kamerverkiezingen. Dit lesmateriaal is tegen verzendkosten te bestellen via Er zijn ook verkiezingsposters te bestellen bij ProDemos: 3

4 Voor de aankomende verkiezingen zijn er ook pakketten met 30 doeboeken (ook doelgroep: groep 7/8) voor 9,95 euro te bestellen, via dezelfde link als voor de posters. Meer informatie: 4

5 Les A De democratie Leskern: De leerlingen krijgen inzicht in de democratie als staatsvorm. Leerlingen leren de rol van verkiezingen, Tweede Kamer en regering in de democratie kennen. Woordenschat: de democratie, de regering, het kabinet, de minister Materialen: Agenda op bord Verkiezingsfolders of posters (zie ook Voorbereiding hieronder) Werkblad A1, A2 en A3 Internetverbinding voor de clips van SchoolTV (zie lesbeschrijving) Verkiezingskrant Gewone Taal van ProDemos (gratis in pdf te downloaden: Toelichting Deze les is een bewerking van les 29 voor groep 8 (blok 5). Voorbereiding - Kopieer werkblad A1, A2 en A3 (voor elke leerling een kopie). - Bij ProDemos kan een set verkiezingsposters worden besteld. Zie: Dit is een set van 13 posters op A3 formaat met de (nieuwe) posters van de politieke partijen + een poster op A1 formaat over het politieke krachtenveld. (Is vanaf 19 januari te bestellen en kan pas na 10 februari worden geleverd). Voorgestelde lesopbouw Hieronder vindt u een voorstel voor de agenda. Voel u vrij om hiervan af te wijken indien de situatie of uw groep daar aanleiding toe geeft. Agenda Binnenkomer Wat gaan we leren? De democratie Wie is er de baas in Nederland? De Tweede Kamer Verkiezingen De regering Wat hebben we geleerd? Afsluiter Binnenkomer Bekijk de Lijst met Binnenkomers en Afsluiters. Kies er een van, of kies onderstaand voorstel, of vraag de leerlingen welke binnenkomer zij nog eens zouden willen doen. Laat indien mogelijk een leerling de binnenkomer leiden. In de Rij - De leerlingen vormen een rij op basis van: geef een cijfer voor hoeveel je vandaag zelf mag bepalen/kiezen? - Geef denktijd. - Laat de leerlingen op volgorde gaan staan. 5

6 - Vorm tweetallen met de leerling die naast je staat. Hou een kort gesprekje: Wat vind je daarvan? Wat is prettig/niet prettig aan dingen zelf mogen kiezen? - Gezamenlijke terugkoppeling: vraag aan een paar leerlingen die helemaal aan de ene kant en een paar die helemaal aan de andere kant positie hadden gekozen om er iets over te zeggen. Wat gaan we leren? Vertel dat we een verkiezingsproject gaan doen. Laat een of meer verkiezingsposters of folders zien en vraag de leerlingen of ze weten wat het is, waarvoor het bedoeld is enz. Vertel dat er op 15 maart 2017 verkiezingen zijn voor de Tweede Kamer. Wat de Tweede Kamer precies is zullen we nog bespreken. Iedereen in Nederland mag dan gaan stemmen. Over die verkiezingen gaan we een project doen. Jullie krijgen een paar lessen over de verkiezingen en we gaan op school ook verkiezingen houden. Neem de agenda door, en vraag of iedereen akkoord is. De democratie Schrijf het woord op het bord en trek er een cirkel omheen. Vertel: Nederland is een democratie. Dat betekent dat het volk, dat zijn dus alle mensen in Nederland, invloed hebben op hoe het land bestuurd wordt. Het volk kiest zijn eigen regering in een democratie. De mensen hebben wat te zeggen in Nederland. Breng de groepsvergadering ter sprake (als u daar mee werkt; anders praat u over een groepsgesprek waarin u samen met de klas een besluit wilt nemen) en formuleer samen met de leerlingen wat het doel van de groepsvergadering is. de democratie staatsvorm waarbij het volk veel invloed heeft op hoe het land geregeerd wordt Het doel van de groepsvergadering is: door middel van overleg samen een besluit nemen over iets dat de hele groep aangaat. Iedereen praat mee in de groepsvergadering. In de klas kan dat. Maar als je een besluit voor de hele school zou moeten nemen (bijvoorbeeld over het schoolplein) kun je dan met de hele school vergaderen? Als er in de wijk besloten moet worden of er op een pleintje een fontein komt of een speeltuintje kunnen alle wijkbewoners dan daarover vergaderen en een besluit over nemen? Als er in de stad besloten moet worden of een straat afgesloten moet worden voor auto s kan de hele bevolking van de stad daarover meepraten en meebesluiten? Als er in het land besloten moet worden of er een dure supertrein moet komen naar Groningen of dat er meer gewone treinen moeten rijden, kunnen alle 17 miljoen Nederlanders daar dan over meepraten en meebeslissen? Als het over veel mensen gaat kan niet iedereen meepraten. Dat duurt te lang en iedereen kan toch niet aan het woord komen. Wat kun je dan het beste doen om te zorgen dat zoveel mensen toch kunnen meedenken of meepraten of meebeslissen? Vertel dat we met Tweegesprek op Tijd antwoord gaan geven op de vraag: Als er teveel mensen zijn om allemaal mee te praten in een vergadering, hoe kun je dan zorgen dat de mensen toch wat te zeggen hebben over besluiten die voor hun belangrijk zijn? Gebruik Tweegesprek op Tijd om snel alle leerlingen actief te maken. - Maak tweetallen. - Geef aan dat ze in hun tweetal om de beurt een minuut de tijd krijgen om iets te zeggen als antwoord op deze vraag. - Geef denktijd. - Geef aan wie mag beginnen. - De leerlingen geven om de beurt antwoord. 6

7 Laat de eerste clip zien Stemmen, wie heeft de beste plannen : Maak na afloop met de antwoorden een woordveld rond het woord democratie op het (digi)bord. Voeg zelf ook begrippen toe. Mogelijke steekwoorden zijn: vergaderingen, stemmen, verkiezingen, demonstreren, iets op de tv zeggen, iets op de muren schrijven, posters ophangen, gemeenteraad, Tweede Kamer, ingezonden brieven. Wie is er de baas in Nederland? Schrijf op het bord: Wie is de baas in Nederland? Stel de volgende vraag: Wie heeft het in Nederland eigenlijk voor het zeggen? Maak een tweede woordveld en schrijf de suggesties van de leerlingen eromheen. Laat leerlingen hun suggesties toelichten waarom denken ze dat? Verkiezingen Laat de clip zien Politieke partijen, wat zijn dat? ( Vraag de leerlingen vervolgens of ze weten hoe het heet als de volksvertegenwoordigers voor de Tweede Kamer gekozen worden. Schrijf op het bord: verkiezingen. Weten leerlingen ook of hun ouders gaan stemmen bij verkiezingen? Waar doen ze dat? Hoe gaat dat, is er wel eens iemand mee geweest? Beschrijf het proces van stemmen op een stembureau: je stemt in een stemhokje. Je stemt met een stemmachine of met potlood en papier. Je geeft je stem dan aan een persoon die op de lijst staat. Met een stemmachine druk je op de knop en klaar. Een papieren stembiljet vouw je op en stop je in een stembus. Laat tot slot de clip zien Parlementszetels, wie krijgt wat? ( Ministerpresident De regering De politie Wie is de baas in Nederland? De koningin burgemeester rechtbank Tweede kamer Maak snel tweetallen. Deel nu Werkblad A1 en A2 uit. Laat de leerlingen de tekst op Werkblad A1 lezen. Laat ze in hun tweetal de vragen op Werkblad A2 beantwoorden. De vragen zijn: - Wie heeft het voor het zeggen in Nederland? - Hoe kom je in de Tweede Kamer? - Noem eens iets waar de Tweede Kamer over praat? - Waarom heten de leden van de Tweede Kamer ook volksvertegenwoordigers? - Wat heeft de Tweede Kamer met democratie te maken? - Hebben wij op school ook iets dat lijkt op de Tweede Kamer? Bespreek de antwoorden gezamenlijk kort (!) na. 7

8 De regering Deel nu Werkblad A3 uit, en laat het lezen. Vraag daarover: Hoeveel volksvertegenwoordigers zijn er in de Tweede Kamer? Wie weet er een partij te noemen die in de Tweede Kamer zit? Schrijf de partijen op het bord, zoals: PvdA, CDA, VVD, SP, GroenLinks, PVV, D66, Christen Unie, of welke partijen op dat moment ook in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zijn. Vertel het volgende en schrijf de sleutelbegrippen op het bord. Als er verkiezingen zijn geweest voor de Tweede Kamer wordt er een nieuwe regering gevormd. In de regering zitten ministers. De minister-president is de baas van de regering. De regering bestuurt het land. Maar alles wat de regering doet moet goedgekeurd worden door de Tweede Kamer. Als de Tweede Kamer ertegen is gaan de plannen van de regering niet door. Daarom zeggen we: de Tweede Kamer is de baas in het land. De ministers vormen samen met de minister-president het kabinet. Iedere minister van het kabinet heeft zijn eigen taak. De minister van Binnenlandse Zaken is bijvoorbeeld de baas van de politie en ambtenaren in Nederland. De minister van Defensie gaat over het leger. Een belangrijke minister is de minister van Financiën. Hij (of zij) gaat over het geld dat de andere ministers kunnen uitgeven. De minister-president is de baas van het kabinet. We noemen hem ook wel de premier of eerste minister. Ieder kabinet wordt genoemd naar de minister-president. Het kabinet Rutte de regering de mensen (ministers) die samen met de koning het land regeren, besturen het kabinet alle ministers en de minister-president de minister iemand die samen met de minister-president het land bestuurt heet dus naar minister-president Rutte. Een keer per week, op vrijdag, vergaderen de ministers met elkaar. De minister-president is dan de voorzitter. Na afloop van de vergadering vertelt de minister-president op de televisie wat het kabinet besloten heeft. Vraag: Wie weet nog meer ministers? Of wie heeft wel eens de naam van een minister gehoord? Vat samen: Nederland is een democratie. Dat betekent dat het volk regeert. Mensen in Nederland hebben een stem. Dat maakt het ook gelijk ingewikkeld: als iedereen een stem heeft, dan moet er ook naar iedereen geluisterd worden. Maar hoe neem je besluiten als iedereen een mening heeft? En je naar iedereen moet luisteren? Dat kan natuurlijk niet in een land. Daar is iets voor bedacht. We kiezen om de vier jaar onze vertegenwoordigers. Er zitten 150 volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamer. Die vertegenwoordigers zitten daar niet alleen voor zichzelf. Ze zitten daar omdat de mensen die op ze gestemd hebben vertrouwen in ze hebben. Als je op iemand stemt bij de verkiezingen zeg je eigenlijk: Jij mag namens mij meepraten en meebeslissen. De volksvertegenwoordigers zitten er dus namens de 17 miljoen Nederlanders. Ze blijven niet hun hele leven in de Tweede Kamer zitten. Elke vier jaar zijn er weer verkiezingen. Dan kiest het Nederlandse volk opnieuw zijn vertegenwoordigers. Als je tevreden bent met jouw vertegenwoordiger kun je weer op hem of haar stemmen. Als je ontevreden bent stem je dit keer op een ander. Wat hebben we geleerd? Vat de les samen: We hebben het gehad over de democratie en over hoe ons land geregeerd wordt. Wat weet je nu wat je nog niet eerder wist? Wie heeft er nog een vraag over? Zou je er meer over willen weten? Vraag aan de groep wat ze willen vasthouden van deze les. 8

9 Afsluiter Bekijk de Lijst met Binnenkomers en Afsluiters. Kies er een van. Of vraag of de leerlingen een afsluiter kunnen bedenken. Of een afsluiter weten die ze graag nóg eens willen doen. Laat een leerling de afsluiter leiden. Als ik de baas was De leerlingen mogen fantaseren wat zij zouden doen als zij de baas waren. Geef een paar leerlingen de beurt en ga dan over naar een volgende vraag: als ik juf of meester was, dan zou ik als ik directeur van de school was als ik baas van de speeltuin was als ik burgemeester was Na de les Woordmuur De woorden die na deze les op de woordmuur kunnen worden opgehangen zijn: de democratie staatsvorm waarbij het volk veel invloed heeft op hoe het land geregeerd wordt het kabinet alle ministers en de minister-president de minister iemand die samen met de minister-president het land bestuurt de regering de mensen (ministers) die samen met de koning het land regeren, besturen Meer informatie? Indien u uw leerlingen meer informatie wil laten verzamelen dan kunnen ze o.a. terecht op: en op de websites van de kranten. U kunt ook enkele kopieën ter beschikking stellen van de gratis te downloaden Verkiezingskrant in Gewone Taal van Prodemos (zie Materiaal). Politieke excursies ProDemos organiseert politieke excursies voor scholieren. De bestemming van de excursies kan het lokale gemeentehuis zijn, maar ook het Binnenhof in Den Haag. Zie voor meer informatie de Inleiding in dit katern. Groep 8 aan de macht U kunt tijdens dit project het boek van Jacques Vriens: Groep 8 aan de macht voorlezen. Het boek biedt veel mogelijkheden voor reflectie met de leerlingen. Meester Mario heeft zijn handen vol aan zijn nieuwe groep acht. De leerlingen zijn onrustig, maken ruzie, spelen de baas en pesten. Daarom besluit hij het democratiespel met hen te doen, waarbij er partijen met ideeën over de invulling van een schooldag gevormd worden, gestemd wordt en een ministerraad van drie kinderen gekozen wordt. Met veel vallen en opstaan wordt groep acht een hechte groep. 9

10 Werkblad A1 De Tweede Kamer Wie is de baas in Nederland? De koningin? De regering? De politie? Geen van alle: in Nederland is de Tweede Kamer de baas. De Tweede Kamer vind je op het Binnenhof in Den Haag. Er zitten 150 mensen in en die wordt gekozen door het Nederlandse volk. Eens in de vier jaar mogen alle Nederlanders van 18 jaar of ouder stemmen voor de Tweede Kamer. Dus eigenlijk zijn wij, de Nederlanders, de baas over het land. Maar er zijn 17 miljoen Nederlanders. En die kunnen niet elke dag allemaal meepraten over alles wat besloten moet worden in een land. Over de aanleg van wegen of over De vergaderzaal van de Tweede Kamer reclame op tv. Of je mag roken in een café of over een vredesmissie van het leger. Daarom kiezen die Nederlanders mensen voor de Tweede Kamer. Die praten wel over deze dingen en nemen daar beslissingen over. De 150 leden van de Tweede Kamer vertegenwoordigen dus het hele Nederlandse volk. Ze heten dan ook volksvertegenwoordigers. En als we vinden dat ze niet de goede beslissingen nemen dan kiezen we vier jaar later andere mensen in de Tweede Kamer. Zo werkt dat in een democratie. Affiches van politieke partijen in de verkiezingstijd Als er verkiezingen zijn geweest worden de 150 zetels van de Tweede Kamer verdeeld over de partijen die hebben meegedaan aan de verkiezingen. Met zetels bedoelen we de plaatsen die beschikbaar zijn voor de volksvertegenwoordigers. Alle Tweede Kamerleden van één partij zitten bij elkaar. Zo n groep noemen we een fractie. In de Tweede Kamer wordt eerst gepraat over belangrijke voorstellen van de regering, bijvoorbeeld over het sturen van soldaten naar een land om daar de vrede te bewaren. Na het praten wordt er gestemd over het voorstel. Meestal stemmen alle leden van één partij hetzelfde. Partijen met een grote fractie hebben dus meer invloed als er gestemd wordt dan kleine partijen. Partijen die ministers in de regering hebben stemmen meestal voor een voorstel van de regering. Partijen die geen ministers in de regering hebben zitten stemmen vaker tegen. 10

11 Werkblad A2 Vragen over de Tweede Kamer 1. Wie heeft het voor het zeggen in Nederland? 2. Hoe kom je in de Tweede Kamer? 3. Noem eens iets waar de Tweede Kamer over praat? 4. Waarom heten de leden van de Tweede Kamer ook volksvertegenwoordigers? 5. Wat heeft de Tweede Kamer met democratie te maken? 6. Hebben wij op school ook iets dat lijkt op de Tweede Kamer?

12 Werkblad A3 De regering Nederland is een democratie. In Nederland kiezen we onze vertegenwoordigers in de Tweede Kamer. Als er verkiezingen zijn geweest voor de Tweede Kamer wordt er een nieuwe regering gevormd. De regering bestaat uit ministers en de koning. Het kan ook een koningin zijn, zoals koningin Beatrix. De koning of koningin noemen we het staatshoofd. De ministers noemen we het kabinet. De regering bestuurt het land. Maar alles wat de Het kabinet Rutte in 2012 met koningin Beatrix regering doet moet goedgekeurd worden door de Tweede Kamer. Daarom moet de nieuwe regering gesteund worden door een meerderheid van de Tweede Kamer. In de Tweede Kamer zitten 150 leden. Die horen bij verschillende politieke partijen. Een regering moet dus het vertrouwen hebben van tenminste 76 Tweede Kamerleden. Alleen is er in Nederland geen enkele politieke partij die zoveel stemmen krijgt dat ze meer dan 75 zetels in de Tweede Kamer heeft. Er moeten dus een paar partijen gaan samenwerken om een regering te kunnen vormen. Zij heten dan de regeringspartijen. De partijen die niet aan de regering meedoen heten de oppositiepartijen. Iedere minister van het kabinet heeft zijn eigen taak. De minister van Binnenlandse Zaken is bijvoorbeeld de baas van de politie en ambtenaren in Nederland. De minister van Defensie is de baas over het leger. Een belangrijke minister is de minister van Financiën. Hij (of zij) gaat over het geld dat de andere ministers kunnen uitgeven. De minister-president is de baas van het kabinet. We noemen hem ook wel de premier of eerste minister. Ieder kabinet wordt genoemd naar de minister-president. Jeroen Dijsselbloem, de minister van Financiën Een keer per week, op vrijdag, vergaderen de ministers met elkaar. De minister-president is dan de voorzitter. De ministers vertellen wat ze van plan zijn en als de andere ministers het ermee eens zijn kan het doorgaan. Want de regering hoeft niet voor elke beslissing vooraf toestemming te vragen van de Tweede Kamer. Dat zou te lang duren. De Tweede Kamer kan wel achteraf zeggen dat ze het niet goedkeurt. Na afloop van de vergadering vertelt de ministerpresident op de televisie wat het kabinet besloten heeft. Als er een belangrijke vergadering is met andere landen gaat de minister-president erheen, samen met de minister van Buitenlandse Zaken. Minister-president Rutte 12

13 Les B Verkiezingen Leskern: Woordenschat: Materiaal: De leerlingen leren globaal de gang van zaken rond de verkiezingen kennen. Ze weten dat er personen, gegroepeerd in politieke partijen op het stembiljet staan. Ze denken na over goede manieren om je standpunten over te brengen in een verkiezingscampagne. de kandidaat, de kandidatenlijst, de lijsttrekker, de politieke partij, de verkiezingscampagne Agenda op bord Werkblad B1, B2, B3 en B4 Voorbereiding Kopieer voor elke leerling Werkblad B1, B2, B3 en B4. Voorgestelde lesopbouw Hieronder vindt u een voorstel voor de agenda. Voel u vrij om hiervan af te wijken indien de situatie of uw groep daar aanleiding toe geeft. Agenda Binnenkomer Wat gaan we leren? Verkiezingen Stemmen Welke politieke partijen zijn er? Wat hebben we geleerd? Afsluiter Binnenkomer Bekijk de Lijst met Binnenkomers en Afsluiters. Kies er een van, of kies onderstaand voorstel, of vraag de leerlingen welke binnenkomer zij nog eens zouden willen doen. Laat indien mogelijk een leerling de binnenkomer leiden. Commando pinkelen Speel in de kring het spel commando pinkelen. Dat gaat als volgt: de leider doet allerlei bewegingen voor en de groep volgt deze bewegingen maar alleen als de leider er voorafgaand commando heeft bij geroepen. We gaan eerst oefenen! Start met: commando pinkelen. Pinkelen is het met de vlakke handen op de bovenbenen slaan. Verdere commando s kunnen zijn: commando hol (handen gekromd omgekeerd op bovenbenen), commando bol (handen staand gekromd op bovenbenen), commando hoog (armen de lucht in), commando laag (armen omlaag langs de benen). Als er voldoende geoefend is, gaan we beginnen. Iedereen die de beweging die geroepen wordt, volgt terwijl er geen commando is geroepen, is af. Wie blijft er over? Wat gaan we leren? De vorige les hebben het gehad over de democratie en de Tweede Kamer, en over dat we volksvertegenwoordigers kiezen. Vandaag gaan we praten over hoe verkiezingen precies werken. Op hebben we verkiezingen voor de Tweede Kamer, maar we houden rond die datum ook verkiezingen op school. Neem de agenda door, en vraag of iedereen akkoord is. 13

14 Verkiezingen Schrijf het woord VERKIEZINGEN op het bord. Haal de voorkennis op met behulp van Tweepraat: - Maak snel tweetallen. Vraag aan de leerlingen: Wat weet je er al van? - Geef kort denktijd. - Laat ze om de beurt iets noemen wat ze al weten over verkiezingen. - Haal in een gezamenlijke nabespreking de belangrijkste zaken op. Vertel: Op zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. Voor de verkiezingen krijgt iedereen die mag stemmen een oproepkaart om te komen stemmen. In Nederland mogen alle mensen van 18 jaar en ouder stemmen. Dat zijn de kiezers. Je krijgt ook een lijst thuis waarop alle mensen staan op wie je kunt stemmen. Dat noemen we een kandidatenlijst. Een kandidaat is iemand die een bepaalde baan wil of, of iemand die examen gaat doen. Een kandidatenlijst bij een verkiezing is dus de lijst met mensen die gekozen kunnen worden. Neem Werkblad B1 erbij. Daar staan een paar voorbeelden van zo n kandidatenlijst op, van vijf partijen. Niet echt natuurlijk, want in werkelijkheid zijn er veel meer partijen. Er deden aan de verkiezingen in partijen mee. Je ziet dat het geen lijst met allemaal losse namen is. Iedere kandidaat hoort bij een partij, een politieke partij. Een politieke partij is een groep mensen die dezelfde ideeën hebben over hoe we alles in het land moeten regelen. (Het woord partij heeft meer betekenissen: een partijtje is een feestje; en je kan ook een partijtje voetballen: een spelletje). Iedere politieke partij heeft een hele lijst kandidaten waar je op kunt stemmen. Op dit blad zie je bij iedere partij maar vijf namen, maar het zijn er veel meer. De partij die vóór de verkiezingen de meeste zetels in de Tweede Kamer heeft is lijst 1. De op één na grootste is lijst 2 en zo door. De naam die bovenaan iedere lijst staat is de lijsttrekker van die partij. De lijsttrekker is de leider van de partij. Hem of haar zie je het meest op tv. Je kunt op de lijsttrekker stemmen. Maar je kunt ook op iemand anders van die lijst stemmen. Op het stembiljet staan allemaal namen van personen. Ieder hoort bij een partij. Je stemt op een persoon en tegelijk op de partij waar die persoon bij hoort. de kandidatenlijst de lijst met mensen die bij een verkiezing gekozen kunnen worden de politieke partij een groep mensen met dezelfde ideeën over hoe we alles in het land moeten regelen de lijsttrekker de leider van de partij Geef de leerlingen denktijd, en daarna gelegenheid om in dezelfde tweetallen van zojuist de vragen op het werkblad B1 individueel te beantwoorden. Bespreek kort de antwoorden. Stel ook de volgende open vraag: Hoe kun je nu te weten komen op welke kandidaat je moet stemmen? Vertel: Aan de verkiezingen doen dus politieke partijen mee. Elke partij heeft een mening over van alles. De ene partij wil bijvoorbeeld meer wegen aanleggen om te zorgen dat er minder files komen, de andere partij wil dat niet maar wil dat er meer treinen en bussen gaan rijden. Je kunt dus kiezen met welke partij je het eens bent. de verkiezingscampagne In de weken voor de verkiezingen is er een verkiezingscampagne. De verkiezingscampagne is alles wat men doet voorafgaande aan de verkiezingen om zoveel mogelijk stemmen te allerlei activiteiten voorafgaande aan de verkiezingen om zoveel trekken. Tijdens de verkiezingscampagne proberen alle partijen hun programma zo goed mogelijk stemmen te trekken mogelijk voor te stellen en proberen ze de kiezers te overtuigen om voor hen te stemmen. Het woord campagne wordt ook wel gebruikt voor een reclamecampagne. Eigenlijk is een verkiezingscampagne ook een reclamecampagne. Het gaat er in de verkiezingscampagne om zoveel mogelijk reclame te maken voor de ideeën van die partij, om zo zoveel mogelijk stemmen te trekken. Iedere partij wil zoveel mogelijk zetels in de Tweede Kamer. Elke kandidaat doet zijn best om zoveel mogelijk stemmen te krijgen. 14

15 Stemmen Vertel: Als je gaat stemmen neem je je oproepkaart mee naar het stembureau. Die stembureaus zijn meestal in scholen. Is in onze school ook een stembureau? Je moet je oproepkaart geven aan de mensen die daar zitten, dan zoeken ze je naam op een lijst op en zetten er een kruisje voor. Dan pas krijg je je echte stembiljet. Je gaat in een hokje en daar ga je stemmen. Niemand mag zien wat je stemt. Vraag: Waarom is stemmen zo geheimzinnig? Waarom mag er niemand meekijken wat je stemt? (Iedereen mag stemmen op wie hij wil. Niemand hoeft te weten op wie je stemt. Dan kun je ook niet onder druk gezet worden om iemand anders te stemmen. Weten jullie nog de les in blok 2 over groepsdruk? Zo kan het ook bij stemmen gaan. En dat is natuurlijk helemaal niet goed.) Opdracht: Als jij de verkiezingscampagne van een partij zou bedenken, wat zou je dan doen om bekend te worden en veel stemmen te krijgen? Geef de leerlingen werkblad B2. Maak tweetallen en laat ze enige tijd aan hun plan werken en bespreek dan een aantal ideeën die ze hebben opgeschreven. Welke politieke partijen zijn er? Wat weet je er al van? Laat enkele leerlingen vertellen welke partij ze kennen en of ze ook weten wat de afkorting betekent en misschien iets van wat die partij wil. Schrijf partijen die genoemd worden op het bord. Vertel dat er nu 10 politieke partijen in de Tweede Kamer zijn. Maar er doen politieke partijen in het hele land mee aan de verkiezingen. Er zijn dus ook nieuwe partijen die meedoen. Bekijk samen Werkblad B3 en B4. Vertel dat van iedere partij maar een paar standpunten vermeld staan. Omschrijf iedere partij aan de hand van het werkblad, en geef eventueel nog wat extra informatie. Op werkblad B4 staat de zetelverdeling na de verkiezingen van 2010 (pas aan de actuele situatie aan, indien nodig). Wat hebben we geleerd? Wat heb je geleerd over de verkiezingen? Wat moet je ervan onthouden als we op school ook verkiezingen gaan organiseren? De ideeën over een verkiezingscampagne kunnen we straks goed gebruiken als we zelf een verkiezingscampagne gaan voeren. Vertel dat na de volgende les het startsein voor onze eigen verkiezingscampagne zal worden gegeven. Afsluiter Bekijk de Lijst met Binnenkomers en Afsluiters. Kies er een van. Of vraag of de leerlingen een afsluiter kunnen bedenken. Of een afsluiter weten die ze graag nóg eens willen doen. Laat een leerling de afsluiter leiden. Doe het weer na De leerlingen zitten bij hun tafel of op hun knieën voor hun stoel. Zij gaan het weer nadoen met geluiden en gebaren. U vraagt aan de leerlingen: als het regent welk geluid horen we dan? Kunnen we dat geluid zelf maken? Laat de leerlingen met ideeën komen bijvoorbeeld tikken met de vingertoppen op de tafel of de stoel. En motregen? bijvoorbeeld zachtjes tikken met de vingertoppen En hagelbui? bijvoorbeeld trommelen met de vuisten En storm? bijvoorbeeld luid roepen vvvoevvoevvoe En donder? bijvoorbeeld stampen met de voeten En bliksem? bijvoorbeeld met de wijsvingers alle kanten op schieten En sneeuw? bijvoorbeeld dwarrelen met de handen naar beneden. 15

16 Na de les Woordmuur De woorden die na deze les op de woordmuur kunnen worden opgehangen zijn: de kandidaat de kandidatenlijst de politieke partij de lijsttrekker de verkiezingscampagne iemand die gekozen kan worden, of die een bepaalde baan wil, of die examen gaat doen de lijst met mensen die bij een verkiezing gekozen kunnen worden een groep mensen met dezelfde ideeën over hoe we alles in het land moeten regelen de leider van de partij allerlei activiteiten voorafgaande aan de verkiezingen om zoveel mogelijk stemmen te trekken Huiswerk Vraag de leerlingen om thuis een interview met hun ouders, grootouders, oudere broers of zussen te houden over: - of ze gaan stemmen - wat ze gaan stemmen - en waarom. 16

17 Werkblad B1 De Kandidatenlijst Hier zie je de kandidatenlijst van de zes grootste partijen (volgens de uitslag van de vorige verkiezingen in 2012) die 15 maart 2017 aan de Tweede Kamerverkiezingen meedoen. 41 zetels 38 zetels 15 zetels 15 zetels 13 zetels 12 zetels - Mark Rutte - Jeanine Hennis- Plasschaert - Halbe Zijlstra - Tamara van Ark - Klaas Dijkhoff - Lodewijk Asscher - Khadija Arib - Jeroen Dijsselbloem - Sharon Dijksma - Gijs van Dijk - Geert Wilders - Fleur Agema - Vicky Maeijer - Gidi Markuszower - Sietse Fritsma - - Emile Roemer - Renske Leijten - Lilian Marijnissen - Ronald van Raak - Sadet Karabulut - Sybrand Buma - Mona Keijzer - René Peters - Pieter Omtzigt - Madeleine van Toorenburg - Alexander Pechtold - Stientje van Veldhoven - Wouter Koolmees - Pia Dijkstra - Ingrid van Engelshoven Hierboven staan de eerste vijf eerste kandidaten van de zes grootste partijen. De echte lijsten zijn veel langer. De naam die bovenaan iedere lijst staat is de lijsttrekker van die partij. De lijsttrekker is de leider van de partij. Hem of haar zie je het meest op tv. Vragen: Welke partij was de grootste? Wie was de lijsttrekker van de SP? Mark Rutte is nu minister-president. Van welke partij is hij? Voor welke partij is Khadija Arib kandidaat? Is er een vrouw lijsttrekker? 17

18 Werkblad B2 Plan voor een verkiezingscampagne Maak een groep van 4. Je gaat met elkaar bedenken hoe je een originele verkiezingscampagne in elkaar zet. Bedenk een goede leus voor de Nieuwe Jeugdpartij Wat ga je doen om bekend te worden? Schrijf hier een plan op. Radio Tijdschriften Televisie Folders Internet Krant Muziek Optreden 18

19 Werkblad B3 Politieke partijen wat willen ze? De Partij van de Arbeid De PvdA wil de verschillen tussen arme en rijke mensen verkleinen. GroenLinks Een partij die veel aandacht heeft voor het milieu en voor armoede. VVD Een partij die lage belastingen wil, veel vrijheid en eigen verantwoordelijkheid voor mensen en niet teveel regels voor bedrijven. CDA Een christelijke partij die familie en gezin, normen en waarden belangrijk vindt. Socialistische Partij De SP komt op voor mensen die niet zoveel geld verdienen. ChristenUnie Een christelijke partij. Wil een rechtvaardige en zorgzame samenleving. D66 Wil mensen meer te zeggen geven over wie hen bestuurt en hoe zij hun eigen land en leven willen inrichten. Partij voor de Dieren Ook een milieupartij die speciaal aandacht voor dieren heeft. Staatkundig Gereformeerde Partij Een streng christelijke partij. De standpunten zijn gebaseerd op de Bijbel. De zondag moet een rustdag zijn. Partij voor de Vrijheid Vindt dat er strenger tegen criminaliteit moet worden opgetreden en dat er niet zoveel buitenlanders Nederland in moeten komen 19

20 Werkblad B4 Zetelverdeling 2012 (uitslag verkiezingen) Partij Aantal zetels 1. VVD Volkspartij voor Vrijheid en Democratie PvdA Partij van de Arbeid PVV Partij voor de vrijheid SP Socialistische Partij CDA Christen Democratisch Appel D66 Democraten CU ChristenUnie 5 8. GL GroenLinks 4 9. SGP Staatkundig Gereformeerde Partij PvdD Partij voor de Dieren PLUS 50-plus

21 Het verkiezingsproject Nu moet er een keus gemaakt worden uit twee mogelijkheden: 1. De school organiseert verkiezingen voor een klasoverstijgende commissie of raad die op school functioneert. Daarvoor worden individuele vertegenwoordigers uit (alle) groepen gekozen. Leerlingen kunnen zich kandidaat stellen, en een campagne gaan voeren. Op een bepaalde datum (bij voorkeur de dag van landelijke verkiezingen) wordt gestemd. Zie daarvoor Bijlage De school organiseert een verkiezingsspel met politieke partijen. Dit is meer een activiteit voor groep 7 en 8. De leerlingen gaan nu een politieke partij oprichten aan de hand van een thema (een idee voor de school, dat uitvoerbaar is). Zie daarvoor Bijlage 2. 21

22 Bijlage 1 Verkiezingen voor een schoolcommissie Inleiding Als u ervoor kiest om de verkiezingen te koppelen aan het in het leven roepen van een klasoverstijgende commissie met vertegenwoordigers uit verschillende groepen die een echte, betekenisvolle taak heeft, dan zijn er verschillende mogelijkheden. Enkele voorbeelden: een pleincommissie die voorstellen ontwikkelt voor de inrichting en het gebruik van het schoolplein een CREA-commissie die zich bezighoudt met de invulling en voorbereiding van de CREA-middagen een leerlingenraad die gebruikt wordt als een adviesorgaan over allerlei onderwerpen een kinderpersbureau, dat verslag doet van allerlei zaken die de schoolgemeenschap aangaan een veiligheidscommissie, naar aanleiding van de afname van de veiligheidsthermometer een sollicitatiecommissie, die meedenkt over het aanstellen van nieuwe leerkrachten een huiswerkcommissie, die meedenkt over hoe er met huiswerk omgegaan wordt een knikkercommissie, die tot stand kwam nadat er te veel conflicten rondom het knikkeren op het schoolplein in de pauzes waren ontstaan. De stappen in het Verkiezingsproject voor de schoolcommissie Door een verkiezingsproject in de school uit te voeren maakt de hele school kennis met bekende democratische verschijnselen als: kandidaten, campagne voeren, stemmen. Kinderen vinden het erg leuk om te doen, en de betrokkenheid is groot. Hieronder werken we de verschillende stappen uit die door de hele school heen gezet worden: Stap 0: een teamvergadering Bespreek in het team het idee van een schoolcommissie. Maak met het team de keuze voor een commissie. En maak afspraken over: - welke groepen erbij betrokken worden (hangt een beetje af van het onderwerp, maar de ervaring is dat in veel gevallen er zelfs een vertegenwoordiging van de kleutergroepen mogelijk is). - over het verloop van traject in de groepen - over het tijdpad - de verkiezingscommissie (bestaande uit enkele leerlingen en een leerkracht die de verkiezing zelf helpt organiseren op de dag van de verkiezing) - en over wie dit project coördineert. Stap 1: een les in alle klassen over (het doel en het kader van) de schoolcommissie Het kiezen van een vertegenwoordiger van de klas is niet zomaar stemmen op je vriendje. Willen de leerlingen iets leren over democratisch burgerschap dan is het nodig om het goed voor te bespreken in de klas. Dit moet er toe leiden dat de leerlingen op inhoudelijke gronden op iemand gaan stemmen. In de bespreking in de klas kunnen de volgende punten aan de orde komen: de functie van de commissie; wat doet die commissie? uitleg waarom een vertegenwoordiger van de klas moet worden gekozen (omdat we niet allemaal in de commissie kunnen meepraten zoals we dat in een kringgesprek of een groepsvergadering wel doen) de taak van een vertegenwoordiger: o overleggen in de commissie o de achterban (= de eigen klas) informeren over wat de commissie besproken heeft o wensen van de achterban meenemen naar de commissie 22

23 wat de kwaliteiten van vertegenwoordigers in de commissie moeten zijn. Stap 2: kandidaatstelling Nadat in iedere klas is besproken wat je moet kunnen als je in de commissie wilt, kunnen de leerlingen die in de commissie willen, zich kandidaat stellen. In de bovenbouw wordt bovendien informatie gegeven over hoe verkiezingen in ons land gaan, zodat de leerlingen de koppeling naar de parlementaire democratie leggen (zie de lessen A en B hiervoor in dit katern). Stap 3: de kandidatenlijst Een verkiezingscommissie in iedere klas (bestaande uit in ieder geval enkele leerlingen en eventueel de leerkracht) stelt de kandidatenlijst op en maakt stembiljetten. Stap 4: de campagne We willen de leerlingen graag leren om op inhoudelijke gronden voor iemand te stemmen. Maar dan moeten er wel inhoudelijke verschillen zijn tussen de kandidaten en niet alleen persoonlijke. Het is dus van belang dat iedere kandidaat zich profileert met een standpunt, een thema, of een eigenschap die er in dit verband toe doet. In iedere groep wordt een campagne gevoerd die past bij het ontwikkelingsniveau. Iedere kandidaat voert campagne. Hij of zij benoemt een campagneteam en samen met het campagneteam bedenkt de kandidaat waar hij voor staat en waarom je op hem zou moeten stemmen. Ze bedenken een logo, maken posters en delen flyers uit die ze zelf maken. Samen bereiden ze het debat voor. Stap 5: het debat Er wordt in elke groep een debat georganiseerd waar de kandidaten een korte presentatie houden, en waarna een debat volgt tussen de kandidaten. Dit kan aan de hand van vragen die worden gesteld door de rest van de klas, of aan de hand van een paar stellingen. Stap 6: de verkiezing Er is een kiescommissie, samengesteld uit een leerkracht en twee leerlingen (uit de bovenbouw). De kiescommissie organiseert de verkiezingen: er wordt in echte stemhokjes gestemd (bijvoorbeeld: een grote omgekeerde kartonnen doos waar de bovenkant en een zijkant is uitgeknipt) iedere klas heeft stembiljetten gemaakt (een overzicht met kandidaten en een vakje ernaast) leerlingen stemmen op kandidaten van hun eigen klas (door met een rood potlood het vakje naast de kandidaat in te kleuren) stemmen gaan in een dichte doos: de stembus (soms kan er een stembus geleend worden bij de gemeente) de kiescommissie telt na afloop de stemmen de kiescommissie maakt de uitslag bekend. Stap 7: de commissie in werking Als de leden zijn gekozen, treedt de commissie in werking. Onder leiding van een leerkracht wordt tijdens de eerste bijeenkomst een voorzitter gekozen, en wordt een plan opgesteld. Meestal komt er gelijk een opdracht voor de commissieleden om in de groep te bespreken. Uitwerking van de activiteiten met de leerlingen Op de volgende pagina s worden de activiteiten die met de leerlingen plaatsvinden uitgewerkt. 23

24 Stap 1: Een les over de schoolcommissie Doel: Materialen: Leerlingen worden geïnformeerd over de oprichting van een schoolcommissie, en denken na over de vraag of zij zichzelf kandidaat willen stellen. Agenda op bord. Voorgestelde lesopbouw Hieronder vind je een voorstel voor de agenda. Voel je vrij om hiervan af te wijken indien de situatie of je groep daar aanleiding toe geeft. Binnenkomer Agenda doornemen Verkiezingen voor de..commissie Campagne voeren Kandidaat stellen Afsluiting en samenvatting afspraken Binnenkomer Sta op en zit Vraag de leerlingen op te staan als een uitspraak op hen van toepassing is. Daarna weer zitten. - als je twee oren heb, sta op - als je van pindakaas houdt, sta op - als je meer dan één broer of zus hebt sta op - als je een huisdier hebt, sta op - als je ooit een zoen gehad hebt, sta op - als je van rennen houdt, sta op - enz. (of bedenk zelf dingen die je wilt weten van de kinderen). Agenda en doel van de les doornemen Afhankelijk van uw situatie, vertel zoiets als: We hebben de afgelopen tijd veel gesproken over onze groep als een gemeenschap. We hebben samen afspraken gemaakt. We zagen dat we allemaal nodig zijn voor die gemeenschap; dat we allemaal een bijdrage leveren. We hebben taken bedacht die we allemaal gaan doen. We hebben commissies in de klas ingesteld. En nu gaan we met de hele school nog een stapje verder. Vertel dat het team heeft besloten om een commissie in te stellen. Vertel ook waarom (misschien zijn er incidenten geweest, of is er geld beschikbaar voor het verfraaien van het schoolplein, e.d.). Vertel dat we het daar vandaag en de komende tijd over gaan hebben. Loop de agenda na en vraag of iedereen het ermee eens is. Verkiezingen voor de commissie Leid het onderwerp in. Vertel dat in het team is besloten dat er een commissie komt. Dit is een commissie die wordt samengesteld door VERTEGENWOORDIGERS uit alle groepen vanaf groep 3 (of 4). Deze 24

25 commissie heeft als taak om. De commissie heeft een leerkracht als begeleider. De commissie komt een keer per maand bijeen. Weet iemand wat een VERTEGENWOORDIGER is? Vertel dat een vertegenwoordiger van een groep mensen iemand is uit die groep die namens de hele groep dingen zegt of doet. Wat wij nu de komende weken moeten doen (en dat gebeurt in alle groepen vanaf groep 3 of 4) is kijken wie van onze klas in de..commissie komt. Wie onze vertegenwoordiger wordt. Vraag aan de groep: Waarom denken jullie dat we een vertegenwoordiger moeten kiezen? (omdat we niet allemaal in de commissie kunnen meepraten). Bespreek met de groep: - wat doet de...commissie - wat is de taak van een vertegenwoordiger: een keer per maand overleggen in de...commissie; plannen maken en uitvoeren; de achterban (= de eigen klas) informeren over wat de commissie besproken heeft; en de wensen van de achterban meenemen naar de commissie - wat de kwaliteiten van vertegenwoordigers in de...commissie moeten zijn: laat de leerlingen allemaal een of twee kwaliteiten opnoemen of opschrijven, en zorg dat die zichtbaar op het bord komen; schrijf er zelf ook een paar bij (bijv. goed kunnen luisteren, veel ideeën hebben). Vertel dat er in elke groep leerlingen zich kandidaat mogen stellen (schrijf het woord KANDIDAAT op het bord). Een KANDIDAAT is iemand die graag een bepaalde baan wil hebben en daar misschien voor geschikt is. Anderen bepalen dan of hij of zij de baan ook krijgt, of dat er een andere kandidaat wordt gekozen. Kandidaten zijn bij ons dus leerlingen die wel in die...commissie willen. Dan mag iedereen in onze klas over twee weken stemmen op de kandidaat die jouw voorkeur heeft. Degene met de meeste stemmen wordt onze VERTEGENWOORDIGER. Vandaag, aan het eind van deze les, mogen jullie je opgeven. Je mag er ook nog even een dagje over nadenken, maar dan uiterlijk morgenmiddag moet je je wel hebben opgegeven. de kandidaat iemand die gekozen kan worden, of die een bepaalde baan wil, of die examen gaat doen de vertegenwoordiger iemand uit een groep die namens de hele groep dingen zegt of doet Campagne voeren Daarna hebben de kandidaten twee weken de tijd om een campagne te voeren. Schrijf het woord CAMPAGNE op het bord. Leg uit dat dit betekent dat de kandidaat een plan maakt om anderen ervan te overtuigen dat ze op hem of haar moeten stemmen. Het is een soort reclame maken voor jezelf als kandidaat. Dus er van alles doen om aan je klasgenoten duidelijk te maken waarom ze op jou moeten stemmen. de verkiezingscampagne allerlei activiteiten voorafgaande aan de verkiezingen om zoveel mogelijk stemmen te trekken Er moet wel iets zijn om op te stemmen. We moeten niet stemmen op iemand omdat hij of zij je vriendje of vriendinnetje is. Maar omdat hij of zij goede ideeën heeft, of een goede vertegenwoordiger zal zijn. Er moet dus wel een verschil zijn tussen de kandidaten. Dus is het belangrijk dat iedere kandidaat een eigen standpunt heeft of een eigenschap waarom je op hem of haar zou stemmen. Iedere kandidaat voert dus campagne. Hij of zij benoemt een campagneteam en samen met het campagneteam bedenkt de kandidaat waar hij of zij voor staat en waarom je op hem of haar zou moeten stemmen. Ze bedenken een logo, maken posters en delen flyers uit die ze zelf maken. Samen bereiden ze het debat voor. De volgende keer organiseren we een debat tussen de verschillende kandidaten. Ze houden allemaal een kort betoog (presentatie) over waarom zij gekozen moeten worden, en daarna volgt een debat. Kort na dit debat gaan we stemmen; dat gebeurt in de hele school tegelijk. We maken een stemlokaal ergens in de school. En dan mag groep voor groep iedereen zijn stem uitbrengen. Jullie mogen alleen stemmen op de 25