Derde Kamer Handboek Politiek 2

Transcriptie

1 Derde Kamer Handboek Politiek 2 Derde Kamer der Staten-Generaal

2 Hallo Kamerlid, Jij bent lid van de Derde Kamer der Staten-Generaal. Als politicus moet je natuurlijk wel verstand hebben van politiek. Samen met je klasgenoten ga je daarom leren over democratie. Dit handboek helpt je om alles te leren wat je moet weten. Probeer de vragen zelf te beantwoorden na het kijken van de filmpjes. Weet je het antwoord niet, kijk dan op Hier vind je alle informatie die je nodig hebt. Veel succes!!

3 Plak hier je pasfoto Derde Kamerlid Dit Handboek Politiek is van: Naam Klas Leeftijd Fractie

4 Fotografie: Hans Kouwenhoven Panzerfaust: pagina 24

5 Derde dinsdag Derde dinsdag in september 8 Troonrede 10 In debat 12 Parlement Volksvertegenwoordigers 16 Wat doen kamerleden? 18 Van plan tot wet 20 In debat 22 Stemmen Verkiezingen 26 Kiesrecht 28 Vorming regering 30 In debat 32 Grondwet Grondwet 36 Artikel 1 van de Grondwet 38 Het slotdebat 40 Wedstrijd: Win een debat met echte Kamerleden 42

6

7 Derde dinsdag

8 8 Koning Willem Alexander Derde dinsdag in september Het politieke jaar begint op de derde dinsdag in september. Die dag presenteert de regering de plannen die ze gemaakt heeft voor het komende jaar. Dat gebeurt in de Ridderzaal waar de koning de plannen voorleest aan de Staten-Generaal.

9 9 1. Hoe wordt de derde dinsdag in september meestal genoemd? 2. Wat zijn de eerste woorden die koning Willem-Alexander uitspreekt in de Ridderzaal op Prinsjesdag? 3. Hoeveel Kamerleden zitten er maximaal in de Ridderzaal?

10 10 Troonrede Alle ministers schrijven de plannen van hun eigen ministerie voor het komende jaar op. De minister-president voegt alle plannen samen tot een geheel in de troonrede. Kijk op om deze vraag te beantwoorden. 4. Welke minister schrijft het stuk over: a. scholen b. milieu c. geld Om de plannen uit te voeren is geld nodig. De ministers hebben in de Miljoenennota opgeschreven hoeveel geld ze daarvoor nodig denken te hebben. Om uit te zoeken of dat allemaal betaald kan worden, maakt de minister van Financiën de rijksbegroting. Daarin staat hoeveel geld het rijk binnenkrijgt en hoeveel er uitgegeven kan worden aan die plannen.

11 11 5. Waarom heet het de Miljoenennota? 6. Teken van punt tot punt Wat staat er op de tekening? Kijk op voor meer! spelletjes.

12 12 In Debat Een debat is een discussie over een plan. In een debat zijn er altijd voorstanders en tegenstanders van het plan. Jij gaat straks met je fractie debatteren met de andere fracties. Jullie moeten de andere fracties overtuigen waarom jullie plan een goed idee is. Dit doe je door van tevoren goede argumenten te bedenken. Ga met alle kinderen van jouw fractie bij elkaar zitten. De juf of meester vertelt welk plan jullie gaan voorbereiden voor het debat: 1. Schrijf hier het plan op dat jouw fractie gaat presenteren.

13 13 2. Schrijf drie argumenten op waarom dit plan een goed idee is. 3. Elke fractie heeft twee woordvoerders. Die woordvoerders leggen straks het plan van hun fractie uit aan de andere fracties. Ze vertellen ook wat de argumenten voor het plan zijn. Wie zijn vandaag jullie woordvoerders? 4. Wat zijn de plannen van de andere fracties? 5. Bedenk alvast een vraag over één van de plannen van de andere fracties.

14 14

15 15 Parlement

16 16 Plattegrond vergaderzaal Eerste Kamer Plattegrond vergaderzaal Tweede Kamer

17 17 Volksvertegenwoordigers Nederlanders gaan naar de stembus om Kamerleden, volksvertegenwoordigers, te kiezen. Eén keer in de vier jaar kiezen ze de leden van de Tweede Kamer. En één keer in de vier jaar kiezen ze de leden van Provinciale Staten die op hun beurt weer de leden van de Eerste Kamer kiezen. Ze stemmen dan op een man of vrouw van een bepaalde partij die over allerlei onderwerpen hetzelfde denkt als zijzelf. 1. Noem eens andere vertegenwoordigers dan volksvertegenwoordigers? 2. Wie kan er Kamerlid worden? 3. Noem 4 politieke partijen die in de Eerste Kamer en in de Tweede Kamer zitten.

18 18 Wat doen Kamerleden? 1. Wetten maken De Tweede Kamer en de Eerste Kamer beslissen over wetten in Nederland. Wetten zijn regels voor ons land. De meeste wetten en plannen worden door de regering bedacht. Maar of het plan door kan gaan ligt aan de Tweede en Eerste Kamer. Alleen als meer dan de helft van de Tweede Kamerleden en van de Eerste Kamerleden vóór het plan stemt, wordt de wet aangenomen. 4. Hoe heet een plan dat in het parlement besproken wordt? 5. Wie verdedigt een wetsvoorstel in de Eerste Kamer en de Tweede Kamer? 6. Hoe kan jij invloed uitoefenen op Kamerleden?

19 19 2. Regering controleren De Kamerleden moeten de regering controleren. Dat kunnen ze op verschillende manieren doen. Bijvoorbeeld door: Een brief te schrijven aan de minister met vragen waar de minister op moet antwoorden; Een minister te vragen naar de Eerste Kamer of de Tweede Kamer te komen om vragen te beantwoorden en in debat te gaan; Een motie in te dienen, dat is een verzoek aan de minister om iets te regelen. En natuurlijk controleert het parlement de regering ook door wetten goed of af te keuren. 7. Woordzoeker: zoek de volgende 10 woorden. S R E T S I N I M P R C S K E I T I L O P A G O V I O G P A C A J R K N I K A M E R S S N T A T T V T R P R K F L I B R A F R A C T I E S J I O D A W L P L A N N E N L D H C I P I J W G N E E I O P A R L E M E N T R E L D Z P V X U U R R E N B C N T G B V N P W N kabinet plannen regering parlement fracties controleren ministers partijen kamers politiek

20 20 Van plan tot wet Soms is een nieuwe wet nodig om te zorgen dat bepaalde zaken goed worden geregeld voor het hele land. Dit schema laat zien welke stappen een wetsvoorstel moet doorlopen voordat het een wet wordt waar we ons allenaal aan moeten houden. Het plan De minister heeft een plan. Dat wordt besproken in de ministerraad. Als de ministerraad akkoord is met dat plan, wordt het als wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd. De Tweede Kamer De Tweede Kamerleden bestuderen het wetsvoorstel en bespreken het in een openbare vergadering; soms brengen ze veranderingen aan. Daarna stemmen de Kamerleden over het wetsvoorstel met de eventuele veranderingen. Als de Kamerleden vóór stemmen gaat het naar de Eerste Kamer. TEGEN / VOOR

21 21 De Eerste Kamer In de Eerste Kamer wordt het nóg een keer goed bekeken. Ook hier wordt het wetsvoorstel in een openbare vergadering behandeld en wordt erover gestemd. Als de Kamerleden vóór stemmen en het wetsvoorstel dus aangenomen is, gaat het naar de Koning. Wet Als de Koning zijn handtekening gezet heeft gaat het naar de minister die het plan bedacht heeft; die moet ook tekenen. Daarna wordt de wet gepubliceerd in het Staatsblad. Pas dan is het plan een wet. TEGEN / VOOR

22 22 In Debat Jullie gaan weer debatteren over een plan. Je mag zelf een plan bedenken, of er een uitkiezen bij je juf of meester. 1. Schrijf hier het plan op: 2. Wie worden vandaag de woordvoerders? 3. Schrijf drie argumenten op waarom dit plan een goed idee is.

23 23 4. Bedenk één vraag of argument die jouw tegenstanders zouden kunnen noemen tijdens het debat. 5. Hoe zou je hier op antwoorden? 6. Loop een rondje langs de andere fracties. Wat zijn hun plannen? 7. Bedenk alvast een vraag over een van de twee plannen van de andere fracties.

24 24

25 25 Stemmen

26 26 Verkiezingen Verkiezingen zijn belangrijk. Op die dag kunnen mensen in Nederland stemmen op de partij waarvan zij de plannen het beste vinden. Om de verkiezingen eerlijk te laten verlopen, staat er in de Grondwet (artikel 53): De verkiezingen worden gehouden bij geheime stemmingen. Weet je nog hoe het zat? Bekijk anders het filmpje Hoe werken eerlijke verkiezingen? op In elke wijk in Nederland is een stembureau.

27 27 1. Wat betekent geheime stemming? 2. Waarom is dat belangrijk? 3. Hoe organiseer je geheime stemmingen? Waar moet je op letten? 4. Zijn er nog andere zaken waar je op moet letten als je eerlijke verkiezingen wilt hebben?

28 28 Kiesrecht Nederlanders van achttien jaar en ouder hebben actief en passief kiesrecht. Het actief kiesrecht is het recht om te gaan stemmen. Het passief kiesrecht is het recht om gekozen te worden. Dan kun je bijvoorbeeld Kamerlid worden. Mannen mogen in Nederland sinds 1917 stemmen. Vrouwen mogen sinds 1919 stemmen. Vroeger was stemmen verplicht. Nu is dat niet meer zo, je mag zelf bepalen of je gaat stemmen of niet als er verkiezingen zijn. Poster van de Nederlandsche Bond voor Vrouwenkiesrecht

29 29 5. Vind je 18 jaar een goede leeftijd om te gaan stemmen? Waarom wel of waarom niet? 6. Wat betekent een stem uitbrengen precies? 7. Wat gebeurt er na de verkiezingen als we weten welke partijen de grootste zijn?

30 30 Vorming regering In Nederland heeft er nog nooit één partij een absolute meerderheid gehaald (meer dan de helft van de stemmen). Dus moet er na de verkiezingen onderhandeld worden over welke partijen samen de regering gaan vormen. De partij die de meeste stemmen heeft gekregen, mag als eerste proberen een coalitie aan te gaan en een regering te vormen. Het Torentje is de werkkamer van de minister-president. Hulp nodig? Bekijk het filmpje Coalitie / Oppositie op

31 31 8. Wat is een coalitie? 9. Wat is de oppositie? 10. Is een minister ook Kamerlid? 11. Hoe heet het kantoor van een minister? 12. Los de rebus op. 1 B O N M + VL=R

32 32 In Debat Jullie gaan weer debatteren over een plan. Je mag zelf een plan bedenken. 1. Schrijf hier het plan op: 2. Wie worden vandaag de woordvoerders? 3. Schrijf drie argumenten op waarom dit plan een goed idee is.

33 33 4. Bedenk één vraag of argument die jouw tegenstanders zouden kunnen noemen tijdens het debat. 5. Hoe zou je hier op antwoorden? 6. Bedenk alvast een vraag over een van de twee plannen van de andere fracties.

34 34

35 35 Grondwet

36 36 Grondwet De Grondwet is de basiswet van Nederland. Hier zijn alle andere wetten van afgeleid. In de Grondwet staan de belangrijkste regels voor het bestuur van ons land. Bijvoorbeeld dat het volk invloed heeft op het bestuur en dat de wetten pas gelden als de volksvertegenwoordiging hiermee ingestemd heeft. Ook staan de grondrechten van de Nederlandse burgers in de Grondwet. Bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting: in Nederland hebben burgers het recht om hun mening te uiten. 1. Noem nog een grondrecht. Omdat de Grondwet zo n belangrijke wet is, kun je de Grondwet niet zomaar veranderen. De Eerste en de Tweede Kamer moeten allebei twee keer stemmen voordat de Grondwet veranderd kan worden. In de tweede ronde is een gewone meerderheid, zoals bij een gewoon wetsvoorstel, niet genoeg. Dan moet twee derde van de Kamerleden voor de wijziging stemmen.

37 37 Vergeet niet de website te gebruiken als je iets! niet weet: 2. Wat is een gewone meerderheid? 3. Wat moet er gebeuren voordat de Tweede Kamer voor de tweede keer mag stemmen over een Grondwetswijziging? 4. Stel dat alle Kamerleden aanwezig zijn. Hoeveel Kamerleden moeten er vóór de Grondwetswijziging stemmen in de tweede ronde om te zorgen dat de Grondwetswijziging er komt? Tweede Kamer: Eerste Kamer:

38 38 Artikel 1 van de Grondwet De Grondwet is in de loop van de jaren regelmatig aangepast. Soms veranderde er niet zoveel, maar soms waren de aanpassingen heel ingrijpend. 4. Dit zijn twee jaartallen waarin de Grondwet gewijzigd werd. Zoek op wat er veranderde in : 1917: In artikel 1 van de Grondwet staat: Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. 5. Wat betekent artikel 1?

39 6. Omcirkel de volgende grondrechten: Kiesrecht, Vrijheid van vergadering en betoging, geheime stemming, Volksvertegenwoordiging, vrijheid van godsdienst, verbod op de doodstraf 39

40 40 Het slotdebat Jullie hebben inmiddels veel ervaring op gedaan met debatteren. Vandaag is het tijd voor het slotdebat. Jullie gaan nog één keer in debat, over het beste plan van de afgelopen lessen, en met de allerbeste argumenten. Met dit plan kun je meedoen aan de wedstrijd op de laatste pagina, dus maak een goede beslissing! 1. Stem met de klas over het beste plan van de afgelopen lessen. 2. Welk plan heeft de meeste stemmen:

41 41 3. Schrijf drie argumenten op waarom dit plan een goed idee is. 4. Schrijf twee argumenten op waarom dit plan géén goed idee is. 5. Bedenk een vraag die je wilt stellen tijdens het debat.

42 42 Wedstrijd: win een debat met echte Kamerleden Wil jij met je klas debatteren in de échte Eerste Kamer, onder leiding van échte Kamerleden? Doe mee aan de wedstrijd! Wat moet je doen? Stuur het plan van jullie slotdebat naar de makers van de Derde Kamer. Geef argumenten waarmee je het plan verdedigt. Maak een verslag van jullie debat, het plan en de argumenten. Dit kan in de vorm van een werkstuk, fotoreportage of filmpje. De inhoud van het plan en de argumenten worden beloond, maar we kijken ook naar de creativiteit. Een zelfbedacht plan geeft extra punten. Stuur je inzending naar Meedoen kan tot 14 oktober De winnaars worden eind oktober bekendgemaakt.

43 43 Colofon Derde Kamer der Staten-Generaal is een initiatief van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer, in samenwerking met ProDemos Huis voor democratie en rechtsstaat. Voor vragen en opmerkingen, mail, bel of schrijf de redactie. Redactie Derde Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

44 Uitgave juli 2016