Bouwen met baksteen 2/2011. Atypisch. nr driemaandelijks tijdschrift - april-mei-juni afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

Transcriptie

1 Bouwen met baksteen 2/2011 Atypisch nr driemaandelijks tijdschrift - april-mei-juni afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 Bouwen met baksteen is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: inhoud Atypisch Woning te Ukkel Atelier d architecture Pierre Hebbelinck Woning te Veldegem Atelier Vens Vanbelle Woning en dierenartsenpraktijk te Gaasbeek Lens Ass architecten Woning te Walcourt Qbrik Zoelicht op DNA-architecten Dominique Larsen - Annemie Lowie Rijwoning in Leuven Ontwerp: VBM architecten / Uitvoering: Lava architecten Techniek Technische eisen voor het ontwerpen, berekenen en uitvoeren van metselwerk Eurocodes 6 & 8 en STS

3 BOUWEN MET BAKSTEEN 1 Atypisch Foto: Philippe Van Gelooven Door zijn kleine afmetingen vormt de baksteen het materiaal bij uitstek voor de meest verrassende constructies. Het klopt dat hij vaak in verband wordt gebracht met klassieke opstellingen, zonder sierkrullen, en dat hij tot zeer zuivere architecturen kan leiden. Maar het is ook mogelijk om de baksteen te gebruiken om van de architectuur van een gebouw iets echt ongewoons te maken. De richting van de koppen/strekken, de combinatie voegen/bakstenen, reliëfuitvoering... dit zijn allemaal elementen die ook hun rol kunnen spelen. De projecten die in dit nummer van Bouwen met Baksteen aan bod komen, leggen de nadruk op het metselwerk. De architecten proberen elkaar met hun vindingrijkheid te overtreffen en dan zitten we uiteraard mijlenver verwijderd van het klassieke idee dat men over metselwerk meestal heeft.

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning te Ukkel Atelier d architecture Pierre Hebbelinck Foto s: François Brix De woning op dit terrein is tot stand gekomen door een combinatie van een architecturale uitdaging en een technische krachttoer. Er waren bij de aanvang vele verplichtingen maar er waren ook enkele kansen en uitdagingen aanwezig. Het stuk grond bevindt zich in een veeleer heuvelachtig en zeer groene omgeving. Zijn kleine, haast minuscule oppervlakte en het strakke programma dat door de eigenaars is opgelegd, hebben geleid tot een hoofdgebouw van vier verdiepingen en een bijgebouw. Deze verticale architectuur heeft gezorgd voor het behoud van de buitenruimte - die nog in te richten is - in plaats van het volledig perceel in te palmen. De verbinding tussen deze twee gebouwen dient als 5 gebroken koppen per m². Hozizontale vloeiende voegen. Geen verticale voegen. woning winter 2010 ontmoetingspunt tussen de privéruimte, de toegang tot het beroepsgedeelte en de afhankelijkheid tussen beide die behouden moest blijven. Uiteindelijk wordt er op deze manier tussen het stuk grond en de woning een soort dialoog gecreëerd. De buitengewone uitvoering van het metselwerk vormt één van de elementen die bijdragen tot het opstarten van deze dialoog. Een heuse studie omtrent de te gebruiken materialen werd uitgevoerd om te kunnen voldoen aan deze buitengewone omgeving. Een zeer onregelmatige, ambachtelijke baksteen werd gecombineerd met terugvloeiende voegen om een ruw metselwerk te creëren dat de tand des tijds kan doorstaan (althans dit hopen de architecten toch). Hier en daar versterken gebroken bakstenen het ruwe karakter van het materiaal. Bakstenen en voegen werken als het ware samen om een metselmateriaal te vormen dat het gebouw op zijn heuvel vast verankert. Hier wordt vooral de kunde en het vakmanschap van de metselaars naar voren gebracht. Ze hebben allereerst moeten vechten tegen hun reflex om de voegen te snijden. Er werden in het begin ook meerdere prototypes van lage scheidingsmuurtjes gebouwd om de gepaste tint

5 BOUWEN MET BAKSTEEN 3 Sigurd Lewerentz -Markuskirche - Stockholm -ingevoegde bakstenen D ominikus Böhm - Christus- König- Kirche - Leve rkusen- Küppe rste g - ove rbakken bakstenen en metselwe rk van de voegen en de viscositeit van de mortel te vinden om het gewenste effect aan de voegen te kunnen geven. De metselaars hebben het concept van de architect geïnterpreteerd en vertaald: ze hebben geleerd om met de effecten te spelen, om op het eerste zicht een mooi evenwichtig en homogeen geheel te creëren, maar dan gevuld met interessante onvolmaaktheden die het werk een bepaalde schoonheid geven. Deze onvolmaaktheden maken het materiaal zeer wisselvallig maar tevens ook rijk; men eerste schets blijft steeds maar nieuwe details in de uitvoering ontdekken... muurtje uitgevoerd voor de offerte westelijke gevel voor de grondaanvulling samenhang van de volumes en de inkom

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning te Veldegem Atelier Vens Vanbelle Foto s: Studio Claerhout De woning bevindt zich op een ingesloten perceel, alleen te bereiken via een klein wegje. De architectuur is een reactie op een zeer specifieke omgeving: ze grenst namelijk aan de achtertuinen van de percelen die de woning omringen, met een weinig aangenaam zicht op tuinhuisjes. Het project reageert op deze situatie door een intrigerend en gesloten gebouw te presenteren. De architecten hebben een compact gebouw ontworpen, dat werd verfraaid met een zeer origineel metselverband om een massief effect te vermijden. Het motief is gebaseerd op een patroon van japans behangpapier. De plaats van elke baksteen werd zorgvuldig in een Excelbestand geïnventariseerd alvorens deze zo nauwkeurig mogelijk na te bootsen. Als de eigenaars de ideeën van de architecten volledig volgen, dan moeten de achterliggende bakstenen nog geverfd worden om een camouflage effect te creëren. Om inkijk te voorkomen, beschikt het gelijkvloers over grote ramen die naar het perceel zijn gericht, terwijl boven het motief enkel door een aantal kleine openingen wordt onderbroken. Deze laten toe om te kijken zonder bekeken te worden. Boven valt het licht voornamelijk via het dak de woning binnen. De tinten van de ramen, vervaardigd uit Cortenstaal, schenden het metselwerk niet.

7 BOUWEN MET BAKSTEEN 5 Het contrast tussen het afstotend gevoel dat deze woning uitstraalt en de grote gastvrijheid die in het interieur heerst, is overduidelijk. De binneninrichting is een weerspiegeling van wat de eigenaars voor ogen hadden en voldoet helemaal aan hun behoeften. De leefruimten zijn ontworpen om één geheel te vormen. Iets gelijkaardigs merken we ook boven, waar een polyvalente ruimte voorzien is van een grote tafel die dienst doet als bureau, opbergruimte en kinderkamers. Deze laatste zijn ontworpen als mobiele slaapboxen die overal in de grote ruimte verplaatst kunnen worden. Dit zeer ludieke concept waarborgt een grote inrichtingsflexibiliteit.

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning en dierenartsenpraktijk te Gaasbeek Lens Ass architecten Foto s: Philippe Van Gelooven / Bieke Claessens De uitdaging bij het renoveren van deze oude boerderij bestond erin de verschillende gebouwen met elkaar te verbinden om een harmonieus geheel te vormen. Maar men wou ook een scheiding tussen het privégedeelte en de dierenartsenpraktijk die elk hun eigen ingang moesten hebben. De eigenaars wilden ook het oude karakter behouden; dit is de reden waarom de bestaande elementen, indien mogelijk, werden behouden of gerecupereerd (houten dakconstructie, rail voor schuifluik, waterbak, trap,...). Het bestaande metselwerk werd schoongemaakt en opnieuw gevoegd. Foto's: Philippe Van Gelooven Het nieuwe volume zorgt voor een opmerkelijk verschil: het verbindt de verschillende gebouwen en vormt een grote gemetselde koker die de eigenaars konijnenpijp noemen. Het is een sterk architecturaal element maar wel eentje dat sober blijft en deel uitmaakt van een globale renovatie. De koker, die vanaf de straat tot aan de woonkamer loopt, stuurt de bezoeker tot de woning om er een fantastisch uitzicht op het landschap te ontdekken in het bijzonder aan de achterkant op het kasteel van Gaasbeek. De koker is langs alle kanten afgewerkt met baksteen (vloer, muren, dak). De onderkant van het dak is voorzien van verlijmde gevelsteenstrips. De architect heeft gekozen voor een gelijmd metsel-

9 BOUWEN MET BAKSTEEN 7 Foto' s: Philippe Van Gelooven werk in wildverband. Om het bijzondere karakter van de bestaande hoeve te behouden en de boerenlogica te volgen verkoos Bart Lens eenvoudige materialen zoals baksteen, beton, staal en hout. De grote scheidingswand in de woonkamer en de keuken van de oude boerderij is voorzien van ruwe eiken planken De architect heeft hier een globaal project ontworpen: geïntegreerd meubilair waaronder de grote, betonnen keukentafel, houten luiken maar ook de inrichting van de binnenplaats aan de straatkant. Dezelfde soort baksteen werd gebruikt voor zowel het plaveisel van deze binnenplaats als voor de konijnenpijp. Ondanks een duidelijk contrast met het oude metselwerk zijn de architecten er niettemin in geslaagd deze woning een opvallende harmonie te laten uitstralen. Foto: Philippe Van Gelooven Foto: Bieke Claessens

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning te Walcourt Qbrik Foto s: Serge Brison Deze woning van het architectenatelier Qbrik laat een grote indruk na. De kracht die de woning uitstraalt, dient als antwoord op het omringend landschap. De wens van de architecten om één enkel architectuurproject op te zetten, vindt zijn oorsprong in het stuk grond waarop de woning is gebouwd. Een felle glooiing en een zeer zachte afvloeiing achteraan vormen de zeer uitgesproken kenmerken van dit stuk grond. Een architectuur die hierop ook een gepast antwoord kan geven, is dus echt wel noodzakelijk zodat de woning door zijn omgeving niet verpletterd wordt, maar er daarentegen mooi mee harmonieert. Te meer omdat het gebouw zeer compact is omwille van het beperkte programma en budget. Uit de analyse die door de architecten werd uitgevoerd, blijkt de gevelsteen het gepaste materiaal in deze ongewone samenhang te zijn. Zijn uitvoering creëert een soort van beschermende huid, in een oordeelkundige en evenwichtige verhouding die bijvoorbeeld de ingang volop in het daglicht plaatst maar het geheel niet verzwaart. Het metselverband waarbij de koppen eruit springen en de strekken langer zijn dan de klassieke formaten, is aanwezig onderaan de muur, op de voorgevel en op de zijgevels. De nauwe relatie tussen het gebouw en zijn omgeving valt ook in het interieur van het huis terug te vinden. Het visueel contact is sterk in scene gezet. Wanneer men in het salon zit, geniet

11 BOUWEN MET BAKSTEEN 9 men van een zicht op de vallei via een grote opening in het metselwerk. Achteraan, aan de kant van de tuin, is het contact met het glooiende terrein nog veel intiemer. Deze atypische creatie concretiseert de gewaagde en relevante architecturale keuzes van dit nog jong architectenbureau.

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN Zoeklicht op DnA-architecten (Dominique Larsen - Annemie Lowie) DnA-architecten ingenieurs is een polyvalent bureau dat op drie domeinen actief is: architectuur, interieur en stabiliteit. Het bureau telt vier medewerkers, allen ingenieurs van opleiding. Zaakvoerders Dominiek Larsen en Annemie Lowie gebruiken hun opleiding zowel voor de architectuur van het gebouw, het interieur en het berekenen van de stabiliteit. Polyvalentie is dus een belangrijke troef van het bureau. Het laat hen toe om een project aan te pakken als totaalproject. Na een tiental jaar ervaring, (Dominiek Larsen heeft 7 jaar als projectingenieur gewerkt bij Studieburo Mouton uit Gent en Annemie Lowie bij Prof. Firmin Mees) kan het bureau vandaag projecten van grotere omvang construeren. Hun werk is vrij gevarieerd: woningen, appartementen, winkels, openbare gebouwen, dit zowel nieuwbouw als renovatie. Budget - Programma - Plaats: Drie actiedomeinen voor unieke projecten In elk ontwerp streeft DnA architecten ernaar om kwalitatieve architectuur te creëren. Het programma, een boeiende ruimtelijkheid, lichtinval en contact met de omgeving staan hierbij centraal. Door een eigenzinnige vormgeving en doordachte materiaalkeuze tracht DnA te komen tot een sobere architectuur. Hierbij worden de wensen van de bouwheer en de parameters van de omgeving in overeenstemming gebracht. Globaal concept De klanten van DnA architecten ingenieurs zijn over het algemeen mensen die goed weten wat ze willen en mogen verwachten en die de realisatie van een globaal project waaronder dus ook de inrichting toevertrouwen aan het bureau. Veel aandacht wordt besteed aan de materialen en een optimale integratie van technieken. Vanaf de beginfase worden deze aspecten bij het ontwerpproces betrokken om zo naar een totaalproject toe te werken. Een handhaving van het budget Het respecteren van het budget is tevens een aandachtspunt van DnA. De bouwprijs van een project is gerelateerd aan de omvang, de complexiteit, de materiaalkeuze en afwerkingsgraad. Het opstellen van een raming dient met veel zorg te gebeuren waarbij er dient rekening gehouden te worden met bovenvermelde parameters. Het is belangrijk dat een opdrachtgever zich hierbij geen rad voor de ogen laat draaien. Het metselwerk... een kwestie van knowhow en geduld Baksteen is het favoriete materiaal van DnA omwille van verschillende redenen: zijn duurzaamheid, zijn integratie in de omgeving, de warmte die dit natuurlijk materiaal uitstraalt, de uitgebreide keuze die ervoor zorgt dat men de details kan aanpassen, enz. DnA gaat met volledige kennis van zaken te werk. Ze zijn echte deskundigen voor wat het metselwerk betreft: metselverbanden, dikte en terugtrekking van de voeg, tinten, enz. Ze voorzien de klant van deskundig advies over de keuze van de verschillende materialen en hun toepassingen. Het succes van een metselwerk is een kwestie van know-how en geduld. In de loop der jaren hebben ze een uitgebreid netwerk van aannemers opgebouwd die hun manier van werken hebben leren kennen. Dikwijls wordt met kleine aannemersbedrijven gewerkt, waarvan ze de werkploeg goed kennen. In de volgende pagina s ontdekken we het werk van DnA architecten door middel van een selectie van enkele van hun projecten. Zie ook de website

13 BOUWEN MET BAKSTEEN 11 Wo n i n g m e t k a n t o o r t e O o s t a k k e r Foto's: DnA architecten Het perceel maakt deel uit van een vrij recente verkaveling van 10 loten waarvan er negen gegroepeerd zijn en een klassieke verkaveling vormen. Enkel dit perceel geeft uit op een oude wijk (jaren 1960) en kan beschouwd worden als een restperceel. De woning wil weinig confrontatie aangaan met deze oude wijk en zich zo integreren in de bestaande omgeving. Dit kan daar het perceel vrij groot is, minimaal grenst aan de straat en rondom rond ingesloten is door levende hagen. De woning is opgevat als een paviljoen in de tuin waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen voor- en achtertuin. De relatie met deze tuin wordt mogelijk gemaakt door de glaspartijen op het gelijkvloers. De zichtbetonwand in de voortuin accentueert de inkom en zorgt tevens voor de nodige privacy.

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN Het perceel behoort met nog 2 andere naastliggende onbebouwde percelen tot een van de laatste restpercelen in de dorpskern van Zingem. Samen vormen ze een verkaveling waarbij de voorschriften niet zomaar lukraak zijn opgesteld. Gezien de oriëntatie van het perceel (de zon aan de straatzijde) is er voor geopteerd een maximale bouwdiepte toe te laten. Door de inplanting van carport/tuinberging aan de straatkant en dan een buitenpatio met daarachter de woning, kan er op een kwalitatieve manier veel zon en licht in de leefruimten van de woning binnengehaald worden zonder de privacy van de bewoners en buren te schaden. De woning schermt zich af van de straat en staat centraal op het perceel. Woning te Zingem Foto's: DnA architecten

15 BOUWEN MET BAKSTEEN 13 Het perceel situeert zich in een landelijk gebied in de gemeente Wortegem- Petegem en kijkt uit op de Vlaamse Ardennen. De oriëntatie, de breedte van het perceel, het uitzicht op de omgeving en de aangrenzende boomgaard waren bepalend in de keuze om de woning evenwijdig met de straat in te planten. Er werd gekozen om te werken met materialen die aansluiten bij de omgeving. De verschillende leeffuncties zijn georganiseerd rond de strategisch geplaatste natte cellen en staan via de grote raampartijen in nauw contact met de tuin. Het plan evolueert doorheen het huis van de open leefruimtes naar de meer private slaapkamers. Dit alles resulteert in een aaneenschakeling van uitgekiende doorzichten, verrassende lichtinvallen en dynamische continuïteit van de ruimtes. De tuinaanleg, de carport en de zwemvijver complementeren de architectuur en versterken de eigenheid van het landschap. Woning in Wortegem Petegem Foto's: Tim Van de Velde

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN De woning is gelegen in een lintbebouwing in de Vlaamse Ardennen. Omwille van de stedenbouwkundige bepalingen en de oriëntatie is de woning diep op het perceel ingeplant. Door vooraan de garage te voorzien is de woning afgeschermd van de straat en ontstaat er een zuidgerichte patio die wordt begrensd door een luifel. Het monolithische karakter van het volume wordt versterkt door de grillige vorm en de expressieve materiaalkeuzes. Het gelijkvloers werd zo georganiseerd rond een technisch blok dat de verschillende ruimtes met elkaar in verbinding Woning in Wortegem Foto's: DnA architecten staan. Op de verdieping is er een polyvalente ruimte met aansluitend een royaal zonneterras voorzien. Het materialenpalet wordt in de woning en het meubilair consequent doorgetrokken hetgeen resulteert in een samenhan- gende, warme architectuur. De vloerbekleding loopt binnen-buiten door wat de relatie met de tuin versterkt en de leefruimtes vergroot. De tuin werd aangelegd in samenspraak met Denis Dujardin.

17 BOUWEN MET BAKSTEEN 15 Residentie te Oudenaarde Foto's: DnA architecten Diverse criteria als ruimtelijkheid, creativiteit, duurzaamheid, individualitieit, zijn een constante in dit ontwerp. Binnen het ruimtelijk uitvoeringsplan waarbij de voetprint van het gebouw is vastgelegd werd het ontwerp ingepast, rekening houdend met de verdere ontwikkeling van de site. Er werd bewust gekozen voor een hedendaagse architectuur zonder de historische context uit het oog te verliezen. Veel aandacht werd besteed aan de schaalgevoeligheid, ontsluiting en materialiteit. Gezien het ontwerp grenst aan een plein en een openbare groenzone, hebben we de mogelijkheden opengelaten dat deze zich verder kunnen ontwikkelen. Zo kan een interessante openbare ruimte ontstaan die diverse functies kan opnemen en wonen/handel toelaat in gevarieerde vorm. Ons bouwblok biedt een maximaal uitzicht op de Schelde, waarbij we tevens kunnen profiteren van een goede oriëntatie. Op het gelijkvloers bevinden zich handel/ diensten toegankelijk via het plein. De zeven woonunits bevinden zich boven het maaiveld en zijn elk uniek en duidelijk afleesbaar in de gevel. Elk appartement krijgt zo zijn eigen identiteit. De binnentuin is aangelegd samen met landschapsarchitect Denis Dujardin.

18 16 BOUWEN MET BAKSTEEN Rijwoning in Leuven Ontwerp: VBM architecten / Uitvoering: Lava architecten Foto s: Studio Claerhout Er wordt een volume ontworpen dat begrensd wordt door twee geplooide vlakken (voor- en achtergevel) die een groot daklicht genereren dat zenithaal licht binnentrekt in de hele woning. Door de gelijkvloerse verdieping te verheffen t.o.v. het straatniveau ontstaat bovendien een leefruimte met een gegarandeerde privacy t.o.v. de straat en ook een leefbare kelderverdieping die, door het niveauverschil tussen tuin en straat, slechts weinig ingegraven ligt. De strategische inplanting van enkele vides geeft een woning die enerzijds tot in de kern licht binnentrekt en anderzijds interne zichten tussen de verschillende ruimtes toelaat. De woonruimtes zijn allemaal gesitueerd onder het achterste dakvlak en zijn sterk gericht naar

19 BOUWEN MET BAKSTEEN 17 de tuin, terwijl keuken, badkamer en trappen voor een buffer zorgen t.o.v. de straat. De half verzonken kelderverdieping vormt een zelfstandig deel van het huis dat autonoom kan functioneren en een eigen afgescheiden terras krijgt, verzonken t.o.v. de tuin. Met het oog op het behoud van de reeks historische gevels wordt de voorgevel tweeledig opgebouwd. Een eerste laag herhaalt subtiel de hele geometrie van de oorspronkelijke gevel in een nieuwe baksteengevel waar de ramen, speklagen, dorpels en kroonlijst worden uitgewerkt in éénzelfde baksteenmateriaal. Het patroon van nieuwe ramen wordt hier als een tweede laag bovenop gelegd en volgt de hele logica van de nieuwe hedendaagse typologie die zich achter deze gevel bevindt. Zo ontstaat een gevel met ramen die zeer eerlijk ingeplant zijn t.o.v. het plan van de hedendaagse woning en krijgt men anderzijds toch nog een sterke verwijzing naar de historische gevel, door de geometrie hiervan te herhalen in een subtiel gesculpteerde gesloten baksteengevel.

20 18 BOUWEN MET BAKSTEEN TECHNIEK Technische eisen voor het ontwerpen, Foto s: Naam fotograaf NL berekenen en uitvoeren van metselwerk Eurocodes 6 & 8 en STS 22 Sedert begin dit jaar zijn de vroegere Belgische normen voor het ontwerp en de berekening van metselwerk alsmede deze voor de uitvoering van metselwerk vervangen door de eurocodes. Eurocodes: algemeen De constructieve eurocodes zijn een samenhangend geheel van Europese normen voor het ontwerpen en berekenen van gebouwen en structuren van burgerlijke bouwkunde, inbegrepen hun funderingen en hun weerstand tegen aardbevingsbelastingen. De Eurocodes hebben betrekking op volgende fundamentele eisen van de bouwproductenrichtlijn: Eis nr.1 mechanische weerstand en stabiliteit Eis nr.2 brandveiligheid voor het gedeelte stabiliteit en mechanische weerstand bij brand Op bepaalde aspecten van de eis nr.4 gebruiksveiligheid met betrekking tot de mechanische weerstand en stabiliteit. Doel van het programma van de Eurocodes is de opstelling van een geheel van gemeenschappelijke, technische regels voor het ontwerp van gebouwen en kunstwerken die bestemd zijn om de regels die van kracht zijn in de verschillende lidstaten van de EU te vervangen. Er zijn in totaal 10 Eurocodes, die elk uit aparte delen bestaan. De eerste twee delen omvatten basisbeginselen geldig voor de andere eurocodes: Eurocode 0: Grondslagen van het constructief ontwerp Eurocode 1: Belastingen op constructies Vervolgens zijn er een aantal eurocodes voor de verschillende bouwmaterialen, waarin per bouwmateriaal ook een deel 1-2 brand is opgenomen: Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betonconstructies Eurocode 3: Ontwerp en berekening van staalconstructies Eurocode 4: Ontwerp en berekening van staal-betonconstructies Eurocode 5: Ontwerp en berekening van houtconstructies Eurocode 6: Ontwerp en berekening van constructies van metselwerk Eurocode 9: Ontwerp en berekening van aluminiumconstructies Tenslotte zijn er nog twee eurocodes die algemene principes behandelen: Eurocode 7: Geotechnisch ontwerp Eurocode 8: Ontwerp en berekening van aardbevingsbestendige constructies Belangrijk om weten is dat er in de eurocodes, parameters aangegeven zijn, die Nationaal kunnen ingevuld worden, de zogenaamde NDP Nationally Determined Parameters. Deze NDP stemmen overeen met de opengelaten keuzes in de EN-Eurocode, hetzij omdat het plaatselijke omstandigheden (klimaat, spoorwegen enz.) betreft, hetzij omdat het gaat om de voornaamste veiligheidscoëfficiënten van de bouwwerken, wat tot de Nationale bevoegdheid behoort. In dat laatste geval laat de EN-Eurocode de keuze open, maar beveelt wel bepaalde waarden aan. Deze Nationaal bepaalde parameters zijn terug te vinden in de Nationale bijlage (ANB) aan het betreffende deel van de eurocode. Huidige stand van zaken De huidige stand van zaken i.v.m. de Belgische normen en de eurocodes 6 en 8, dus specifiek voor metselwerk, is hieronder weergegeven. De tabel geeft in de rechterkolom de Europese normen weer ter vervanging van de vroegere Belgische normen, zoals vermeld in de linkerkolom. De normen en hun Nationale bijlagen zijn te bestellen via

21 BOUWEN MET BAKSTEEN 19 Belgische normen Europese normen en Nationale bijlagen Specificatie Scope Versie Status Specificatie Scope Versie Status NBN B Ontwerp en berekening van metselwerk 1980 Vervangen > NBN EN Ontwerp en berekening van MW constructies gemeenschappelijke regels 2006/ AC:2009 Actief NBN EN ANB Nationale bijlage (rev.7) 2010 MB Actief NBN EN Ontwerp en berekening van constructies bij brand 2005/ AC: 2010 Actief NBN EN ANB Nationale bijlage (rev.5) 10/2009 Goedgekeurd door NBN E Actief Te verschijnen (voorzien juni 2011) NBN B Uitvoering van metselwerk 1981 Vervangen > NBN EN Ontwerp, materiaalkeuze en uitvoering van constructies van metselwerk. 2006/AC:2009 Actief NBN EN ANB Nationale bijlage 2010 Actief NBN EN Vereenvoudigde berekeningsmethoden voor niet-gewapende constructies van MW 2006/AC:2009 Actief prnbn EN ANB Nationale bijlage 2011 Actief Publieke enquête tot NBN EN Algemene regels, seismische belastingen en regels voor gebouwen 2005/AC:2009 Actief prnbn EN ANB Nationale bijlage V5 apr.09 Maart 2011 Wordt verwacht sept.2011 NBN EN prnbn EN ANB Beoordeling en hernieuwing van gebouwen 2005/AC:2010 Actief Nationale bijlage V4 maart 09 Wordt verwacht sept.2011 Eurocode 6 De eurocode 6 ontwerp en berekening van constructies van metselwerk bestaat uit volgende delen: NBN EN ANB Algemene regels voor constructies van gewapend en ongewapend metselwerk NBN EN ANB Algemene regels ontwerp en berekening van constructies bij brand NBN EN ANB Ontwerp, materiaalkeuze en uitvoering van constructies van metselwerk NBN EN ANB Vereenvoudigde berekeningsmethoden voor constructies van ongewapend metselwerk Het deel ANB is de berekeningsnorm, in deel ANB bijlage vinden we tabellen terug in verband met de brandweerstand van metselwerk, deel 2 + ANB geeft uitvoeringseisen weer. Deel 3 + ANB tenslotte geeft vereenvoudigde rekenmethodes die onder bepaalde voorwaarden kunnen toegepast worden. Op onze website zal er weldra een rekenmodule beschikbaar zijn voor het uitvoeren van de vereenvoudigde berekening van de sterkte van een gemetste muur onder verticale belasting (indien aan de toepassingsvoorwaarden voldaan).

22 20 BOUWEN MET BAKSTEEN Eurocode 8 De eurocode 8 ontwerp en berekening van aardbevingsbestendige constructies bestaat uit volgende delen: NBN EN ANB Algemene regels, seismische belastingen en regels voor gebouwen NBN EN ANB Bruggen NBN EN ANB Beoordeling en hernieuwing van gebouwen NBN EN ANB Silo s, opslagtanks en buisleidingen NBN EN ANB Funderingen, grondkerende constructies en geotechnische aspecten NBN EN ANB Torens, masten en schoorstenen Het hoofdstuk 3 van deel 1 + ANB geeft de aardbevingsbelastingen terwijl hoofdstuk 9 specifieke regels voor gebouwen in metselwerk behandelt. Situatie in België STS 22 De STS 22 Technische specificatie : metselwerk voor laagbouw (1987) wordt voor het ogenblik herzien om rekening te houden met de eisen uit de EC 6 en EC 8 alsmede de geharmoniseerde productnormen EN 771-reeks voor metselwerkproducten. De publicatie van deze geactualiseerde versie van STS 22, die een bundeling is van alle eisen maar ook een aantal constructieve oplossingen omschrijft voor eisen vanuit de eurocode 6 en 8, wordt verwacht in de loop van De herziening werd uitgevoerd onder leiding van SECO, in opdracht van de FOD economie- afdeling kwaliteit, in 8 werkgroepen: materialen, stabiliteit, uitvoering, thermische aspecten, brandgedrag, aardbevingen, akoestisch gedrag en hygiëne. De STS 22 wordt beschouwd als de code van goede praktijk voor de uitvoering van metselwerk voor laagbouw. Wettelijke verplichtingen voor gebouwen in België zijn beperkt tot brandveiligheid (federaal) en energieprestaties (regionaal) van gebouwen. Bij geschillen in de bouwsector baseert men zich op de code van goede praktijk. Omschrijvingen in technische specificaties zoals normen, technische voorlichtingen en STS n worden beschouwd als code van goede praktijk. De gepubliceerde STS zijn beschikbaar bij de FOD Economie op het volgende adres: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Infoshop (Open alle werkdagen, 9 tot 17 uur) Vooruitgangstraat 48 B-1210 Brussel Tel.: infoshop@economie.fgov.be In de volgende uitgaven van ons tijdschrift zal er telkens verder ingegaan worden op zowel EC 6, EC 8 en STS 22. Ter info: Op 4 april 2011 is de nieuwe verordening over bouwproducten in de Official Journal van de Europese Unie verschenen. Deze verordening (CPR) legt geharmoniseerde voorwaarden vast voor het verhandelen van bouwproducten in de Europese unie en vervangt de Bouwproductenrichtlijn 89/106/EEG (CPD). De nieuwe Verordening is 20 dagen na de publicatie in werking getreden. De artikels die een impact zullen hebben treden echter pas in werking op zodanig dat er een overgangsperiode is tijdens de welke alle actoren zich kunnen aanpassen. Meer info hierover is ook te verwachten in een van de volgende tijdschriften. Lijst gebruikte afkortingen NBN: Bureau voor Normalisatie CEN: Comité Européen de Normalisation CPD: Construction Products Directive CPR: Construction Products Regulation STS: Spécifications techniques - Technische specificaties ANB: Annexe Nationale - Nationale bijlage TC: Technical Committee NSB: National Standardisation Body SC: Subcommittee NDP: Nationally Determined Parameter

23 belgische dakpan- en baksteenfabrikanten Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen K : klampsteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen en muurdeksels T : Boomse kerktegels, ongeglazuurde tegels O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorgani satie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost- Vlaanderen Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK nv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S-H-W) Wienerberger nv - divisie STEENDORP Kapelstraat 112a 9140 Steendorp (V-P-L) West- Vlaanderen Wienerberger nv - Steenbakkerij EGEM nv Brugsesteenweg Egem (Pittem) Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S) Wienerberger nv - Desimpel KORTEMARK Industries nv Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) Wienerberger nv - Terca ZONNEBEKE nv Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) Steenbakkerij DE KEIGNAERT nv Stationsstraat 30, 8460 Oudenburg Tel. (059) Fax (059) (V-S-H) Steenbakkerij DUMOULIN nv Rollegembosstraat Ledegem Tel. (056) Fax (056) (V-P) WIENERBERGER nv Terca, Desimpel, Porotherm, Koramic Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-O) Limburg Wienerberger nv - divisie VELDWEZELT 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabrieken NELISSEN nv Kiezelweg Veldwezelt Tel. (012) Fax (012) (H) Wienerberger nv - divisie Terca SCHOUTERDEN Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) Wienerberger nv - divisie Terca TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax (013) (P-L) Antwerpen Wienerberger nv - divisie NIEL Landbouwstraat Niel Tel. (03) Fax (03) (H) Wienerberger nv - divisie RUMST Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTA nv Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger nv - divisie Terca NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie Terca SAS Sint Jozefslei Rijkevorsel Tel. (014) Fax (014) (H-A) Wienerberger nv - divisie Terca BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) Wienerberger nv - divisie Terca QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Brabant Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Kortenbos Hekelgem Tel. (053) Fax (053) (H) Henegouwen Wienerberger nv - divisie Terca PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Chaussée de Bruxelles Barry Tel. (069) Fax (069) (S) Wienerberger nv - divisie Terca WARNETON Chaussée du Pont Rouge Warneton (Comines) Tel. (056) Fax (056) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W) Namen Wienerberger nv - divisie WANLIN Rue de la Briqueterie, Wanlin Tel. (082) Fax (082) (S-A-O)

24 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/