BOUWEN MET BAKSTEEN 1/08. Baksteen recreatief

Transcriptie

1 BOUWEN MET BAKSTEEN 1/08 Baksteen recreatief nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

2 BOUWEN MET BAKSTEEN is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren. Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Adres: Kartuizersstraat, 19 bus Brussel tel. (02) ~ fax (02) Druk: INHOUD Baksteen recreatief Stadsbibliotheek De Letterbeek te Poperinge Buro II Bioscoop Cityscoop te Roeselare Este architects Vrijbroek domein te Mechelen Natuureducatieve centrum Architectenbureau Reginald Schellen Philipssite en Sportcomplex te Leuven te Leuven De Gregorio & Partners architectenbureau ARAssociati Zoeklicht op dmva Binnenlandse architectuur Woning te Luik Atelier d architecture Pierre Monseu Buitenlandse architectuur Kleuterschool Ménilmontant en College Colette Besson te Parijs - Agence d Architecture Philippe Pumain Techniek Brandregelgeving Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten

3 BAKSTEEN RECREATIEF Foto: Studio Claerhout Even leek het er een beetje op alsof het mooie weer er zat aan te komen en dan, toch niet, wederom regen en grauwheid Dit klimaat leent zich niet echt tot het maken van mooie lenteuitstapjes. Nochtans hebben wij allemaal nood aan bepaalde ontspanningsmomenten. Bouwen met Baksteen stelt u voor even beschutting te zoeken in enkele mooie realisaties in baksteen. Ze zullen u zonder enige twijfel helpen om rust en ontspanning te vinden of u de zin geven om hun interessante architectuur en het warme en onthalende karakter dat ervan uitgaat op te zoeken. Precies zoals u het wenst!

4 2 BOUWEN MET BAKSTEEN Stadsbibliotheek De Letterbeek te Poperinge Buro II Foto s: Studio Claerhout De nieuwe bibliotheek van Poperinge is bij uitstek een ontspanningsplaats. Gesitueerd in de nabijheid van het stadscentrum, geniet het geheel dat de nieuwe bibliotheek en het stadsarchief groepeert van een uitzonderlijke omgeving! Inderdaad, de plek is uitermate kalm en past volledig bij de sereniteit die nodig is voor de functie van het gebouw. De bibliotheek beschikt over een bijkomende aantrekkingskracht door haar directe contact met het stadspark. Zij is zelfs de voornaamste poort geworden daar zij het geprivilegieerde doorgangspunt naar het park is via een ponton dat een kleine beek overspant. De toegang tot het park blijft evenwel relatief discreet en het passeren van de wandelaars verstoort geenszins de sereniteit van deze plek. Zo beschikt de lezer vanaf de bibliotheek over een ongelooflijk uitzicht over het park en kan hij profiteren van deze landelijke sfeer. Uit de eenvoud van de lijnen ontspruit een zekere kracht; de ietwat versneden volumetrie animeert het gebouw terwijl uitkragende volumes de ingang ervan nog verder accentueren. De binnenarchitectuur wil een zo neutraal mogelijke ruimte zijn die de boeken, voorgesteld aan het publiek, helemaal tot hun recht wil laten komen. De muren zijn wit gebleven en De buitenarchitectuur van het gebouw is sober en elegant en toont tezelfdertijd veel karakter. Het gebouw is opgedeeld in twee niveaus waarbij het grootste gedeelte van de oppervlakte gewijd is aan ruimtes voor boeken en media. Op de verdieping kan een buitenterras ingericht worden om culturele evenementen te onthalen.

5 BOUWEN MET BAKSTEEN 3 het meubilair is uitgevoerd in sobere tinten. Alle kleur en leven gaat op deze wijze uit van de werken in de bibliotheek zelf. Bijzondere aandacht is besteed aan het comfort van de gebruikers door leesruimtes in te richten en door een verlichtingsconcept te ontwikkelen dat steeds een aangepaste verlichting garandeert. Baksteen heeft zich als een evidentie laten gelden voor de constructie van deze bibliotheek en stadsarchief. Het gebouw integreert zich op erg knappe wijze in zijn bouwcontext.

6 4 BOUWEN MET BAKSTEEN Bioscoop Cityscoop te Roeselare ESTE architects bvba Foto s: Studio Claerhout De verwezenlijking van de bioscoop Cityscoop in het centrum van Roeselare vormde een interessante variant op een door ESTE Architects welgekend thema. Het architectenbureau heeft zich inderdaad gespecialiseerd in de verwezenlijking van bioscoopcomplexen en het heeft vandaag niet meer dan vijfentwintig projecten op zijn actief in België en in het buitenland. Omwille van zijn locatie in het stadscentrum moest de bioscoop geïntegreerd worden in zijn onmiddellijke omgeving. De bioscoop situeert zich op de hoek van de hoofdweg en een woonwijk en vormt het resultaat van een harmonieuze combinatie tussen transparantie en ondoorzichtigheid, tussen lichtheid en massiviteit. Zo creëert de grote, glazen hal aan

7 BOUWEN MET BAKSTEEN 5 de kant van de hoofdweg een uitnodiging voor de bezoekers, terwijl de zijgevel in baksteenmetselwerk overeenstemt met de woningen in donkere baksteen tegenover de bioscoop. De bouwhoogte van de aanpalende gebouwen is eveneens een beslissend element geweest voor het ontwerp van de volumetrie van de bioscoop. Het is zo dat de architecten beslist hebben om een relatief laag gebouw te ontwerpen. Het geheel vindt zo zijn plaats in de site, door rekening te houden met haar eigenschappen en deze te gebruiken. De architecten hebben zich laten inspireren door hun ervaring in Spanje om een origineel baksteenverband te realiseren waarin een verspringing van 2 cm gerealiseerd is tussen twee baksteenlagen. Oorspronkelijk moet men er een ingenieus antigraffiti-systeem in zien aangezien het metselwerk geen grote vlakke oppervlakte biedt aan eventuele graffitispuiters. Dit innovatieve geheel geeft bovendien een bepaald ritme aan het metselwerk. Een werkelijk geslaagde stijloefening!

8 6 BOUWEN MET BAKSTEEN Groendomein Vrijbroek te Mechelen Natuureducatieve centrum Architectenbureau Reginald Schellen Foto s: Studio Claerhout Het natuureducatieve centrum situeert zich in het provinciale domein Vrijbroek te Mechelen. Aan de rand van de stad is het park de ideale plaats om te wandelen, aan sport te doen of om de verschillende plantensoorten te bewonderen. De schoolgroepen kunnen eveneens gesensibiliseerd worden op het vlak van de natuur dankzij de thematische activiteiten die beginnen met presentaties in de polyvalente zaal van het gebouw en die nadien gevolgd worden door ontdekkingswandelingen.

9 BOUWEN MET BAKSTEEN 7 Zijn ligging op de kruising van drie dreven van het domein plaatst het centrum voor natuureducatie op een strategische plaats. De kinderen worden verzameld en onthaald onder een cirkelvormige overdekte onthaalruimte. Deze is gebouwd rondom een halfcirkelvormige baksteenmuur waarvan de vorm een uitnodigend gebaar vormt voor de bezoeker. De constructie is sober en discreet. Zij onderscheidt zich van de achtergrond gevormd door het park door een architectuur in harmonie met de natuur en haar tinten. achter de cirkelvormige toegangsmuur toe er allerlei tentoonstellingen in onder te brengen. Ze geeft toegang tot de polyvalente zaal met een elliptische vorm of tot de bureaus die geplaatst werden volgens een rechtlijnige uitlijning. Dankzij haar vorm en haar bekleding met cederhout is de polyvalente zaal een bijzonder element van het geheel dat een zekere organische architectuur oproept en toelaat om de ruimte met de natuur te verbinden. Het metselwerk in donkere baksteen omkadert dit architecturale element en verbindt het met het bestaande, technische gebouw. De architect heeft gespeeld met contrasten in de vormen, de materialen en de kleuren om een onderscheid te realiseren tussen enerzijds de publieke ruimtes en anderzijds de bureaus en technische ruimtes voorbehouden voor het personeel. Zo laat een grote ruimte Tot slot kan men ook nog even wijzen op het metselwerk in stapelverband waarbij de strekken elkaar overlappen met een continuïteit van de verticale voegen.

10 8 BOUWEN MET BAKSTEEN Philipssite en Sportcomplex te Leuven De Gregorio & Partners architectenbureau - ARAssociati (Milano) Foto s: Serge Brison Philipssite Midden 1997 besliste de stad Leuven om de voormalige Philipssite een nieuwe bestemming te geven. Uiteindelijk werd het een campus met een socio-culturele en administratieve functies: overheidsen privékantoren, een sportcomplex, een kinderdagverblijf, een postsorteercentrum en een ondergrondse parking, en dit alles in een groene omgeving. Architectenbureau De Gregorio & Partners architectenbureau, samen met Aldo Rossi, werd aangeduid om vertrekkend vanuit een masterplan, de verschillende gebouwen uit te tekenen. Aldo Rossi overleed een paar maanden later. Samen met ARAssociati (de voormalige partners van Aldo Rossi), nam het bureau de taak op zich. Verlaten industriële sites als deze van de Philipsvestiging zijn voor de stad waar ze gelegen zijn een unieke gelegenheid om een homogeen stadsgedeelte te creëren. De Philipssite heeft een nieuwe functie gekregen en vormt een oase in de drukke stad. Sportcomplex Dankzij het nieuwe sportcomplex op de Philipssite heeft Leuven één van de best uitgebouwde sportvoorzieningen van het land. Het nieuwe sportcomplex ligt op het kruispunt van de twee hoofdassen van de Philipssite. De architecten hebben voor een ellips als basisvorm van het complex gekozen. Daarmee verwijzen ze naar het concept van het Colloseum. De interne ruimtelijke ervaring is net omgekeerd. Men kijkt hier niet vanuit de randzones naar het midden zoals in de Oudheid, maar juist vanuit het centrum naar de beide randzones, het zwembad aan de ene zijde, en het basketbalterrein aan de andere zijde. Het centrum van het gebouw is de cafetaria een ontmoetingsplek bij uitstek De typische architecturale vorm van het complex wordt versterkt door een ronde promenade, die tegelijkertijd het hoogteverschil met de omgeving verzacht.

11 BOUWEN MET BAKSTEEN 9

12 10 BOUWEN MET BAKSTEEN Zoeklicht op dmva Foto s: Studio Claerhout / Frederik Vercruysse / 2voor5 Tom Verschueren en David Driesen hebben sinds tien jaar een architectenbureau. Allebei hebben ze een architectuuropleiding gevolgd en ze hebben elkaar ontmoet tijdens een postgraduaat bescherming en conservering van het patrimonium. Door samen hun bureau op te richten in Mechelen hebben ze besloten zich helemaal te wijden aan de architectuur. Het recept voor hun succes? Architectuur is voor hen een echte passie! dmva ontwikkelt zijn activiteiten vooral langs de as Brussel-Mechelen-Antwerpen-Hoogstraten. Het bureau begint bekend te raken in het buitenland, meer bepaald in Nederland en speciaal in de niche van de designarchitectuur. In hun ontwerpen vormt het onderzoek een essentiële fase en het is niet uitzonderlijk dat een voorontwerp verschillende keren terug in vraag wordt gesteld. Men begint steeds opnieuw tot zolang de ontwerpfase helemaal in overeenstemming is met de voorgenomen benaderingswijze. Er wordt dus geen vrede genomen met half uitgewerkte ideeën: alles is tot in het detail uitgewerkt en uitgediept. Een luxe, zeggen sommigen. Misschien wel, maar waarom past men er zich als architect niet aan aan? Thema s / Uitgangspunten Zoals we verderop zullen zien, vertonen de ontwerpen van dmva een grote vrijheid. Hun realisaties zijn soms extreem! Maar elk van hun architecturale interventies is steeds gepast en op zijn plaats. Dit succes is zeker verbonden aan het feit dat de architecten zich steeds vasthaken aan markante, karakteristieke elementen van de site. De thema s die het startpunt vormen van het ontwerpproces zijn bij dmva zeer gevarieerd. Hierbij kan het gaan om een stedelijke of een landelijke context, een historisch element dat de plaats domineert, typologieën of een beperkt budget waarmee men, ondanks de beperkingen, toch grootse dingen kan doen. Dit laatste wordt wellicht nog het best aangetoond door een inrichting van een loft in Brussel die werd gerealiseerd met zeilen in verschillende kleuren. De professionele activiteit van dmva heeft een progressieve evolutie gekend die men haast als natuurlijk kan beschrijven. Vandaag herkent men in de realisaties van David Driesen en Tom Verschueren een grote kwaliteit. Los van de gewenste schaal of het beschikbare budget zijn voor dmva alle projecten even belangrijk. Of het nu gaat om een project van binnenhuisinrichting of om een groot geheel: de architecten van dmva leggen steeds al hun energie en creativiteit in hun werk. Loft in Brussel - Foto: 2voor5

13 BOUWEN MET BAKSTEEN 11 In zekere zin verankeren deze sterke elementen het project. Wanneer het over typologieën gaat, komt het banale hergebruik van bestaande referenties niet ter sprake. dmva vertaalt deze typologische elementen in een actuele, ja zelfs visionaire architecturale taal! Zo ook heeft dmva in samenwerking met Christ Haseldonckx voor de realisatie van zes appartementen in Meer zich laten inspireren door het landelijke karakter van de regio waar schuren en serres in overvloed aanwezig zijn. De architecten hebben de karakteristieke typologieën weerhouden voor de herinterpretatie die overeenstemt met de verwachtingen van de bouwheer. Deze wenste namelijk een compact volume waarin het aantal woningen zoveel mogelijk geconcentreerd was. Overigens, in een regio waar baksteen overal aanwezig is, was het voor de architecten evident dat ze dit materiaal zouden gebruiken, vooral dan omwille van het duurzame karakter van baksteen, maar ook omwille van het ge- ringe onderhoud die hij nodig heeft. Het is opmerkelijk welke zorg er is besteed aan de details van de dakafwerking. Hier wordt een knipoog gegeven naar de typologie van de schuren uit de regio. De perfecte technische realisatie laat toe om het water ver genoeg van het metselwerk te laten afvloeien zodat het niet steeds wordt natgemaakt. Appartementen te Meer, ism Christ Haseldonckx - Foto s: 2voor5

14 12 BOUWEN MET BAKSTEEN Sociale woningen te Mechelen - Foto s: Studio Claerhout Het realiseren van sociale woningen in Mechelen vertaalt een ander interessant thema. De werkmanshuizen getuigen van een oude, industriële activiteit op de site. Deze wordt gekarakteriseerd door de herhaling van de woningen. dmva heeft geprobeerd voor het nieuwe geheel een bepaald ritme na te bootsen zodat de samenhang met de site behouden blijft. Voorts herinnert het gebruik van een rode metalen gevelbekleding ook aan de oude industriële activiteit.

15 BOUWEN MET BAKSTEEN 13 Emo-architectuur Het opwekken van emoties! Daarin zit de uitdaging! Zoals een regisseur die tot op de grote première van zijn voorstelling de kleinste details regelt, zo willen de architecten van dmva met hun realisaties emoties creëren. Alhoewel subjectief, zijn de emoties niet zozeer verbonden met de notie van schoonheid, dan wel met een gevoel van zuiverheid dat samengaat met de externe architectuur van het gebouw of met de specifieke sfeer die het gebouw uitademt. In beide gevallen gaat het om het creëren van emoties die voldoende levend zijn opdat men zich het gebouw zou herinneren omwille van de sfeer die het uitstraalt. Het gebouw moet inderdaad stralen en de architectuur moet transcendent zijn! Zo n emotie kan zijn oorsprong vinden in de creatie van beeldhouwkundige vormen zoals het geheel van appartementen in Meer. Ze kan ook opgeroepen worden door het opnemen van een opvallend element in de binnenhuisinrichting. Zo heeft dmva voor de realisatie van de burelen van een glasgroothandel in Wijnegem het idee opgevat om tussen de glazen panelen houten blokken te plaatsen. De sfeer die op deze manier wordt gecreëerd, is zowel onvergetelijk als dat hij in nauw verband staat met de context. Burelen van een glasgroothandel in Wijnegem - Foto: Frederik Vercruysse

16 14 BOUWEN MET BAKSTEEN Extreme architectuur een onderzoek op materialen In de architectuur wordt niets vooraf bepaald! Waarom zou men zich trouwens vooraf bepaalde grenzen opleggen? Waarom kan men de barrières niet gewoon laten opgaan in constructieve oplossingen en materiaaltoepassingen? Architectuur is overigens niet tijdloos. Men bouwt immers steeds op een specifiek moment met de bouwtechnieken die op dat ogenblik beschikbaar zijn en deze bouwtechnieken evolueren steeds samen met de samenleving. dmva loopt in zekere zin voor op de mogelijkheden die de gebruikte materialen aan de architecten bieden. In navolging van de alternatieve muziek is dmva steeds op zoek naar nieuwe pistes om verder te gaan dan de bestaande bouwconventies. Gebaseerd op hun onderzoek naar het gebruik van alternatieve materialen groeit soms een extreme architectuur zoals in de realisatie van deze woning in Turnhout. doorgedreven: het geheel van de gevel en het dak aan de achterzijde zijn opgetrokken in glas. Het concept is radicaal ; het contrast spreekt aan; de opbouw is coherent en het doet de architectuur evolueren. Door twee aanpalende bouwpercelen aan te kopen, wensten de bouwheren een compacte woning te realiseren die vooral afgesloten zou zijn van de straat. dmva heeft deze aanvraag tot in het extreme gedreven door een baksteenscherm aan de straatkant te creëren. Zo n filter laat geen licht toe en de stenen parement verzekert de intimiteit van het huis en zijn bewoners. Onderzoek naar de lichtinval binnenin de woning is ook tot in het extreme Woning te Turnhout - Foto s: Studio Claerhout

17 BOUWEN MET BAKSTEEN 15

18 16 BOUWEN MET BAKSTEEN Typologieën en beeldhouwkundige architectuur Talrijke realisaties van dmva getuigen van erg aanwezige volumes die sterk doen denken aan beeldhouwwerken. Reacties blijven dan ook niet uit en daarenboven lijken de projecten haast vanzelf hun natuurlijke plaats in de omgeving te vinden. Zo heeft dmva voor een woonproject in Antwerpen het probleem van verschillende afmetingen opgelost door het bedenken van een stedelijke toren met twee hoogtes. Op die manier ontstaat er een min of meer beeldhouwkundig Woning te Antwerpen - Foto s: Studio Claerhout volume dat zich vasthecht aan het stedelijk weefsel. Gesublimeerd metselwerk Baksteen is het materiaal dat de voorkeur krijgt van dmva omwille van zijn duurzaamheid en zijn relatief lage kostprijs, zeker in vergelijking met andere materialen die gebruikt worden voor het optrekken van een parement. Voor sommige van hun realisaties is het metselwerk echt gesublimeerd en baksteen krijgt zijn waarde door onverwachte toepassingen of innoverende, constructieve details.

19 BOUWEN MET BAKSTEEN 17 Zo heeft dmva voor een bel-etage in Vilvoorde een hedendaagse variant bedacht, gebaseerd op een element van de typologie van de straat, door daklijsten in baksteen op te trekken. De architecten van dmva, die half kunstenaar, half uitvinder zijn, presenteren een gedurfde architectuur en een nieuwe kijk op materiaaltoepassingen en doen zo onze perceptie op baksteenarchitectuur mee evolueren. Architecten: Tom Verschueren, David Driesen Medewerkers: Valérie Lonnoy, Michaël de Roeck, Kaat Spapen, Sofie Buggenhout, Thomas Denturck Woning te Vilvoorde - Foto: 2voor5

20 18 BOUWEN MET BAKSTEEN Binnenlandse architectuur Woning te Luik Atelier d architecture Pierre Monseu Foto s: Serge Brison Een ééngezinswoning bouwen in het stadscentrum de dag vandaag een uitzonderlijke gelegenheid voor een architect! De enkele nog beschikbare bouwterreinen vormen inderdaad steeds vaker het voorwerp van vastgoedprojecten die veeleer streven naar het maximaliseren van het aantal woningen dan naar een reflectie gericht op de noden van één enkel gezin. Deze woning in het hartje van Luik vertaalt de wil van de eigenaars om in de stad te leven, door de voordelen ervan uit te buiten (maar één wagen nodig) en door de beperkingen ervan te aanvaarden Het architectuuratelier Pierre Monseu heeft een link weten te creëren tussen deze nieuwe, resoluut hedendaagse constructie en zijn stedelijke context. Gesitueerd aan de voet van de oude omwallingen van Luik geniet het huis van de vele uitzichten op de stad. Daarnaast laat een vertikaal venster over de volledige hoogte van het bouwwerk toe het visueel te verbinden met de woningen aan de overkant Hoewel men bijna zou kunnen vergeten dat

21 BOUWEN MET BAKSTEEN 19 men zich in de stad bevindt, kan men de stad tot zelfs binnenin het huis voelen. Achter deze vensterstrook vormt de trap een voornaam element in de woning. De verankering met de context gebeurt eveneens dankzij een aangepast antwoord op de bouwhoogten, materialen en tinten van de straat. De architect en de eigenaars hebben ervoor gekozen niet te bouwen over de volledige breedte van het perceel. Hierdoor werd het mogelijk het gebouw te verhogen en, hoewel ze lager is dan de aanpalende woning, een harmonieuze volumetrie voor te stellen. Deze keuze heeft er eveneens toe geleid dat allerlei interessante uitzichten op de stad mogelijk worden. Het resultaat: een vrij smal en uitgestrekt volume dat achteraan op één lijn komt met de aanpalende woningen. Het metselwerk in donkere bakstenen stemt overeen met de tinten van de straat. Enkel de ingang onderscheidt zich door zijn felle kleur. De relatieve soberheid van de materialen en de volumetrie heeft toegelaten in te zetten op een hedendaagse architectuur zonder dat het gebouw zich evenwel teveel distantieert van het bestaande bouwkader. De woning blijft discreet terwijl ze toch haar aanwezigheid duidelijk bevestigt. Zo slaagt ze erin een wezenlijke bijdrage te leveren tot haar algemeen belang.

22 20 BOUWEN MET BAKSTEEN Buitenlandse architectuur Kleuterschool Ménilmontant en College Colette Besson teparijs Agence d Architecture Philippe Pumain Foto s: Hervé Abbadie Voor dit stedelijk project was het nodig de structuur van de bestaande schoolgebouwen die, voor het grootste gedeelte, dateren van het einde van de 19de eeuw, opnieuw uit te denken. Daarnaast hebben de verwerving van nieuwe terreinen en de afbraak van bepaalde gebouwen zonder historische waarde de architect de mogelijkheid geboden om de site volledig te reorganiseren en uitbreidingen te creëren. Het nieuwe geheel herbergt vandaag een kleuterschool en een college zonder dat er een verbinding is tussen de beide gebouwen. Het geheel van de bestaande, behouden gebouwen klaslokalen, directiebureaus, dienstwoningen, vormde het voorwerp van een volledige renovatie, met een bijzondere aandacht voor het thermische comfort. De herstructurering van de ruimtes heeft toegelaten een nieuwe restaurantdienst, een vrijetijdscentrum, een rustruimte en nieuwe klaslokalen in het geheel te implementeren. De architecturale interventie had eveneens betrekking op de inrichting van de speelplaatsen met een vergroting van de buitenspeelruimtes, de renovatie van de overdekte speelplaatsen en het creëren van beglaasde luifels.

23 BOUWEN MET BAKSTEEN 21 De architectuur in licht okerkleurige natuursteen en rode baksteen is karakteristiek voor de Franse schoolgebouwen van het einde van de 19de eeuw. Het gebruik van een lichtgekleurde baksteen voor de constructie van de uitbreidingen creëert een perfecte harmonie van het geheel. De architect heeft eveneens de architecturale kenmerken van de bestaande gebouwen hernomen en heeft ze vertaald naar een geactualiseerde versie: afmetingen van de vensters, lateien in rode baksteen, enz

24 22 BOUWEN MET BAKSTEEN TECHNIEK Brandregelgeving De Europese harmonisatietrein blijft doorrazen en heeft nu eveneens wijzigingen op het gebied «brand» teweeggebracht. Met het verschijnen van de Europese norm NBN EN : «Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen Deel 1: Classificatie op grond van resultaten van beproeving van het brandgedrag» als geregistreerde Belgische norm zullen de oude, welbekende classificatieklassen voorgoed vervangen worden door de Euroklassen. Tot nu toe was de reglementering in België gebaseerd op de Belgische norm NBN S Deze oude norm hanteerde slechts één uitdrukking voor de ontvlambaarheid en de verspreidingssnelheid en deelt de materialen in in 5 klassen, namelijk A 0, A 1, A 2, A 3 en A 4. Deze indelingsklassen behoren definitief tot het verleden en zijn vervangen door Euroklassen met de nieuwe benaming A 1, A 2, B tot en met F. De beste materialen qua brandreactie worden ingedeeld in de A-klassen terwijl de slechtste producten samengenomen worden in de klasse F. Een bijkomende classificatie voor rookproductie (s 1, s 2 en s ) en het verspreiden van brandende druppels materiaal 3 (d 0, d 1 en d ) kan aan de zeven hoofdklassen worden toegevoegd. Dit 2 brengt het aantal Euroklassen voor algemene bouwmaterialen op 40. De indeling van de bouwmaterialen in Euroklassen geeft informatie weer over de brandreactie van de producten. De brandreactie vertelt ons iets over de manier waarop het materiaal invloed heeft op het ontstaan, de ontwikkeling en de voortplanting van een brand. Het product baksteen blijft natuurlijk zijn goede eigenschappen (niet-brandbaar en niet-ontvlambaar) behouden en behoort nog steeds tot de hoogste klasse en dient hiervoor zelfs niet getest te worden, want staat op de lijst van materialen en producten die zonder beproeving als Europese klasse A 1 kunnen aangeduid worden. Enkel het naampje verandert van A 0 naar A 1, maar wat zegt nu een benaming? Het enige dat telt is dat baksteen een superveilig materiaal blijft om mee te ontwerpen en te bouwen. Wanneer er over brand en bouwmaterialen gesproken wordt, kan naast de brandreactie een andere belangrijke parameter niet over het hoofd gezien worden, namelijk de brandweerstand R f. Deze vertrouwde Belgische parameter ontsnapt ook niet aan de harmonisatie en wordt vervangen door de drie letters REI die de volgende drie eigenschappen: stabiliteit, vlamdoorslag en isolatie weergegeven. Deze parameter classificeert eveneens de bouwelementen en geeft aan hoeveel minuten het beschouwde element kan weerstaan aan de brand voor de opgegeven eigenschappen (REI, R of EI). Wanneer we aan baksteen denken, zal het beschouwde element een gemetselde muur zijn. In de eurocode EC6 1-2 met nationale annex, die binnenkort moet verschijnen, zal in tabellen afhankelijk van de minimale dikte van de muren de REI, R en EI-waarden afgelezen kunnen worden. Dit handige document maakt dure brandproeven op muurtjes overbodig. Niet enkel aan bouwmaterialen zelf worden eisen qua brandveiligheid gesteld, maar eveneens aan het ontwerp, de uitvoering en het noodzakelijke onderhoud van een gebouw. Het verzekeren van de brandveiligheid van een gebouw is een belangrijke opdracht voor de ontwerper van het gebouw. Deze persoon kan hiervoor beroep doen op wetenschappelijke en technische kennis die over dit onderwerp beschikbaar zijn, omvat in één begrip «Fire safety engineering». Een dergelijke aanpak werkt prestatiegericht en bekijkt geval per geval om voor elke structuur een

25 BOUWEN MET BAKSTEEN 23 goede brandveiligheid uit te werken. Af en toe is het mogelijk dat op deze manier niet steeds aan de geldende wetgeving voldaan wordt en dan is het meestal nodig om een afwijkingsdossier in te dienen bij de Commissie voor Gelijkwaardigheid en de Afwijking van de FOD Binnenlandse Zaken. Ook op dit vlak is nieuws te melden: Een technische specificatie die een methodologie beschrijft voor de keuze van brandscenario s en branden voor ontwerpdoeleinden werd gepubliceerd (ISO/TS 16733:2007 Fire safety engineering Selection of design fire scenarios and design fires). basisnormen omschreven hoelang de bouwelementen moeten weerstaan aan een brand zowel op het gebied van stabiliteit (R), vlamdichtheid (E) en thermische isolatie (I). Openingen in wanden die nu éénmaal nodig zijn voor leidingen voor fluïda, vaste stoffen, elektriciteit en dergelijke vormen de zwakke schakel in de hele opzet van compartimentering. De algemene regel stelt dat dergelijke doorvoeringen de brandweerstand van elementen niet nadelig mag beïnvloeden. De eisen waaraan de doorvoeringen in wanden moeten voldoen zijn aangegeven in de omzendbrief «Aanbevelingen betreffende de weerstand tegen brand van de doorvoeringen van bouwelementen». Het wettelijk kader omtrent brand in België wordt gevormd door de «basisnormen», die opgesteld zijn naar aanleiding van rampen die zich ooit hebben voorgedaan. De vaststelling van deze basisnormen voor de preventie van brand en ontploffingen waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen gebeurde aan de hand van het KB van 7 juli In de loop van de jaren werden verschillende wijzigingen aangebracht. Onlangs verscheen een nieuw KB van 13 juni 2007 om de basisnormen aan te passen aan de nieuwe Europese normering. De basisnormen zijn gebaseerd op één van de belangrijkste principes waarop brand kan voorkomen worden, namelijk compartimentering. Voor de verschillende soorten van gebouwen (lage gebouwen, middelhoge gebouwen en hoge gebouwen) wordt in de

26 BELGISCHE DAKPAN- EN BAKSTEENFABRIKANTEN Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen ( machinale gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen K : klampsteen A : andere soorten (traditionele en rustieke gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen en muurdeksels T : Boomse kerktegels, ongeglazuurde tegels O : straatklinkers Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorgani satie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd. Oost-Vlaanderen Kleiprodukten HOVE Lindendreef Ninove Tel. (054) Fax (054) (V-H-A) Steenfabriek VANDE MOORTEL Scheldekant Oudenaarde Tel. (055) Fax (055) (H-O) SVK Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S-H-W) Wienerberger - divisie STEENDORP Kapelstraat 112a 9140 Steendorp (V-P-L) West-Vlaanderen Wienerberger-divisie EGEM Brugsesteenweg Egem (Pittem) Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S) Wienerberger-divisie KORTEMARK Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) Fax (051) (V-P-L-S-H) Wienerberger-divisie ZONNEBEKE Ieperstraat Zonnebeke Tel. (051) Fax (051) (V-P-S) Steenbakkerij DE KEIGNAERT Stationsstraat 30, 8460 Oudenburg Tel. (059) Fax (059) (V-S-H) Steenbakkerij DUMOULIN Rollegembosstraat Ledegem Tel. (056) Fax (056) (V-P) WIENERBERGER Terca, Desimpel, Terca Porotherm, Terca kleiklinkers Kapel ter Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (V-P-L-S-H-A-O) KORAMIC Kapel-ter-Bede Kortrijk Tel. (056) Fax (056) (D) Limburg Steenfabriek HEYLEN 2de Carabinierslaan Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek NELISSEN - HAESEN Kiezelweg Veldwezelt Tel. (012) Fax (012) (H) Wienerberger-divisie SCHOUTERDEN Venlosesteenweg Maaseik Tel. (089) Fax (089) (H-A) Steenfabrieken VANDERSANDEN Riemstersteenweg Spouwen Tel. (089) Fax (089) (H) Steenfabriek VANDERSANDEN Nijverheidslaan Lanklaar Tel. (089) Fax (089) (H) Wienerberger-divisie TESSENDERLO Havenlaan Tessenderlo Tel. (013) Fax (013) (P-L) Antwerpen Steenbakkerij GEBR. LAUWERS Noeveren Boom Tel. (03) Fax (03) (K-A-T) Wienerberger-divisie NIEL Landbouwstraat Niel Tel. (03) Fax (03) (H) Wienerberger-divisie RUMST Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) (V-P-L-S) Swenden Nieuwstraat Rumst Tel. (03) Fax (03) DESTA Heerle Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) Fax (03) (S-O) Steenbakkerij FLOREN Vaartkant Rechts St.-Lenaarts Tel. (03) Fax (03) (V-S) Wienerberger-divisie NOVA Steenbakkersdam Beerse Tel. (014) Fax (014) (V-P-L-S) Wienerberger-divisie SAS Sint Jozefslei Rijkevorsel Tel. (014) Fax (014) (H-A) Wienerberger-divisie BEERSE Absheide Beerse Tel. (014) Fax (014) (H) Wienerberger-divisie QUIRIJNEN Sint Jobbaan Westmalle Tel. (03) Fax (03) (V-S-H-A) Brabant Steenfabrieken VANDERSANDEN Kortenbos Hekelgem Tel. (053) Fax (053) (H) Henegouwen Wienerberger-divisie PERUWELZ Rue de l Europe, Péruwelz Tel. (069) Fax (069) (H) Briqueterie de PLOEGSTEERT Barry Chaussée de Bruxelles Barry Tel. (056) Fax (056) (S) Wienerberger-divisie GHLIN Route de Wallonie Ghlin Tel. (065) Fax (065) (V-S-O) Wienerberger-divisie WARNETON Chaussée du Pont Rouge Warneton (Comines) Tel. (056) Fax (056) (H) Steenbakkerij van PLOEGSTEERT Touquetstraat Ploegsteert Tel. (056) Fax (056) (P-L-W) Namen Wienerberger-divisie WANLIN Route de Beauraing Wanlin Tel. (082) Fax (082) (S-A-O)

27 Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/