Kip met gouden eieren of laatste strohalm?

Transcriptie

1 Bio-energie in agrarisch bedrijf Kip met gouden eieren of laatste strohalm? Beetgum, 24 januari 2008 Wouter Verster

2 Index 1. Energie uit Biomassa 2. Ontwikkeling Grondstofprijzen 3. Bouw Biomassa-installatie 4. Conclusies 5. Vragen 2

3 1. Energie uit Biomassa

4 1. Energie uit Biomassa Drijfveren Factoren Factoren en en Motieven Motieven Stimuleringsmaatregelen Technische Mogelijkheden Technische Ontwikkelingen Economische haalbaarheid 1. Vermindering Energieafhankelijkheid: Verminderende oliereserves Diversificatie Energiebronnen Politieke instabiliteit van energieregio s 2. Milieu: Kyotoprotocol CO2 emissies 3. Sociale aspecten: Plattelands- en agrarische ontwikkelingen De sector is afhankelijk van (economische) overheidsondersteuning vanwege: o o o Hoge productiekosten risico s t.o.v. fossiele brandstoffen Werkgelegenheid- en kennisontwikkeling Politiek & Regelgeving Indicatieve en verplichte doelstellingen Efficiëntie in omzetting energie Toegestane biomassa Mestbeleid Stimulering Duurzame Energie (ter vervanging van MEP) maatregelen Ruimtelijke ordening? Afvalverwerking Innovatie stimulering 4

5 1. Energie uit Biomassa Wereldwijde stimulering van duurzame energie Canada: Doelstelling 2010: 5% renewable energy Canola, Waste Oils De EU: Politieke focus en steun; sterke ambities Grootste Biodiesel producent Aanzienlijke biodiesel capaciteit; grootste raffinage ter wereld Rapeseed is dominant, maar in toenemende mate multi-feedstock Beperkte ethanol sector USA: Doelstelling: 7.5 biljoen gallons biobrandstoffen per 2012 (voornamelijk ethanol) Potentie van biodiesel is groot Soybean oil- en Canola markt groeit Brazilië: B2 (2008) en B5 (2013) Doelstelling: ondersteuning platteland (palm, castor oils) Realiteit: Voornamelijk Soybean Oil Argentinië: Wetgeving aangenomen in 2006 Focus op Soybean Oil China: Bekendmaking bijmengdoelstelling wordt verwacht in 2008 Gigantisch potentieel; maar beperkte realisatie Zuid Korea, Japan, Thailand, Filippijnen: Verschillende doelstellingen en initiatieven Kleiner industrieën India: Beperkt; beleid wordt geschreven Gebaseerd op Jatropha Malaysia & Indonesia: Doelstelling: 40% van de palm olie voor de productie van bio-diesel te reserveren (export naar EU) MAL: 5% bijmengen (vrijwillig) palm and diesel IND: B2 Doelstelling vanaf 2008 Australië: Niet verplichte doelstelling per 2010 Canola, Waste Oils, animal fats 5

6 1. Energie uit Biomassa De Marktspelers Traditionele Spelers Agrarisch bedrijf Voedselverwerkers, handelaren, Verwerkers oliehoudende zaden Financieel/ private equity Automobiel industrie Instalatiebedrijven Energie & Biomassa Oliemaatschappij, Energieproducenten, Brandstof en energie handel Nieuwe Spelers Bron: Rabobank analyse

7 1. Energie uit Biomassa Bio-energie-installaties in Nederland Bron: Senternovem 7

8 1. Energie uit Biomassa Bio-energie in perspectief geplaatst. Brandstof gebruik voor elektriciteitsproductie kolen minerale oliën kernenergie warmte afgifte vrijgekomen gas bij staalproductie aardgas energie uit biomassa Bron: ECN

9 1. Energie uit Biomassa Waar zit de kracht van het project!? Opwaarderingsinstallatie groen gas Biogas Mest Stroom coproducten Warmte =>Derden!! digistaat NPK-concentraat 9

10 2. Ontwikkeling Grondstofprijzen

11 2. Ontwikkelingen grondstofprijzen Redenen en effecten Sterk stijgende grondstoffen 1 st generatie biobrandstoffen heeft ook impact op lokale energieopwekking uit lokale aangeleverde grondstoffen Dit leidt tot verdere verticale integratie om natuurlijke afdekking van risico s te bewerkstelligen; Multi- Feedstock installaties voor maximale flexibiliteit; Organische reststromen (2 nd generatie biobrandstoffen) die voorheen een Gatefee kenden worden nu geld waard. Gevolg: de kasstroom verplaatst van voor- naar achterkant van projecten; Nieuwe technologie of andere inzet van technologie komt hierdoor meer in zicht; Voor de kleinere projecten in alternatieve energie uit biomassa betekent dit meer aandacht voor de commerciële aspecten (zoals inkoop en verkoop); NB: de volatiliteit in de grondstoffenprijzen wordt slechts in beperkte mate veroorzaakt door de biobrandstoffen. Welvaartsgroei BRIC landen en Hedgefunds hebben een grotere invloed. 11

12 2. Ontwikkelingen grondstofprijzen Invloed prijs plantaardige olies US$/mt jan-95 jul-95 Average monthly prices selected vegetable oils, Jan June 2007 jan-96 jul-96 Soybe a n oil, Dutch, fob e x-mill Rapeseed oil, Dutch, fob ex-mill jan-97 jul-97 jan-98 jul-98 jan-99 jul-99 jan-00 jul-00 jan-01 jul-01 Sunflow er oil, EU, fob N.W.Eur. ports Palm oil crude, cif N.W. Eur jan-02 jul-02 jan-03 jul-03 jan-04 jul-04 jan-05 jul-05 jan-06 jul-06 jan-07 jul prijs niveau van Koolzaad olie >> overige plantaardige oliesoorten Sinds kort is het verschil kleiner geworden. Prijsstijging kan niet alleen worden toegerekend aan biodiesel ontwikkeling. Voedingssector speelt ook een significante rol. Bron: Rabobank 2007, based on OilWorld 12

13 3. Bouw Biomassa- installatie

14 3. Bouw biomassa-centrale Randvoorwaarden Hebben alle partijen dezelfde verwachtingen en geen conflicterende belangen? Zoals: Eigenaren (sponsors, p/e en overigen) Exploitanten; Toeleveranciers (installaties en basismateriaal); Afnemers; Omgeving; Overigen Is het plan vooraf met alle belanghebbenden voldoende gecommuniceerd? o.a.: Overheid; Omgeving (o.a. omwonenden); Milieugroepen 14

15 3. Bouw biomassa-centrale Business plan Doelstelling: investeerders en banken interesseren voor de participatie in financiering Algemeen Naast de omschrijving van het plan inclusief aannames, Onderbouwing, Risico s SWOT analyse Financieel Volledige investeringsbegroting liquiditeitsbegroting tijdens de bouwfase en een exploitatiebegroting tijdens de exploitatie. De gehele periode van financiering, inclusief aflossing moet in kaart gebracht worden. Denk aan: Tijdig en voldoende inschakelen van goede experts (subsidie, accounting, technologie); Restwaarde risico s projecten Substitutierisico s (techniek en grondstoffen) 15 Source: E-bio 2007

16 3. Bouw biomassa-centrale Afwegingen financierbaarheid Bewezen Techniek Financiële middelen (Eigen inbreng & financiering bank) Kredietwaardigheid betrokken partijen Mogelijkheden afzet op energiemarkt (brandstof, elektriciteit en/of warmte) Verkrijgbaarheid van de benodigde feedstock Bestaande activiteiten partners (Synergie-effecten) Kennisniveau (Kennis van [proces]technologie) Locatie (ligging, infrastructuur [net + gas], logistiek etc) Te verkrijgen vergunningen (milieu/bouw) Stimuleringsmaatregelen overheid (innovatiesubsidie, groenregeling, EIA/Vamil, SDE). Kan er op de overheid gerekend worden?! 16

17 3. Bouw biomassa- centrale Risicoanalyse (1. Planning) Bij de uitwerking van het plan zal er bij elke stap een degelijke risicoanalyse gemaakt moeten worden en Wat Als vragen gesteld moeten worden. Dit zorgt dat er al in de ontwerpfase op mogelijke risico s ingespeeld kan worden. Zijn er belangrijke veranderingen in de omgeving op komst die van invloed zijn?; Mogelijke partners c.q. samenwerkingsverbanden (kijk naar de omgeving!); Regelgeving en subsidiebeleid?; Technologische ontwikkelingen? (Technical Due Diligence); Marktontwikkelingen?; Aantrekken financiering (welke vorm?) 17

18 3. Bouw biomassa- centrale Risicoanalyse (2. Bouwfase) In tegenstelling tot de windmarkt is de markt voor energie uit biomassa zeer gefragmenteerd met vele kleine spelers en een veelheid aan technische oplossingen. Wat is de trackrecord van de ontwerper(s) / bouwer(s)? (Heeft de bouwer eerder een dergelijke installatie in Nederland gebouwd?) Wat is de financiële gegoedheid van de bouwer(s)/leverancier(s)? (Kunnen er bankgaranties gesteld worden?) Kloppen de aannames die de bouwers maken? (Geen gerelateerde kosten vergeten als rollend materieel etc (Technical Advisor?)? Wie doet wat? (Zijn er duidelijke schriftelijke afspraken gemaakt?) Verzekeringen? (CAR-verzekering, risicoaansprakelijkheid etc.) Net aansluiting? (Beschikbaar? Tegen welke kosten) Financiële structuur 18

19 3. Bouw biomassa- centrale Risicoanalyse (3. Exploitatiefase) Grondstoffenaanvoer: Subsidies mogelijk? Multi- of single feedstock? Gevoeligheid dierziektes? Termijncontracten? Gatefees? Energiecontracten: Afnamemogelijkheden Langjarig? Onbalans risico? Afnameverplichtingen? Reststoffenafvoer: Logistiek Soort reststof Stort Operationele Risico s: Onderhoudscontracten o Voorwaarden o Duur o Kosten en dekking Storingsgevoeligheid Debiteuren Personele bezetting Financiële Structuur 19

20 4. Conclusies

21 4. Conclusies Sector heeft het tij mee voor wat betreft belangstelling Overheidsbeleid wordt nog steeds gekenmerkt door korte termijn oplossingen, tegenstrijdigheden en ondoorzichtigheid. Specialistische hulp op gebied van regelgeving is onontbeerlijk. Zonder subsidies is er een rendabele exploitatie vrijwel uitgesloten! Operationele risico s zijn groot (technisch, commercieel, klimaat en politiek). Een bio-energie installatie zal niet een slecht draaiend agrarisch bedrijf er bovenop helpen en kan zelfs een versterkend negatieve impact Er is veel kapitaal beschikbaar (In het hele spectrum van eigen vermogen tot vreemd vermogen voor goede projecten) Succes is afhankelijk van duidelijke contacten voor langere termijn of waarbij (contract) risico s goed zijn afgedekt; Optimalisatie door afzet productie brandstof, warmte elektriciteit en mogelijke andere producten vraagt steeds meer commercieel inzicht Een goed project vraagt veel kennis, tijd en energie in voorbereiding en verwezenlijking. Is dit binnen het bedrijf aanwezig? 21

22 5. Vragen

23 Vragen? 23

24 Disclaimer Deze presentatie is vervaardigd door Rabobank Nederland en uitsluitend bedoeld ten behoeve van en voor intern gebruik voor het Symposium bij Vink Sion te Beetgum 24 januari 2008 en niets uit deze presentatie impliceert enig recht tot openbaarmaking of bekendmaking anders dan aan deelnemers. Noch deze presentatie, noch enig gedeelte uit deze presentatie mag worden gebruikt voor enig ander doel zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Rabobank Nederland. De informatie in deze presentatie reflecteert de huidige markt omstandigheden en onze visie daarop, welke voorbehouden aan verandering kunnen zijn. Deze presentatie is gebaseerd op openbare informatie. De in deze presentatie opgenomen informatie is samengesteld uit bronnen die als betrouwbaar gelden echter Rabobank Nederland garandeert op geen enkele wijze de juistheid of volledigheid van deze presentatie of de inhoud daarvan en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid ter zake. Deze presentatie inclusief de daarin opgenomen voorbeelden is bedoeld als discussiestuk en dient slechts om deelnemers een redelijke indicatie te geven van de mogelijke transactie/financieringsstructuur tussen Rabobank Nederland en marktpartijen. Deze presentatie kan op geen enkele wijze worden opgevat als een aanbieding, uitnodiging of aanbeveling aan deelnemers om een transactie met Rabobank Nederland te sluiten. Aan deze presentatie inclusief de daarin opgenomen voorbeelden, commerciële ideeën, prijsindicaties en andere voorwaarden kunnen geen rechten worden ontleend. Het uitbrengen van deze presentatie brengt op geen enkele wijze een verplichting voor Rabobank Nederland met zich mee om een transactie met marktpartijen daadwerkelijk aan te gaan. 24