Agro-nieuwsbrief juni 2013

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Agro-nieuwsbrief juni 2013"

Transcriptie

1 Agro-nieuwsbrief juni 2013 U wilt dat uw bedrijf optimaal resultaat oplevert. Kennis van de markt is daarbij onontbeerlijk, zeker in combinatie met de steeds complexere (financiële) situatie waar u mee te maken krijgt; ontwikkelingen die ook uw bedrijf raken. Wij kennen de agrarische markt en haar spelers als geen ander. En dát is onze toegevoegde waarde. Dit is een uitgave van: Baker Tilly Berk N.V. Bolwerk EE KAMPEN kampen@bakertillyberk.nl Inhoudsopgave Dit is een uitgave van:...1 Inhoudsopgave...1 Uw asbestdak als energiebron?...1 GLB 2014: Huidige regels, lager budget...3 Onderhandelingen hervorming GLB-beleid gaande...3 Gaat u voor een duurzame stal?...4 Subsidie Milieuvriendelijke investeringen in aantocht!...5 Nieuwe pachtprijzen...5 Geen versnelde afschrijving in Mestbeleid wordt maatwerk?...7 Fosfaatefficiëntie varkenshouderij...9 Check uw bemestingsplan...9 Teruggaaf energiebelasting bij meerdere aansluitingen...10 Gebruik gewasbeschermingsmiddelen moet duurzamer...11 Korte wenken...12 Agenda...13 Uw asbestdak als energiebron? De overheid streeft ernaar, dat in 2024 alle asbestdaken verdwenen zijn. Daarnaast is het beleid erop gericht om meer groene energie te produceren. Deze twee redenen zijn de aanleiding om hiervoor een subsidieregeling in het leven te roepen. Via deze regeling kunt u subsidie aanvragen wanneer u uw asbestdak laat vervangen en tegelijkertijd zonnepanelen gaat plaatsen. De meeste provincies zullen deze subsidie begin juli openstellen. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft voor deze regeling 20 miljoen beschikbaar gesteld. De komende tijd zal iedere provincie besluiten of zij de regeling willen invoeren en of er voor hun provincie specifieke toevoegingen zijn. Het overgrote deel van de provincies streeft naar een openstelling op 1 juli Tot op heden is alleen van Provincie Gelderland bekend dat zij hier van afwijken. Zij openen naar verwachting de regeling op 1 oktober

2 Heeft u plannen om uw asbestdak te saneren en zonnepanelen te plaatsen? Maak dan nu een investeringsplan. Naast de subsidie is de kans groot dat u fiscaal ook aanzienlijke voordelen kunt behalen. 3 per m2, minimaal 400 m2 De regeling richt zich op sanering van asbestdaken op agrarische bedrijven in combinatie met plaatsing van zonnepanelen. De subsidie bedraagt 3 per m2 asbestdak. Dit is ongeveer een derde van de kosten voor het verwijderen en afvoeren van asbest. Alleen bedrijven met een agrarisch inkomen (minimale standaardopbrengst ) komen in aanmerking voor de subsidie. Per aanvraag wordt een minimumoppervlak van 400 m2 asbestdak gehanteerd. Sanering van asbestdaken van gebouwen die voor nevenfuncties in gebruik zijn is ook mogelijk, mits die zich op hetzelfde bouwblok bevinden. In totaal kan per aanvrager maximaal subsidie verstrekt worden. Combinatie met zonnepanelen Elke sanering moet gepaard gaan met een terugplaatsing van zonnepanelen, met een minimumeis van 15 kw piek geïnstalleerd vermogen. Plaatsing op een ander dak dan het gesaneerde dak is mogelijk, op voorwaarde dat dit gebouw zich op een bouwblok uit de aanvraag bevindt. De regeling komt bovenop de fiscale faciliteiten (MIA, VAMIL, EIA) voor investeringen in asbestsanering en zonnepanelen. Agrariërs die subsidie willen aanvragen, kunnen vóór openstelling van de regeling alvast een asbestinventarisatierapport op laten stellen. Subsidie is niet leidend Zonnepanelen zijn hot. En wanneer er dan subsidie voor beschikbaar wordt gesteld, is de eerste reactie vaak dat die snel moet worden aangevraagd. Belangrijker is echter om eerst een aantal vragen te beantwoorden. Denk hierbij aan vragen zoals: - Heeft het gebouw nog voldoende waarde om een dergelijke investering te doen? Mogelijk kunt u beter over een aantal jaren het gehele gebouw vervangen. - Hoe hoog is het rendement van zonnepanelen op mijn bedrijf? - Wat zijn de exacte investeringskosten in mijn situatie en kan ik het combineren met andere aanpassingen in mijn gebouw? Maak een totaalplaatje Heeft u plannen om asbestdaken te vervangen? Dan is het nu de tijd om het totaalplaatje in beeld te brengen. Naast de investeringen in de sanering van het asbest en de plaatsing van een nieuw dak speelt ook de investering in de zonnepanelen een belangrijke rol. Het rendement van zonnepanelen varieert sterk per bedrijf. Wilt u meer informatie over de subsidieregeling? Kijk dan op de site 2

3 GLB 2014: Huidige regels, lager budget Houd voor uw bedrijfstoeslag in 2014 rekening met een lagere uitbetaling. Wel is de kans groot, dat er weer geld beschikbaar komt voor gerichte subsidies. De komende jaren gaat de bedrijfstoeslagregeling op de schop. Aanvankelijk was het plan om het nieuwe systeem in 2014 in te voeren. Dit is inmiddels van de baan en de planning is nu dat het nieuwe systeem in 2015 wordt ingevoerd. Wel moeten er voor 2014 nog afspraken worden gemaakt, omdat de huidige afspraken t/m 2013 lopen. De Europese Commissie heeft onlangs een voorstel gedaan. Huidige regels blijven De EC stelt voor om in 2014 de huidige regeling voor de bedrijfstoeslag te handhaven, incl. de randvoorwaarden. Uw huidige toeslagrechten blijven dan ook in 2014 nog geld waard. Lager budget Wel geldt er vanaf 2014 het nieuwe, voor Nederland lagere, budget. Voor u betekent dit, dat de huidige toeslagrechten in 2014 extra worden gekort. Hoe groot deze korting zal zijn, is nu nog niet bekend, maar u zult over 2014 rekening moeten houden met een lagere uitbetaling. Ook budget voor subsidies Nederland besteedt de laatste jaren een deel van haar budget aan gerichte subsidies. Denk bijvoorbeeld aan subsidie voor duurzame stallen, de verbetering van bewaarplaatsen en de subsidie op GPS apparatuur. Nederland zal dit waarschijnlijk ook in 2014 blijven doen. Onderhandelingen hervorming GLB-beleid gaande Vanaf medio april vinden onderhandelingen plaats tussen de Landbouwraad, het Europees Parlement en de Europese Commissie over de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Tot 20 juni zijn er in totaal ruim dertig bijeenkomsten gepland. Doelstelling is nog steeds om tijdens de Landbouw- en Visserijraad op 24 en 25 juni 2013 een politiek akkoord te bereiken. Er zijn echter twijfels gerezen of dit haalbaar is. Belangrijke onderwerpen waarover nog geen overeenstemming bestaat, zijn de mate van uniforme hectare-betaling, de financiële discipline en de afschaffing van de suikerquotering. Voorts wordt er gesproken over het al dan niet verplicht stellen van de regeling voor kleine ontvangers, de regeling voor jonge boeren en de mogelijkheid om bepaalde gebruikers van landbouwgrond uit te sluiten (zoals luchthavens). Ook hierover is nog geen overeenstemming bereikt. 3

4 Ten slotte zijn op het vlak van de directe betalingen nog twee punten belangrijk voor Nederland: het gebruik van een referentiejaar om deelname aan het nieuwe GLB te bepalen en de uitsluiting van gronden die geen agrarische hoofdfunctie hebben. Nederland is er geen voorstander van een referentiejaar te hanteren bij de vaststelling van wie toegang hebben tot financiële steun onder het nieuwe GLB en wil ook de mogelijkheid behouden gronden met een niet-agrarische hoofdfunctie te kunnen uitsluiten van directe betalingen. Gaat u voor een duurzame stal? Een nieuwe duurzame stal is een specialistisch plan met veel mogelijkheden. Niet alleen voor een subsidieaanvraag, maar ook op fiscaal gebied. Oriënteert u ruim van te voren. Wij zijn graag uw sparringpartner! Wellicht heeft u plannen om de komende jaren een nieuwe stal te bouwen. De overheid wil graag, dat u een stal bouwt die op enkele terreinen beter is dan de wettelijke minimumeisen en stimuleert dat met subsidie. Inmiddels is bekend geworden dat ook dit jaar weer een subsidie wordt opengesteld voor de bouw van integraal duurzame stallen. Eisen Er zijn op dit moment nog geen exacte details bekend over de aanvraag en de voorwaarden. Wel is aangegeven dat de subsidieregeling alleen zal gelden voor bedrijven, die nabij een Natura 2000-gebied gevestigd zijn. Ook is de kans groot dat de nieuwe stal emissiearm moet zijn. Vorig jaar gold 40% subsidie voor de extra kosten die werden gemaakt voor de verduurzaming. Het percentage voor dit jaar is nog niet bekend. Huidige plannen aanpassen? Investeren omdat u subsidie kunt krijgen, is niet verstandig. Maar wellicht kunt u door gebruik te maken van een subsidieregeling toch uw plannen realiseren die zonder subsidie financieel niet haalbaar waren. Het is dan de moeite waard om te onderzoeken of u uw ambities met subsidie toch kunt realiseren. Vergeet niet om hierbij ook de fiscale kant van de medaille mee te nemen. Want ook hier zijn diverse mogelijkheden die behoorlijk geld kunnen besparen. Breng deze van te voren goed in beeld, omdat een kleine verandering in uw investeringsplan soms al grote gevolgen kan hebben. 4

5 Subsidie Milieuvriendelijke investeringen in aantocht! Heeft u investeringsplannen, wees dan alert op informatie over deze regeling. Onlangs heeft DR aangekondigd, dat binnenkort de subsidieregeling voor milieuvriendelijke investeringen weer wordt opengesteld. De voorgaande jaren was deze subsidieregeling ook opengesteld en velen van u hebben hierbinnen een aanvraag gedaan. Mogelijke investeringen De voorgaande openstellingen betrof investeringen in o.a. precisielandbouw, mestopslag, mestbewerking, hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. Het is op het moment van schrijven nog niet bekend welke investeringen dit jaar voor subsidie in aanmerking komen. Nieuwe pachtprijzen Controleer uw komende pachtnota goed. Het komt regelmatig voor dat pachtprijsverandering en niet correct worden doorgevoerd. Jaarlijks worden door de overheid de pachtnormen opnieuw vastgesteld. Deze normen zijn van toepassing op alle reguliere pachtcontracten en geliberaliseerde pachtcontracten langer dan zes jaar. Een geliberaliseerd pachtcontract met een looptijd van maximaal 6 jaar valt dus niet onder deze pachtnormen. Dit geldt ook voor andere kortlopende pachtcontracten, zoals teeltpacht. In veel pachtgebieden daalt de pachtprijs. Pachtprijzentabel In tabel 1 zijn de pachtprijzen opgenomen van landbouwgrond per pachtgebied. Ter vergelijking zijn ook de normen van vorig jaar opgenomen. Er wordt onderscheid gemaakt in contracten vanaf 1 september 2007 en in contracten van voor die datum. De meeste reguliere contracten dateren van voor 1 september Hierop zijn de regionale veranderpercentages van toepassing. Uw pachtprijs moet dan met het in tabel 1 vermelde percentage worden aangepast. Voor contracten vanaf 1 september 2007 is de maximale pacht per ha in euro s vastgesteld. Dit is de maximale pachtprijs die de verpachter voor deze grond in rekening mag brengen. 5

6 Pachtprijzen vanaf 1 juli 2013 Pachtprijsgebied Regionorm (contracten vanaf 1 september 2007) Veranderpercentage (oudere contracten) /ha % Bouwhoek en Hogeland Veenkoloniën en Oldambt Noordelijk weidegebied Oostelijk veehouderijgebied Centraal veehouderijgebied IJsselmeerpolders Westelijk Holland Waterland en Droogmakerijen Hollands/Utrechts weidegebied Rivierengebied Zuidwestelijk akkerbouwgebied Zuidwest Brabant Zuidelijk veehouderijgebied Zuid-Limburg Verplichte verlaging De wet gaat er vanuit, dat de verpachter automatisch de nieuwe pachtprijs in rekening brengt. Voor veel pachtregio s geldt dit jaar een verlaging van de pacht. Als pachter heeft u ook het wettelijke recht op deze lagere pachtprijs. Overigens zijn er nog een aantal beperkingen t.a.v. de maximale verandering van de jaarlijkse pachtprijs. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de boven- en ondergrenzen van de pachtprijsaanpassing. Het voert te ver om die hier te behandelen. Pachtnormen voor gebouwen De hoogst toelaatbare pachtprijzen voor agrarische bedrijfsgebouwen zijn dit jaar t.o.v met 2% gestegen. Deze pachtnormen worden bepaald per bedrijfstype en per doelmatigheidsklasse. Twijfelt u of uw gebouwen wel juist zijn ingedeeld? Laat dan een taxatie uitvoeren. Pachtgebieden per gemeente De pachtprijsgebieden zijn aan de hand van gemeentegrenzen ingedeeld. Wilt u weten welke gemeentes onder welke pachtprijsgebieden vallen? U kunt de indeling vinden op het DR-loket. 6

7 Bezwaar tegen uw pachtprijs? Als u het niet eens bent met de pachtprijs, kunt u bij de Grondkamer een verzoek doen om de pachtprijs opnieuw vast te laten stellen. Een goede onderbouwing is hierbij van groot belang. De ervaring leert wel dat de Grondkamer anders vaak de standaard pachtnormen hanteert. Geen versnelde afschrijving in 2013 Enkele maanden geleden maakte het kabinet een bezuinigingspakket bekend, waarin ook maatregelen waren opgenomen om de economie te stimuleren. Onderdeel van dit pakket was een afschrijvingsrege ling voor bedrijfsinvesteringen. Dit hield in dat bedrijven in 2013 direct 50% van de investeringen konden afschrijven, terwijl dit normaal maximaal 20% is. Als gevolg van het afgesloten sociaal akkoord is het bezuinigingspakket echter van tafel. Daarmee is ook het plan voor de versnelde afschrijving van de baan. Mestbeleid wordt maatwerk? In een brief heeft de staatssecretaris van Economische Zaken, mede namens de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, de Tweede Kamer geïnformeerd over de Nederlandse inzet voor het vijfde actieprogramma Nitraatrichtlijn. Op basis van dit actieprogramma wil Nederland een nieuwe derogatie voor de periode verkrijgen. De staatssecretaris constateert in haar brief dat het Nederlandse mestbeleid door de jaren heen heeft geleid tot een forse verbetering van de grond- en oppervlaktewaterkwaliteit. Echter, om de doelen van de Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water te halen en om in aanmerking te blijven komen voor een derogatie onder beide richtlijnen, moet volgens haar het mestbeleid voortgezet en versterkt worden. Mestverwerking Het kabinet wil de balans tussen de mestproductie en -afzetruimte bewerkstelligen door middel van een stelsel van verplichte mestverwerking. Het voorstel tot dit stelsel is onlangs ter advies naar de Raad van State verzonden en zal waarschijnlijk na het zomerreces worden besproken in de Tweede en Eerste Kamer. Kern van het voorstel is de verwerkingsplicht voor bedrijven met een mestoverschot. Een overschotbedrijf kan dit invullen door direct een mestverwerkingsovereenkomst af te sluiten met een erkende verwerker of door een dergelijke overeenkomst af te sluiten met een exporteur. Een overschotbedrijf kan de verwerkingsplicht ook overdragen aan een ander bedrijf met een vervangende mestverwerkingsovereenkomst. Deze overeenkomst kan alleen worden afgesloten tussen pluimveehouders onderling of tussen overige veehouderijbedrijven onderling. 7

8 Bij de verwerkingsovereenkomsten heeft de veehouder een leveringsplicht, de verwerkers (of exporteurs) zijn verplicht de gecontracteerde hoeveelheid mest af te nemen. Bedrijven die minder dan 100 kilogram fosfaat zouden moeten verwerken, worden vrijgesteld van de verwerkingsplicht. Maatregelen zuidelijke zand- en lössgebied De grondwaterkwaliteit in het zuidelijke zand- en lössgebied voldoet nog niet aan de Europese streefwaarde. Specifiek voor dit gebeid wil het kabinet daarom een pakket maatregelen samenstellen, dat mineralenefficiëntie bevordert. Daarbij wordt gedacht aan het stimuleren van het gebruik van bewerkte mest met een hogere stikstofwerking door verhoging van de wettelijke werkingscoëfficiënt in deze gebieden en aan vermindering van stikstofverliezen door afvoer van gewasresten. Praktijkproeven Er zullen twee praktijkproeven worden uitgevoerd, waarin verbetering van milieukwaliteit, mineralen-efficiëntie en ruimte voor ondernemerschap gecombineerd worden: 1. Een proef in de akkerbouwsector in kleigebieden, waarin geëxperimenteerd wordt met een vergaande beperking van het gebruik van onbewerkte dierlijke mest in combinatie met meer vrijheid in het gebruik van andere meststoffen. 2. Een proef met de zogenaamde kringloopwijzer in de melkveehouderij: een geborgd managementsysteem, op basis waarvan ondernemers met een bedrijfsspecifieke fosfaatgebruiksnorm bemesten naar gewasonttrekking. Controleer tevens of u voldoende mest heeft afgevoerd of nog mest kunt aanvoeren. Let daarbij ook op de gehaltes van de reeds aan- of afgevoerde mest. Balans tussen milieu en bedrijfsvoering Ter bevordering van het duurzaam voortbrengend vermogen van de bodem en het efficiënt omgaan met mineralen, wil het kabinet de volgende maatregelen in het actieprogramma opnemen: - Actualisering van de waardering van de fosfaat-toestand van de bodem op basis van nieuwe technieken, om de beschikbaarheid van fosfaat voor het gewas en het bufferend vermogen van de bodem te bepalen. - Het creëren van de mogelijkheid om bij (weers- en plaag gerelateerde) calamiteiten tijdelijk en op beperkte schaal af te wijken van de normaal geldende gebruiksnormen- en voorschriften. - Reparatiebemesting met dierlijke mest mogelijk maken voor alle landbouwgrond. - Optrekken van de stikstofgebruiksnorm voor enkele gewassen, waaronder grasland op klei, tot het niveau van het bemestingsadvies. 8

9 Fosfaatefficiëntie varkenshouderij Alle varkenshouders moeten vanaf 1 januari 2013 aantonen dat ze voldoen aan de minimale fosfaatefficiëntie. Dat staat in een verordening die in maart is aangenomen door het Productschap Diervoeder. De verordening is ter goedkeuring voorgelegd aan de Sociaal-Economische Raad (SER). De fosfaatefficiëntie is een kengetal waarmee wordt aangegeven hoeveel van de via diervoeders opgenomen fosfaat is omgezet in dieren en dierlijke producten. Dit kan vrij gemakkelijk worden berekend op basis van de gegevens in de stalbalans. In een eerdere ontwerpverordening werd gesproken over een minimale efficiëntie van 37% bij zeugen en 41% bij vleesvarkens. Als een bedrijf niet voldoet aan de minimale efficiëntie kan dit leiden tot sancties en uiteindelijk zelfs tot geldboetes. De details van de verordening zijn op dit moment echter nog niet bekend. Check uw bemestingsplan Bedrijven die deelnemen aan derogatie dienen jaarlijks voor 1 februari een bemestingsplan op te stellen. Wijzigingen moeten binnen 7 dagen in het plan doorgevoerd worden. Het gaat dan vooral om wijzigingen in het bouwplan, een hogere veebezetting of een andere invulling van de aan- of afvoer van mest. Het aanbrengen van noodzakelijke wijzigingen wordt in de praktijk vaak vergeten. Dit kan er bij controles toe leiden dat niet voldaan is aan de voorwaarden voor toepassing van derogatie. Met behulp van de Gecombineerde opgave kunt u nagaan of het plan aangepast moet worden. Denk daarbij ook aan het opnemen van scheurmonsters bij de vernietiging (scheuren) van grasland. 9

10 Teruggaaf energiebelasting bij meerdere aansluitingen Energiemaatschappijen brengen bij de levering van elektriciteit en aardgas energiebelasting in rekening bij de afnemer. Deze belasting dragen de maatschappijen af aan de Belastingdienst. De belasting moet in principe worden berekend per WOZ-locatie. De tarieven zijn gestaffeld. Voor elektriciteit bedraagt de energiebelasting in ,1165 per kwh bij een verbruik tot kwh, 0,0424 per kwh voor het verbruik tussen en kwh en 0,0113 voor het verbruik boven kwh (tot 10 miljoen kwh). In de praktijk komt het regelmatig voor dat bedrijven meerdere aansluitingen hebben op het elektriciteitsnet. Bijvoorbeeld een aansluiting voor de woning en de oude stal of kas en een aansluiting voor de nieuwe stal of kas. Staan deze objecten op de dezelfde WOZ-beschikking, dan wordt dit als één onroerende zaak gezien. In dat geval hoeft de staffel maar één keer te worden doorlopen. Bij grootverbruikers kan dit voordeel oplopen tot bijna Bij de berekening van het voordeel moet wel rekening gehouden worden met de belastingvermindering van 318,62 voor aansluitingen met een verblijfsfunctie en 119,62 voor aansluitingen zonder verblijfsfunctie. Als de energie wordt geleverd door één leverancier, moet bij de leverancier om teruggave verzocht worden. Indien de energie wordt geleverd door verschillende leveranciers, moet de gebruiker de energiebelasting jaarlijks terugvragen bij de Belastingdienst. Dit verzoek moet binnen dertien weken na dagtekening van de eindafrekening ingediend worden. Het is mogelijk het verzoek om teruggave in te dienen voor de afgelopen vijf jaar. Feitelijk is het verzoek dan te laat, maar teruggave zal dan ambtshalve verleend worden. Voor aardgas is meestal geen teruggave mogelijk. Een tweede gasmeter komt niet zo vaak voor en alleen een hoog gasverbruik leidt tot een substantiële teruggave. 10

11 Gebruik gewasbeschermingsmiddelen moet duurzamer Het kabinet heeft een nota uitgebracht, waarin het gewasbeschermingsmiddelenbeleid voor de periode staat beschreven. Volgens de nota is er afgelopen jaren veel bereikt. Het oppervlaktewater bevat minder restanten van gewasbeschermingsmiddelen en is dus schoner geworden. Wel acht men maatregelen nodig om het oppervlaktewater in Nederland nog schoner te maken. Zuiveringstechnieken voor glastuinbouw In de tuinbouw kunnen technische maatregelen leiden tot forse vermindering van de verontreiniging, zoals zuivering van te lozen water en alternatieven voor regenwater. Er wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van zuiveringstechnieken voor de glastuinbouw. Zodra deze beschikbaar zijn, worden ze - uiterlijk verplicht gesteld. Maatregelen open teelt Om de waterkwaliteit te verbeteren wordt het vanaf 2014 verplicht om de verwaaiing (drift) van gewasbeschermingsmiddelen op het hele perceel te verminderen met 75% in plaats van de 50%, die nu geldt. Ook zal de verplichte teeltvrije zone voor alle gewassen tot minimaal 0,5 meter verbreed worden. Deze zone is gebaseerd op de aanname dat alle maatregelen tezamen zullen leiden tot de benodigde reductie in de normoverschrijdingen van de waterkwaliteit. Als de reductie binnen twee jaar onvoldoende is, zal de verplichte teeltvrije zone tot tenminste 1 à 1,5 meter verbreed worden. Het kabinet stimuleert daarnaast vrijwillige verbreding van de teeltvrije zones en inrichting voor functionele agrobiodiversiteit door telers. Als de besluitvorming over het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) dit toelaat, kunnen telers hiervoor een vergoeding in het kader van de GLB krijgen. Verplichte geïntegreerde bestrijding Het kabinet wil vanaf 2014 de geïntegreerde bestrijding verplicht stellen. Het gebruik van chemische middelen is pas mogelijk als andere methoden niet werken. Dit moet worden vastgelegd in ketenafspraken. Iedere sector moet zelf met een actieplan komen. Professioneel gebruik buiten landbouw Het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, waaronder het middel glyfosaat (roundup), is vanaf 2018 niet meer toegestaan op verhardingen in stedelijk gebied en sport- en recreatieterreinen. Het gebruik van deze middelen door particulieren wordt (vooralsnog) niet verboden. 11

12 Korte wenken Suikerquotum tot 2017? Er lijkt een compromis te ontstaan over de toekomst van het suikerquotum. Zeker is het nog niet, maar binnen Brussel lijkt het voorstel, om in 2017 de suikerquotering af te schaffen, het te kunnen halen. Naar verwachting komt hierover deze zomer meer duidelijkheid. Subsidie voor mestopslag gekregen? Wees zuinig op uw oude mestopslag! Wanneer u tot de gelukkigen behoort die subsidie hebben gekregen voor de bouw van een mestopslag, moet u zuinig zijn op uw huidige mestopslag. De subsidie is alleen bestemd voor uitbreiding van uw opslagcapaciteit en dus niet voor vervanging van uw huidige mestopslag. Wanneer u uw huidige opslag wegdoet (sloopt of de huur opzegt), voldoet u mogelijk niet meer aan de voorwaarden van de subsidie. Uw subsidie kan dan worden verlaagd of in zijn geheel worden ingetrokken. Melding of toch een vergunning Wanneer u asbest laat verwijderen, volstaat tegenwoordig een eenvoudige melding. Mocht u een nieuw dak plaatsen, dan is de kans groot dat u iets wijzigt t.o.v. de oude situatie. In veel situaties is dan een vergunning nodig. Mocht u plannen hebben voor asbestsanering, informeer vooraf bij uw gemeente! Aanwijzing Natura 2000-gebieden De afgelopen weken zijn er veel Natura 2000-gebieden definitief aangewezen. Mocht u in een eerder stadium al een zienswijze tegen de voorgenomen aanwijzing hebben ingediend, dan kunt u nu evt. tegen de definitieve aanwijzing in beroep gaan bij de Raad van State. Voor een aantal gebieden loopt de beroepstermijn binnenkort al af. Kijk voor meer informatie op de site Wijziging grondgebruiker Als u tussen 15 mei en 1 november een perceel grond in gebruik neemt, vergeet dan niet dit aan DR te melden via Mijn dossier op het DR-loket. Een verandering van teelt hoeft u niet te melden. Ook een verandering van gebruiker vanaf 1 november hoeft u niet te melden. In- en uitscharen naar natuurterreinen Als u dieren laat weiden op uw natuurterrein, is dit voor de meststoffenwet een vorm van uitscharen. Alleen blijven de dieren wel in uw I&R registratie staan. DR zal deze dieren in eerste instantie dan ook meetellen bij de controle van uw gebruiksnormen. U moet zelf aantonen, dat u deze dieren heeft uitgeschaard naar uw natuurterrein. Dit kan door een sluitende administratie hiervan bij te houden. Vergeet dit niet, zodat u ook bij controle achteraf bewijs in handen heeft. 12

13 Agenda 1 juli 2013 Verwachte openstelling stimuleringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop, met uitzondering van de provincie Gelderland die waarschijnlijk per 1 oktober 2013 de regeling openstelt. 1 t/m 28 oktober Jonge landbouwers 15 november t/m 31 december Agrarisch natuur- en landschapsbeheer november t/m 31 december Natuur- en landschapsbeheer Met onze Agro-nieuwsbrief willen wij u op de hoogte houden van de ontwikkelingen die mogelijk uw bedrijf raken. Wij hebben aan de samenstelling de grootst mogelijke zorg besteed. Baker Tilly Berk N.V. aanvaardt echter geen aansprakelijkheid voor niet (meer) juiste informatie. Wilt u op basis van deze informatie actie ondernemen, dan is nader advies noodzakelijk. Voor een dergelijk advies kunt u een afspraak met ons maken. 13

Inhoud: Subsidies. - Wat zijn de exacte investeringskosten in mijn situatie en kan ik het combineren met andere aanpassingen in mijn gebouw?

Inhoud: Subsidies. - Wat zijn de exacte investeringskosten in mijn situatie en kan ik het combineren met andere aanpassingen in mijn gebouw? AGRO Actualiteiten Inhoud: INHOUD: Subsidies: Uw asbestdak als energiebron? GLB 2014: Huidige regels, lager budget Gaat u voor een duurzame stal? Subsidie Milieuvriendelijke investeringen in aantocht!

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief: Steun voor instandhouding vezelgewassen. Subsidieopenstellingen tweede helft 2013. Uitgave: juni 2013

Agro-Nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief: Steun voor instandhouding vezelgewassen. Subsidieopenstellingen tweede helft 2013. Uitgave: juni 2013 Agro-Nieuwsbrief Uitgave: juni 2013 In deze nieuwsbrief: Bedrijf Wijziging pachtnormen per 1 juli 2013 3 Fiscaal Geen versnelde afschrijving in 2013 2 Teruggaaf energiebelasting bij meerdere aansluitingen

Nadere informatie

Mestbeleid. Stelsel van verplichte mestverwerking. 13 januari 2014. Joke Noordsij. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Mestbeleid. Stelsel van verplichte mestverwerking. 13 januari 2014. Joke Noordsij. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Mestbeleid Stelsel van verplichte mestverwerking 13 januari 2014 Joke Noordsij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland 1 Inhoud Wat hebben we nu aan mestbeleid Wat gaat er veranderen Stelsel verplichte

Nadere informatie

Mestbeleid. Verplichte mestverwerking

Mestbeleid. Verplichte mestverwerking Mestbeleid Verplichte mestverwerking Eind december 2013 zijn de details van de verplichte mestverwerking bekend geworden. Dit betekent onder andere dat de verwerkingspercentages en de definitie van verwerken

Nadere informatie

24-3-2016. Asbest. Agenda. 20.15u Opening. 20.20u Asbest. 20.45u Pauze. 21.00u Pacht. 21.30u Vragen en discussie. 22.

24-3-2016. Asbest. Agenda. 20.15u Opening. 20.20u Asbest. 20.45u Pauze. 21.00u Pacht. 21.30u Vragen en discussie. 22. Agenda 20.15u Opening 20.20u Asbest 20.45u Pauze 21.00u Pacht 21.30u Vragen en discussie 22.30u Afsluiting 2 Asbest Wet- en regelgeving inzake asbest daken Subsidiemogelijkheden Asbest eraf, zon erop (provinciaal):

Nadere informatie

Asbestsanering en/of plaatsen van zonnepanelen

Asbestsanering en/of plaatsen van zonnepanelen Asbestsanering en/of plaatsen van zonnepanelen DRV Subsidie Advies 17-07-2014 Wilt u uw stal, loods, schuur of kantoor asbestvrij maken en/of zonnepanelen aanschaffen? Dan kunt u daarvoor financiële ondersteuning

Nadere informatie

Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop

Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Regeling In tien provincies is vanaf 1 juli 2013 de stimuleringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop opengesteld en kunnen agrarische ondernemers een

Nadere informatie

AMvB. Geliberaliseerde pacht art. 397 lid 4. ALGEMENE JAARVERGADERING 10 maart 2016

AMvB. Geliberaliseerde pacht art. 397 lid 4. ALGEMENE JAARVERGADERING 10 maart 2016 AMvB Geliberaliseerde pacht art. 397 lid 4 ALGEMENE JAARVERGADERING 10 maart 2016 Tweede ronde Spelderholt Voorstel initiatiefnemers op basis van verkenningen 5 pachtvormen - Reguliere pacht correctieve

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Grond voorwaarde bij groei melkveestapel. Prijsontwikkelingen blijven onzeker. Van der Woude Adviesbureau WET EN REGELGEVING ALGEMEEN

Nieuwsbrief. Grond voorwaarde bij groei melkveestapel. Prijsontwikkelingen blijven onzeker. Van der Woude Adviesbureau WET EN REGELGEVING ALGEMEEN Pagina 2 WET EN REGELGEVING Juni 2015 Jaargang 16, nummer 3 ALGEMEEN Prijsontwikkelingen blijven onzeker Alweer verlaagd Friesland Campina de melkprijs met 1,50 per 100 kg melk, waarbij de melkprijs in

Nadere informatie

Mestbeleid 2014 begint nu

Mestbeleid 2014 begint nu Mestbeleid 2014 begint nu Kees van Ham DLV Intensief Advies BV 06 26 54 80 10 k.van.ham@dlv.nl Mestbeleid 2014 Programma: Nieuwe beleid Productie Nederland Gebruiksnormen fosfaat en stikstof Verwerkingsplicht

Nadere informatie

Energieplusdak Subsidiewijzer Agrarische subsidiewijzer Energieplusdak Bronsstraat AV Naarden

Energieplusdak Subsidiewijzer Agrarische subsidiewijzer Energieplusdak Bronsstraat AV Naarden Energieplusdak Subsidiewijzer 2015 2014-2015 Agrarische subsidiewijzer 2015 Energieplusdak Bronsstraat 5-7 1411 AV Naarden 035 303 14 60 Subsidiewijzer 2015 Inhoud SDE+... 2 Wijzigingen in 2015... 2 Asbest

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 34760 19 juni 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 14 juni 2017, nr. WJZ/17057603, houdende

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief juni 2015

Agro-Nieuwsbrief juni 2015 Agro-Nieuwsbrief juni 2015 U wilt dat uw bedrijf optimaal resultaat oplevert. Kennis van de markt is daarbij onontbeerlijk, zeker in combinatie met de steeds complexere (financiële) situatie waar u mee

Nadere informatie

Stimuleringsmaatregel. Asbest eraf, zonnepanelen erop

Stimuleringsmaatregel. Asbest eraf, zonnepanelen erop Stimuleringsmaatregel 2 Verruiming en verlenging regeling - Nieuwe impuls om asbestsanering te versnellen en resultaat van 4 miljoen m 2 asbestsanering te behalen - Verwachte wettelijke verplichting per

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Nr. Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. 12917 28 augustus 2009 Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 21 augustus 2009, nr. 22504,

Nadere informatie

LTO Noord afdeling Gooi, Vecht en Amstelstreek 10 november 2015 Harry Streng

LTO Noord afdeling Gooi, Vecht en Amstelstreek 10 november 2015 Harry Streng LTO Noord afdeling Gooi, Vecht en Amstelstreek 10 november 2015 Harry Streng Voorstellen Grondmarkt Pacht Erfpacht Financiering Taxaties Herwaardering Overig Melkveewet Fosfaatrechten Etc. Makelaar A&LV

Nadere informatie

Over de subsidieregeling

Over de subsidieregeling Over de subsidieregeling Wat zijn de voorwaarden? De subsidie is bedoeld voor een (voormalige) agrarische onderneming en eigenaren van een voormalig agrarisch bouwblok. De aanvragers dienen minimaal 250

Nadere informatie

Grondgebruik (ha) Grasland 27,00 Bouwland 5,00. Aantal graasdieren (incl. uitgeschaard naar natuurterrein) 100 Melkkoeien 90,0

Grondgebruik (ha) Grasland 27,00 Bouwland 5,00. Aantal graasdieren (incl. uitgeschaard naar natuurterrein) 100 Melkkoeien 90,0 1. CONCLUSIES 1.1. BEDRIJFSSITUATIE Grondgebruik (ha) Grasland 27,00 Bouwland 5,00 Aantal graasdieren (incl. uitgeschaard naar natuurterrein) 100 Melkkoeien 90,0 Melkproductie (totaal per jaar) 765.000

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 16880 30 juni 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 23 juni 2014, nr. WJZ/14089231, houdende

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 16515 18 juni 2015 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 10 juni 2015, nr. WJZ/15072397, houdende

Nadere informatie

Provinciaal blad van Noord-Brabant

Provinciaal blad van Noord-Brabant Provinciaal blad van Noord-Brabant ISSN: 0920-1408 Onderwerp Wijzigingsregeling subsidieregeling asbest eraf, zonnepanelen erop Noord- Brabant Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant Bijlage(n) - Gelet op

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 33 037 Mestbeleid Nr. 139 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 18 december 2014 De vaste commissie voor Economische Zaken heeft een

Nadere informatie

gelet op artikel 2, tweede lid van de Algemene Subsidieverordening Flevoland 2012. BESLUITEN:

gelet op artikel 2, tweede lid van de Algemene Subsidieverordening Flevoland 2012. BESLUITEN: 2014-22 Nummer 1672144 Eerste wijziging Nadere regels subsidie asbest eraf zonnepanelen erop provincie Flevoland 2013 Gedeputeerde Staten van Flevoland maken overeenkomstig artikel 136 van de Provinciewet

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD BESLUIT VAN GEDEPUTEERDE STATEN TOT WIJZIGING VAN DE SUBSIDIEREGELING ASBEST ERAF ZONNEPANELEN EROP ZUID-HOLLAND

PROVINCIAAL BLAD BESLUIT VAN GEDEPUTEERDE STATEN TOT WIJZIGING VAN DE SUBSIDIEREGELING ASBEST ERAF ZONNEPANELEN EROP ZUID-HOLLAND PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van provincie Zuid-Holland. Nr. 1055 30 juni 2014 BESLUIT VAN GEDEPUTEERDE STATEN TOT WIJZIGING VAN DE SUBSIDIEREGELING ASBEST ERAF ZONNEPANELEN EROP ZUID-HOLLAND Gedeputeerde

Nadere informatie

Gelet op artikel 3 van de Algemene subsidieverordening Zuid-Holland 2013;

Gelet op artikel 3 van de Algemene subsidieverordening Zuid-Holland 2013; Besluit van Gedeputeerde Staten van [datum], [registratienummer/kenmerk], tot wijziging van de Subsidieregeling asbest eraf zonnepanelen erop Zuid- Holland Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland;

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 14755 6 juni 2013 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 28 mei 2013, nr. WJZ / 13089574, houdende

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Nr. 1137

PROVINCIAAL BLAD. Nr. 1137 PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van provincie Utrecht. Nr. 1137 3 juli 2014 Besluit van gedeputeerde staten van Utrecht van 17 juni 2014, nr. 80FD2676, tot wijziging van Uitvoeringsverordening subsidie

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11493 30 juni 2011 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 24 juni 2011, nr.

Nadere informatie

Subsidiemogelijkheden asbestsanering en/of plaatsen zonnepanelen in 2016

Subsidiemogelijkheden asbestsanering en/of plaatsen zonnepanelen in 2016 Kennisdocument Subsidiemogelijkheden asbestsanering en/of plaatsen zonnepanelen in 2016 Wilt u uw stal, loods, schuur, kantoor of huis asbestvrij maken? Dan kunt u daarvoor financiële ondersteuning ontvangen

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Provincie Zeeland Wijziging van het Algemeen subsidiebesluit Zeeland 2013

PROVINCIAAL BLAD. Provincie Zeeland Wijziging van het Algemeen subsidiebesluit Zeeland 2013 PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van provincie Zeeland. Nr. 7188 26 oktober 2015 Provincie Zeeland Wijziging van het Algemeen subsidiebesluit Zeeland 2013 Besluit van gedeputeerde staten van Zeeland

Nadere informatie

14-1-2014. Welkom. Voorlichting Verplichte mestverwerking. Hans Verkerk secretaris meststoffendistributie

14-1-2014. Welkom. Voorlichting Verplichte mestverwerking. Hans Verkerk secretaris meststoffendistributie Welkom Voorlichting Verplichte mestverwerking Hans Verkerk secretaris meststoffendistributie 1 Inhoud Bibob toetsing op registratie intermediair Verwerkingsplicht: basis uitzonderingen overeenkomsten praktijksituaties

Nadere informatie

Introductie Optimus advies door middel van Melkveewet en GLB 2015

Introductie Optimus advies door middel van Melkveewet en GLB 2015 Introductie Optimus advies door middel van Melkveewet en GLB 2015 Bijeenkomst 26 januari P.G. Kusters land- en tuinbouwbenodigdheden B.V, Dreumel Optimus advies Gestart in 2014 als samenwerkingsverband

Nadere informatie

Agro Actualiteiten #3

Agro Actualiteiten #3 www.schippergroep.nl Grond voorwaarde bij groei melkveestapel Inhoudopgave Meer informatie en/of advies Grond voorwaarde bij groei melkveestapel Voorbeeld bepalen grondgebondenheid 1 PAS: nu voorbereiden

Nadere informatie

besluiten: Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 10 juni 2014, nr / tot wijziging van de

besluiten: Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 10 juni 2014, nr / tot wijziging van de Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 10 juni 2014, nr. 90143/369537 tot wijziging van de Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland;

Nadere informatie

Asbestsanering en/of plaatsen van zonnepanelen

Asbestsanering en/of plaatsen van zonnepanelen Kennisdocument Asbestsanering en/of plaatsen van zonnepanelen Wilt u uw stal, loods, schuur of kantoor asbestvrij maken en/of zonnepanelen aanschaffen? Dan kunt u daarvoor financiële ondersteuning ontvangen

Nadere informatie

Mestbeleid in Nederland

Mestbeleid in Nederland Mestbeleid in Nederland Harm Smit Senior beleidsmedewerker Ministerie van Economische Zaken, DG AGRO Inhoud 1. Mest van Nederland a. Productie b. Gebruik 2. Beleidsontwikkelingen a. Vijfde Actieprogramma

Nadere informatie

Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn ( ): proces en stand van zaken. Inhoud

Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn ( ): proces en stand van zaken. Inhoud Zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn (2018-2021): proces en stand van zaken Themadag Commissie Bemesting Grasland en Voedergewassen 16 februari 2017 Erik Mulleneers, Projectleider zesde actieprogramma

Nadere informatie

Prijstoetsing geliberaliseerde pacht voorstel BLHB

Prijstoetsing geliberaliseerde pacht voorstel BLHB Prijstoetsing geliberaliseerde pacht voorstel BLHB Huib Silvis en Martien Voskuilen, Wageningen Economic Research (voorheen LEI Wageningen UR) Eindversie, 9 september 2016 1. Inleiding De pachtersbond

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Subsidieregeling Asbestdak eraf, zonnepanelen erop Provincie Groningen (wijziging)

PROVINCIAAL BLAD. Subsidieregeling Asbestdak eraf, zonnepanelen erop Provincie Groningen (wijziging) PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van provincie Groningen. Nr. 1014 27 juni 2014 Subsidieregeling Asbestdak eraf, zonnepanelen erop Provincie Groningen (wijziging) Besluit van Gedeputeerde Staten der

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 13146 29 juni 2012 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, van 28 juni 2012, nr.

Nadere informatie

3. Resultaten. Pagina 1 van 5

3. Resultaten. Pagina 1 van 5 Internetpanel Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Resultaten peiling 32: Subsidieregeling Investeringen in milieuvriendelijke maatregelen December 2014 1. Inleiding Deze nieuwsbrief beschrijft de resultaten

Nadere informatie

Provinciaal blad nr. 2013/0203131

Provinciaal blad nr. 2013/0203131 Provinciaal blad nr. 2013/0203131 paragraaf 8.21 Subsidieregeling "Asbest eraf, zonnepanelen erop" besluit van: Gedeputeerde Staten d.d. 4 juni 2013 kenmerk: 2013/0172802 gepubliceerd op: 20 juni 2013

Nadere informatie

Mest, mestverwerking en mestwetgeving

Mest, mestverwerking en mestwetgeving Mest, mestverwerking en mestwetgeving Frits Vink Ketenmanager grondgebonden veehouderij Ministerie van Economische Zaken Inhoud Feiten en cijfers (3 sheets) Huidig mestbeleid (2 sheets) Mestbeleid: koers

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt In deze notitie wordt een beeld geschetst van de recente ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt. De notitie is als volgt ingedeeld: 1. Samenvatting 2. Achtergrond

Nadere informatie

2. Onderdeel f komt te luiden: f. Onze Minister: Onze Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie;.

2. Onderdeel f komt te luiden: f. Onze Minister: Onze Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie;. Wijziging van de Meststoffenwet (invoering stelsel verantwoorde mestafzet) Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten: Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2003.

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2003. Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2003. In deze notitie wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt. De notitie is als volgt ingedeeld: 1. Samenvatting.

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief & Actualiteiten

Agro-Nieuwsbrief & Actualiteiten Agro-Nieuwsbrief & Actualiteiten Uitgave: Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 Voortgang mestwetgeving... 1 Blijven de dierrechten?... 2 Geen reden voor verdere matiging mestboete... 3 Grond verhuren: denk

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Overdracht grond, ook overdracht recht. Van der Woude Adviesbureau WET EN REGELGEVING ALGEMEEN

Nieuwsbrief. Overdracht grond, ook overdracht recht. Van der Woude Adviesbureau WET EN REGELGEVING ALGEMEEN Pagina 2 WET EN REGELGEVING Februari 2016 Jaargang 17, nummer 1 ALGEMEEN Het nieuwe jaar 2016 heeft inmiddels alweer 1 maand achter zich gelaten. Afgelopen maand zult u allen druk bezig geweest zijn met

Nadere informatie

Paarden 6 mnd., 250 450 kg 11 11,6 127,6 36,6 402,6 17,5 192,5 Paarden 6 mnd., > 450 kg 4 15,0 60,0 47,6 190,4 22,0 88,0 Totaal 204 645 303

Paarden 6 mnd., 250 450 kg 11 11,6 127,6 36,6 402,6 17,5 192,5 Paarden 6 mnd., > 450 kg 4 15,0 60,0 47,6 190,4 22,0 88,0 Totaal 204 645 303 Paardenhouderij in het nieuwe mestbeleid Oosterwolde, 13 januari 2006 Vanaf 1 januari 2006 vallen paarden en pony s onder de Meststoffenwet. Dit levert veel (nieuwe) problemen op. In dit bericht worden

Nadere informatie

AgroActualiteiten. Ammoniak kopen nu het nog kan. Juni 2014 Jaargang 15, nummer 3. Inhoud

AgroActualiteiten.   Ammoniak kopen nu het nog kan. Juni 2014 Jaargang 15, nummer 3. Inhoud Inhoud Ammoniak kopen nu het nog kan 1 Controleer uw pachtnota 2 Derogatie? Let op de details 3 Derogatie niet voor alle grond 3 GLB 2015: knopen nu doorgehakt 4 Heeft u al eherkenning? 4 Ammoniak kopen

Nadere informatie

documentnr.: INT/C/13/02282 zaaknr.: Z/C/13/02901 Raadsinformatiebrief

documentnr.: INT/C/13/02282 zaaknr.: Z/C/13/02901 Raadsinformatiebrief documentnr.: INT/C/13/02282 zaaknr.: Z/C/13/02901 *Z002A318996* Raadsinformatiebrief Onderwerp : Pachtprijzen Aard : Toezegging(en) raad/commissie Portefeuillehouder : Stoffels Datum college : 6 augustus

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. De Regeling GLB-inkomenssteun 2006 wordt als volgt gewijzigd:

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. De Regeling GLB-inkomenssteun 2006 wordt als volgt gewijzigd: STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7566 12 maart 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 10 maart 2014, nr. WJZ/14033092, houdende

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief juli 2017

Agro-Nieuwsbrief juli 2017 Agro-Nieuwsbrief juli 2017 U wilt dat uw bedrijf optimaal resultaat oplevert. Kennis van de markt is daarbij onontbeerlijk, zeker in combinatie met de steeds complexere (financiële) situatie waar u mee

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt In deze notitie wordt een beeld geschetst van de recente ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt. De notitie is als volgt ingedeeld: 1. Samenvatting 2. Achtergrond

Nadere informatie

Beste ondernemer, Editie februari 2015. PAS: een oplossing?

Beste ondernemer, Editie februari 2015. PAS: een oplossing? Editie februari 2015 Beste ondernemer, In deze nieuwsbrief informeren wij u over de stand van zaken in de PAS, welke tot 20 februari 2015 ter inzage ligt. Hoewel de invoering van de PAS enkele malen is

Nadere informatie

Bijlage notitie 2. Ex ante evaluatie mestbeleid 2013 Plaatsingsruimte fosfaat uit meststoffen in 2015 en daarna

Bijlage notitie 2. Ex ante evaluatie mestbeleid 2013 Plaatsingsruimte fosfaat uit meststoffen in 2015 en daarna Bijlage notitie 2. Ex ante evaluatie mestbeleid 2013 Plaatsingsruimte fosfaat uit meststoffen in 2015 en daarna W.J. Willems (PBL) & J.J. Schröder (PRI Wageningen UR) november 2013 Sinds 2010 is de gebruiksnorm

Nadere informatie

Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen

Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen Hoe maak je een bemestingsplan binnen de gebruiksnormen Natuur en Landschap Pleasure green Milieu Tonnis van Dijk Nutriënten Management Instituut NMI 3 november 2011 Beperkingen in bemesting Europese regelgeving:

Nadere informatie

Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Drenthe 2015

Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Drenthe 2015 Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Drenthe 205 (geconsolideerde versie, geldend vanaf 9-2-205) Gegevens van de regeling Overheidsorganisatie provincie Drenthe Officiële naam regeling Subsidieregeling

Nadere informatie

Vragen en antwoorden n.a.v. voorlichtingsbijeenkomst over nieuw GLB en nieuw mestbeleid bij Administratiekantoor Woldendorp te Bedum op

Vragen en antwoorden n.a.v. voorlichtingsbijeenkomst over nieuw GLB en nieuw mestbeleid bij Administratiekantoor Woldendorp te Bedum op Vragen en antwoorden n.a.v. voorlichtingsbijeenkomst over nieuw GLB en nieuw mestbeleid bij Administratiekantoor Woldendorp te Bedum op 16-01-2014 1. Tijdelijk en blijvend grasland; wat zijn de gevolgen

Nadere informatie

1. Kan ik mijn ingestuurde mestverwerkingsovereenkomsten (MVO) corrigeren als ik het niet goed heb ingevuld of wil wijzigen?

1. Kan ik mijn ingestuurde mestverwerkingsovereenkomsten (MVO) corrigeren als ik het niet goed heb ingevuld of wil wijzigen? Algemeen 1. Kan ik mijn ingestuurde mestverwerkingsovereenkomsten (MVO) corrigeren als ik het niet goed heb ingevuld of wil wijzigen? Zodra u een MVO heeft ingestuurd kunt u deze niet meer corrigeren.

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004.

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004. Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2004. 1 In deze notitie wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt over de periode vanaf 1 januari tot 1 juli 2004.

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt 1 januari 2000 tot en met 30 juni 2001

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt 1 januari 2000 tot en met 30 juni 2001 Dienst Landelijk Gebied Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt 1 januari 2000 tot en met 30 juni 2001 Inleiding. In deze notitie wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling van de agrarische grondprijzen

Nadere informatie

Bijeenkomst Studieclub Geitenhouderij & LTO vakgroep Melkgeitenhouderij. Januari 2014

Bijeenkomst Studieclub Geitenhouderij & LTO vakgroep Melkgeitenhouderij. Januari 2014 Bijeenkomst Studieclub Geitenhouderij & LTO vakgroep Melkgeitenhouderij Januari 2014 Opening Actualiteiten GLB Diergezondheid Q koorts claim Productschap Zuivel Melkprijsvergelijking BZV Bokkenproject

Nadere informatie

Fiscale actualiteiten. 20 november 2015 Ing. J.J. Woldendorp

Fiscale actualiteiten. 20 november 2015 Ing. J.J. Woldendorp Fiscale actualiteiten 20 november 2015 Ing. J.J. Woldendorp Programma Asbest en zonnepanelen Energie- en milieulijst Herwaardering landbouwgrond Fiscale actualiteiten & tips Fiscale voordelen Asbest /

Nadere informatie

Gedeputeerde Staten van Noord-Holland;

Gedeputeerde Staten van Noord-Holland; Besluit van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland van 4 juni 2013, nr. 90143/195381, tot vaststelling van de Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland;

Nadere informatie

Dienst Regelingen start controle grondgebruik

Dienst Regelingen start controle grondgebruik Uitgave: juni 2011 In deze nieuwsbrief: Bedrijf De bank en het risico 2 Wijziging pachtnormen per 1 juli 2011 2 Richtlijnen verbetering paardenwelzijn 5 Inschrijving stille maatschappen in Handelsregister

Nadere informatie

Mestbeleid in Nederland: kaders en vooruitblik

Mestbeleid in Nederland: kaders en vooruitblik Mestbeleid in Nederland: kaders en vooruitblik Masterclass Mestverwaarding Citaverde college Horst 4 oktober 2017 Erik Mulleneers, Projectleider zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn Programma Mest Directoraat-Generaal

Nadere informatie

32627 (Glas)tuinbouw. 27858 Gewasbeschermingsbeleid. Nr. 19 Brief van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu

32627 (Glas)tuinbouw. 27858 Gewasbeschermingsbeleid. Nr. 19 Brief van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu 32627 (Glas)tuinbouw 27858 Gewasbeschermingsbeleid Nr. 19 Brief van de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 23 juni 2015 Mede

Nadere informatie

Agro-nieuwsbrief december 2015

Agro-nieuwsbrief december 2015 Agro-nieuwsbrief december 2015 U wilt dat uw bedrijf optimaal resultaat oplevert. Kennis van de markt is daarbij onontbeerlijk, zeker in combinatie met de steeds complexere (financiële) situatie waar u

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Liquiditeitsbeheer: onmisbaar in deze tijd. Ruimte mestaanvoer akkerbouwer. Van der Woude Adviesbureau. ALGEMEEN vervolg ALGEMEEN

Nieuwsbrief. Liquiditeitsbeheer: onmisbaar in deze tijd. Ruimte mestaanvoer akkerbouwer. Van der Woude Adviesbureau. ALGEMEEN vervolg ALGEMEEN Pagina 2 ALGEMEEN vervolg Augustus 2015 Jaargang 16, nummer 4 ALGEMEEN Liquiditeitsbeheer: onmisbaar in deze tijd De prijzen van uw producten fluctueren de laatste jaren sterk. Of u nu melkveehouder, varkenshouder

Nadere informatie

SUBSIDIEREGELING ASBEST ERAF, ZONNEPANELEN EROP

SUBSIDIEREGELING ASBEST ERAF, ZONNEPANELEN EROP SUBSIDIEREGELING ASBEST ERAF, ZONNEPANELEN EROP 3 juli 2013 Johan Martens - architect 06-20993941 - jmartens@arvalis.nl Maurice Wolters - bedrijfsadviseur energie en tuinbouw 06-14669886 - mwolters@arvalis.nl

Nadere informatie

Agrarische grondmarkt tweede kwartaal 2013

Agrarische grondmarkt tweede kwartaal 2013 Agrarische grondmarkt tweede kwartaal 2013 Augustus 2013 Huib Silvis en Martien Voskuilen Landelijk overzicht De agrarische grondprijs in Nederland kwam in het 2 e kwartaal van 2013 uit op 49.800 euro

Nadere informatie

Financieel. Menu-item: Fiscale regelingen

Financieel. Menu-item: Fiscale regelingen Financieel Fiscale regelingen MIA Vamil EIA KIA Subsidieregelingen Provinciale regeling In groter geheel Financiering Rekenvoorbeelden Menu-item: Fiscale regelingen Er zijn verschillende fiscale mogelijkheden

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 36002 16 december 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 11 december 2014, nr. WJZ/14129109,

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief Uitgave: december 2015

Agro-Nieuwsbrief Uitgave: december 2015 Agro-Nieuwsbrief Uitgave: december 2015 In deze nieuwsbrief: Fiscaal Tuinbouwverklaring nodig voor lagere tarieven WOZ-waarde in aardbevingsgebieden GLB-beleid Voorschot directe betalingen GLB Huur grond

Nadere informatie

PROVINCIAAL BLAD. Wijziging van de Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland

PROVINCIAAL BLAD. Wijziging van de Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van provincie Noord-Holland. Nr. 1174 4 juli 2014 Wijziging van de Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland Besluit van Gedeputeerde Staten van

Nadere informatie

Nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid

Nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Wat betekent GLB voor U? Gemeenschappelijk Landbouwbeleid! Nieuwe betalingsrechten! Huur verhuur in 2014 en 2015 Historisch wordt regionaal Directe betalingen per

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief Uitgave: december 2015

Agro-Nieuwsbrief Uitgave: december 2015 Agro-Nieuwsbrief Uitgave: december 2015 In deze nieuwsbrief: Fiscaal Tuinbouwverklaring nodig voor lagere tarieven 1 WOZ-waarde in aardbevingsgebieden 3 GLB-beleid Voorschot directe betalingen GLB 1 Huur

Nadere informatie

Mest, mestverwerking en wetgeving

Mest, mestverwerking en wetgeving Mest, mestverwerking en wetgeving Harm Smit Beleidsmedewerker Economische Zaken, DG AGRO Inhoud Feiten en cijfers. Huidig instrumentarium. Visie op mestverwerking en hoogwaardige meststoffen Toekomstig

Nadere informatie

De zon als energiebron voor bedrijven

De zon als energiebron voor bedrijven De zon als energiebron voor bedrijven Panelen die elektra opwekken worden ook wel zonnepanelen of PV genoemd (Engels: Photo Voltaic). De panelen worden aangesloten op één of meerdere stroomomvormers (inverters)

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland.

Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland. CVDR Officiële uitgave van Noord-Holland. Nr. CVDR298375_2 22 november 2016 Uitvoeringsregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop Noord-Holland. Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, Besluiten vast te stellen:

Nadere informatie

Samen verdien je meer in de SRE regio

Samen verdien je meer in de SRE regio Asbest eraf, Zonnepanelen erop Samen verdien je meer in de SRE regio Ruud Hoosemans (Z)LTO Programmamanager Asbestsanering November 13 www.zlto.nl/asbest De wereld van Asbest Asbestanering is van belang!

Nadere informatie

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 januari 2005.

Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 januari 2005. Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 januari 2005. In deze notitie wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt over de jaren 2003 en 2004. De notitie is als

Nadere informatie

Opgave Gewaspercelen

Opgave Gewaspercelen Naam: BSN/KvK-nummer: Relatienummer: Aanvraagnummer Gecombineerde opgave: Grond in gebruik of beheer op 15 mei 2013 Invulinstructie Vul in met blauwe of zwarte pen. Schrijf binnen de vakken. Invulrondjes

Nadere informatie

Nieuwsbrief. PAS: een oplossing? Welkom Van der Woude Adviesbureau WET EN REGELGEVING ALGEMEEN

Nieuwsbrief. PAS: een oplossing? Welkom Van der Woude Adviesbureau WET EN REGELGEVING ALGEMEEN Pagina 2 WET EN REGELGEVING Februari 2015 Jaargang 16, nummer 1 ALGEMEEN Welkom 2015 Inmiddels is de eerste maand van 2015 al weer om en zijn we gekomen in februari. Op dit moment mag de eerste mest weer

Nadere informatie

Nadere regels subsidie asbest eraf, zonnepanelen erop provincie Flevoland 2013

Nadere regels subsidie asbest eraf, zonnepanelen erop provincie Flevoland 2013 CVDR Officiële uitgave van Flevoland. Nr. CVDR302541_2 29 november 2016 Nadere regels subsidie asbest eraf, zonnepanelen erop provincie Flevoland 2013 Gedeputeerde Staten van Flevoland, Overwegende: dat

Nadere informatie

Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw

Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Naar een duurzaam bodemen nutriëntenbeheer via de kringloopwijzer akkerbouw Grond

Nadere informatie

Agro-Nieuwsbrief. Subsidie jonge landbouwers. Het feitelijk gebruik van grond. Uitgave: augustus 2012

Agro-Nieuwsbrief. Subsidie jonge landbouwers. Het feitelijk gebruik van grond. Uitgave: augustus 2012 In deze nieuwsbrief onder andere: Agro-Nieuwsbrief Uitgave: augustus 2012 Bedrijfsvoering Wijziging pachtnormen 2 Begrotingsnormen veehouderij 3 Fiscaal Wijziging hoge btw-tarief 2 Juridisch Dat is onredelijk

Nadere informatie

De zon als energiebron voor bedrijven

De zon als energiebron voor bedrijven De zon als energiebron voor bedrijven Panelen die elektra opwekken worden ook wel zonnepanelen of PV (Engels: Photo Voltaic) genoemd. De panelen worden aangesloten op één of meerdere stroomomvormers (inverters)

Nadere informatie

Leidt Europese mestbeleid tot knelpunten voor de bodem?

Leidt Europese mestbeleid tot knelpunten voor de bodem? Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Leidt Europese mestbeleid tot knelpunten voor de bodem? Kennisdag Mest & 1 december

Nadere informatie

Veehouders positief over oplossen mestoverschot

Veehouders positief over oplossen mestoverschot ///PERSBERICHT/// Veehouders positief over oplossen mestoverschot Alfa Accountants en Adviseurs houdt onderzoek over het nieuwe mestbeleid onder 750 boeren WAGENINGEN, 8 mei 2012 Veehouders vertrouwen

Nadere informatie

Subsidieregeling asbest eraf, zonnepanelen erop Drenthe

Subsidieregeling asbest eraf, zonnepanelen erop Drenthe Subsidieregeling asbest eraf, zonnepanelen erop Drenthe Artikel 1 Begripsbepalingen In deze regeling wordt verstaan onder: a. agrarische onderneming: natuurlijke persoon of rechtspersoon die als economische

Nadere informatie

Stichting Duurzaam Lopikerwaard

Stichting Duurzaam Lopikerwaard Stichting Duurzaam Lopikerwaard in samenwerking met Presentatie d.d. 16 januari 2019 te Cabauw Welkom en mededelingen 1) Graag de telefoons op stil of uit. 2) Consumpties zijn na twee keer koffie en thee

Nadere informatie

Instructie Subsidie aanvragen Asbest eraf Zonnepanelen erop

Instructie Subsidie aanvragen Asbest eraf Zonnepanelen erop Instructie Subsidie aanvragen Asbest eraf Zonnepanelen erop Hieronder vindt u de instructie voor de aanvraagmodule voor de subsidie Asbest eraf Zonnepanelen erop. Op https://aanvragen.meermetminder.nl

Nadere informatie

Deze regeling zal met toelichting in de Staatscourant worden geplaatst. De Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, J.M. de Vries.

Deze regeling zal met toelichting in de Staatscourant worden geplaatst. De Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, J.M. de Vries. VW Regeling meldingen Lozingenbesluit open teelt en veehouderij Regeling houdende vaststelling van nadere regels met betrekking tot gegevens, die bij een melding van voorgenomen agrarische activiteiten

Nadere informatie

Asbestsanering en meer. Jorick van der Pas Marcel van den Tillaart Subsidieadviseur Bedrijfsadviseur

Asbestsanering en meer. Jorick van der Pas Marcel van den Tillaart Subsidieadviseur Bedrijfsadviseur Asbestsanering en meer Jorick van der Pas Marcel van den Tillaart Subsidieadviseur Bedrijfsadviseur 06-5006 7768 06-2565 7306 30.000 mkbondernemers #1 dienstverlener in mkb, tuinbouw en agro 1.500 collega

Nadere informatie

Agrarische grondmarkt

Agrarische grondmarkt Agrarische grondmarkt Kwartaal 3 2016 kwartaalbericht van Research en Kadaster Landelijk overzicht De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het derde kwartaal van 2016 opnieuw licht gedaald

Nadere informatie

Hartelijk welkom HARTELIJK WELKOM. Asbest eraf, zonnepanelen erop! 26-06-2013

Hartelijk welkom HARTELIJK WELKOM. Asbest eraf, zonnepanelen erop! 26-06-2013 Hartelijk welkom HARTELIJK WELKOM Asbest eraf, zonnepanelen erop! 26-06-2013 Asbest eraf, zonnepanelen erop HARTELIJK WELKOM Mark Ormel namens Oost-Achterhoek-Berkelland-Lochem- Bronckhorst-Doetinchem

Nadere informatie

Rapport. Productbeschrijving DKN Procesmodel Agrarisch Natuurbeheer (incl. Landschap)

Rapport. Productbeschrijving DKN Procesmodel Agrarisch Natuurbeheer (incl. Landschap) Productbeschrijving DKN Procesmodel Agrarisch Natuurbeheer (incl. Landschap) Dienst Regelingen naar Agrarische beheerders (agrariër of In opdracht van: IPO Datum 27 mei 2013 0412 sopgave 1 Inleiding...

Nadere informatie