Cordaid Mensen in Nood NIEUWS - Nummer 3, Terug naar huis

Transcriptie

1 Cordaid Mensen in Nood NIEUWS - Nummer 3, 2010 Terug naar huis 1

2 voorwoord Onvolledige terugkeer Met een strenge blik op zijn gezicht geeft de soldaat een kort bevestigend knikje de hefboom mag omhoog, we mogen erdoor. Op naar het noorden van Sri Lanka, waar een jaar geleden nog zo heftig werd gevochten en waarvandaan meer dan bewoners gevlucht zijn. Nu keren de vluchtelingen langzaam terug naar huis en ga ik voor Cordaid Mensen in Nood bekijken waar ze het meest behoefte aan hebben. Aan alles, merk ik al snel. Uitreiking van lampen op zonne-energie aan teruggekeerde vluchtelingen Sri Lankaanse vluchtelingen keren terug naar niets Het woord thuis blijkt hier een hol begrip waar niets tastbaars meer onder zit - een terugkeer naar niets. De oorlog heeft er niet alleen voor gezorgd dat huizen, foto s en boeken zijn verzwolgen, ook de mensen waar van gehouden werd zijn er niet meer. Als ik terugrijd naar Vavuniya tollen flarden van gesprekken door mijn hoofd en zie ik telkens weer die man voor me, zonder benen in een rolstoel, die nu waarschijnlijk samen met zijn vrouw op de grond ligt te slapen. Kwetsbaar in hun tent zonder grondzeil, met alleen twee plastic benen, een leeg melkpoederdoosje en een blikje rijst. We blijven geloven dat het kan, maar wat zijn hier nog veel druppels hoop, moed, kracht en compassie nodig. Helpt u ons om de teruggekeerde vluchtelingen in het noorden van Sri Lanka hun leven terug te geven? Jorieke Streef, adviseur voor Cordaid Mensen in Nood in Sri Lanka 2

3 sri lanka afghanistan china pakistan killinochchiya india bangladesh vavuniya SRI LANKA colombo Vergeten vluchtelingen Mei vorig jaar kwam er in Sri Lanka een einde aan de strijd tussen de regering en de Tamil Tijgers. Inmiddels zijn zo n vluchtelingen teruggekeerd naar wat er over is gebleven van hun huis. Ruim mensen zitten nog steeds in de vluchtelingenkampen. Ze willen wel naar huis, maar kunnen niet. De situatie in Menik Farm, zoals de vluchtelingenkampen rondom Vavuniya heten, is verre van rooskleurig. Dat komt omdat veel hulporganisaties zich inmiddels volledig richten op de mensen die terugkeren naar huis. Maar teruggaan kan alleen als de dorpen in het noorden van Sri Lanka mijnenvrij zijn gemaakt en dat is nog lang niet overal Overal staan nog rode bordjes die aangeven dat er hier mijnen liggen 3 Sri Lanka is 1,5 x zo groot als Nederland Het heeft bijna 21 miljoen inwoners Mannen worden gemiddeld 70 jaar oud, vrouwen 78 14% van de bevolking leeft van minder dan 1 euro per dag Bron: UNDP, Ministerie van Buitenlandse Zaken het geval. Niet zo gek als je bedenkt dat het voormalige oorlogsgebied zo groot is als de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht samen. 27 jaar gewapende strijd De Tamil Tijgers vochten meer dan 27 jaar lang voor een onafhankelijke staat in het noorden en oosten van Sri Lanka. Eind 2008 begon de regering van Sri Lanka met een groot slotoffensief. Het leger dreef de Tamil Tijgers steeds verder in een hoek. Meer dan mannen, vrouwen en kinderen sloegen op de vlucht en kwamen terecht in vluchtelingenkampen. Mei vorig jaar werden de laatste Tamil Tijgers verslagen en kwam er een eind aan het gewapend conflict. De strijd kostte volgens onafhankelijke onderzoekers tienduizenden mensen het leven.

4 sri lanka Terug naar huis De Sri Lankaanse regering coördineert het ontmijningsproces en de terugkeer van de vluchtelingen. Iedereen die terugkeert, moet helemaal opnieuw beginnen. Alles is kapot: huizen, scholen, ziekenhuizen, wegen. Akkers liggen vaak nog vol met mijnen, dus voordat mensen weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien moet er nog een hoop gebeuren. Starterspakket Iedereen die terugkeert, krijgt van de vluchtelingenorganisatie UNHCR een pakket mee. Daarin zitten o.a. zeil, touw, zeep, keukenspullen, beddengoed en een muskietennet. Cordaid Mensen in Nood verstrekt fietsen en lampen op zonne-energie. En zaden en gereedschappen om een lapje grond te bewerken. Het grootste deel van de hulp van Cordaid Mensen in Nood bestaat uit het bouwen van huizen, waterputten en wc s. Vluchtelingen laden hun schaarse bezit in de vrachtwagen voor terugkeer naar huis 4

5 persoonlijk verhaal Vluchtelingen vertellen hun verhaal Ik mis mijn omgekomen familieleden nog elke dag Sarojeny, 16 jaar Ik woon nu al meer dan een jaar in het vluchtelingenkamp bij mijn tante en haar gezin. Mijn ouders, 2 broers en 2 zussen zijn tijdens onze vlucht omgekomen. Ik heb het overleefd, maar ik ben door het geluid van neerkomende granaten doof geworden. Mijn familie mis ik nog elke dag. Ik zou graag terug willen naar ons dorp, maar dat kan nog niet. Het ligt daar nog vol mijnen. Ook zou ik dolgraag weer naar school gaan. De lerares die ik hier in het kamp had is al teruggegaan naar huis, dus nu heb ik geen les meer. Later hoop ik zelf lerares te worden. Ik ben bang voor wat ik in mijn dorp zal aantreffen Mevrouw Savetri, 60 jaar Tijdens de oorlog heb ik zes familieleden verloren. Na mijn vlucht ben ik in het vluchtelingenkamp terechtgekomen. Sinds een half jaar woon ik met mijn 2 dochters, schoonzoon en 3 kleindochters tijdelijk in een klein hutje bij familieleden. Ik hoop snel terug te kunnen keren naar mijn eigen dorp, hoewel ik bang ben voor wat ik daar zal aantreffen. Staat mijn huis er nog? Kunnen de akkers al worden verbouwd of liggen er nog te veel mijnen? En ik maak me grote zorgen om mijn zieke kleindochter. Zij moet iedere week naar het ziekenhuis voor een bloedtransfusie en het ziekenhuis is twee dagen reizen bij ons dorp vandaan. Toch wil ik graag naar huis, zodat ik mijn leven weer kan opbouwen. 5

6 onze hulp in sri lanka Alleen maar gras en stenen Het noorden van Sri Lanka was door oorlog lange tijd afgesloten van de buitenwereld. Nu de vluchtelingen langzaam terugkeren, kunnen ook hulporganisaties het gebied weer in. Cordaid Mensen in Nood helpt, samen met onze lokale partnerorganisaties, de mensen hun leven weer op te bouwen. Dor gras, af en toe een verbrande palmboom en bergen stenen: de resten van wat ooit een huis of een school was. Zo ziet het noorden van Sri Lanka er na de hevige gevechten van vorig jaar uit. Overal staan nog rode waarschuwingsbordjes die aangeven dat er hier mijnen liggen. Alleen kleine stukken land zijn al mijnenvrij gemaakt. Daar hebben de teruggekeerde bewoners zich gevestigd, in een huis van zeil. Fietsen en lampen Naast een starterspakket krijgen families een fiets en een lamp op zonne-energie. Elektriciteit is er immers niet en werk en school liggen vaak kilometers ver weg, dus een fiets is dan een uitkomst. De 19-jarige Mary uit een kustdorpje in Killinochchiya zorgt na de dood van haar ouders voor haar broertje en zusje. Ze is dolblij met de lamp op zonne-energie. Mijn broertje van 3 is door de oorlog erg bang in het donker. Nu hebben we tenminste wat licht. Dit is wat veel mensen aantreffen bij terugkeer in hun dorp 6

7 onze hulp in sri lanka Deze huizen werden door Cordaid Mensen in Nood gebouwd na de tsunami in 2004 en worden nu nagebouwd voor de terugkerende vluchtelingen Toekomst De komende jaren zal het noorden van Sri Lanka in het teken staan van de wederopbouw. Met hulp van onze partnerorganisaties en de teruggekeerde bewoners zelf gaan wij werken aan de bouw en het herstel van huizen, het creëren van werkgelegenheid, het opleiden van jongeren en het repareren van waterputten en toiletten. Provisorische schuren vol met bouwmaterialen liggen klaar om vervoerd te worden. Het begin is er. En het enthousiasme en de energie van iedereen is groot. Met uw en onze hulp komen ze er uiteindelijk wel weer bovenop. Deze man en vrouw krijgen van Cordaid Mensen in Nood een nieuw huis Cordaid Mensen in Nood helpt de teruggekeerde vluchtelingen met: Verstrekken van drinkwater Uitdelen van fietsen en lampen op zonne-energie Uitdelen van starterspakketten met daarin o.a. zaden en gereedschappen Bouwen van woningen Repareren of opnieuw bouwen van gemeenschapshuizen, waar mensen kunnen schuilen als het regenseizoen vanaf oktober weer losbarst Schoonmaken en repareren van waterputten Repareren/aanleggen van toiletten Voorlichting geven over hygiëne Mobiele medische klinieken voor ouderen 7

8 Cordaid Mensen in Nood helpt mensen uit vluchtelingenkampen terug te keren naar huis Met uw hulp kunnen ze een nieuwe start maken Vluchtelingenkamp Menik Farm 8

9 9

10 Cordaid Mensen in Nood en de Postcode Loterij. Bijvoorbeeld: kleine dingen maken een groot verschil. Een fiets en een lamp. Niets bijzonders in Nederland, maar voor deze mensen in Sri Lanka maken ze een wereld van verschil. Het maakt dat ze weer geloven in de toekomst. Leven weer opbouwen In het noorden van Sri Lanka woedde 25 jaar lang een oorlog tussen de Tamil Tijgers en het regeringsleger. Honderdduizenden mensen sloegen op de vlucht. Nu de Tamils Tijgers zijn verslagen, een jaar geleden, keren de vluchtelingen weer langzaam terug naar huis. Of wat daar nog van over is. Cordaid Mensen in Nood helpt de vluchtelingen hun leven weer op te bouwen. Werk en school En dat begint met kleine zaken. Zo krijgen 6000 gezinnen een fiets om lange afstanden te overbruggen in het verwoeste gebied. Onmisbaar om naar hun werk of school te kunnen gaan. En met lampen op zonne-energie kunnen de kinderen na zonsondergang hun huiswerk maken. Met praktische en psychische hulp zet Cordaid Mensen in Nood zich in voor mensen die getroffen zijn door rampen, oorlogen en andere noodsituaties. Altijd samen met lokale hulpverleners, want die kennen de situatie het beste. Dankzij u Cordaid Mensen in Nood ontvangt sinds 1996 een bijdrage van de Postcode Loterij. Dankzij alle deelnemers van de loterij heeft Cordaid Mensen in Nood in totaal 33 miljoen euro aan verschillende projecten kunnen besteden. Door mee te doen met de Postcode Loterij steunt u met 50% van uw inleg Cordaid Mensen in Nood en nog 74 andere goede doelen. Kijk op Met z n allen werken we aan een betere wereld. Samen maken we het verschil. Deze advertentie namens de Postcodeloterij stond 30 juli in de Telegraaf Elke week leest u in deze krant over het belangrijke werk van één van de 75 goede doelen die de Postcode Loterij steunt. Meer achtergrondinformatie kunt u vinden op 10

11 HAïTI mexico HAÏTI puerto rico ecuador colombia venezuela suriname Anse-à- Veau Leogane port-auprince brazilië Wederopbouw Haïti begonnen Ruim een half jaar na de aardbeving ligt de hoofdstad Port-au-Prince nog in puin, vele duizenden mensen wonen in geïmproviseerde vluchtelingenkampen. Ook op het platteland zijn de verwoestingen enorm. Cordaid Mensen in Nood is in de buurt van Leogane begonnen met de bouw van aardbevingsbestendige huizen. Na noodhulp de wederopbouw In de eerste weken na de aardbeving hebben we voedsel uitgedeeld aan meer dan Haïti krabbelt op na de aardbeving van een half jaar geleden 11 Haïti is iets kleiner dan Nederland Het heeft bijna 10 miljoen inwoners Mannen worden gemiddeld 59 jaar oud, vrouwen 63 55% van de bevolking leeft van minder dan 1 euro per dag Bron: UNDP, Ministerie van Buitenlandse Zaken personen in de meest arme wijken van Port-au-Prince. We hebben drinkwater verstrekt, tenten uitgedeeld en medische hulp verleend. Door de inzet van vele hulporganisaties hebben de Haïtianen in de tentenkampen kunnen overleven en zijn er geen grote epidemieën uitgebroken. Nu zijn we begonnen met de wederopbouw. Nieuwe huizen Samen met onze lokale partnerorganisaties werken we hard om zoveel mogelijk mensen van nieuw onderdak te voorzien. In het dorpje Papette, vlakbij de kustplaats Leogane (ten westen van Port-au-Prince), zijn de eerste 125 huizen neergezet. Het gaat om transitional shelters, ofwel tijdelijke en verplaatsbare houten huizen met golfplaten dak, die ook geschikt zijn voor permanente bewoning. Uiteindelijk willen we over een periode van drie jaar nieuwe huizen bouwen.

12 haïti Jongeren die stage lopen helpen de lokale bevolking bij de bouw van de tijdelijke woningen 12

13 reisverslag Haïti Nieuwe huizen op het platteland van Haïti Drie maanden na de verwoestende aardbeving, reisde Marijke van der Velde voor Cordaid Mensen in Nood naar Haïti. Ze zag de puinhopen, maar ook het begin van de wederopbouw. In Port-au-Prince sluiten we aan in de file, overal krioelen auto s door elkaar. Op straat wordt van alles verhandeld: mango s, telefoonkaarten, groenten en schoenen. Mensen bidden en zingen onder blauwe tentzeilen. Het leven lijkt gewoon door te gaan. We rijden langs de vele ingestorte gebouwen en enorme hopen puin en ik besef dat daar nog veel mensen onder moeten liggen. We passeren talloze tentenkampen, langs de weg, in de middenberm, op verlaten bedrijfsterreinen en veldjes. Ik ben in Haïti. Eerst bouwen op het platteland Buiten Port-au-Prince is de vernieling nog veel heviger, omdat hier het epicentrum van de aardbeving lag. Zo is in de stad Leogane naar schatting 85 % van de gebouwen verwoest. Het voordeel ten opzichte van Port-au-Prince is dat de mensen hier vaak wel een eigen stukje grond hebben, zegt Henk. Daar kun je dus een nieuw huis op bouwen. Bovendien heb je hier te maken met hechte gemeenschappen en dat maakt het werk een stuk eenvoudiger. Mensen kennen elkaar en weten precies wie waar woont. Je kunt dus makkelijker in kaart brengen welke families als eerste een nieuw huis nodig hebben. Permanente huizen Al die mensen kunnen natuurlijk niet voor altijd in tenten blijven wonen. Er moet een structurele oplossing komen. Hoe doe je dat?, vraag ik Henk Meijerink, bouwkundig adviseur van Cordaid en specialist op het gebied van wederopbouw in noodhulpgebieden. Henk vertelt dat je allereerst grond nodig hebt. Er moet dus puin geruimd worden en grond aangewezen worden waarop gebouwd mag worden. Dat is een taak voor de Haïtiaanse overheid. Dan moet je bepalen wie er in aanmerking komt voor een nieuw huis. Vrijwel niemand kan aantonen waar hij heeft gewoond en met hoeveel mensen, omdat papieren ontbreken. Allemaal zaken die ervoor zorgen dat je hier in de hoofdstad Port-au-Prince niet direct kunt beginnen met bouwen. Daarom richten we onze aandacht nu eerst op het platteland. Eerst wordt in kaart gebracht wie er in aanmerking kan komen voor een nieuw huis Drie deuren en een veranda De nieuwe huizen moeten aardbevings- en orkaanbestendig zijn en bestand zijn tegen houtrot en termieten. En ze moeten natuurlijk voldoen aan de wensen van de bewoners. Daarom hebben we gesprekken gevoerd met 300 tot 400 mensen. Daaruit bleek dat er behoefte was aan twee deuren aan de voorkant én een deur aan de achterzijde. Ook een veranda was een vereiste. Vervolgens zijn we op zoek gegaan naar een lokale fabrikant die de productie voor zijn rekening neemt. De huizen worden als een bouwpakket klaargemaakt en op de plek van bestemming in elkaar gezet. 13

14 reisverslag haïti Samenwerking Het huizenproject levert méér op dan alleen onderdak. Zo ontstond er tussen Cordaid Mensen in Nood en de organisatie Idejen een mooie samenwerking: Idejen geeft kansarme jongens en meisjes vakopleidingen, o.a. tot timmerman. Cordaid Mensen in Nood biedt hen de kans stage te lopen. En timmerfabriek Maxima stond na de aardbeving op het punt om 20 mensen te ontslaan. Juist op dat moment kwam Henk Meijerink vragen of zij de huizen voor Cordaid konden maken. Inmiddels zijn er al 20 lokale mensen extra aangenomen en schatten ze in dat er binnenkort nog eens 60 bijkomen. Nooit snel genoeg Natuurlijk zijn we er nog lang niet, zegt Henk. Je zou sneller willen. Maar als je dan zo n familie bij hun nieuwe huis ziet staan: dat is goud waard. Ze zijn zó blij! Al zitten er nog geen muren in, ze trekken er meteen in. Hún huis. Ze kunnen het vaak nog niet bevatten. Tegen de tijd dat ik weer naar Nederland vertrek, zit mijn hoofd vol indrukken. Respect voor al die dappere Haïtianen, die ondanks alles het leven weer oppakken. Respect voor al het werk dat al is verzet door de mensen die er vanaf het eerste uur zijn geweest. Natuurlijk gaat het nooit snel genoeg. Maar hoe lang duurde het ook al weer voordat de door de vuurwerkramp verwoeste Roomwijk in Enschede er weer stond? Ik ga het thuis toch even opzoeken... Een van de eerste aardbevingsbestendige huizen is bijna klaar voor bewoning 14

15 persoonlijk verhaal Meneer en mevrouw St.Vil: Het is moeilijk rondkomen nu we met zijn tienen zijn Het echtpaar St.Vil woont in het provinciestadje Anse-à-Veau, aan de Haïtiaanse kust. De aardbeving was hier goed voelbaar, maar heeft weinig schade aangericht. De meeste huizen staan nog overeind, omdat ze van hout zijn gemaakt en de klappen van de aardbeving goed hebben kunnen opvangen. Het grote probleem van Anse-à-Veau is dat het na de aardbeving is overspoeld met vluchtelingen uit de hoofdstad Port-au- Prince. Ook meneer en mevrouw St.Vil hebben familieleden in huis genomen. Meneer St.Vil: We hebben nu we met zijn tienen zijn veel moeite om rond te komen. Zijn vrouw vult aan: Onze zoon en dochter zijn Port-au-Prince ontvlucht. Marie, onze dochter, heeft haar man verloren tijdens de aardbeving en is samen met haar vier kinderen bij ons ingetrokken. Ook een neef en zijn vrouw wonen nu bij ons. Natuurlijk helpen wij onze familieleden, maar moeilijk is het wel. Gelukkig hebben we vlak na de aardbeving voedselpakketten gekregen van BND, een lokale partnerorganisatie van Cordaid Mensen in Nood. Dat is onze redding geweest. En inmiddels heeft onze zoon tijdelijk werk gevonden, zegt meneer St.Vil, dus we krijgen weer wat geld binnen om eten te kopen. Onze dochter is ook vast van plan hier weer haar eigen bedrijfje op te zetten, net als in Port-au-Prince. Het blijft lastig, maar we geloven dat we het wel gaan redden met zijn allen. Het blijft lastig, maar we geloven dat we het wel gaan redden met zijn allen Hulp update HAÏTI NU Op de nieuwe SHO website staat een compleet overzicht van de resultaten van alle SHO deelnemers. Ga naar: 15

16 Met uw hulp kan Cordaid Mensen in Nood: Vluchtelingen in Sri Lanka helpen bij hun terugkeer Teruggekeerde Sri Lankanen voorzien van een fiets en een zonne-lamp Aardbevingsbestendige huizen bouwen op Haïti Werk creëren voor de Haïtianen Geef nu! GIRO 667 COLOFON Voor meer informatie: Cordaid Mensen in Nood Postbus BK Den Haag t info@cordaidmenseninnood.nl giro 667 Den Haag Tekst: Cordaid V. Kierkels Foto s: Cordaid B. Neeleman J. Kiers A. Kievit Vormgeving: Satori Antwerpen Drukwerk: Schuttersmagazijn 16 Cordaid Mensen in Nood is een van de beneficiënten van de Nationale Postcode Loterij