Het Onstaan van Osteoporose bij Patiënten met Reuma. Algemene Samenvatting
|
|
- Benjamin de Jonge
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het Onstaan van Osteoporose bij Patiënten met Reuma Algemene Samenvatting 159
2 ALGEMENE SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een chronische ontstekingsziekte die voorkomt bij 0.5-1% van de wereldbevolking. Systemische osteoporose is een extra-articulaire complicatie van RA, die resulteert in een toename van het fractuurrisico en de daarmee gepaard gaande morbiditeit en mortaliteit, alsmede medische kosten. De incidentie van systemische osteoporose bij patiënten met RA is 15-20%. Systemische osteoporose bij RA wordt deels veroorzaakt door immobiliteit en behandeling met corticosteroïden, maar het wordt ook toegeschreven aan de gevolgen van systemische ontsteking, zoals verhoogde concentraties van circulerende cytokines, chemokines en signaalmoleculen. Het serum van patiënten met actieve RA bevat veranderde concentraties van cytokines, eiwitten en signaalmoleculen, zoals oplosbare receptoren, receptor antagonisten, antistoffen en autoantistoffen. Het is bekend dat individuele inflammatoire cytokines de vorming van botcellen en hun functie beïnvloeden, waarbij de bothomeostase wordt aangedaan. Echter, het effect van serum van patiënten met actieve RA (actief RA-serum), dat een complex mengsel van cytokines, chemokines, eiwitten en signaalmoleculen bevat, op de vorming van botcellen, hun functie en communicatie is nog onbekend. Daarom hebben we in dit proefschrift onderzocht wat het effect is van actief RA-serum op de vorming van botcellen, hun functie en communicatie met andere celsoorten. In hoofdstuk 2 beschrijven we de bestaande onderzoeksmethodes die gebruikt kunnen worden om de effecten van actief RA-serum op de vorming van botcellen, hun functie en communicatie in vitro te testen. In hoofdstuk 3 hebben we het effect bestudeerd van actief RA-serum op de osteochondrogene differentiatie van twee verschillende soorten voorlopercellen, te weten muizen chondrogene ATDC5 cellen en humane mesenchymale stamcellen afkomstig van het periosteum. Wij vonden dat het serum van patiënten met actieve RA de differentiatie van osteochondrogene cellen vermindert, hetgeen bleek uit een verminderde vorming van kraakbeenmatrix en veranderingen in de genexpressie van bot en kraakbeen merkstoffen. Een dergelijke remming zou tenminste gedeeltelijk kunnen verklaren waarom er sprake is van minder botvorming en vertraagde fractuurgenezing in patiënten met RA, omdat inflammatoire cytokines en signaalmoleculen in de circulatie van patiënten met RA van invloed zijn op de differentiatie van mesenchymale stamcellen tot bot of kraakbeen xenotype. In hoofdstuk 4 hebben we bestudeerd of een complex mengsel van circulerende inflammatoire mediatoren in het serum van patiënten met actieve RA de functie van osteoblasten en hun communicatie met osteoclast voorlopercellen verandert, in vergelijking met serum van dezelfde patiënten in klinische remissie. We konden aantonen dat serum van patiënten met actieve RA een remmende 160
3 Het onstaan van osteoporose bij patiënten met reuma werking heeft op de proliferatie en differentiatie van osteoblasten. Tevens vonden we dat serum van patiënten met actieve RA de genexpressie van IL-6 en receptor activator of nuclear factor kappa-b ligand (RANKL) stimuleerde, als ook de osteoblast-gemedieerde osteoclastogenese. Het blokkeren van IL6 en RANKL in co-culturen van osteoclast-voorlopercellen en osteoblasten, die waren voorbehandeld met serum van RA patiënten, reduceerde het aantal osteoclasten. Een dergelijke remming van de osteoblast functie en verandering in osteoblastosteoclast communicatie door serum met inflammatoire mediatoren zou het katabole effect van systemische ontsteking op de botmassa kunnen verklaren. Er worden verhoogde CXCL8 en CCL20 concentraties aangetroffen in RAserum, maar het effect van deze chemokines op osteoblasten is niet bekend. Daarom hebben wij in hoofdstuk 5 onderzocht of CXCL8 en CCL20 de proliferatie en differentiatie van osteoblasten en de osteoblast-osteoclast communicatie kunnen beïnvloeden. We zagen dat CXCL8 en CCL20 noch een remming veroorzaakten van de proliferatie van osteoblasten noch van de genexpressie van de belangrijkste matrixeiwitten. Echter, CXCL8 en CCL20 zouden via andere mechanismen een effect kunnen hebben op de bothomeostase. Wij konden aantonen dat de chemokines CXCL8 en CCL20 deels de osteoblast-gemedieerde osteoclastogenese stimuleerden via IL6 productie door osteoblasten. Het is interessant dat deze resultaten overeenkomen met data waarbij gebruik werd gemaakt van serum van RA patiënten (hoofdstuk 4). Daarnaast bleek geconditioneerd medium van osteoblasten gekweekt met CCL20, maar niet dat van osteoblasten gekweekt met CXCL8, de activiteit van osteoclasten te stimuleren. Gebaseerd op de resultaten uit hoofdstuk 4 en 5 speculeren wij dat de osteoblast-gemedieerde osteoclastogenese, geïnduceerd door serum van RA patiënten, gedeeltelijk veroorzaakt kan worden door CXCL8 en CCL20 in actief-ra serum. Dit maakt dat deze chemokines interessante targets zijn voor toekomstig onderzoek naar individuele behandelingsopties voor patiënten met RA die niet goed reageren op de bestaande behandeling. Osteocyten zijn zeer mechanogevoelig: na mechanische stimulatie veranderen ze de productie van een reeks signaalmoleculen die de werving, differentiatie en activiteit van osteoblasten en osteoclasten moduleren. Daarom spelen de door de osteocyten geproduceerde cytokines en signaalmoleculen een cruciale rol in de botadaptatie. In hoofdstuk 6 onderzochten we of actief RA-serum de intrinsieke capaciteit van osteocyten om mechanische stimuli waar te nemen kan beïnvloeden. Ook werd onderzocht of mechanische belasting van osteocyten het effect van actief RA-serum op de osteocyt-osteoclast communicatie kan beïnvloeden. We hebben gebruik gemaakt van primaire humane botcellen, die een mengsel zijn van osteoblasten en osteocyt-achtige cellen. Omdat osteocyten meer mechanogevoelig zijn dan osteoblasten hebben we de cellen als osteocyten bestempeld in hoofdstuk 6. We vonden dat actief RA-serum geen invloed had op
4 Algemene samenvatting de intrinsieke capaciteit van osteocyten om mechanische stimuli waar te nemen. We konden aantonen dat actief RA-serum de genexpressie ratio van RANKL/OPG in osteocyten verhoogde, evenals de osteocyt-gemedieerde osteoclastogenese, en dat mechanische belasting het omgekeerde effect had. Deze bevindingen suggereren dat lichaamsbeweging, zoals zeker mogelijk is bij RA patiënten zonder pijnklachten, of andere vormen van belasting van bot, zoals vibratie platvormen, een therapeutische werking kunnen hebben ter preventie van osteoporose in RA of andere inflammatoire ziektes. Activatie van de kanonieke Wnt signaling exclusief in osteocyten induceert bot anabolisme en prikkelt Notch signaling. Osteocyten hebben een functie in de fosfaat homeostase. Hiertoe produceren osteocyten een reeks aan cytokines en signaalmoleculen. In voorgaande hoofdstukken werd gebruik gemaakt van een mengsel van osteoblast-achtige en osteocyt-achtige cellen voor de experimenten, terwijl we het liefst een zo puur mogelijke kweek van humane osteocyten zouden gebruiken, bij voorkeur in hun eigen omgeving. Helaas is er een gebrek aan goede humane osteocyt-celmodellen om hun functie in vitro te bestuderen. In hoofdstuk 7 hebben we humane bot chips gekweekt met daarin osteocyten ingebed in hun natieve matrix. We hebben het effect onderzocht van exogene recombinante cytokines, chemokines, en actief RA-serum op osteocyt signaling. We vonden dat exogene recombinante inflammatoire cytokines de genexpressie verhoogde van de cytokines IL-1β, IL-6, IL-8, TNFα, FGF23 (betrokken bij de fosfaathomeostase), en de Wnt antagonist SOST, terwijl de chemokine CCL20 de genexpressie van TNFα, IL-6, and IL-8 verhoogde in osteocyten. Evenzo verhoogde serum van actieve RA patiënten de genexpressie van IL-1β, TNFα, FGF23, SOST, en de Wnt antagonist DKK1 in osteocyten. Deze resultaten suggereren dat osteocyten een sleutelrol kunnen spelen in de regulatie van de botmassa gedurende systemische ontsteking en daarom zouden ze een uitstekende target kunnen zijn voor de preventie van botverlies bij inflammatoire ziektes. In dit proefschrift hebben we aangetoond dat verdund (1:10) actief RAserum al van invloed was op de osteoblast functie, osteoblast-osteoclast communicatie, osteochondrogene differentiatie van voorlopercellen, osteocyt signaling en osteocyt-osteoclast communicatie, wat aangeeft dat de effecten in vivo alleen maar nog sterker kunnen zijn. Zulke effecten kunnen de bothomeostase verstoren, hetgeen systemisch botverlies en verhoging van fractuurrisico in vivo veroorzaakt. Door mechanische stimulatie van osteocyten was het mogelijk om de effecten van actief RA-serum-gemedieerde toegenomen osteocyt-osteoclast communicatie af te zwakken. Dit suggereert dat mechanische belasting van osteocyten een mogelijke optie is voor de behandeling van botverlies bij RA. De resultaten zoals beschreven in dit proefschrift dragen bij aan de start van een nieuwe onderzoeksrichting in de osteoimmunologie. Immers regelmatig wordt door 162
5 Het onstaan van osteoporose bij patiënten met reuma te veel patiënten in de kliniek ervaren dat bestaande medicatie niet helpt om de ontsteking af te zwakken en botverlies te voorkomen. Dit kan op zijn beurt weer leiden tot de ontwikkeling van nieuwe medicatie tegen nieuwe targets en interventies, zoals antistoffen tegen CXCL8 en CCL20, die effectiever kunnen zijn in het afzwakken van het ontstekingsgerelateerde botverlies als bestaande medicatie hierin niet slaagt. Zulke medicijnen kunnen behulpzaam zijn bij het ontwerpen van meer geïndividualiseerde behandelingen tegen algemeen botverlies bij systemische inflammatie. 163
Algemene Samenvatting
Algemene Samenvatting e vitamine metaboliet 1,25-dihydroxyvitamine ( ) speelt een sleutelrol bij het handhaven van de calcium homeostase door middel van effecten op de darm, het bot en de nier. e metaboliet
Nadere informatieSamenvatting. proliferatie matrix productie matrix mineralisatie
Samenvatting Samenvatting Osteoporose Bot is een dynamisch weefsel en wordt voortdurend afgebroken door osteoclasten, de botafbrekende cellen, terwijl de osteoblasten (botvormende cellen) vervolgens weer
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40898 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Elis, A.S. Title: Identification of therapeutic targets and antisense oligonucleotide
Nadere informatieAlgemene samenvatting
Algemene samenvatting 9 Chapter 9 172 Algemene samenvatting ALGEMENE SAMENVATTING Dit proefschrift beschrijft enige aspecten van heterogeniteit tussen osteoclasten die aanwezig zijn in verschillend gelokaliseerde
Nadere informatieALGEMENE SAMENVATTING
ALGEMENE SAMENVATTING Aantrekkelijke translationele doeleinden voor bot tissue engineering en regeneratieve geneeskunde zijn onder andere aandoeningen aan het skelet, zoals degeneratieve afwijkingen van
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/24378 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Melief, Sara Marie Title: Immunomodulatory properties of human multipotent stromal
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Chapter 8 112 Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Insulin induceert complexe responsen in perifere weefsel zoals de skeletspier, vet, hart, lever en het brein om
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Inleiding Reuma is een verzamelnaam voor een groot aantal ernstige aandoeningen van het bewegingsapparaat, waarbij gewrichtsklachten een belangrijke rol spelen. Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Inleiding Mineralisatie in een organisme is het afzetten van kalkzouten (die voornamelijk bestaan uit calcium en fosfaat) in dood of levend weefsel. Mineralisatie of verkalking is essentiëel voor de ontwikkeling
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Inleiding
Nederlandse samenvatting 157 Inleiding Het immuunsysteem (afweersysteem) is een systeem in het lichaam dat werkt om infecties en ziekten af te weren. Het Latijnse woord immunis betekent vrijgesteld, een
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting EJA van Wanrooij Hart en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de westerse wereld. De onderliggende oorzaak van infarcten en beroertes
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Speksnijder, Niels Title: Determinants of psychosis vulnerability : focus on MEF2
Nadere informatieRegulation of expression of complement components, complement regulatory proteins, and chemokines in keratinocytes Pasch, M.C.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Regulation of expression of complement components, complement regulatory proteins, and chemokines in keratinocytes Pasch, M.C. Link to publication Citation for published
Nadere informatieSamenvat ting en Conclusies
Samenvat ting en Conclusies Samenvatting en Conclusies 125 SAMENVAT TING EN CONCLUSIES In dit proefschrift werd de invloed van viscerale obesitas en daarmee samenhangende metabole ontregelingen, en het
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47927 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Kerkman, Priscilla F. Title: Identification and characterization of anti-citrullinated
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20541 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Lierop, Antoon van Title: Sclerostin : a key regulator of bone metabolism Issue
Nadere informatieSamenvatting 149. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting 149 Samenvatting Constitutioneel eczeem is een chronische ontstekingsziekte van de huid gekenmerkt door rode, schilferende en bovenal jeukende huidafwijkingen. Onder de microscoop
Nadere informatieSamenvatting. Reumatoïde artritis: biologicals en bot
* Samenvatting Reumatoïde artritis: biologicals en bot Samenvatting In deel I van dit proefschrift worden resultaten gepresenteerd van onderzoek naar gegeneraliseerd botverlies (osteoporose) in patiënten
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37233 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tummers, Bart Title: Human papillomavirus targets crossroads in immune signaling
Nadere informatieDUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING
DUTCH SUMMARY NEDERLANDSE SAMENVATTING Dutch Summary / Nederlandse Samenvatting Sinds de ontdekking van de ADAM eiwitfamilie, twee decennia geleden, heeft het ADAM onderzoek zich voornamelijk gericht op
Nadere informatieChapter IX. Samenvatting
Chapter IX Samenvatting Chapter 9 Inleiding Multiple Organ Dysfunction Syndrome (MODS) is een ernstige complicatie bij zwaar gewonde patiënten. MODS gaat gepaard met een hoog sterftecijfer (40 tot 60 %)
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nadere informatieExperimental studies on signal transduction pathways in rheumatoid arthritis Bijl-Westra, Johanna
University of Groningen Experimental studies on signal transduction pathways in rheumatoid arthritis Bijl-Westra, Johanna IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift worden diagnostische en therapeutische aspecten van acute leukemie bij kinderen beschreven, o.a. cyto-immunologische en farmacologische aspecten en allogene
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/46137 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mulder, P.C.A. Title: The contribution of metabolic and adipose tissue inflammation
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Introductie tot atherosclerose Cardiovasculaire aandoeningen zijn nog steeds de meest voorkomende als alle vormen van cardiovasculaire aandoeningen konden worden verholpen bekendste
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Een organisme bestaat uit verschillende weefsels, die opgebouwd zijn uit cellen. Cellen zijn dus de bouwblokken van elk levend organisme. De ontwikkeling van slechts een
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Nadere informatieSAMENVATTING. Spier en Bot in Training
SAMENVATTING Spier en Bot in Training Door de verhoogde levensverwachting in de westerse samenleving zijn er steeds meer mensen die aan osteoporose (aandoening gekenmerkt door een verlaagde botdichtheid)
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Fibrose, oftewel verlittekening van weefsels, is een proces dat tot uitval van belangrijke organen kan leiden, met de dood tot gevolg. In feite ligt het aantal sterfgevallen veroorzaakt door fibrose hoger
Nadere informatieChapter 9 Samenvatting
Samenvatting Marcel D. Posthumus SAMENVATTING Reumatoïde artritis (RA) is een aandoening die voorkomt bij 0,5-1% van de bevolking en die gekenmerkt wordt door een chronische ontsteking van meerdere gewrichten
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) How Notch and Wnt make T-cells tick Helbig, C. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) How Notch and Wnt make T-cells tick Helbig, C. Link to publication Citation for published version (APA): Helbig, C. (2013). How Notch and Wnt make T-cells tick. General
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting FcaRI als therapeutische target voor het verminderen van IgA-geïnduceerde neutrofielen activatie De slijmvliezen (mucosale weefsels), zoals bijvoorbeeld in de luchtwegen en het
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/26164 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Martin Ramirez, Javier Title: The cell-type specific regulatory role of FcγRIIb
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieChapter 9. Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary)
Chapter 9 Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) 10 13 14 15 16 17 18 19 20 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 Chapter 9 122 Dutch Summary Nederlandse Samenvatting Reumatoïde artritis
Nadere informatieChapter 8. Hoofdstuk 8. Nederlandstalige samenvatting
Chapter 8 Hoofdstuk 8 Nederlandstalige samenvatting Chapter 8 Porphyromonas gingivalis is een Gram- negatieve anaerobe bacterie die geassocieerd is met periimplantitis. In geval van infectie reageren gastheercellen
Nadere informatieSamenvatting 167 SAMENVATTING Het skelet bestaat uit ongeveer 200 botten en 300 gewrichten die het lichaam ondersteunen en zijn vorm geven. Het bestaat uit twee delen: het axiale skelet (schedel, wervelkolom
Nadere informatieipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties Oliver Härschnitz
Nederlandse samenvatting proefschrift ipsc-derived insights into Motor Neuron Disease and Inflammatory Neuropaties, 15 september 2017, UMC Utrecht Stamcellen zijn in staat tot het veranderen, oftewel differentiëren,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatieNederlandse samenvatting
NL Het omleiden van signaaltransductie routes door HCMV-gecodeerde GPCRs G-eiwit gekoppelde receptoren (GPCRs) vormen een grote groep membraan receptoren die gekarakteriseerd worden door de aanwezigheid
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat verandert er in het zenuwstelsel als een dier iets leert? Hoe worden herinneringen opgeslagen in de hersenen? Hieraan ten grondslag ligt het vermogen van het zenuwstelsel om
Nadere informatieNederlandse Samenva ing
Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen van chronische ontstekingen van het maag-darm-kanaal. In het engels wordt deze groep
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/23854 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Marel, Sander van der Title: Gene and cell therapy based treatment strategies
Nadere informatieAmyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer
Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer Introductie onderzoeksproject De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer is een neurologische aandoening en is de meest voorkomende vorm van dementie.
Nadere informatieChapter 10. Nederlandse samenvatting List of publications Dankwoord About the author
Chapter 10 Nederlandse samenvatting List of publications Dankwoord About the author Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING De ontwikkeling van een in kweek gemaakt humaan hypertrofisch huidmodel
Nadere informatie199 Hoofdstuk 2 In Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 en 5
197 Samenvatting 198 Samenvatting Samenvatting 199 Veroudering gaat gepaard met het verlies van spiermassa en spierkracht, ook wel sarcopenie genoemd. Dit leidt tot beperkingen in het dagelijkse leven,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De cellen van het menselijke immuunsysteem kunnen grotendeels worden verdeeld in een aangeboren (innate) en een verworven (adaptieve) tak. De cellen van het aangeboren immuunsysteem vormen een eerste lijn
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29019 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ariotti, Silvia Title: Function and behavior of CD8+ T cells in the skin Issue
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het menselijk lichaam heeft het maagdarmstelsel de belangrijke taak om het voedsel te verteren en voedingsstoffen tot zich te nemen. Om deze functie uit te voeren bestaat het
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35174 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Diepen, Hester Catharina van Title: Retinal and neuronal mechanisms of circadian
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 6.1 Introductie Artrose is de meest voorkomende aandoening van het bewegingsapparaat. Het proces wordt gekenmerkt door de afbraak van het kraakbeen op de gewrichtsdelen en de
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43352 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Velden, D. van der Title: Mast cell-mediated immune modulation in experimental
Nadere informatieChapter 10. Nederlandse samenvatting voor niet- ingewijden
Nederlandse samenvatting voor niet- ingewijden Inleiding Dikke darmkanker (colorectaal carcinoom, CRC) is een ziekte die veel voorkomt en ook veel slachtoffers maakt in de Westerse wereld. De behandeling
Nadere informatieRheumatoid arthritis: predictors of clinical response to TNF blockade Klaasen, R.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Rheumatoid arthritis: predictors of clinical response to TNF blockade Klaasen, R. Link to publication Citation for published version (APA): Klaasen, R. (2012). Rheumatoid
Nadere informatieModulation of T and B cell function in Granulomatosis with polyangiitis Lintermans, Lucas
University of Groningen Modulation of T and B cell function in Granulomatosis with polyangiitis Lintermans, Lucas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Samenvatting Hart- en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de Westerse wereld. Atherosclerose, ook wel aderverkalking genoemd, is de belangrijkste onderliggende oorzaak van hart- en vaatziekten.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting Patiënten met reumatoïde artritis (RA) worden langdurig behandeld met ontstekingsremmende medicijnen, waaronder de zogenaamde Disease Modifying Anti-rheumatic Drugs
Nadere informatieSAMENVATTING Samenvatting Coeliakie is een genetische aandoening waarbij omgevingsfactoren en meerdere genen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte. De belangrijkste omgevingsfactor welke een rol
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Door de vergrijzing in onze westerse maatschappij vormen neurodegeneratieve stoornissen bij ouderen, zoals de ziekte van Alzheimer, een toenemend gezondheidsprobleem dat gepaard gaat met een
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieUnderstanding the non-thyroidal illness syndrome from in vivo and in vitro studies Kwakkel, G.J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Understanding the non-thyroidal illness syndrome from in vivo and in vitro studies Kwakkel, G.J. Link to publication Citation for published version (APA): Kwakkel,
Nadere informatie2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease
Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29763 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Zweemer, Annelien Title: The ins and outs of ligand binding to CCR2 Issue Date:
Nadere informatieALGEMENE SAMENVATTING
ALGEMENE SAMENVATTING De botten in ons lichaam vormen een uniek orgaan. Het benige skelet geeft het lichaam structuur en ondersteuning, beschermt onze vitale organen, herbergt het beenmerg en participeert
Nadere informatieIn dit nummer: Jaarverslag 2006 Reglement Kwaliteitsvisitatie Pulmopen: Hoe gaan we door?
Officieel orgaan van de NVALT Jaargang 17, nummer 3, september 2007 In dit nummer: Jaarverslag 2006 Reglement Kwaliteitsvisitatie Pulmopen: Hoe gaan we door? 32 Health effects of quercetin: from mechanism
Nadere informatieALGEMENE SAMENVATTING HUMANE VETSTAMCELLEN VOOR BOTREGENERATIE IN EEN SINUSBODEMELEVATIE MODEL: STUDIES VOOR KLINISCHE TOEPASSING
ALGEMENE SAMENVATTING HUMANE VETSTAMCELLEN VOOR BOTREGENERATIE IN EEN SINUSBODEMELEVATIE MODEL: STUDIES VOOR KLINISCHE TOEPASSING ALGEMENE SAMENVATTING Met de wereldwijde vergrijzing nemen ook de prevalentie
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19981 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19981 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hambach, Lothar Wolfgang Heinrich Title: The human minor histocompatibility antigen
Nadere informatieChapter 7. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 118 Lipopolysaccharide (LPS), ook wel endotoxine genaamd, is een antigeen die een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling en/of verergering van verschillende
Nadere informatie- NEDERLANDSE SAMENVATTING -
- NEDERLANDSE SAMENVATTING - NEDERLANDSE SAMENVATTING KETAMINE: EEN NIEUWE DIMENSIE VAN EEN BEKENDE STOF? Ketamine is een anestheticum dat in de humane en veterinaire anesthesie voornamelijk wordt gebruikt
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Samenvatting De mogelijkheid om genen op een specifieke wijze te reguleren creëert diverse manieren om genfunctie te kunnen bestuderen of moduleren. Artificiële transcriptiefactoren
Nadere informatieChapter 9. Samenvatting
Samenvatting Reumatoïde artritis (RA) wordt gekenmerkt door een chronische gewrichtsontsteking met gewrichtsbeschadiging. Ongeveer 1 % van de westerse bevolking krijgt ooit RA waarbij driemaal zoveel vrouwen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Multiple sclerose (MS) is een chronische aandoening van de hersenen, ruggenmerg en oogzenuwen (het centrale zenuwstelsel), die zich over het algemeen openbaart
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Hart- en vaatziekten zijn één van de meest voorkomende doodsoorzaken in Nederland en andere westerse landen. Een belangrijke oorzaak van hart- en vaatziekten
Nadere informatieChapter 8. Samenvatting in het Nederlands
Chapter 8 Samenvatting in het Nederlands 158 Chapter 8 Astma Astma is een chronische ziekte van de luchtwegen waar ongeveer 300 miljoen mensen wereldwijd last van hebben. De verspreiding van deze ziekte
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De rol van proteïne kinase A in de vorming van galkanaaltjes door levercellen Een mens is opgebouwd uit cellen. Iedere cel is omgeven door een membraan die de inhoud van de cel
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20842 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Scherer, Hans Ulrich Title: Basic disease mechanisms in rheumatoid arthritis Issue
Nadere informatieHOOFDSTUK 6. Samenvatting, discussie en toekomstperspectieven
HOOFDSTUK 6 Samenvatting, discussie en toekomstperspectieven Samenvatting, discussie en toekomstperspectieven 89 SAMENVATTING INFLAMMATOIRE DARMZIEKTEN De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn beide
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47897 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: He, M. Title: Systems diagnosis of chronic diseases, explored by metabolomics
Nadere informatieNederlandse samenvatting
171 172 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Met vaccinaties kunnen veel ziektes voorkomen worden, zoals de mazelen, de rode hond en de griep. Echter een vaccin voor het voorkomen van kanker
Nadere informatieSamenvatting CHAPTER9
Samenvatting CHAPTER9 Samenvatting Primaire hooggradige hersentumoren vormen een ernstig probleem voor zowel volwassenen als kinderen. Ondanks de multimodale behandeling van deze hersentumoren, bestaande
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In dit proefschrift zijn de veranderingen in cellulaire functie en structuur in hartfalen met verschillende onderliggende oorzaken en fenotype bestudeerd. Dit om inzicht te krijgen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Samenvatting Niertransplantatie Patiënten met eindstadium nierfalen zijn voor hun overleving afhankelijk van nierfunctievervangende therapie zoals nierdialyse of het ondergaan
Nadere informatieNederlandse samenvatting Dit proefschrift heeft als belangrijkste onderwerp het verlies aan gelokaliseerd en gegeneraliseerd botmineraaldichtheid
Nederlandse samenvatting Dit proefschrift heeft als belangrijkste onderwerp het verlies aan gelokaliseerd en gegeneraliseerd botmineraaldichtheid (BMD) in recent gediagnosticeerde reumatoïde artritis (RA).
Nadere informatieCholinergic nervous system as therapeutic approach for the treatment of arthritis
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Cholinergic nervous system as therapeutic approach for the treatment of arthritis van Maanen, M.A. Link to publication Citation for published version (APA): van Maanen,
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/32551 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32551 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Krol, Charlotte Georgette Title: Pitfalls in the diagnosis and management of skeletal
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting In de Westerse wereld vormen cardiovasculaire ziekten de eerste doodsoorzaak, terwijl ook de prevalentie hiervan in Oost-Europa en ontwikkelingslanden toeneemt. De hoofdoorzaak van cardiovasculaire
Nadere informatieOp weg naar immuun interventie in MS. Nederlandse samenvatting
Op weg naar immuun interventie in MS Nederlandse samenvatting Multiple sclerosis en de rol van αb-crystalline Multiple sclerosis is een chronische ontstekingsziekte van het centraal zenuwstelsel (CZS),
Nadere informatiehoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
In hoofdstuk 1 wordt het onderwerp van dit proefschrift geïntroduceerd. De extrinsieke en intrinsieke bloedstolling en de verschillende functies van geactiveerd proteïne C (APC) en heparine worden beschreven.
Nadere informatieFysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper
Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Digna.dekam@radboudumc.nl Programma Inleiding Osteoporose De rol van de fysiotherapeut bij osteoporose KNGF behandelrichtlijn
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Behorende bij het proefschrift: Regulation of T cell responses in atherosclerosis Hart- en vaatziekten zijn ondanks het vele onderzoek en de verschillende cholesterol en bloeddruk
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 145 Nederlandse samenvatting De nieren hebben een belangrijke functie in het menselijk lichaam: ze zijn onder andere verantwoordelijk voor het zuiveren
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
143 Nederlandse samenvatting Stamcellen zijn primitieve cellen met het vermogen zichzelf te vernieuwen en te differentiëren in andere celtypen. Ze hebben het unieke vermogen schade in weefsels te herstellen
Nadere informatie