Nieuwjaarsconcert Opera Highlights

Transcriptie

1 donderdag 5 januari t/m zaterdag 7 januari Nieuwjaarsconcert Opera Highlights Christian Vásquez dirigent Annemarie Kremer sopraan

2 donderdag 5 januari t/m zaterdag 7 januari Christian Vásquez dirigent Annemarie Kremer sopraan PROGRAMMA Giuseppe Verdi ( ) Ouverture uit La forza del destino Tacea la notte en Cabaletta uit Il Trovatore Charles Gounod ( ) Je veux vivre uit Roméo et Juliette Pjotr Iljitsj Tsjaikovski ( ) Polonaise uit Jevgeni Onegin Umberto Giordano ( ) La mamma morta uit Andrea Chénier Pauze Antonín Dvořák ( ) Slavische dans nr. 2 in e, opus 72 Richard Wagner ( ) Dich teure Halle uit Tannhäuser Antonín Dvořák ( ) Lied aan de maan uit Rusalka Slavische dans nr. 8 in g, opus 46 Vincenzo Bellini ( ) Casta Diva uit Norma Charles Gounod

3 BIOGRAFIE Christian Vásquez De Venezolaanse dirigent Christian Vásquez heeft zijn opleiding genoten dankzij wat men in zijn geboorteland El Sistema noemt: een gratis staatssysteem voor muziekonderwijs. Het systeem brengt kinderen overal in het land met muziek in aanraking. Daarnaast biedt het de meest getalenteerde kinderen een professionele opleiding. Zo begon Vásquez als negenjarige violist in een van de jeugdorkesten van het land. Vanaf 2001 studeerde hij orkestdirectie onder leiding van José Antonio Abreu, de oprichter van El Sistema. Vásquez leidde diverse jeugdorkesten, maar zijn grote doorbraak kwam in 2008 toen hij bij het Simón Bolívar Jeugdorkest Mahlers Tweede symfonie dirigeerde. Met dit orkest maakte hij ook diverse tournees. Het bracht de dirigent onder de aandacht van veel andere orkesten zoals het Philharmonia Orchestra in Londen, het Residentieorkest, het Gewandhausorchester in Leipzig en het Los Angeles Philharmonic Orchestra; bij dat laatste orkest in het kader van het Young Artist Fellowship. Christian Vásquez is al weer enige tijd chef-dirigent van het Symfonieorkest van Stavanger en het Teresa Carreño Jeugdorkest van Venezuela, waarmee hij onlangs nog een grote Europese tournee maakte. Begin 2015 debuteerde hij als operadirigent bij de Noorse Opera. Tussen Het Gelders Orkest en Christian Vásquez bestaat al jaren een warme band; daarbij staat Vásquez garant voor een zinderende zuidelijke orkestklank. Sinds begin 2016 is Vásquez als vaste gastdirigent verbonden aan Het Gelders Orkest. U zult de komende jaren nog veel van hem horen. Christian Vásquez

4 BIOGRAFIE Annemarie Kremer Annemarie Kremer studeerde aan het conservatorium van Maastricht, waar zij zangles kreeg van Mya Besselink, en bij de Nederlandse Opera Studio. Haar eerste en meteen zeer succesvolle engagement kreeg ze in 2004 bij de Opera van Aken. Daarna begon haar ster snel te stijgen en kreeg ze uitnodigingen van diverse operahuizen, waaronder Opera Zuid. In 2006 zong ze de hoofdrol in een dvd-opname van Händels Agrippina met het Combattimento Consort die door de pers enthousiast ontvangen werd. De afgelopen jaren maakte Annemarie Kremer furore in grote dramatische operarollen. In 2011 zong zij voor het eerst de veeleisende titelrol in Salome van Richard Strauss bij de Wiener Volksoper. Sindsdien heeft ze met groot succes deze rol in vele theaters vertolkt. Ook haar Engelse debuut in Norma van Bellini bij Opera North in 2012 was indrukwekkend. Het leverde haar nominaties op voor de International Opera Oscars in Londen. Met Het Gelders Orkest is Annemarie Kremer goed bekend. Tijdens de nieuwjaarsconcerten 2008 zong zij naast Ilse Eerens en Ernst Daniël Smid in een feestelijke productie van Die Fledermaus. En afgelopen jaar schitterde ze in Puccini s Madama Butterfly bij de Nederlandse Reisopera in samenwerking met Het Gelders Orkest. Annemarie Kremer

5 TOELICHTING Dafne van Jacopo Peri De allereerste opera ooit geschreven, Dafne van Jacopo Peri uit 1598, sloeg in als een bom. Binnen enkele decennia stond Italië vol met operatheaters en kwam er een massaproductie op gang die zijn weerga niet kende. Ook in de andere Europese landen werd de opera het populairste muzikale genre. Sinds dat eerste begin zijn er bijna opera s gecomponeerd. Italië In Italië, de bakermat van de opera, is dat sindsdien altijd zo gebleven. Vivaldi is nu bekend om zijn soloconcerten en kerkmuziek, maar was in zijn eigen tijd veel beroemder om zijn meer dan 90 opera s. Was het niet Beethoven die Rossini nadrukkelijk adviseerde om vooral opera s te blijven schrijven, het liefst komische? Rossini hield woord en maakte er meer dan veertig voordat hij er de brui aan gaf. Vrijwel direct na hem kwam Vincenzo Bellini. Hij schreef slechts elf opera s, maar dat kwam voornamelijk omdat hij maar 34 jaar oud werd. En waar Rossini nog wat snufjes 18e eeuw in zijn muziek had, is Bellini op en top een 19e-eeuwer. Zijn opera s zitten vol met prachtig uitgesponnen melodieën, de ene nog lyrischer dan de andere. Vele daarvan zijn evergreens geworden. De gloedvolle aria Casta diva uit de in 1831 gecomponeerde Norma is er zo een, waarin een Gallische priesteres, die een relatie heeft met een Romeinse officier, de maangodin aanroept en smeekt om vrede. Via Donizetti rolde het balletje naar Giuseppe Verdi. Hij zou weldra uitgroeien tot de absolute grootmeester van de Italiaanse opera in de 19e eeuw. Als geen ander Vincenzo Bellini wist hij de diepste emoties van zijn karakters in muziek

6 uit te beelden in direct aansprekende melodieën. Il trovatore (De troubadour) uit 1853 is zo n opera. Liefde en haat, jaloezie en opoffering zijn de ingrediënten van dit drama waarin vrijwel alle hoofdrolspelers het leven laten. In de aria Tacea la notte uit de edele Leonora haar liefde voor de troubadour Manrico. In La forza del destino (De macht van het noodlot) uit 1862 doet Verdi er nog een schepje bovenop, want ook hier komen alle belangrijke personages jammerlijk om, maar nu een handje extra geholpen door het noodlot. De ouverture tot deze opera is één van de langste die Verdi ooit geschreven heeft en waarin hij de luisteraar stevig voorbereidt op de vreselijke dingen die gaan komen. Niet alle Italiaanse operacomponisten behaalden de roem van Verdi. De faam van Umberto Giordano berust slechts op één opera, Andrea Chénier uit 1896, maar hij werd er wel onsterfelijk mee. In La mamma morta bezingt de heldin van de opera, Maddalena, hoe haar moeder tijdens het tumult van de Franse Revolutie het leven liet om haar dochter te beschermen. Frankrijk en Duitsland Net als Italië was ook Frankrijk vervuld van opera, of het nu ging om de luchtige opéra comique, de komische opérette of de spectaculaire grand opéra. Charles Gounod was een absolute meester in het genre. Hij maakte met zijn Roméo et Juliette van Shakespeares tragedie een fijnzinnig lyrische opera. Luister maar naar de walsaria Je veux vivre waarin de jonge Juliette haar liefde en levenslust bezingt. Nee, dan ging men in Duitsland heel wat gematigder om met opera. Daar vierden ook andere genres als de symfonie, het soloconcert en het lied hoogtij. Er waren zelfs componisten, denk aan Brahms of Bruckner, die in het geheel geen opera s schreven. Dat gold natuurlijk Umberto Giordano

7 niet voor Richard Wagner. Hij wijdde zijn leven vrijwel volledig aan de opera en ontwikkelde daarin zijn eigen en unieke stijl, die hem tot de grootste Duitse operacomponist heeft gemaakt. Tannhäuser (1845) is nog een vroeg werk, maar al onmiskenbaar Wagner. Dich teure Halle is een geliefde aria daaruit, waarin Elisabeth haar blijdschap uit over de terugkeer van de minnezanger Tannhäuser. Het operaoeuvre van Antonín Dvořák is relatief bescheiden, hoewel met elf exemplaren niet onaanzienlijk. Hij besteedde dan ook ruime aandacht aan orkest- en kamermuziek. Daarin liet hij zijn Tsjechische hart duidelijk spreken, getuige zijn Slavische Dansen waarin hij de dansritmes van zijn vaderland uitbundig laat klinken. Even Tsjechisch is zijn opera Rusalka (1900) over de gelijknamige watergeest uit de Slavische mythologie. Hoe ontroerend is haar Lied aan de maan waarin zij, door verliefdheid gedreven, verlangt mens te worden. Richard Wagner Rusland En hoe zat het ten slotte in Rusland? Daar was het Catharina de Grote die de opera naar haar land had gehaald, waarmee in de eeuw na haar ettelijke componisten enthousiast aan de haal gingen. Velen zochten hun verhalen in de Russische geschiedenis of volkssprookjes. Maar dat gold slechts gedeeltelijk voor Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, die meer op het Westen was gericht. Niet voor niets koos hij voor zijn beroemdste opera Jevgeni Onegin (1879) een verhaal van Poesjkin, dat speelt in de verwesterste kringen van de Russische landadel. De vrolijke polonaise die het feestelijke bal van de derde akte inluidt had zich ook in de salons van Wenen, Berlijn of Parijs kunnen hebben afgespeeld.

8 Binnenkort in de concertzaal Nieuwsgierig wat er binnenkort speelt? Op vindt u het hele jaarprogramma. Inclusief biografieën en een uitgebreide toelichting op de te spelen stukken. Barok met Rosanne Philippens EDE Cultura, 12 januari ZUTPHEN Hanzehof, 13 januari NIJMEGEN De Vereeniging, 14 januari ARNHEM Stadhuishal, 15 januari Zondagochtendconcert Emma Bell & Antonello Manacorda APELDOORN Orpheus, 26 januari ARNHEM Eusebiuskerk, 27 januari NIJMEGEN De Vereeniging, 29 januari Leo LIVE 4+ ARNHEM Stadhuishal, 4 februari NIJMEGEN De Lindenberg, 5 februari Kaarten bestellen? Telefoon info@hetgeldersorkest.nl HetGeldersOrkest Twitter@GeldersOrkest