MAAR VIER ZIJN ECHT VOLKOREN

Transcriptie

1 TEST VOLKOREN-KNÄCKEBRÖD MAAR VIER ZIJN ECHT VOLKOREN KNAPPERIGE MISLEIDERS 38 CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2016

2 TEKST NELLEKE POLDERMAN Altijd boterhammen bij het ontbijt en de lunch is maar saai. Niet gek dus dat je af en toe naar een cracker grijpt. Welke merken volkoren-knäckebröd zijn dan een lekkere én gezonde keus? WAT IS KNÄCKEBRÖD? Van Dale omschrijft knäckebröd als bros Zweeds brood, in platte schijven gebakken. Letterlijk is de vertaling uit het Zweeds: knapperig brood. In de simpelste vorm bestaat knäckebröd uit roggemeel, water en zout. Veel varianten bevatten ook andere ingrediënten. Het deeg wordt kort en heet gebakken en daarna wordt het baksel gedroogd. Pas na het bakken wordt het in kleinere plakken gezaagd. Knäckebröd bevat weinig vocht en is daarom in vergelijking met brood krokanter en een stuk langer te bewaren. De vertaling is letterlijk: knapperig brood De simpelste vorm bestaat uit roggemeel, water en zout In 1960 verscheen het eerste knäckebröd van Wasa in de Nederlandse winkels. Veel keus was er toen niet. Inmiddels is het assortiment enorm uitgebreid: er is knäckebröd met spelt, haver, zuurdesem en sesam, goudbros en lichtgewicht knäckebröd en oerknäckebröd. Bijna elk merk heeft een variant die volkoren-knäckebröd heet. Die laatste onderwierpen we aan een test: 43 liefhebbers proefden 10 merken en we onderzochten de voedingswaarde. Het resultaat is duidelijk: alle merken ook de A-merken Bolletje en Wasa moeten hun meerdere erkennen in het knäckebröd van Fjord. En dat is ook nog eens de goedkoopste: voor maar 0,45 koop je een pak. De crackers scoren goed als het gaat om de voedingswaarde: ze zijn niet zo zout, bevatten flink veel vezels en niet te veel ongezond vet. En ze vallen in de smaak bij het consumentenpanel. Eindelijk een lekkere volkorencracker, verzucht een van de proevers. Heerlijke cracker, eet lekker weg, ziet er goed uit en smaakt gezond, vindt een ander. Sommige proevers vinden hem wat te bitter, maar de meerderheid heeft daar geen last van en vindt deze cracker bovendien precies luchtig en krokant genoeg. Dat laatste geldt ook voor het volkoren-knäckebröd van Bolletje. Met de smaak is niets mis, maar met de voedingswaarde wel. Zo zegt een van de proevers: De smaak is prima, al kan ik niet zeggen dat de cracker echt naar volkoren smaakt. Daarmee slaat hij de spijker op de kop: het is namelijk geen echt volkoren-knäckebröd. Uit de ingrediëntenlijst blijkt dat er behalve volkorenmeel ook bloem in zit. Bloem is meel waar de kiemen en zemelen uit zijn gehaald. Het is minder gezond dan volkorenmeel, want er zitten veel minder vezels, B-vitaminen en mineralen in. Bolletje s knäckebröd bestaat voor iets meer dan de helft uit volkorenmeel en verder vooral uit bloem. Daarom zitten er veel minder vezels in dan in het knäckebröd van Fjord (12 gram tegenover 22 gram vezels per 100 gram). Dat is jammer, want vezels zijn onder meer belangrijk voor een gezonde spijsvertering. VERKEERDE SUGGESTIE Bolletje is niet de enige die zijn knäcke bröd volkoren noemt terwijl het maar voor een deel volkoren is. Maar liefst zes van de tien merken suggereren op de verpakking dat je gezonder bezig bent dan in werkelijkheid het geval is. Ze zijn in de tabel te herkennen aan twee sterren op het onderdeel vezels. We vroegen aan deze merken, die waarschijnlijk allemaal van de fabrikant van Bolletje komen, waarom ze dat doen. Volgens Albert Heijn en Bolletje is het technisch niet altijd mogelijk om met alleen vol korenmeel te bakken. Dat kan volgens hen ten koste gaan van de brosheid en luchtigheid. Fabrikanten mogen er natuurlijk >> Het knäckebröd van Bolletje bevat veel bloem en kun je niet echt volkoren noemen CONSUMENTENBOND.NL CONSUMENTENGIDS DECEMBER

3 co nsu m e nte n b o n d co nsu m e nte n b o n d TEST VOLKOREN-KNÄCKEBRÖD 88% vindt dat het knäckebröd van Aldi te veel geluid maakt DE UITBLINKERS BESTE UIT DE TEST FJORD VOLKOREN ROGGE Prijs: 0,45 (250 gram) Testoordeel: 7,7 De allergoedkoopste. No-nonsense knäckebröd, dat bestaat uit alleen volkorenroggemeel, zout (niet te veel) en water. Het bevat ook veel vezels. Fjord komt uit Engeland en is in Nederland te koop bij onder andere Jumbo, Plus, Dirk en Coop. BOLLETJE VOLKOREN KNÄCKEBRÖD Prijs: 1,13 (300 gram) BESTE KOOP Testoordeel: 6,4 Het lekkerst volgens het smaakpanel, maar Bolletje laat steken vallen als het gaat om de voedingswaarde. De crackers zijn niet echt volkoren en bevatten behoorlijk wat zout en verzadigd vet. Ze zitten in een doos met vijf pakjes van vier stuks. voor kiezen om ook bloem te gebruiken. Maar noem het product dan niet volkoren! Dan is het veel te onduidelijk dat dit geen echt volkorenproduct is. De fabrikanten beroepen zich op in het verleden gemaakte afspraken met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Als 50% van de gebruikte granen volkoren is en het aandeel volkoren in de ingrediëntenlijst staat, mag de benaming volkoren gebruikt worden, zo zeggen de fabrikanten. De NVWA laat weten dat deze afspraak dateert van eind jaren 80. Volgens de Consumentenbond zet dit de deur open voor volkorenbedrog en dat leidt tot verwarring bij consumenten. Net als bij brood moet je ervan op aan kunnen dat als je volkoren koopt, het ook echt volkoren is. Want waarom zou er op dit punt verschil moeten zijn tussen knäckebröd en brood? De Consumentenbond vindt dat deze uitspraak van de NVWA nodig aan herziening toe is. We gaan dit daarom aankaarten bij de NVWA. DONKERE KLEUR Zonder etiket valt niet te bepalen of je met echt volkoren-knäckebröd van doen hebt. Op het uiterlijk kun je vaak niet afgaan. Zo ziet EkoPlaza s variant er volgens veel panelleden niet als volkoren-knäckebröd uit, maar is dit wel. En de meesten vinden die van Jumbo er wel echt als volkoren uitzien, maar die is dat niet. Vermoedelijk worden de proevers op het verkeerde been gezet door de kleur. Het Jumbo-knäckebröd is vrij donker en dat associëren we nu eenmaal vaak met volkoren. Maar die kleur komt ook van gerstemoutextract en gerstemoutmeel dat er, net als bij een paar andere merken, in zit. Van de tien onderzochte merken knäckebröd zijn er maar vier gemaakt van enkel volkorenmeel. Van deze vier valt EkoPlaza na Fjord het meest in de smaak bij de proevers. Helaas gaat EkoPlaza de mist in met de hoeveelheid zout. Deze crackers zijn verreweg het zoutst: 100 gram bevat 1,5 gram zout. Dat is meer dan twee keer zo veel als er in die van Fjord zit. Ook EkoPlaza ziet dat in als we de winkelketen met de testresultaten confronteren: Wij zien een duidelijk verbeterpunt op het gebied van zout. Wasa verhoogde recentelijk het volkorengehalte van 73 naar 100%. Een positieve stap, maar de proevers zijn niet helemaal tevreden over de smaak. Hij is te droog, vindt de helft van de proevers. De volkorenvariant van Hema vinden ze niet krokant genoeg. En krokant heid is nu juist waarom velen voor crackers vallen. TE VEEL GELUID Te weinig krokant is dus niet goed, maar te veel ook niet. Vooral die van Aldi en ook die van Plus zijn té krokant en niet luchtig genoeg, vinden veel proevers. Een van hen is bij die van Aldi zelfs bang om zijn tanden te breken, zo hard is de cracker. Beide supermarkten melden dat hun knäcke bröd inmiddels anders wordt gebakken. We vonden het wat hard. Nu is het brosser, meldt Plus. Aldi geeft aan dat zijn knäckebröd voortaan bruiner gebakken, brosser en voller van smaak zal zijn. Hopelijk lost dat ook Aldi s andere probleem op: maar liefst 88% van ons panel vindt dat het knäckebröd te veel geluid maakt bij het kauwen. Bij het beoordelen van de ingrediënten valt op dat het aantal ingrediënten enorm uiteenloopt bij de verschillende merken. Knäckebröd van Fjord en EkoPlaza bestaat alleen uit volkorenroggemeel, zout en water. Water staat vanwege de kleine hoeveelheid niet op het etiket. Bolletje en Jumbo bevatten naast rogge behoorlijk wat tarwe. Dit zorgt ervoor dat er wat minder vezels in zitten: volkorenmeel van rogge bevat meer vezels dan volkorenmeel van tarwe. Verder voegt vooral Bolletje behoorlijk wat plantaardige olie toe. Voor een aangename brosse inbeet, zo zegt Bolletje zelf. Jammer is wel dat dit ook zorgt voor meer verzadigd vet. 40 CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2016

4 OPHEF Sommige varianten bevatten ook gist, rijsmiddelen en paneermeel. Ook suiker treffen we aan in de ingrediëntenlijsten. Daar komen aanbieders niet altijd mee weg. Albert Heijn maakte enkele maanden geleden een pijnlijke fout, door over te stappen op volkoren-knäckebröd van een andere leverancier. Deze variant die door ons getest is bevat meer suiker, kilocalorieën en verzadigd vet en minder vezels dan de oude. Niet bepaald een verbetering. Dit zorgde met name op social media voor ophef onder consumenten, waarna Albert Heijn aankondigde met een wéér nieuwe variant te komen. Deze ligt volgens Albert Heijn vanaf november in de winkels en zal geen toegevoegde suikers bevatten. Helaas is de nieuwe versie nog steeds niet 100% volkoren. Ook in het volkoren-knäckebrod van Jumbo, Lidl, Aldi en Plus zit suiker; ongeveer eenvijfde suikerklontje per stuk. Een minpunt is ook dat geen van de onderzochte merken bakkerszout gebruikt. Bakkerszout bevat jodium en dat heb je nodig om je schildklier goed te laten functioneren. De meeste broodbakkers gebruiken daarom, op advies van de Gezondheidsraad, wel bakkerszout. Wie brood dus steevast vervangt door knäckebröd loopt jodium mis. Het is lastig om zonder bakkerszout voldoende jodium binnen te krijgen, want be halve in zeevis en eieren zit het van nature weinig in dagelijkse voedingsmiddelen. Bolletje meldt dat het geen bakkerszout gebruikt omdat de Europese landen verschillende eisen stellen aan het jodiumgehalte in zout. Om de complexiteit in de dosering en daarmee de foutkans te beperken, gebruiken we geen bakkerszout. Dit is opmerkelijk als je bedenkt dat Bolletje er wel in slaagt om in Nederland zo n tien soorten knäckebröd en diverse huismerken te produceren, met allemaal een nét andere receptuur. << BROOD OF KNÄCKEBRÖD? Af en toe brood vervangen door knäckebröd is prima voor de variatie. Anderhalf tot twee stuks leveren ongeveer net zo veel energie als één snee brood, namelijk zo n 80 kilocalorieën. Meestal krijg je daarmee iets minder zout binnen en juist meer vezels dan met brood. Maar jodium onmisbaar voor de schildklier ontbreekt in knäckebröd en zit meestal wel in brood. Ook gebruik je bij knäckebrod vaak wat meer beleg, omdat je meer stuks eet. Aangezien juist het beleg vaak veel zout, suiker of verzadigd vet bevat, doet dat weer wat af aan de plussen van knäckebröd. Tot slot moet je bij volkoren-knäckebröd goed opletten of het wel echt volkoren is. Dat zit bij brood wel snor, want daarbij is de term volkoren alleen toegestaan als al het meel volkoren is. Test volkoren-knäckebröd MERK & TYPE RICHTPRIJS TESTOORDEEL INHOUD (GRAM) PRIJS PER 100 GRAM SMAAK ZOUT VEZELS VET ETIKET KROKANT- HEID Weging voor Testoordeel 45% 20% 20% 10% 5% 1 Fjord 0,45 7, ,18 «««««««««««««««««««««««2 Wasa 1,03 7, ,40 ««««««««««««««««««««««3 Hema 1,00 7, ,40 «««««««««««««««««««4 EkoPlaza (biologisch) 1,59 6, ,64 ««««««««««««««««««««5 Albert Heijn* 0,71 6, ,24 «««««««««««««««««6 Plus** 0,53 6, ,24 ««««««««««««««««««7 Bolletje 1,13 6, ,38 ««««««««««««««««8 Lidl Rivercote 0,71 6, ,24 «««««««««««««««««9 Jumbo 0,60 6, ,27 ««««««««««««««««10 Aldi Van Vlegelaar** 0,89 6, ,24 «««««««««««««««««Beste uit de Test Beste Koop Fjord, Wasa en Bolletje zijn te koop bij diverse supermarkten Hoe meer sterren, des te beter Bij krokantheid: hoe meer bolletjes, des te knapperiger * Dit product is niet meer verkrijgbaar (zie tekst hierboven onder ophef ) ** Plus en Aldi melden dat hun knäckebröd inmiddels anders gebakken wordt; de voedingswaarde is onveranderd. CONSUMENTENBOND.NL CONSUMENTENGIDS DECEMBER

5 SMAAKT DIT NAAR MEER? Ontdek gratis 2 maanden* lang alle tests en tips van de Consumentenbond. Ja, ik wil gratis kennismaken Ik ontvang liever de nieuwsbrief nummer 11 november ebben even beide Vijselaars erin DAAR STA JE DAN Waar blij de pechhulp? 64 TV S GETEST Steeds groter en met meer snufjes Zuinige vaatwasser neemt de tijd + Hummus Vaak net mayonaise CG1611_Cover.indd 1 KINDERMARKETING Zo pakken fabrikanten kleintjes in Te hoge reserves zorgverzekeraars + Vliegtickets Toch nog extra kosten BESCHERM JE PC Wat te doen tegen gijzelsoftware De beste energieleverancier + Prijspeiling Drogisterijartikelen :01 *) maandelijks opzegbaar, ook tijdens de eerste 2 maanden