Het bestuurscharter als kader voor het beschrijven van de competenties voor de masteropleidingen leraar VHO van de Fontys Lerarenopleiding Tilburg.

Transcriptie

1 Fontys Lerarenopleiding Tilburg Opleidingsprofiel Master-lerarenopleidingen Het bestuurscharter als kader voor het beschrijven van de competenties voor de masteropleidingen leraar VHO van de Fontys Lerarenopleiding Tilburg. De masteropleiding leraar VHO De masteropleiding leraar VHO is gericht op het kunnen functioneren als leraar in het voorbereidend hoger onderwijs en voldoet aan de geldende SBL-startbekwaamheidseisen die zijn vastgelegd in de wet Beroepen in het Onderwijs. De SBL-startbekwaamheidseisen vormen het landelijke beroepsprofiel dat wordt uitgewerkt en samen met de nog te ontwikkelen kennisbasis per vak, het opleidingsprofiel voor de masteropleidingen leraar VHO van FLOT vormt. Het opleidingsprofiel is op zijn beurt weer sturend voor de opzet en uitvoering van curriculum en de inrichting van de afzonderlijke opleidingen. In schema: Beroepsprofiel leraar VHO vastgelegd in de SBL bekwaamheidseisen Opleidingsprofiel masteropleidingen leraar VHO van FLOT vastgelegd in een kaderdocument Curriculum masteropleidingen VHO van FLOT vastgelegd en geconcretiseerd in een cursusoverzicht en cursusbeschrijvingen De kwalificatie-eisen voor Masters of Education worden beschreven in termen van de zeven SBLcompetenties. Hierdoor wordt bij het opstellen van het opleidingsprofiel een gemeenschappelijke taal gebruikt met een transparante relatie met de bekwaamheidseisen voor leraren. Dit versterkt de onderlinge samenhang met andere educatieve functies en optimaliseert het gebruik van de MEd in het kader van loopbaanontwikkelingen van leraren. Het beschrijven in competenties betekent dat er een koppeling bestaat aan het handelen in concrete situaties in de praktijk. Dat handelen veronderstelt het kunnen integreren van kennis, vaardigheden en attituden. Dat betekent dat het noodzakelijk is om (op domeinspecifiek niveau) naast de competenties ook de kennisbasis te beschrijven die noodzakelijk is om competent te kunnen handelen, voor MEd VHO betreft het dan kennis van het schoolvak. Voor het duiden van het masterniveau wordt aangesloten bij de bestaande systematiek van de Dublin descriptoren die een referentiekader vormen voor bachelor- en masterniveau. Deze worden gebruikt als indicatie van het niveau waarop de competenties cq. de bekwaamheden beheerst moeten worden. a. Kennis & Inzicht: De MEd bezit kennis en inzicht met betrekking tot het specifieke inhoudelijke domein en met betrekking tot processen van innovatie en implementatie. Daarnaast heeft de MEd kennis en inzicht met betrekking tot de relevante (lokale) context van de school en de eisen die dat stelt aan de inhoud en inrichting van het leerproces van 1

2 leerlingen. De MEd heeft inzicht in de houdbaarheid en geldigheid van kennis uit onderzoek. De MEd kan zelf ook actief bijdragen aan het verder ontwikkelen van kennis door middel van (praktijkgericht) onderzoek. b. Toepassen van kennis & inzicht: De MEd is in staat om zijn kennis en inzicht geïntegreerd en op creatieve wijze in te zetten bij het ontwerpen van (de organisatie van) onderwijs, bij het implementeren daarvan, bij het onderzoeken en evalueren van de praktijk van uitvoering en bij de ondersteuning en begeleiding van collega s. c. Oordeelsvorming: De MEd heeft een expliciete visie op onderwijs en de taak van de school, daarbij rekening houdend met de (regionale) sociaal-maatschappelijke behoefte en ethische overwegingen, en kan op basis van deze visie keuzes maken in processen van onderwijsinnovatie en organisatieontwikkeling. d. Communicatie: De MEd is in staat om zijn deskundigheid in te zetten om collega s te begeleiden en om overwegingen en motieven voor gemaakte keuzes zowel binnen als buiten de organisatie (naar collega s, ouders en andere stakeholders) overtuigend naar voren brengen. e. Leervaardigheden: De MEd is in staat om zijn eigen leerproces te sturen en actief bij te dragen aan het collectieve leerproces binnen de school en ontwikkelde kennis en inzicht, gebaseerd op theorie, praktijkervaring en expliciet praktijkonderzoek, te ontsluiten voor anderen. Rol en expertise van Masters of Education leraar VHO De leraar VHO vervult als hooggekwalificeerde professional in scholen en met name in de bovenbouw HAVO/VWO verschillende beroepsrollen bij het vormgeven van de brede taak van de school als professionele kennisorganisatie: onderwijsontwikkeling, onderwijsuitvoering, kwaliteitsbewaking en kennisontwikkeling. De leraar VHO heeft binnen de school de volgende rollen: vakspecialist vakdidacticus pedagoog ontwikkelaar en onderzoeker professional binnen een schoolorganisatie de leraar VHO als regisseur van zijn eigen professionele ontwikkeling Vanuit de verschillende rollen is het noodzakelijk dat de leraar VHO expertise bezit op de volgende terreinen: Expertise op inhoudelijk terrein waarbij de specifieke vakinhoudelijke kennis is vastgelegd in de kennisbasis Expertise met betrekking tot het vertalen van didactische en pedagogische vraagstukken binnen de organisatie (gekoppeld aan de inhoudelijke expertise van de MEd). Expertise met betrekking tot innovatie en implementatie Expertise op het terrein van het uitvoeren van praktijkonderzoek binnen de eigen organisatie 2

3 1 Interpersoonlijk competent De leraar onderschrijft zijn interpersoonlijke verantwoordelijkheid. Hij is zich bewust van zijn eigen houding en gedrag en van de invloed daarvan op de leerlingen. Hij heeft ook voldoende kennis en vaardigheid op het gebied van groepsprocessen en communicatie om een goede samenwerking met en van de leerlingen tot stand te brengen. Bekwaamheidseisen kennis en inzicht heeft kennis van ontwikkelingspsychologische, sociaal-psychologische kenmerken van leerlingen in de bovenbouw h/v, en van culturele en seksespecifieke verschillen. is op de hoogte van de hedendaagse jeugdcultuur en de leefwereld van de leerlingen in de bovenbouw h/v. is op de hoogte van theorieën over communicatie, interculturele communicatie en groepsdynamica en kent de implicaties daarvan voor eigen doen en laten heeft een praktische kennis van veel voortkomende leerstoornissen en - belemmeringen. is op de hoogte van de mogelijkheden voor professionele hulpverlening binnen het Nederlandse zorgsysteem. toepassen van kennis en inzicht biedt een kader waarbinnen de leerlingen bovenbouw h/v hun eigen leerproces kunnen vormgeven en helpt hen daarbij; kan daarbinnen leiden, begeleiden, bemiddelen, stimuleren en confronteren. kan individuele of groepen leerlingen op een zodanige manier begeleiden dat er een op samenwerken gerichte sfeer ontstaat. kan in overleg met collega s en multidisciplinair beoordelen of en hoe ontwikkelings- leer- en/of gedragsproblemen bij individuele leerlingen aangepakt kunnen worden. kan ondersteunen bij dan wel vormgeven aan individuele en collectieve handelingsplannen. maakt daadwerkelijk contact met leerlingen en zorgt ervoor dat zij contact kunnen maken met hem en zich op hun gemak voelen. gaat vertrouwelijk om met de informatie waarover hij beschikt. oordeelsvorming communicatie leervaardigheden is zich bewust van de effecten van zijn (non)verbale gedrag en weet dat aan te passen indien gewenst. 3

4 Enkele voorbeelden van indicatoren ziet wat er gebeurt in de groepen waarmee hij werkt. Hij luistert naar de leerlingen en reageert op hen. spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag en stimuleert gewenst gedrag. laat de leerlingen in hun waarde en zorgt ervoor dat de leerlingen respect tonen voor hem en voor elkaar. maakt de leerlingen medeverantwoordelijk voor de sfeer in de groep en reageert positief op initiatieven van leerlingen. stimuleert de samenwerking met en tussen de leerlingen, hij zorgt ervoor dat leerlingen rekening houden met elkaar en hij laat merken dat hij een goede samenwerking tussen de leerlingen waardeert. staat open voor vragen van leerlingen, hij laat merken dat hij begrijpt wat ze zeggen en hij houdt daar rekening mee. 4

5 2 Pedagogisch competent De leraar onderschrijft zijn pedagogische verantwoordelijkheid. Hij beschikt over voldoende pedagogische kennis en vaardigheid om op professionele en planmatige wijze voor de individuele leerling en voor de groepen waarmee hij werkt, een veilige leeromgeving tot stand te brengen, waarin leerlingen zich kunnen ontwikkelen tot zelfstandige en verantwoordelijke personen. Bekwaamheidseisen kennis en inzicht toepassen van kennis en inzicht oordeelsvorming communicatie heeft inzicht in de leefwereld van leerlingen in de bovenbouw h/v, hun basisbehoeften, hun verwachtingen en in de culturele bepaaldheid daarvan. is bekend met de sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van leerlingen bovenbouw h/v en met de problemen en belemmeringen die zich daarbij kunnen voordoen. is bekend met ontwikkelings- en opvoedingstheorieën. is vertrouwd met verschillende opvoedingspraktijken en met de culturele bepaaldheid daarvan en is zich bewust van de consequenties van deze theorieën en praktijken voor het onderwijs en voor eigen doen en laten als leraar. heeft kennis van processen van identiteitsvorming, zingeving en waardenontwikkeling bij leerlingen bovenbouw h/v, en van de culturele bepaaldheid daarvan en weet hieraan consequenties te verbinden voor eigen handelen. kan binnen een schoolorganisatie leerlingen in de bovenbouw h/v zowel individueel als in groepen zodanig begeleiden, dat zij geleidelijk een verantwoordelijk gedrag kunnen ontwikkelen en zich een zelfstandige houding eigen kunnen maken ten aanzien van leren. weet gedifferentieerd om te gaan met verschillen in leerstijlen, leerstrategieën, leervragen, hulpvragen en andere leerlingenkenmerken zoals culturele en seksespecifieke verschillen en helpt hierdoor leerlingen bij de ontwikkeling van hun persoonlijke werkconcepten, hun ontwikkelingsplannen en hun persoonlijke en collectieve identiteit en betrokkenheid. kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het pedagogische beleid binnen zijn school. is zich bewust van waarden als humaniteit, solidariteit, tolerantie en vrijheid en de rol van de school bij het overbrengen van deze waarden. Is zich bewust van de rol die door de samenleving aan een school wordt toegeschreven bij het overbrengen en internaliseren van door brede delen van de bevolking gedragen waarden. verwoordt en verantwoordt zijn professionele pedagogische opvattingen en werkwijze met betrekking tot individuele en groepen leerlingen in de bovenbouw h/v aan ouders, verzorgers, opvoeders en andere belanghebbenden. 5

6 leervaardigheden evalueert zijn pedagogische aanpak of benadering van leerlingen in de bovenbouw h/v en stelt deze indien nodig bij. is in staat zich zelfstandig (nieuwe) theorie(ën) met betrekking tot onderwerpen van pedagogische aard eigen te maken, bevindingen uit onderzoek te interpreteren en te vertalen naar de onderwijspraktijk. Enkele voorbeelden van indicatoren ziet hoe leerlingen met elkaar omgaan en wat dat voor gevolgen heeft voor het welbevinden van (individuele) leerlingen. Hij bespreekt met hen de sfeer in de groep en de omgang met elkaar. waardeert de inbreng van de leerlingen, is nieuwsgierig naar hun ideeën en complimenteert hen regelmatig. Hij stimuleert hen om kritisch na te denken over hun opvattingen en gedrag en om daarover in de groep te communiceren. levert zijn bijdrage aan een goede analyse van het sociale klimaat in de groepen waar hij mee te maken heeft en hij communiceert hierover met zijn collega s. signaleert ontwikkelings- of gedragsproblemen bij individuele leerlingen en beoordeelt in overleg met collega s of en hoe die aangepakt kunnen worden. laat leerlingen zelfstandig werken en samenwerken. Hij bevordert de zelfstandigheid van de leerlingen en de samenwerking tussen leerlingen door hen te stimuleren tot of te begeleiden bij het reflecteren op de geboekte resultaten en op het proces van leren en samenwerken. doet recht aan allerlei verschillen tussen leerlingen: hij houdt er rekening mee en maakt er in zijn pedagogisch handelen gebruik van. begeleidt leerlingen bij het maken van keuzes gericht op hun studie en loopbaan. Hij draagt eraan bij dat leerlingen passende adviezen krijgen die aansluiten bij hun ambities en capaciteiten. signaleert leerproblemen en kan beoordelen of en hoe hij die problemen zelf kan aanpakken en hij weet waar hij en de leerling eventueel hulp kunnen vinden in en buiten de school. is zich bewust van zijn eigen beroepsopvatting, zijn waarden en normen en hij laat dat merken aan zijn leerlingen. Hij kan toelichten welke rol zijn normen, waarden en beroepsopvatting spelen bij de begeleiding van de leerlingen. verantwoordt zijn pedagogische opvattingen en ook de aanpak van de groep of individuele leerlingen. Hij maakt daarbij gebruik van relevante theoretische en methodische inzichten. 6

7 3 Vak en vakdidactisch competent De leraar onderschrijft zijn vakinhoudelijke en didactische verantwoordelijkheid. Hij heeft voldoende vakinhoudelijke en didactische kennis en vaardigheid om op professionele en planmatige wijze voor individuele leerlingen en voor de groepen waarmee hij werkt een krachtige leeromgeving tot stand te brengen waarin leerlingen zich op een goede manier de leerinhouden van een bepaald vak of vakgebied eigen kunnen maken. Bekwaamheidseisen kennis en inzicht toepassen van kennis en inzicht heeft kennis van de wetenschappelijke achtergronden van de leerinhouden van zijn schoolvak, is bekend met de desbetreffende wetenschappelijke disciplines(s) en de methoden van kennisontwikkeling, kennisdeling en kennistoepassing daarbinnen. beschikt over de specifieke praktische en theoretische vakinhoudelijke en vakdidactische kennis en vaardigheden voor het onderwijsveld waarvoor hij bevoegd is, in het bijzonder voor de bovenbouw h/v. beheerst de doelen voor zijn vak zoals die van kracht zijn binnen de tweede fase vo op zodanige wijze, dat hij de opdrachten, oefeningen en toetsen waar de leerlingen mee te maken krijgen, zelf foutloos?? kan maken en duidelijk kan demonstreren of uitleggen. heeft kennis van en inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van methoden, leerplannen, eindexamenprogramma s c.q. eindtermen met betrekking tot de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en kan deze verwerken bij het opzetten van een curriculum. is bekend met onderwijsarrangementen voor zelfstandig leren, teamleren en onderzoekend leren in de tweede fase van het voortgezet onderwijs. kan gevarieerde leeractiviteiten ontwerpen in de vorm van lessen(series), leermaterialen en werkvormen ontwikkelen, onder andere met behulp van ICT. is in staat om zelfstandig en in samenwerking onderwijsmaterialen te ontwikkelen, uit te proberen, te verbeteren en in te voeren. beheerst werkvormen, die het samenwerkend leren bevorderen en activerende werk- en toetsvormen mogelijk maken. kan, gebruikmakend van multimediale leermiddelen, vorm geven aan gedifferentieerde leerprocessen die rekening houden met de mate van zelfstandigheid, de leerstijl en de leercapaciteiten van leerlingen. Is in staat om zelfstandig en in samenwerking onderwijsactiviteiten en begeleiding te verzorgen en weet hierbij de leerstof motiverend en aantrekkelijk aan te bieden. kan vanuit zijn vakinhoudelijke deskundigheid meedenken en/of leiding geven bij leerplanwijzigingen en kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van vakwerkplannen en pta s. kan over de grenzen van zijn vak heen kijken en kan leeractiviteiten afstemmen op, en/of te integreren met andere, met name verwante, vakken. Hij kan mogelijkheden tot interdisciplinaire samenwerking benutten. 7

8 is in staat om onderzoekspublicaties te lezen en de resultaten van wetenschappelijk onderzoek te gebruiken binnen zijn beroepspraktijk. oordeelsvorming communicatie leervaardigheden kan reflecteren op de legitimering van de eindtermen in het examenprogramma h/v van zijn schoolvak en op de plaats van en functie van het schoolvak voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerling en voor de samenleving. heeft kennis en inzicht met betrekking tot de betekenis van het vak voor de persoonlijke ontwikkeling van de leerling en voor de samenleving, met betrekking tot de plaats en betekenis van het vak binnen het voortgezet en hoger onderwijs (ook in relatie tot andere vakgebieden), en met betrekking tot de mogelijkheden voor studie en beroep binnen het betreffende vakgebied voor leerlingen. kan zijn vakinhoudelijke en vakdidactische opvattingen verwoorden en verantwoorden aan derden. is in staat om (populair-) wetenschappelijke artikelen op het eigen vakgebied voor leerlingen toe te lichten en achtergronden daarbij te geven. wisselt werk uit met en communiceert regelmatig met (inter)nationale vakgenoten over zijn vakgebied. bezoekt (inter)nationale congressen op zijn vakgebied en volgt de wetenschappelijke ontwikkelingen op zijn vakgebied. beschikt over voldoende wetenschappelijke ondergrond en methodologische vaardigheden om kritisch bij te blijven op zijn vakgebied, nieuwe kennis te integreren en te delen en deze kennis door te vertalen in zijn onderwijs. is in staat om de ontwikkelingen binnen zijn vak bij te houden mede door recente vakliteratuur te lezen en beschikt over een zodanig overzicht over de vakinhoud, dat hij zich nieuwe onderdelen in een schoolleerplan snel eigen kan maken. Enkele voorbeelden van indicatoren kan opdrachten, oefeningen en toetsen waar zijn leerlingen mee te maken krijgen zelf foutloos?? uitvoeren, demonstreren en uitleggen. Dit voor zover die betrekking hebben op zijn vak(gebied). biedt de leerlingen keuzes (thema s, werkvormen, opdrachten) en zorgt voor actieve betrokkenheid van leerlingen bij de invulling van hun onderwijsprogramma. Hij creëert de randvoorwaarden (sfeer, organisatie, opdrachten, materialen) die de leerlingen in staat stellen zelfstandig te werken, zodat zij in hun eigen tempo en op hun eigen wijze kunnen leren. maakt gebruik van moderne middelen, waaronder ICT. Zo maakt hij, als dat aan de orde is, gebruik van een elektronische leeromgeving die plaats- en tijdonafhankelijk leren mogelijk maakt en effectieve communicatie over het leren vanaf verschillende plekken ondersteunt. legt duidelijk uit aan leerlingen welke leerdoelen hij met welke activiteiten nastreeft. Of hij laat binnen gegeven kaders de leerlingen hun eigen leerdoelen formuleren. 8

9 bepaalt met de leerling diens (individuele) leertraject, opgebouwd uit individuele activiteiten en groepsactiviteiten, rekening houdend met de mogelijkheden en ambities van de leerling. begeleidt leerlingen in hun leerproces door reflectiegesprekken met hen te voeren zodat de leerlingen in staat zijn om zelf leervragen te formuleren en het eigen leerproces te sturen. signaleert vakspecifieke leerproblemen en weet die met adequate begeleiding op te lossen. moedigt de leerling aan zijn leerervaringen (binnen en buiten de opleiding) onder woorden te brengen en met elkaar in verband te brengen. benut in zijn interactie met leerlingen de kennis en ervaring die de leerlingen elders, bijvoorbeeld tijdens werken hebben opgedaan. Hierdoor blijft zijn onderwijs inhoudelijk up-to-date en stimuleert hij de leerlingen kennis te delen en van elkaar te leren. legt relaties tussen schoolvak en wetenschappelijke discipline(s) en laat leerlingen kennismaken met en oefenen met verschillende vormen van wetenschappelijk werken. geeft opbouwend commentaar op het werk van zijn leerlingen en op de manier waarop ze werken. Hij doet op basis van evaluatie en toetsing betrouwbare uitspraken over hun kennis en vaardigheid. ontwerpt op een onderzoeksmatige manier (in samenwerking met collega s) onderwijs. ontwikkelt (in samenwerking met collega s) beoordelingsinstrumenten. beschrijft hoe zijn leerlingen leren, wat hun vorderingen zijn en hun sterke en zwakke punten, en hoe hij hun leren probeert te bevorderen. kan zijn vakinhoudelijke en didactische opvattingen en gedrag verantwoorden. Daarbij maakt hij gebruik van relevante en actuele theoretische en methodische inzichten. 9

10 4 Organisatorisch competent De leraar onderschrijft zijn organisatorische verantwoordelijkheid. Hij heeft voldoende organisatorische kennis en vaardigheid om op professionele en planmatige wijze in zijn groepen en zijn andere contacten met leerlingen een goed leef- en werkklimaat tot stand te brengen dat overzichtelijk, ordelijk en taakgericht is en in alle opzichten helder voor hemzelf, zijn collega s en in het bijzonder de leerlingen. Bekwaamheidseisen kennis en inzicht toepassen van kennis en inzicht is bekend met de voor het onderwijs in de bovenbouw h/v relevante aspecten van groeps- of klassenmanagement. heeft inzicht in de taken en verantwoordelijkheden binnen een vaksectie en binnen een onderwijsorganisatie. kan zijn vaardigheden binnen het klassenmanagement inzetten om in zijn klas en zijn lessen in de bovenbouw h/v een goed leef- en werkklimaat tot stand te brengen en de leerlingen effectief te begeleiden. kan een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het schoolwerkplan en van een gemeenschappelijk pedagogisch en didactisch beleid binnen zijn school. heeft inzicht in de taken en verantwoordelijkheden binnen een vaksectie en binnen een onderwijsorganisatie en is in zijn vaksectie in staat een stimulerende rol te vervullen bij de opstelling van vakwerkplannen en bij curriculumvernieuwing c.q. de samenstelling van een leerlandschap. als educatief onderzoeker geeft hij mede vorm aan het pedagogisch-didactisch beleid van de school. is in staat de vertaalslag te maken van moderne onderwijsontwikkelingen naar de praktijk van zijn school. kan een beargumenteerde visie geven op het schoolwerkplan en de schoolorganisatie en alternatieven formuleren. kan vergaderingen voorzitten en heeft voldoende basale managementvaardigheden c.q. leiderschapscompetenties om te functioneren als sectie- of teamleider. oordeelsvorming communicatie leervaardigheden is in staat te reflecteren op zijn eigen functioneren in de beroepspraktijk en kan de uitkomsten ervan vertalen in actie ten behoeve van de eigen school(organisatie) beschikt over een innovatiegerichte houding die hem in staat stelt in de praktijk aan te sluiten bij vernieuwingen die voor zijn doelgroep relevant zijn. 10

11 Enkele voorbeelden van indicatoren hanteert concrete, functionele en door de leerlingen gedragen procedures en afspraken op een consequente manier. Hij biedt organisatievormen, leermiddelen en leermaterialen aan die leerdoelen en leeractiviteiten ondersteunen. houdt een heldere planning aan, waarbinnen keuzemogelijkheden voor de leerlingen zijn. Hij bespreekt deze met de leerlingen en voor zover mogelijk stelt hij die met de leerlingen op. Hij gaat adequaat om met tijd. In onverwachte situaties improviseert hij op een professionele manier en stelt daarbij duidelijke prioriteiten. kan zijn opvattingen, zijn aanpak van (groeps- of) klassenmanagement en de organisatie van zijn onderwijs (op school en in bedrijfsleven of instelling) verantwoorden. 11

12 5 Competent in het samenwerken met collega s De leraar onderschrijft zijn verantwoordelijkheid in het samenwerken met collega s. Hij heeft voldoende kennis en vaardigheden om een professionele bijdrage te leveren aan een goed pedagogisch en didactisch klimaat van zijn school, aan goede werkverhoudingen en een goede schoolorganisatie. Bekwaamheidseisen kennis en inzicht toepassen van kennis en inzicht is op praktisch niveau bekend met methodieken voor samenwerking en intervisie. is op praktisch niveau op de hoogte van leerlingvolgsystemen en manieren om het eigen werk toegankelijk te administreren. heeft enige kennis van organisatie- en bestuursvormen voor scholen in het voorbereidend hoger onderwijs. is op de hoogte van modellen voor kwaliteitszorg en methodieken voor onderwijsverbetering en schoolontwikkeling. kan op alle niveaus van de schoolorganisatie functioneren. is in staat om in goede samenwerking met collega s binnen de eigen sectie leiding te geven of een belangrijke rol te spelen bij de ontwikkeling van vakwerkplannen en de implementatie van onderwijsvernieuwingen. kan over de grenzen van zijn vak heen kijken en benut mogelijkheden om leeractiviteiten af te stemmen op, en/of te integreren met andere, met name verwante, vakken. Hij benut mogelijkheden tot interdisciplinaire samenwerking. kan in teamverband samenwerken en in dialoog een oordeel vormen over relevante ontwikkelingen op het gebied van onderwijs, en de stand van zaken op school herijken en aanpassen. deelt de informatie die de voortgang van het werk van belang is met collega s en maakt gebruik van de informatie van collega s. oordeelsvorming communicatie leervaardigheden is in staat en bereid om, in het licht van de eigen onderwijsvisie en met gebruikmaking van constructieve feedback van leerlingen en collega s, zijn professioneel handelen methodisch te evalueren en waar nodig planmatig te veranderen en te verbeteren.; 12

13 Enkele voorbeelden van indicatoren werkt samen met collega s (docent, instructeur en/of onderwijsassistent) in het voorbereiden, uitvoeren (teamteaching) en evalueren van onderwijs. Hij heeft een gemakkelijk toegankelijke administratie en registratie van leerlinggegevens. werkt met collega s samen aan het verbeteren en vernieuwen van het onderwijs of de organisatie, zoals bijvoorbeeld het ontwikkelen van opdrachten en beoordelingsinstrumenten in het kader van een nieuwe onderwijsvorm of het vormen van kernteams of zelfsturende teams. maakt gebruik van vormen van actieonderzoek/praktijkonderzoek om gesignaleerde problemen aan te pakken. spreekt collega s aan en is zelf ook aanspreekbaar als het gaat om het geven van hulp bij het werk. houdt rekening met zijn collega s en met de belangen van zijn school. draagt bij aan een effectief functionerende organisatie door te werken volgens in de organisatie geldende afspraken, procedures en systemen. kan zijn opvattingen en zijn werkwijze op het gebied van samenwerken met collega s en functioneren in de schoolorganisatie verantwoorden. geeft en ontvangt collegiale consultatie en intervisie. 13

14 6 Competent in samenwerking met de omgeving De leraar onderschrijft zijn verantwoordelijkheid in het samenwerken met de omgeving van de school. Hij heeft voldoende kennis en vaardigheid om goed samen te werken met bedrijven of instellingen om hun gezamenlijke verantwoordelijkheid vorm te geven in het opleiden van de leerling. Hij heeft voldoende kennis en vaardigheid om goed samen te werken met mensen en instellingen die betrokken zijn bij de zorg voor de leerlingen en bij zijn school. Bekwaamheidseisen De leraar VHO kennis en inzicht toepassen van kennis en inzicht oordeelsvorming communicatie leervaardigheden heeft inzicht in de veranderende maatschappelijke functie van het onderwijs, met name de bovenbouw h/v. is op de hoogte van de professionele infrastructuur waarvan de school onderdeel is. is bekend met de regelgeving en samenwerkingsprocedures tussen de school en instellingen of bedrijven waarmee wordt samengewerkt. geeft op professionele manier informatie over leerlingen aan ouders en andere belanghebbende en maakt gebruik van de informatie die zij geven. zorgt in overleg met de leerling en andere betrokkenen voor afstemming tussen het leren in en buiten de school en voor duidelijkheid over ieders verantwoordelijkheid en bijdrage hierin. waardeert veranderende functies/rollen van het onderwijs, met name van het voortgezet onderwijs binnen de samenleving. is in staat te benoemen welke waarde de samenwerking met externe partners heeft. neemt op constructieve manier deel aan verschillende vormen van overleg met personen en instellingen buiten de school. verwoordt en verantwoordt zijn professionele opvattingen en werkwijze aan ouders en andere belanghebbenden. kan al reflecterend op zijn vakinhoudelijk/vakdidactisch en pedagogisch handelen met vakgenoten, met ondersteunende diensten, management en ouders in dialoog gaan over zijn handelen en denken en is in staat op basis hiervan zijn handelen en denken aan te passen. 14

15 Enkele voorbeelden van indicatoren onderhoudt op een open en constructieve manier contacten met ouders, verzorgers of andere belanghebbenden. Zo spreekt hij mensen en instellingen buiten de school aan die met de leerlingen te maken hebben en is hij ook zelf voor die mensen en instellingen aanspreekbaar. Daarbij stemt hij zijn werk goed af op dat van andere partijen. kan zijn opvattingen en werkwijzen op het gebied van samenwerken met instellingen, ouders/verzorgers en anderen buiten de school verantwoorden. is in staat externe contacten te initiëren en uit te bouwen. 15

16 7 Competent in onderzoek, reflectie en ontwikkeling De leraar onderschrijft zijn verantwoordelijkheid voor zijn eigen professionele ontwikkeling. Hij onderzoekt, expliciteert en ontwikkelt zijn opvattingen over het leraarschap en zijn bekwaamheid als leraar. Bekwaamheidseisen De leraar VHO: kennis en Inzicht toepassen van kennis en inzicht oordeelsvorming is op de hoogte van actuele ontwikkelingen in de maatschappij, vervolgopleidingen en het bedrijfsleven die relevant zijn voor het eigen (vak)onderwijs en voor de school. heeft kennis van en inzicht in de kennisdomeinen die van betekenis zijn voor het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek, als methodologie, wetenschapsfilosofie, kentheorie, argumentatieleer e.d. is op de hoogte van ontwikkelingen in het onderwijsbeleid en onderwijsonderzoek (nationaal en internationaal), zowel in algemene zin als met betrekking tot zijn beroepenveld en zijn vakdiscipline. is in staat om onderzoekspublicaties te lezen en de resultaten van wetenschappelijk onderzoek te gebruiken binnen zijn beroepspraktijk is in staat tot het uitvoeren van een kleinschalig onderzoek op het vakgebied waarin hij blijk geeft van het vermogen om met een complexe materie te kunnen omgaan en kennis te kunnen integreren; is in staat, om zelfstandig en in teamverband, educatief onderzoek (case studies, action research en evaluatieonderzoek) te verrichten, waarbij problemen of vragen uit de onderwijspraktijk uitgangspunt zijn. heeft een kritische onderzoeksinstelling: hij neemt bestaande opvattingen en praktijken binnen het onderwijs niet als vanzelfsprekend aan. communicatie kan de resultaten van eigen praktijkgericht onderzoek presenteren en in dialoog verdedigen op het niveau van vakspecialisten. kan conclusies van onderzoek, inclusief daaraan ten grondslag liggende kennis, motieven en overwegingen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten en niet specialisten. kan zijn eigen activiteiten en plannen voor professionele ontwikkeling verwoorden en verantwoorden, in relatie met het beleid van de school en tegen de achtergrond van actuele ontwikkelingen in onderwijs, wetenschap, bedrijfsleven en samenleving. 16

17 leervaardigheden is op de hoogte van onderwijsonderzoek en onderwijsbeleid en wil op basis daarvan steeds opnieuw gestalte geven aan zijn leraarschap. bezit leervaardigheden, die hem in staat stellen tot vorm te geven aan de eigen verdere professionalisering. Hij stemt deze verdere professionalisering af op het beleid van de school, de ontwikkeling en afspraken binnen het team en de ontwikkeling van het schoolvak en maakt daarbij gebruik van informatie van leerlingen en collega s, in school en bedrijf, vaktijdschriften en vakverenigingen, en vraagt hierbij desgewenst collegiale hulp in de vorm van bijvoorbeeld intervisie en supervisie. Enkele voorbeelden van indicatoren brengt onder woorden wat voor hem in het leraarschap belangrijk is en vanuit welke professionele opvattingen hij werkt. Zo brengt hij zijn beroepsopvatting en werkhouding in verband met de (onderwijskundige en levensbeschouwelijke) identiteit van de school. kijkt kritisch naar zijn werk en gebruikt evaluatie, reflectie en feedback van anderen om zich verder te ontwikkelen. benoemt zijn sterke en zwakke kanten, formuleert leervragen en werkt daar planmatig aan. Hij maakt daarbij gebruik van de kaders en structuren die de school biedt (bijvoorbeeld competentiemanagement, persoonlijk ontwikkelingsplan, teamontwikkelingsplan, functionerings- en beoordelingsgesprekken). signaleert relevante ontwikkelingen in de samenleving, het bedrijfsleven en het onderwijs en trekt daaruit consequenties voor zijn professionele ontwikkeling. benut verschillende mogelijkheden om zichzelf verder te ontwikkelen, zoals bijhouden van vakliteratuur, het volgen van trainingen en opleidingen, maar ook het deelnemen aan vernieuwingsprojecten, het uitvoeren van praktijkonderzoek en het oppakken van nieuwe taken. 17