ANBI Q&A DE FIN MEER INFORMATIE

Transcriptie

1 ANBI Q&A Vermogensfondsen met een Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI)-status kunnen gebruikmaken van bepaalde fiscale voordelen. Zo zijn giften aan en van een ANBI geheel vrijgesteld van schenkbelasting. Om te worden aangewezen als ANBI dienen vermogensfondsen te voldoen aan de ANBI-criteria van de Belastingdienst. De FIN heeft deze ANBI Q&A samengesteld om helderheid te verschaffen over de ANBI-regelgeving voor vermogensfondsen en diegenen die overwegen een vermogensfonds op te richten. De Q&A is tot stand gebracht door de FIN-werkgroep Fiscaliteit als gevolg van een inventarisatie van veel gestelde vragen over de ANBI-criteria. De ANBI Q&A is ook bekeken door deskundigen van PwC en Mazars. Wij hopen dat deze Q&A u duidelijkheid geeft rond de ANBI-regeling met betrekking tot uw fonds. DE FIN De FIN - de Vereniging van Fondsen in Nederland - is de belangenvereniging van vermogensfondsen in Nederland. Als oudste brancheorganisatie in de Nederlandse filantropische sector telt de vereniging meer dan 330 leden. Deze vermogensfondsen steunen goede doelen op uiteenlopende gebieden als maatschappelijk welzijn, onderwijs, wetenschap, natuur, internationale samenwerking, gezondheid en cultuur. Onze kerntaken: Een netwerkplatform voor kennisdeling, professionalisering en samenwerking; Belangenbehartiging bij overheid en politiek; Bevorderen van een beleid van maatschappelijke verantwoordelijkheid en transparantie. De betekenis en de zichtbaarheid van de filantropische sector neemt toe, evenals de behoefte aan transparantie vanuit de samenleving en de overheid. De FIN vervult een belangrijke rol in het ondersteunen van haar leden bij het inspelen op deze toenemende verantwoordelijkheid. Met onze FIN StartersDesk adviseren wij diegenen die overwegen een vermogensfonds op te richten. MEER INFORMATIE FIN - Vereniging van Fondsen in Nederland Jan van Nassaustraat BW Den Haag T E info@verenigingvanfondsen.nl W

2 1. Wat zijn de voorwaarden om voor een ANBI-beschikking in aanmerking te komen? Er moet sprake zijn van een instelling, niet zijnde een vennootschap met in aandelen verdeeld kapitaal, een coöperatie, een onderlinge waarborgmaatschappij of een ander lichaam waarin bewijzen van deelgerechtigdheid kunnen worden uitgegeven; Uw instelling zet zich voor minstens 90% in voor het algemeen belang en dit moet blijken uit de statuten en feiten. Dit is de 90%-eis (zie vraag 2); De instelling heeft geen winstoogmerk en dit moet blijken uit de statuten en feiten; Uw instelling en de mensen die rechtstreeks bij uw instelling betrokken zijn, voldoen aan de integriteitseisen; Uit de statuten en feiten moet blijken dat de bestuurders of beleidsbepalers van uw instelling niet over het vermogen van de instelling beschikken alsof het hun eigen vermogen is. Er moet sprake zijn van gescheiden vermogen; Uw instelling mag niet meer vermogen aanhouden dan redelijkerwijs nodig is voor het werk van de instelling. Daarom moet het eigen vermogen beperkt blijven; De beloning voor bestuurders is beperkt tot een onkostenvergoeding of minimale vacatiegelden. Voor uitvoerende werkzaamheden kan een afzonderlijke vergoeding worden toegekend; Uw instelling heeft een actueel beleidsplan dat inzicht geeft in de werkzaamheden en de werving, het beheer en de besteding van gelden; Uw instelling heeft een redelijke verhouding tussen kosten en bestedingen; Uit de statuten moet blijken dat geld dat overblijft na opheffing van uw instelling, wordt besteed aan een ANBI met een soortgelijk doel of een buitenlandse instelling die (nagenoeg) uitsluitend het algemeen belang dient en een soortgelijke doelstelling heeft; Uw instelling voldoet aan de administratieve verplichtingen; Uw instelling voldoet aan de publicatieplicht (vermelding van specifiek voorgeschreven gegevens op internet); Uw instelling voldoet aan een integriteitstoets. 2. Wat is de 90%-eis? De voorwaarde dat uitsluitend of nagenoeg uitsluitend (ten minste 90%) het algemeen belang wordt gediend, moet niet alleen statutair zijn vastgelegd, maar ook feitelijk worden nageleefd. Het is niet voldoende als de ANBI-activiteiten indirect een gunstige werking heeft op de maatschappij als geheel, de activiteiten moeten primair en rechtstreeks het algemeen belang dienen. De fiscale wet bevat een (limitatieve) opsomming van wat onder algemeen belang verstaan wordt. Uw doelstelling dient in één van deze categorieën te vallen. Op dit moment zijn de volgende algemeen nuttige doelen opgenomen: Welzijn; Cultuur; Onderwijs, wetenschap en onderzoek; Bescherming van natuur en milieu, daaronder begrepen bevordering van duurzaamheid; 1

3 Gezondheidszorg; Jeugd- en ouderenzorg; Ontwikkelingssamenwerking; Dierenwelzijn; Religie, levensbeschouwing en spiritualiteit; De bevordering van de democratische rechtsorde; Volkshuisvesting; Een combinatie van de bovengenoemde doeleinden; Het financieel of op andere wijze ondersteunen van een ANBI. Een instelling kan alleen een ANBI zijn als ten minste 90% van de uitgaven het algemeen nut dienen. Dit betekent dat tenminste 90% van de kosten direct of indirect moet bijdragen aan de (algemeen nuttige) doelstelling. Hierbij dient een splitsing te worden gemaakt tussen algemeen nuttige (doel) activiteiten en commerciële (middel) activiteiten (zie ook het antwoord op vraag 9). Van geval tot geval wordt gekeken of een instelling aan deze eis voldoet. 3. Wat is het bestedingscriterium? Een ANBI mag niet meer vermogen aanhouden dan redelijkerwijs nodig is voor het werk voor de continuïteit van het doel van de ANBI. Dit heet het 'bestedingscriterium' (ook wel bekend als de anti-oppoteis). Met het bestedingscriterium wordt niet-redelijke vermogensvorming (oppotten van vermogen) voorkomen. Er is geen wettelijke definitie van wat onder een redelijk wordt verstaan. Dit dient per geval te worden bepaald. Om discussie met de Belastingdienst te voorkomen, is het raadzaam de vermogensvorming (omvang, verwachte bestedingsdoelen en termijn) duidelijk te motiveren in uw jaarrekening, beleidsplan, meerjarenbegroting en/of de financiële administratie. Bestedingscriterium: gerealiseerd en ongerealiseerd koersresultaat. De vraag op welk moment koersresultaten als gerealiseerd in aanmerking genomen moeten worden, is nog in studie bij het ANBI-team. De FIN is van mening dat ongerealiseerde verliezen in mindering kunnen worden gebracht op het vermogen. Ongerealiseerde koerswinsten kunnen worden toegevoegd aan het vermogen, maar er kan een voorziening worden genomen voor de realiseerbaarheid. 4. Welk vermogen mag een ANBI in ieder geval aanhouden? Vermogen dat als legaat (via een erfenis) of schenking is ontvangen. Voorwaarde is dat de overledene/erflater of schenker heeft bepaald dat alleen het rendement uit dat vermogen mag worden gebruikt voor het doel van de ANBI. Zo'n vermogen wordt ook wel stamvermogen genoemd. Vaak wordt door de schenker of overledene/erflater in een testament bepaald dat het stamvermogen zijn waarde moet behouden door middel van jaarlijkse correctie vanwege inflatie. Op dit (geïndexeerde) stamvermogen is het bestedingscriterium niet van toepassing. Het resterende jaarrendement moet worden besteed voor het doel van de ANBI en mag niet onbeperkt als vermogen worden aangehouden (maar moet binnen een redelijke termijn besteed worden). Voor een toelichting verwijzen wij naar het antwoord op vraag 3; 2

4 Vermogen dat nodig is voor het doel van de ANBI. Denk bijvoorbeeld aan een door een ANBI in stand te houden natuurgebied of gebedshuis; Vermogen dat nodig is om een doel te realiseren. Bijvoorbeeld een eigen bedrijfspand of een eigen opslagplaats voor hulpgoederen; Een redelijk vermogen dat nodig is om de continuïteit te waarborgen. Hierbij mag de ANBI rekening houden met schommelingen in de inkomsten of toekomstige rendementen. 5. Wat is een redelijke verhouding tussen kosten en bestedingen? De beheerkosten moeten in redelijke verhouding staan tot de bestedingen. Wat 'redelijk' is, is (onder andere) afhankelijk van de aard van de ANBI. Zo heeft een instelling die fondsen werft vaak andere kosten dan een instelling die een vermogen beheert; In de fiscale wet is niet toegelicht wat exact onder beheerkosten wordt verstaan. Er kan van worden uitgegaan dat hieronder in ieder geval de kantoor- en administratiekosten (zoals de kosten van het secretariaat, de afdeling financiën en ICT) de beloningen van het beleidsbepalende orgaan vallen (tenzij deze afdelingen directe inspanningen ten behoeve van de algemeen nuttige doelstellingen verrichten). 6. Wat is de toegestane continuïteitsreserve? Onder het bestedingscriterium is het ANBI s wel toegestaan vermogen aan te houden ten behoeve van een zogenoemde continuïteitsreserve, indien dat nodig is om de continuïteit van de werkorganisatie van de instelling te waarborgen. Bij kosten van de werkorganisatie van de instelling kan worden gedacht aan exploitatiekosten van de instelling als personeelskosten, huisvestingskosten en administratiekosten. Uiteraard wordt reservevorming in vorenbedoelde zin begrensd door de redelijkheid: de aard en de omvang van de instelling bepalen welk niveau van de continuïteitsreserve redelijk is. Het ANBI-team hanteert doorgaans 1,5 jaar voor de actief fondsenwervende instellingen. Voor de vermogensfondsen kan dit ook worden aangehouden, met inachtneming van de begrenzing door de redelijkheid Hoe zit het met het stamvermogen? En waarom wordt door de Belastingdienst een peildatum van 2008 gehanteerd? Als er geen stamvermogen is te herleiden (uit bijvoorbeeld de statuten of bepalingen uit schenkingen, legaten etc.), dan dient er een fictief stamvermogen te worden bepaald aan de hand waarvan de Belastingdienst kan verifiëren in hoeverre er t.o.v. dit fictieve stamvermogen naderhand sprake is van overtollige vermogensvorming. De Belastingdienst hanteert hiervoor in beginsel het vermogen per 1 januari 2008 als peildatum De keuze voor 2008 is een puur praktische die samenhangt met de aanvang van het beschikkingentijdperk voor de ANBI s. 1 Deze door het ANBI team geformuleerde termijn heeft thans geen grondslag in de wet of parlementaire geschiedenis. Derhalve staat het vermogensfondsen vrij andere bestedingstermijnen te hanteren, mits dit past bij de aard van de instelling en het doel van de reserveringen. 3

5 Als sprake is van stamvermogen bij de vermogensfondsen dan is vaak bij de oudere fondsen de historie van het vermogen moeilijk te achterhalen. Het stamvermogen is daarom in beginsel bepaald op de grootte van begin Wij raden aan om het stamvermogen zekerheidshalve af te stemmen met de Belastingdienst, zodat discussies achteraf kunnen worden voorkomen. Maatwerk Vanuit de leden van het FIN is aangegeven dat deze vaststelling vaak niet klopt. De fondsen kunnen echter zelf aangeven naar het ANBI-team, op basis van eigen historische gegevens, dat het stamvermogen op een ander bedrag moet worden vastgesteld. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de situatie dat een fonds een net vóór 2008 geleden koersverlies nog moet compenseren. Bestedingscriterium Het kenmerk van een vermogensfonds met stamvermogen is dat de rendementen die gerealiseerd worden op dit stamvermogen in het kader van de algemeen nuttige doelstelling worden besteed. Na kosten en eventuele indexering van het vermogen dient 100% van deze rendementen te worden bestemd voor de doelstelling. Bestemmen houdt in besteden aan- en of reserveren voor concreet aangegeven algemeen nuttige doelen. Met andere woorden, er mag bovenop het overeengekomen stamvermogen geen vermogen, naast vorming van een eventueel continuïteitsreserve (voor bijvoorbeeld toekomstige concrete projecten), worden opgepot. Oppotten van vermogen kan intrekking van de ANBl-status tot gevolg hebben. Zie vraag 3. Missiegerelateerd investeren Een betrekkelijk nieuwe tendens is het missiegericht investeren of beleggen, ook wel impact investments genoemd. Tegen missiegericht beleggen van vermogen bestaat geen bezwaar. Dat is een keuze van het fonds. Nog steeds zullen behaalde rendementen besteed worden aan de algemeen nuttige doelen. Het mes snijdt dan aan twee kanten. Bij missiegericht investeren van rendementen kan dat anders liggen, omdat rendementen dan worden aangewend voor deelnemingen of leningen die uiteindelijk weer terugkeren, al dan niet met koerswinst, dividend of ontvangen rente. Het niet besteden van rendement leidt dan tot vermogenstoename, waardoor het bestedingscriterium in het geding kan komen. 8. Aan welke eisen moet het beleidsplan voldoen? Voor de ANBI-status dient het actueel beleidsplan inzicht te geven in: de door de instelling te verrichten werkzaamheden; de wijze van verwerving van gelden; het beheer van het vermogen van de instelling; en de besteding van het vermogen. Een kwalificerend beleidsplan dient volgens de staatssecretaris van Financiën ten minste de volgende elementen te bevatten: 1. toepasselijkheid en belang van beleidsplan op de feitelijke actuele toestand van de instelling; 2. inzicht in de concrete doelstelling van de instelling voor beperkt aantal jaren; 4

6 3. programma van te ondernemen activiteiten in het kader van die concrete doelstelling; 4. omschrijving van de feitelijke werkzaamheden van de instelling; 5. beschrijving van de wijze waarop de instelling fondsen wil werven; 6. beschrijving van de wijze waarop de instelling verkregen inkomsten zal beheren; 7. beschrijving van de wijze waarop en aan welke doelen de instelling verkregen inkomsten zal besteden; en 8. beschrijving van de met de uitvoering van het beleid beoogde resultaten. M.b.t. het bestedingscriterium (3) is het van belang wat in het beleidsplan is opgenomen over de (voorgenomen) bestedingen. Samengevat komt het er voor de vermogensfondsen op neer dat zij vermogen in stand moeten houden als dat bij de schenking of testament is bepaald (stamvermogen). Het vermogensfonds kan voor de continuïteit van activiteiten bedragen reserveren waarbij rekening mag worden gehouden met de schommelingen in inkomsten of (toekomstige) rendementen. Ook kan het vermogensfonds voor grotere projecten en meerjarige verplichtingen een deel van het beschikbaar rendement reserveren. Deze reserveringen moeten toegelicht worden in het meerjarige beleidsplan van de instelling. Het is raadzaam het beleidsplan periodiek te actualiseren (bijv. eens per drie jaar). 9. In welke mate mogen ANBI s commerciële activiteiten ontplooien? Een ANBI mag wél winst maken uit een commerciële activiteit, naast de algemeen nuttige activiteiten. Voorwaarde is dat de winst uit de commerciële activiteit (binnen een redelijke termijn) ten goede komt aan het algemeen nut. Het onderscheid algemeen nuttige activiteiten en commerciële activiteiten is hierbij van belang. Commerciële activiteiten zijn activiteiten die tegen commerciële tarieven worden verricht ter financiering van de algemeen nuttige doelstelling. Commerciële activiteiten die geen (structurele) winst opleveren en die meer dan 10% deel uitmaken van de totale activiteiten, dienen te worden gestaakt om intrekking van de ANBI-status te voorkomen. Voor vermogensfondsen is van belang dat beleggingsactiviteiten in dit kader niet kwalificeren als commerciële activiteiten. 10. Wat is de publicatieplicht? Uw ANBI dient informatie over uw organisatie openbaar te maken via internet, bijvoorbeeld een eigen website of via de website van een brancheorganisatie (zoals de FIN Vereniging van Fondsen in Nederland, zie Informatie die te vinden moet zijn is onder andere: de naam van de instelling; het RSIN (Rechtspersonen en Samenwerkingsverbanden Informatienummer)/fiscaal nummer; het post- of bezoekadres, dan wel het telefoonnummer, dan wel het adres van de instelling; een duidelijke beschrijving van de doelstelling van de ANBI; 5

7 de hoofdlijnen van het beleidsplan; de functie van de bestuurders; de namen van de bestuurders (uitzonderingen zijn mogelijk); het beloningsbeleid: voor bestuur, directie en personeel; een actueel verslag van de uitgeoefende activiteiten; een financiële verantwoording (voor zuivere vermogensfondsen 2 : staat van baten en lasten en een overzicht van de voorgenomen bestedingen met toelichting). 11. Publicatieplicht; is het nodig de jaarcijfers van 3 jaar te publiceren? In correspondentie van de Belastingdienst is in sommige gevallen aan instellingen opgedragen om de jaarcijfers van 3 jaren op de website te publiceren. Dit berust op een misverstand. Op de website moeten per 1 juli van het jaar de jaarcijfers van het voorgaande jaar worden gepubliceerd (ingeval het boekjaar gelijk is aan het kalenderjaar). Het laatste jaar volstaat, meerdere (voorafgaande) jaren mag. Dit laatste draagt dan alleen maar bij aan de transparantie over de koers die het fonds volgt. 12. Publicatieplicht; moeten vermogensfondsen hun jaarrekening met balans publiceren? Nee. Vermogensfondsen moeten een verkorte staat van baten en lasten met toelichting publiceren. Vermogensfondsen hoeven dus geen balans te publiceren. Aan het begrip verkort zijn geen minimumeisen gesteld. In de toelichting op de publicatieplicht (artikel 1a, lid 7, letter h Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen, als ook op Belastingdienst.nl) wordt hierover het volgende gezegd: De instellingen die geen balans hoeven te publiceren zijn wel gehouden een verkorte staat van baten en lasten te publiceren, alsmede een financieel overzicht van de daadwerkelijke bestedingen per rubriek of thema. Ook een overzicht van de voorgenomen bestedingen en een toelichting daarop is vereist. De mededeling dat uitkeringen krachtens de doelstelling zijn gedaan, voldoet daar niet aan. Het is daarom van belang de bestedingscategorieën te omschrijven en aan te geven welk percentage van de bestedingen bij welke categorie hoort (doelstellingsuitgaven). 3 Uiteraard moet dit weer in lijn zijn met het beleidsplan. 13. Welke zaken moeten vermogensfondsen opnemen in hun statuten? Uiteraard zal uit de doelstelling het beogen van een algemeen belang moeten blijken. Vaak wordt dit algemeen en breed beschreven; 2 Zuivere vermogensfondsen worden in de fiscale wet gedefinieerd als instellingen die niet actief geld of goederen werven onder derden en het aan ter beschikking staande vermogen of de opbrengsten daarvan (nagenoeg) uitsluitend besteden ten behoeve van hun doelstelling. 3 De publiciteitsplicht is de uitvoering van een afspraak die de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie hebben gemaakt met het kabinet. Deze afspraak is bedoeld om het publiek beter te informeren over de activiteiten van filantropische organisaties. Het verdekt wegzetten op de website of het verdichten van informatie (bijv. de staat van baten en lasten) dragen daar niet in bij. 6

8 Een ANBI mag geen winstoogmerk hebben met het geheel van haar algemeen nuttige activiteiten; Verder dient het bestuur zo te zijn samengesteld dat gewaarborgd is dat het fonds onafhankelijk kan werken ten opzichte van haar oprichter(s) en donateur(s), inbrengers van het vermogen en de begunstigden. Voor een onafhankelijk bestuur geldt als ongeschreven norm: een bestuur dat bestaat uit een oneven aantal leden van ten minste drie, met gelijk stemrecht. Familierelaties of zakelijke relaties tussen bestuursleden worden als kritisch beschouwd, evenals een doorslaggevende stem van de voorzitter bij het staken van stemmen. Een combinatie van beiden kan een obstakel vormen voor de Belastingdienst om de ANBI-status toe te kennen; In de statuten kan het fonds vastleggen hoe zij haar vermogen aanwendt. Indien door de donateurs of erflaters is bepaald dat het vermogen in stand moet blijven (al dan niet in reële termen), dan moet het fonds hier gevolg aan geven. Het komt regelmatig voor dat een vermogensfonds bij testament wordt opgericht. De opdracht bij testament om het gelegateerde vermogen in stand te houden kan in de statuten worden opgenomen. In de situatie dat het de bedoeling is het geschonken vermogen in stand te houden of om eerst vermogen op te bouwen, moet deze bedoeling blijken uit de overeenkomst of uit de akte van schenking. Uiteraard dient er binnen redelijke termijn uitzicht te zijn op het dienen van algemeen nuttige doelen; Beleidsbepalers (de bestuurders of leden van de raad van toezicht) mogen geen andere beloning ontvangen dan een vergoeding voor gemaakte onkosten. Ook mogen ze, als ze daarvoor in aanmerking komen, een vacatiegeld ontvangen dat niet bovenmatig is. Dit kan ook in de statuten worden opgenomen; Ook dient de liquidatiebepaling in overeenstemming te zijn met het voorschrift in de huidige Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen, dat luidt: dat uit de regelgeving van de instelling blijkt dat bij opheffing van de instelling een batig liquidatiesaldo wordt besteed aan een algemeen nut beogende instelling met een soortgelijke doelstelling of van een buitenlandse instelling die uitsluitend of nagenoeg uitsluitend het algemeen nut beoogt en die een soortgelijke doelstelling heeft. NB: Na de wijziging van de ANBI-regeling in 2012 werden door notariskantoren nog regelmatig liquidatiebepalingen opgenomen waarbij werd verwezen naar oude regelgeving. Ook werden allerlei variaties op de bepaling in de huidige uitvoeringsregeling bedacht die steeds tot discussie leidden met het ANBI-team en in een enkel geval tot intrekking van de ANBI-beschikking. Het ANBI-team vraagt om in oprichtingsstatuten en bij statutenwijziging na 2012 de bepaling uit de Uitvoeringsregeling in de statuten over te nemen. Maatwerk kan hierbij geboden zijn. Veel besturen van instellingen en ook notarissen zijn vaak van mening dat een liquidatiebepaling onder het overgangsrecht valt, terwijl dat niet het geval is omdat de bepaling in de statuten van vóór 2012 al niet voldeed aan de oude regelgeving. 14. Wat is de Informatieplicht voormalige ANBI s? Indien uw organisatie de ANBI-status heeft verkregen maar na enige tijd blijkt dat u niet meer aan de voorwaarden kunt voldoen, dan wordt de ANBI-status ingetrokken (eventueel met terugwerkende kracht). U heeft dan nog wel een informatieverplichting. Dit houdt in dat u een lijst van schenkingen en informatie 7

9 over uw vermogen aan de Belastingdienst dient te verstrekken. Niet nakoming van deze verplichting kan tot gevolg hebben dat uw organisatie een boete krijgt opgelegd. Uitgaven en kosten die zijn gedaan voor de algemeen nuttige doelstelling van de instelling verminderen het ANBI-vermogen. De informatieplicht geldt voor het verloop van dit vermogen. Als het ANBI-vermogen uiteindelijk of minder bedraagt, geldt de informatieplicht niet meer. Wij adviseren bij intrekking van de ANBI-status afspraken met de Belastingdienst te maken over de hoogte van het ANBI-vermogen dat gedurende de duur van de informatieverplichting moet worden gevolgd. Deze Q&A is op 7 oktober 2016 naar alle zorgvuldigheid opgesteld door de FIN werkgroep Fiscaliteit met consultatie van specialisten werkzaam bij PwC Belastingadviseurs N.V en Mazars en vindt haar grondslag in onze interpretatie van de thans geldende fiscale wet- en regelgeving en de tot op heden gepubliceerde rechtspraak. Aan deze Q&A kunnen geen rechten worden ontleend. 8