DE GEVOLGEN VAN EEN HIËRARCHISCH SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR KEUZES VAN JONGEREN

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "DE GEVOLGEN VAN EEN HIËRARCHISCH SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR KEUZES VAN JONGEREN"

Julius Claessens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 VAKGROEP SOCIOLOGIE ONDERZOEKSGROEP CUDOS DE GEVOLGEN VAN EEN HIËRARCHISCH SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR KEUZES VAN JONGEREN Mieke Van Houtte

2 STRUCTUUR VAN HET VLAAMSE ONDERWIJSSYSTEEM 1

3 Rigide onderwijsvormen en studierichtingen ability grouping * leerlingen opgedeeld volgens hun veronderstelde leermogelijkheden * leerlingen geplaatst in homogene leergroepen Rationale: * makkelijker en meer efficiënt lesgeven aan homogene groep * onderwijs afgestemd op verschillende arbeidsmarkttrajecten 2

4 hiërarchisch systeem: onderwijsvormen en studierichtingen geordend op basis van niveau van abstractie en theorie * beroepsonderwijs onderaan de ladder * binnen ASO humane wetenschappen of economie-mt onderaan keuze studierichting in grote mate bepaald door sociale herkomst attitudes/cultuur: differentiatie>polarisatie 3

5 Onderwijsvorm naar SES (3 de en 5 de jaar) VLO

6 Leerlingen met lagere SES: zwakkere onderwijsprestaties Verklaring: gebrek aan of niet het gepaste economisch kapitaal cultureel kapitaal sociaal kapitaal lagere onderwijsvormen minder aanwezig in hoger onderwijs 5

7 Maar: zwakkere prestaties verklaren niet alles! Onderscheid primaire en secundaire effecten SES (Raymond Boudon, 1973) Primaire effecten: verschillende prestaties Secundaire effecten: verschillende keuzes bij belangrijke transities Overgang van primair naar secundair onderwijs verschillende keuzes naar SES 6

8 A theoretisch vs. A niet-theoretisch rekening houdend met prestaties (OBPWO 07.03, 2008) 7

9 Latijn vs. moderne rekening houdend met prestaties (OBPWO 07.03, 2008) 8

10 Door hiërarchie: vaak negatieve keuze - keuze-criterium is louter cognitief - binnen het onderwijssysteem is T/BSO = falen - rationele keuze met risicovermijding (hoog mikken/ses) 9

11 hogere onderwijsvormen lagere onderwijsvormen = status = positieve ervaring = statusverlies = falen afzetten tegen het systeem verwerpen waarden waarop systeem gebaseerd is (namelijk: hard werken en bekwaamheid) zoeken naar alternatieve bronnen van status resultaat = anti-schoolcultuur! waterval versterkt dit effect 10

12 Alternatieve bronnen van status: wat volwassenen doen (Willis, 1977) Alternatieve bronnen van status naar onderwijsvorm % (VLO ) ASO KSO TSO BSO WERKEN UITGAAN veel uitgaan SEKS 11

13 differentiatie-polarisatie these (Hargreaves, Lacey, Ball, Rosenbaum, ) differentiatie het scheiden en rangordenen van leerlingen op basis van academische criteria polarisatie het ontstaan van tegengestelde groepen van leerlingen waarbij de ene groep gekenmerkt kan worden als pro-school en de andere als anti-school 12

14 Studieattitudes naar onderwijsvorm (VLO ) 5 4,5 4 3,5 3 2,5 ASO KSO TSO BSO 2 1,5 1 STUDIEBETROKKEN ZINLOOSHEID DEVIANTIE 13

15 Studieattitudes naar richting binnen ASO (RaDiSS , N = 1161) 4 3,5 3 Klassieke talen 2,5 2 MO Wiskunde/wetenschappen Economie/Mod talen Humane wetenschappen 1,5 1 zinloosheid deviantie 14

16 Gemiddelde score op 100 Differentiatie-polarisatie ook bij leerkrachten In lagere richtingen: - andere verwachtingen - minder academisch Leerkrachtencultuur naar schooltype ASO T/BSO 1 = academische doelen 2 = onderwijsbaarheid 3 = vertrouwen 4 = discipline 15

17 Plannen voor hoger onderwijs naar onderwijsvorm (%) (VLO ) , ,4 verder studeren niet verder studeren 30 31, , ASO KSO TSO BSO 16

18 Plannen voor hoger onderwijs naar studierichting ASO (%) (RaDiSS , N = 1161) secundair hogeschool universiteit Klassieke talen MO Wiskunde/wetenschappen Economie/Mod talen Humane wetenschappen 17

19 Door waterval hogere richtingen steeds homogener lagere richtingen steeds heterogener in termen van bekwaamheid, competenties, attitudes Maar ook in termen van aspiraties! 17

20 Risico homogeniteit aspiraties hogere richtingen: Hoog mikken (prestige/status studierichtingen), ook inhoudelijk geen keuze in functie van interesse Risico heterogeniteit (en hoge aspiraties) lagere richtingen: Voorbereiding niet afgestemd Negatieve(re) attitudes Lagere slaagkansen Verlies van tijd/energie/geld, zelfvertrouwen 18

21 Conclusie (zie ook internationaal onderzoek, o.a. Rosenbaum, 2001) Tendens: hoge aspiraties voor HO, ongeacht vooropleiding problemen: - gebrek aan (juiste) informatie (inhoudelijk) - verkeerde voorbereiding - verkeerde attitudes ( lad culture in HO) 19

22 Mieke Van Houtte Hoogleraar Sociologie Vakgroep Sociologie E Mieke.VanHoutte@ugent.be T

Vergelijkbare documenten

EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID. Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N.

EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N. EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J., De Fraine B. & Van den Branden N. Promotor: