Dorpsvisie Woltersum

Transcriptie

1 Dorpsvisie Woltersum okotber 2016 Dorpsvisie Woltersum

2

3 datum Oktober 2016 werk Leefbaarheidsvisies Ten Boer onderwerp Dorpsvisie Woltersum behandeld door Theo Adema Eva Bennen Pelgrimsstraat BH Rotterdam +31 (0) info@kaw.nl

4 Inhoudsopgave Inleiding 5 1. Analyse Dorpskarakter Demografie Wonen De inwoners van Woltersum Voorzieningen Openbare ruimte Een rondleiding door Woltersum in Wat vindt Woltersum belangrijk? Uitkomsten enquêtes Uitkomsten ophaalavond Dorpsagenda Top Bijlagen 24 Uitkomsten dorpsenquête 24 Stellingen ophaalavond 27 Rapporttitel 2

5

6 4 Leefbaarheidsvisie Woltersum

7 Inleiding Woltersum is een fijn dorp om in te wonen. Dit willen we graag zo houden en waar mogelijk nog beter maken. Deze visie voor het dorp brengt in beeld hoe de situatie nu is, wat we graag willen bereiken om Woltersum nog leefbaarder te maken en hoe we dit voor elkaar krijgen. Achtergrond Deze dorpsvisie is in eerste instantie voor het dorp Woltersum zelf. Het geeft inzicht in de ideeën, wensen en knelpunten en stelt een stip op de horizon waar het dorp naar toe wil werken Woltersum in Een visie op het dorp past bij de steeds grotere mate van zelfredzaamheid en zelfstandigheid die van inwoners steeds meer wordt verlangd. Door een dorpsagenda en prioriteiten op te stellen vormt het een ijkpunt waarmee inwoners deels zelf aan de slag kunnen. Daarnaast heeft Woltersum met deze dorpsvisie een document in handen waarmee ze de samenwerking met verschillende instanties kunnen opzoeken. Het biedt tevens een kader voor mogelijke aanvragen tot financiering om sommige projecten te realiseren. De dorpen in de gemeente Ten Boer staan de komende jaren voor een aantal uitdagingen zoals de toenemende krimp en vergrijzing en de gebiedsversterkingsplannen gerelateerd aan de gevolgen van gaswinning. De toenemende krimp en vergrijzing kan effect hebben op het voorzieningenniveau. Dit kan de leefbaarheid van de dorpen beïnvloeden. De gebiedsversterkingsplannen bieden echter kansen aan de dorpen. Vanuit de NCG zijn er middelen beschikbaar om aansluitend op de versterkingsopgave de leefbaarheid te versterken. Door middel van deze dorpsvisie willen we in kaart brengen hoe er de komende jaren om gegaan kan worden met deze uitdagingen en welke projecten hierop volgen. Met het oog op de gemeentelijke herindeling met de gemeente Groningen is het verstandig om duidelijk in beeld te hebben wat er de komende jaren belangrijk is voor het dorp en hoe het plattelandskarakter van de huidige gemeente behouden kan worden. De input van de inwoners neemt het gemeentebestuur van Ten Boer mee in het proces rondom de herindeling. Gemeentelijke leefbaarheidsvisie Samen met de dorpsvisies van alle andere dorpen vormt de dorpsvisie van Wo ltersum input voor een gemeente brede visie op het thema leefbaarheid. Leefbaarheid is een breed thema en kan op verschillende manieren worden omschreven. Voor de leefbaarheidsvisie gaat het om zowel de sociale kwaliteit van de woonomgeving als de fysieke woonomgeving. Totstandkoming dorpsvisie Een dorpsvisie heeft tot doel inzicht te verschaffen in het wel en wee in het dorp. Kwaliteiten worden geïnventariseerd, ideeën die onder de inwoners van Woltersum leven worden verzameld en mogelijke problemen of verbeterpunten worden aangegeven. Langs de volgende stappen is de dorpsvisie voor Woltersum tot stand gekomen: Enquêtes Door middel van een gemeentelijke leefbaarheidsenquête en een dorpsenquête opgesteld door Dorpsbelangen Woltersum is onder de dorpsbewoners gekeken welke onderwerpen voor de bewoners van belang zijn. Leefbaarheidsvisie Woltersum 5

8 Korte analyse Op basis van bestaand cijfermateriaal is er een analyse voor Woltersum gemaakt. Hierdoor wordt er inzicht verkregen in de ontwikkelingen in het dorp, zoals vergrijzing en krimp. Ophaalavond Voor de ophaalavond zijn alle inwoners, in samenwerking met Dorpsbelangen, uitgenodigd. We spraken met elkaar over een aantal thema s zoals het dorpskarakter, wonen, voorzieningen en openbare ruimte. Dit heeft geleid tot nuttige input voor de dorpsvisie. Op weg naar een dorpsvisie De volgende stap was het schrijven van de dorpsvisie. Samen met bewoners zijn we aan de slag gegaan om op papier te zetten hoe de leefbaarheid van Woltersum nu en in de toekomst behoud en kan worden. Vervolgens zijn de wensen en mogelijkheden voor hun dorp gebundeld en verwerkt tot een toekomstvisie en dorpsagenda. Terugkoppeling naar het dorp Nadat de visie gezamenlijk is opgesteld presenteren we een conceptvisie aan het gehele dorp. Opmerkingen en aanvullingen worden verwerkt waarna de visie definitief wordt gemaakt. Status van de dorpsvisie De dorpsvisie is een strategisch document met een wensbeeld voor Woltersum. De uitkomst hiervan is afhankelijk van de inzet en mogelijkheden van verschillende partijen. Vanuit de dorpsvis ie kunnen projecten worden opgestart met ieder een eigen projectplan waarin de benodigde inzet, risicopagina en financiële paragraaf in zijn opgenomen. Leeswijzer In de hoofdstukken hierna werken we de dorpsvisie stap voor stap uit: - Hoofdstuk 1: analyse - Hoofdstuk 2: een rondleiding door Woltersum in Hoofdstuk 3: wat vindt Woltersum belangrijk? - Hoofdstuk 4: dorpsagenda - Hoofdstuk 5: top 3 6 Leefbaarheidsvisie Woltersum

9 1. Analyse 1.1. Dorpskarakter Doar aan de diek van t Eemskenoal Doar ligt ons dörpke klain. Het leven is doar wondermooi Doar woont groag iederain.. (bron: volkslied Woltersum) Woltersum is een actief dorp in het oosten van de gemeente Ten Boer aan het Eemskanaal. Het dorp kent een lange geschiedenis. Woltersum is voor de jaartelling ontstaan rondom een wierde. Mensen zochten het hogerop ter bescherming tegen hoog water, aangezien Woltersum beneden de zeespiegel ligt. Het dorp lag toentertijd tussen twee maren: de Woltersumer Ae en de Lustige Maar. Deze gunstige ligging aan het water heeft er toe geleid dat Woltersum zich ontwikkelde van een agrarische gemeenschap naar gemeenschap met een handel- en woonfunctie. De wierde is later ook afgegraven en veranderde het van wierdeterrein in landbouwgrond. In 1857 is het Eemskanaal dwars door de bebouwing van het dorp heen gelegd. Hierdoor hadden Woltersummer Ae en de Lustige Maar geen functie meer en zijn ze afgesneden. Een klein stukje van de Lustige maar is nog te zien achter het voetbalveld. De Woltersumer Ae, teg enwoordig vaak Daipke genoemd, is afgedamd, maar loopt nog wel door het dorp. De til, ook wel aangeduid als witte brug, heeft sinds kort de status van beschermd monument. Leefbaarheidsvisie Woltersum 7

10 In totaal kent Woltersum vier rijksmonumenten; een hervormde kerk gebouwd in 1765, de houtzaag-, koren- en pelmolen FRAM, gebouwd in 1867, de wierde waar het dorp op gebouwd is en de til die gebouwd is in (De molen FRAM) Net als veel plattelandsdorpjes heeft ook Woltersum te maken met een dalend inwoneraantal. Maar de inwoners zijn zeer actief en er is een bloeiend verenigingsleven. Zo heeft de lokale voetbalclub SV Woltersum zelfs een supportersvereniging en is er dankzij de inzet van de dorpsbewoners een basisschool waar kinderen uit het dorp en de omgeving heen kunnen. Daarnaast is er een dorpsbelangenvereniging, meerdere buurt- en straatverenigingen en de toneelvereniging Old Egypte. "... Doar in dat mooie dörp aan diek Doar vuilt het volk zuk ain. Bie sport of aander feestlekhaid ontbrekt er vast nait ain...". (bron: volkslied Woltersum) 1.2. Demografie Woltersum heeft op dit moment circa 373 bewoners (Onderzoek en Statistiek, 2016). Tussen 2006 en 2010 is de bevolking van Woltersum toegenomen. De afgelopen jaren neemt de bevolking weer iets af. De grootste leeftijdsgroep is net als het gemeentelijke gemiddelde die van 45 tot 65 jaar. De leeftijdsgroep 65-plussers is in Woltersum kleiner dan het gemeentelijk gemiddelde. 8 Leefbaarheidsvisie Woltersum

11 In 2016 geeft het CBS aan dat Woltersum bestaat uit 39% huishoudens met kinderen, 32% bestaat uit eenpersoons huishoudens en 29% uit paren zonder kinderen. In onderstaande afbeeldingen is zichtbaar hoe de huishoudens van Woltersum verdeeld zijn in vergelijking met gemeente (bron: CBS 2016) Wonen De woningvoorraad in Woltersum bestaat uit: - 73% koopwoningen - 24% sociale huurwoningen - 3% particuliere huurwoningen Woningcorporatie Wierden en Borgen is actief in Woltersum. Gesprekken over verbetering van doorstroming en het creëren van huurmogelijkheden voor jongeren lopen tussen op dit moment tu ssen de gemeente Ten Boer en Wierden en Borgen. Bijna 32% van de woningen in Woltersum heeft energielabel A of B. Bijna 60% van de woningen heeft echter energielabel G. Op het gebied van verduurzaming van de woningvoorraad kan er dus nog veel gedaan worden, maar hier moet wel de nuancering bijgeplaatst worden dat het deels ook om voorlopige energielabels gaat. Het voorlopige label is op basis van de meest voorkomende woningkenmerken opgesteld, zoals bouwjaar. Dat het gemiddelde energielabel vrij laag ligt is daarom ook te verklaren uit het feit dat het gemiddelde bouwjaar van de woningen in Woltersum 1939 is. Er staan nog veel traditionele oude woningen en boerderijen. Binnen het dorp is namelijk wel een duidelijk verbetering te zien wat betreft de verduurzaming van de woningvoorraad. De subsidie duurzaamheid (regeling die voort is gekomen vanuit de aardbevingsschade) heeft er namelijk voor gezorgd dat veel bewoners zonnepanelen hebben genomen, hun huis hebben geïsoleerd of voor palletkachels hebben gekozen. De gemiddelde WOZ-waarde van de koopwoningen in Woltersum is ,- (2014). Hierbij gaat het voornamelijk om vrijstaande woningen (meer dan de helft). Ook staan er 2 onder 1 kapwoningen en rijwoningen in Woltersum. Leefbaarheidsvisie Woltersum 9

12 1.4. De inwoners van Woltersum Een vitaal en leefbaar dorp wordt gevormd door haar bewoners. Woltersum is een sociaal sterk dorp met een hechte gemeenschap. Veel bewoners hebben er bewust voor gekozen om in Woltersum te wonen. Dat Woltersum van vroeger uit een arbeidersdorp was is terug te zien in het feit dat het dorp voor zichzelf zorgt en opkomt. Inwoners kijken naar elkaar om en er is een gedreven Dorpsbelangen en sportvereniging zoals de voetbalclub met supportersvereniging. Ook in het verleden is bewezen dat de dorpsbewoners samen tot grote daden in staat zijn. Zoals het stichten van de kleuterschool in 1959, maar ook de instandhouding van de school in Men denkt na over hoe het wel kan en zet zich daar voor in. Verenigingen en activiteiten Gezamenlijk organiseren de dorpsbewoners van Woltersum veel activiteiten. Deze activiteiten worden georganiseerd door verschillende verenigingen en stichtingen. De verenigingen en stichtingen die gebruik maken van het dorpshuis zijn lid van Stichting Dorpshuis Wolter sum. - Algemeen Belang - Begraafplaats Woltershof - Begrafenisvereniging - Buurtvereniging Bijbelgang - Buurtvereniging Dobbestraat - Buurtvereniging Kollerijweg Op t End - De Culturele commissie (beheer kerk, kerkhof en voorhof o.a. verzorgen van optredens en tentoonstellingen in de kerk) - Just enjoy dancers (country line dance) - Euro club (ondersteund de sport) - IJsbaanvereniging - OBS de Huifkar - Plattelandsvrouwen (tuin- en creaclub) - S.V. Woltersum - Supportersvereniging - Toneelvereniging Old Egypte - Vereniging voor Dorpsbelangen - Visclub De Rode Dobber - Vogelvereniging NZC/JMC - Vogelvereniging De Kardinaal Ook Dorpsbelangen heeft een belangrijk rol voor het dorp en zorgt er onder andere voor dat er een vol activiteitenprogramma, zoals de optocht die eens in de drie jaar wordt georganiseerd. De jaarlijks kermis in Woltersum is bijvoorbeeld een succesvol evenement en wordt georganiseerd door de Vereniging voor Volksvermaken (VVV). Ook in café de Witte Brug zijn doorlopende activiteiten zoals darten, biljarten en klaverjastoernooien en vergadert de VVV. Al 100 jaar wordt het dorpsfeest georganiseerd. Dit was vroeger het schoolfeest. Het dorpsfeest betekent een weekend lang feest met o.a. kermis en een optocht waarbij iedere straat een eigen kar maakt. Cijfers 10 Leefbaarheidsvisie Woltersum

13 In onderstaande tabel zijn cijfers opgenomen over het percentage inwoners met een uitkering. In Woltersum ligt het percentage personen met een uitkering iets hoger dan het Nederla ndse en gemeentelijke gemiddelde. Bijstand uitkering Arbeidsongeschiktheiduitkering WW-uitkering Nederland 2% 5% 2% Gemeente Ten Boer 1% 3% 2% Woltersum 3% 6% 3% (bron: uitkeringen 2013) Het gemiddelde inkomen per inkomensontvanger is per jaar (CBS, 2013). In totaal zijn er 200 inkomensontvangers in Woltersum. Hierbij wordt door het CBS aangegeven dat 11% van de inkomen behoort tot een hoog inkomen, 40% tot een relatief laag inkomen Voorzieningen Kindvoorzieningen In Woltersum staat een locatie van OBS De Huifkar. Deze locatie had 38 leerlingen in oktober In 1996 had de school slecht 17 leerlingen en werd daardoor met sluiting bedreigd. Bewoners hebben toen besloten actie te voeren en op de teldatum had de school precies het aantal leerlingen wat nodig was. Sindsdien is de school open gebleven. Sinds 1,5 jaar rijdt er een schoolbus om kinderen van omliggende dorpen naar de Huifkar te brengen. De schoolbus werpt zijn vruchten af. Daarna is men actief gebleven en er ook geld ingezameld voor de nieuwe inrichting van het schoolplein. In onderstaande tabel is het wel zichtbaar dat het leerlingenaantal van De Huifkar de komende jaren waarschijnlijk af zal nemen Basisschool De Huifkar (bron: Leerlingenprognoses DUO) In één van de lokalen van OBS de Huifkar is sinds 2013 een peuterspeelzaal opgezet. De peuterspeelzaal biedt plek voor 2 groepen van circa 16 kinderen. Ook is er vanuit het MJD een jongerenwerker voor alle dorpen in Ten Boer en er is een Stichting Jeugd- en jongerenwerk. De jongerenwerker is ook in Woltersum actief met als doel het stimuleren van jongen om activiteiten te Leefbaarheidsvisie Woltersum 11

14 organiseren en mee te doen. Door middel van jongerenwerk ontmoet de jeugd elkaar. Ontmoeten Het dorpshuis de Bongerd is één van de ontmoetingsplek in Woltersum. Bewoners zorgen gezamenlijk voor het in stand houden en onderhoud van het dorpshuis. Maar ook de school, de sportverenigingen, café de Witte Brug, het schoolplein s avonds voor de jeugd en het bankje bij jeu de boule baan zijn ontmoetingsplekken. Sport In de zomer 1919 is voetbalvereniging in Woltersum opgericht. Eerst onder de naam WVV, nu beter bekend als SV Woltersum. Het voetbalveld is gelegen achter de gymzaal. De vereni ging heeft 4 seniorenteams en 2 jeugdteams. Het voetbalveld mag buiten de trainingen en wedstrijden vrij gebruikt worden door de inwoners van Woltersum. Ook valt de gymnastiekvereniging onder SV Woltersum. Zoals Woltersum een volkslied kent, heeft SV Woltersum een clublied : Wij dragen zwart, we dragen wit We tonen hart, we tonen pot We reppen hier van onze faam En.. Woltersum dat is de naam Woltersum daar draaf je op het groene gras omdat er al die jaren lang niets mooiers was Wij dragen. Woltersum daar sport je in het gymlokaal zodat een ieder het kan zien: t Is spierentaal. Wij dragen Woltersum zo strijdbaar en bovenal sportief Wij zingen nu ui volle borst: 12 Leefbaarheidsvisie Woltersum

15 Ik heb je lief (Luuk Houwing) Middenstand In Woltersum zijn een aantal bedrijven gevestigd zoals een klussenbedrijf, een kookschool, bouwbedrijf, kippenstal, schadeherstelbedrijf, schilder en paardenstal. Maar ook op kleinere schaal is er bedrijvigheid zoals de verkoop van eieren of jam aan de straat. In de keet waar eieren worden verkocht zit ook een ruilbibliotheek waar bewoners boeken kunnen neerzetten en lenen. Zorg en welzijn Sinds 2012 werkt de gemeente op een integrale manier via De Deel. In De Deel kunnen bewoners terecht bij dorpscoaches met vragen over opvoeden en opgroeien van kinderen, werk en uitkering, WMO voorzieningen en diensten. De dorpscoaches geven informatie en advies of sturen door naar specialisten. In Woltersum is zorgboerderij De Slingertuin gevestigd. De zorgboerderij biedt naast dagbesteding ook logeeropvang en ambulante begeleiding, voornamelijk voor de doelgroep autisme. Woltersum kent naast de zorgboerderij geen voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn Bewoners kunnen hiervoor terecht bij de nabijgelegen plaatsen Ten Boer en Groningen Openbare ruimte Woltersum is via drie toegangswegen te bereiken. Dat zijn twee landelijke kronkelweggetjes vanuit het Wittewierum en vanuit Ten Boer en de weg langs het Eemskanaal vanaf de Bloemhofbrug. Net als in de meeste andere dorpen in Ten Boer geldt in Woltersum de snelheidslimiet van 30 km per uur. Deze limiet is van groot belang voor de veiligheid in het dorp, maar hier houdt niet iedereen zich aan. Sinds aan aantal jaar rijdt er een buurtbus langs Woltersum. Een buurtbus is gewoon openbaar vervoer, maar wordt gereden met vrijwilligers en kleine busjes. De route Ten Boer Appingedam komt langs Woltersum en Wittewierum. Leefbaarheidsvisie Woltersum 13

16 2. Een rondleiding door Woltersum in 2025 De thema s en projecten in deze dorpsvisie staan niet op zichzelf maar maken deel uit van een wensbeeld en richting voor Woltersum. Dat beeld schetsen we door een rondleiding door Woltersum in Misschien zullen niet alle wensen gerealiseerd zijn in 2025, maar dit laat wel zien waar we als dorp naartoe werken. Een trotse inwoonster leidt ons rond door Woltersum anno Tien jaar geleden woon den ze nog in een gezinswoning die ze huurde, sinds kort woont ze in een kleinere levensloopbestendige woning. De doorstroming is naar jaren stil te hebben gestaan weer op gang. Daarnaast zijn nu op de leeg gekomen kavels als gevolg van de aardbevingsproblematiek weer nieuwe woningen gebouwd. Woltersum heeft nog steeds evenveel woningen. Mevrouw geniet van haar nieuwe energiezuinige woning, máár vooral ook van het feit dat er een gezin met drie kinderen in haar oude woning is komen te wonen. De drie kinderen gaan met veel plezier naar de dorpsschool. De OBS de Huifkar heeft een stabiel leerlingenaantal, mede doordat alle bewoners hun kinderen naar de dorpsschool brengen. Ook buiten Woltersum staat de school goed bekend, dit zorgt ervoor dat er elk jaar een paar leerlingen va n buiten Woltersum naar de Huifkar gaan. Hier draagt ook de schoolbus aan bij. Een keer in de maand, op vrijdagmiddag, organiseert de school samen met de verenigingen een sport- en spelmiddag. Hier maken de kinderen kennis met de verschillen (sport) verenigingen en worden ze enthousiast. Gelukkig draaien de voetbal- en gymnastiekvereniging nog volop mee. Iedereen is erg blij met de opgeknapte kleedaccommodaties. Het is één van de ontmoetingsplekken voor dorpsbewoners. Op zaterdagavond schuift men maandelijks, na een sportieve middag, aan b ij het dorpsdiner in de het dorpshuis. Of wonen ze in het weekend een spetterend concert bij van Anthonie Harms of Fynn van der Ziel in de prachtige kerk. Het is oktober 2025 wanneer we een rondleiding krijgen door Woltersum. Een maand geleden, aan het begin van het nieuwe schooljaar en verenigingsseizoen, zijn alle verenigingen samen gekomen in de Bongerd. Het activiteitenprogramma is op elkaar afgestemd, hulp is aan elkaar aangeboden en natuurlijk staat de jaarlijkse kermis weer op het programma. Op een platform voor het dorp kan gedurende het jaar vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd. Veel bewoners willen zich inzetten, maar hier niet wekelijks aan vastzitten. Hierdoor is er een goede balans tussen saamhorigheid en het laten leven van iedere individuele dorpsbewoner. Opvallend is dat er minder besturen aanwezig zijn. Waar mogelijk zijn de afgelopen jaren besturen samengegaan. Hierdoor is de vraag naar vr ijwilligers haalbaar gebleven. En mede doordat de inwoners trots zijn op dit bijzondere dorp maakt dat men zich betrokken voelt en hier onderdeel vanuit wil maken! 14 Leefbaarheidsvisie Woltersum

17 3. Wat vindt Woltersum belangrijk? Op verschillende manieren is opgehaald wat de inwoners van Woltersum belangrijk vinden voor een leefbaar dorp. In samenwerking met Dorpsbelangen zijn twee enquêtes in het dorp verspreid. Een brede leefbaarheidsenquête en een dorpsenquête opgesteld door Dorpsbelangen. Opvallende uitkomsten uit de enquêtes zijn tijdens de ophaalavond gedeeld. De ophaalavond, die muzikaal en theatraal omlijst was, zorgde voor veel informatie rondom de thema s dorpskarakter, wonen, voorzieningen en openbare ruimte. Daarnaast was het mogelijk om input te geven over andere belangrijke onderwerpen en kansen en bedreigen aan te noemen Uitkomsten enquêtes Aantal respondenten van de leefbaarheidsenquête: 19 Aantal respondenten van de dorpsenquête: 6 Gemiddeld cijfer prettig leven in Woltersum: 8.3 Legenda: zeer tevreden tevreden neutraal ontevreden zeer ontevreden Vaak soms neutraal zelden vrijwel nooit Leefbaarheidsenquête Voorzieningen Sportvoorzieningen Jongerenvoorzieningen Speelvoorzieningen (t/m 12 jaar) Kerken Horeca Dorpshuis Consultatiebureau Huisartsen Basisonderwijs nabij Winkels dagelijkse boodschappen nabij Supermarkt nabij 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Leefbaarheidsvisie Woltersum 15

18 Dorpskarakter Er is voldoende gedaan aan leefbaarheid en veiligheid Woltersum is de afgelopen jaren vooruit gegaan Dorpsbewoners staan voor elkaar klaar Dorpsbewoners gaan prettig met elkaar om Ik zou niet snel weggaan uit Woltersum Ik voel me thuis in Woltersum 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Openbare ruimte Openbaar vervoer tussen onderlinge dorpen Het openbaar vervoer naar de stad Voldoende parkeergelegenheid Voldoende groen in het dorp Woltersum is een schoon dorp Straten, paden en troittoirs zijn goed begaanbaar Perken en plantsoenen zijn goed onderhouden Onveilige verkeerssituaties Gevoel van veiligheid in het dorp 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Dorpsenquête en leefbaarheidsenquête Hieronder staat een samenvatting van de uitkomsten uit zowel de leefbaarheidsenquête als dorpsenquête. De uitkomsten van de hele enquête staan in de bijlage. Grootste zorgen rondom herindeling: Het karakter van Woltersum is erg belangrijk voor het dorp en moet behouden blijven. De betrokkenheid die er nu vanuit de gemeente naar de kleinere dorpen is wordt gewaardeerd. Een zorg die aanwezig is, is dat de dorpen in de nieuwe gemeente ondergesneeuwd raken. Het behouden van de huidige korte lijnen is hiervoor essentieel. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een aanspreekpunt met doorgeeffunctie. Voor fysieke nabijheid wordt de optie van een gemeenteloket geopperd. Suggesties voor een leefbaar Woltersum: - meer woningen voor alleenstaande en starters; - aanpak van het zware vrachtverkeer dat via de Hoofdweg door Woltersum rijdt; - verkeerssnelheid door het dorp beperken; - meer zorgdragen voor de openbare ruimte (hondenpoep opruimen, etc); - mogelijkheid voor jonge gezinnen om zich te vestigen in Woltersum, zodat voorzieningen voldoende bestaansrecht houden. Hiervoor is het nodig dat nieuwbouw niet alleen in het hoofddorp, maar ook in de kleine dorpen mogelijk is; 16 Leefbaarheidsvisie Woltersum

19 - Veilig fietspad naar Ten Boer; - Meer verlichting bij de Bouwerschapsweg; - Behoud van de school erg belangrijk; - Het koppelen van verenigingen, aangezien het soms lastig is om voor alle verenigingen genoeg bestuursleden te krijgen. Een overkoepelend orgaan kan dit coördineren; - Beter openbaar vervoer; - Een spreekuur in de Bongerd voor mensen die hulp nodig hebben; - Inzet op energieneutraal; - Houvast plattelandskarakter Uitkomsten ophaalavond De ophaalavond had twee doelen: een gezellig avond voor het dorp (muzikaal en theatraal omlijst), maar ook een moment om inhoudelijk input voor de dorpsvisie te verkrijgen. Op verschillende manieren konden aanwezige dorpsbewoners aangegeven wat zij belangrijk vinden voor een leefbaar Woltersum. De stellingen waren onderverdeeld in 4 thema s: wonen, dorpskarakter, voorzieningen en openbare ruimte. Zie bijlage voor de posters. Hieronder een schets van de input per thema: Dorpskarakter Tijdens het stickeren komt duidelijk naar voren dat Woltersum een plattelandsdorp moet blijven en geen wijk van Groningen. Om het karakter van het dorp, en de hierbij horende activiteiten, te behouden zijn de korte lijnen van belang. Er is behoefte aan één contactpersoon voor het dorp waar bewoners bij terecht kunnen en die binnen de grotere gemeente de belangen van het dorp behartigt. Aangegeven is dat de school, het dorpshuis en de sportverenigingen van groot belang zijn voor de leefbaarheid in Woltersum. Er is niet één spil in het dorp. Inwoners zien het als drie pijlers, waarbij als er één omvalt ook de andere omvallen. De school zorgt voor de aanwezigheid van kinderen waardoor sportverenigingen ook een goed ledenaantal kunnen hebben. Er zijn veel verenigingen in het dorp die activiteiten organiseren en zorgen voor het in stand houden van de voorzieningen, maar hierdoor is de vraag op vrijwilligers wel groot. Leefbaarheidsvisie Woltersum 17

20 Openbare ruimte Inzet op verkeersveiligheid is belangrijk voor Woltersum. Er wordt regelmatig te hard gereden in het dorp. Daarnaast is er overlast van landbouwverkeer. Het verkeer dient bewust gemaak t te worden van het eigen gedrag. Dit kan door middel van aanpassingen aan de wegen (bij voorkeur geen drempels) maar ook door automobilisten aan te spreken op hun gedrag. Op drukke momenten zijn er te weinig parkeerplaatsen bij de school. De grasstrook bij de school kan wellicht worden gewijzigd in parkeerplaatsen. De buurtbus komt langs Woltersum, maar hier kan meer uitgehaald worden. Het zou mooi zijn als de bus beter aansluit op de schooltijden en de bus op meer plekken in het dorp stopt. Dit biedt voor ouderen opties om gemakkelijker een uitstapje te maken, of gebruik te maken van de voorzieningen in Ten Boer. Opgemerkt wordt dat de betrouwbaarheid van de bus te wensen overlaat. Soms komt hij te laat of zonder vooraankondiging helemaal niet. De fietsverbindingen kunnen beter en veiliger. Met name de fietsverbinding naar Ten Boer is van belang. Dit staat boven de fietsverbinding richting Groningen. Het valt op dat er veel zwerfvuil langs de fietspaden ligt, met name langs de dijk. Te denken valt aan blikvangers om dit tegen te gaan. Het strooibeleid zorgt er niet voor dat alle straten in de winter goed begaanbaar zijn. Aanwezigen vinden het belangrijk dat de straten bij voorzieningen goed begaanbaar zijn, ook in de winter. Genoemd zijn de straten bij de kerk, de weg naar de school en de weg voor de kookschool die naar beneden loopt. Het oude natuurzwembad, ofwel de gifput, dient regelmatig gecontroleerd te blijven worden omdat deze soms lekt. Voorzieningen Bij het thema voorzieningen is nogmaals duidelijk aangegeven dat er meerdere voorzieningen van groot belang zijn voor de leefbaarheid van Woltersum. De school is hier ook een grote, en misschien wel de grootste, spil in. Er zijn veel verenigingen en mensen die zich willen inzetten in het dorp. Bewoners willen voorwaarden creëren om de eigen kracht en initiatieven in het dorp te laten floreren. Woltersum is een hecht dorp maar het is niet altijd duidelijk welke mensen hulp nodig hebben en wie in het dorp hulp kan bieden. De website van we helpen.nl kan gebruikt worden om dit duidelijker in kaart te brengen. Dit maakt het voor hulpbehoevende ook gemakkelijker om hulp te vragen. In Woltersum zijn veel verenigingen met allemaal een eigen bestuur. Hierdoor is de vraag op vrijwilligers groot. Om alle activiteiten en voorzieningen in stand te houden, maar de vraag op vrijwilligers iets te verlichten, kan er gekeken worden naar het mogelijk samenvoegen van een aantal verenigingen. Daarnaast is een idee geopperd om aan het begin van het schooljaar met alle verenigingen samen te komen om af stemmen wie, wat en wanneer gaat organiseren. Hierdoor kunnen prioriteiten worden aangegeven en is de onderlinge afstemming gegarandeerd. De wereld verandert, waaronder dat der steeds meer digitaal gaat. Hiervoor is snel internet van belangrijke waarde. De snelheid van het internet in Woltersum laat nu nog te wensen over. 18 Leefbaarheidsvisie Woltersum

21 De voorzieningen voor de jeugd, mede door de komst van de nieuwe speeltoestellen op het schoolplein, zijn goed. Ook van het voetbalveld mag door de jeugd gebruik worden gemaakt als speelveld. Wonen Jonge gezinnen zijn van belang voor het in stand houden van de basisschool en de andere voorzieningen in het dorp zoals de sportverenigingen. Aangegeven is dat er behoefte is aan nieuwe woningen voor gezinnen. Voor starters (bijvoorbeeld jongeren die terug willen keren naar Woltersum) is het moeilijk om een geschikte woning te vinden. Voorstel is het aanbieden van goedkope bouwkavels en het passender toewijzen van huurwoningen. Kijken naar de mogelijkheden om huurwoningen geschikt voor gezinnen toe te wijzen aan gezinnen en mensen die graag in Woltersum willen wonen zou men waarderen. Ook is aangegeven dat de wachtlijsten voor een sociale huurwoningen lang blijken te zijn, dat bemoeilijkt het terugkeren van jongeren naar Woltersum. Ook het onderhoud van de huidige huurwoningen is een punt van aandacht. Ook de vraag naar kleine woningen voor ouderen is aanwezig. Hierdoor kan de doorstroming ook op gang worden geholpen en kunnen de grotere woningen vrijkomen voor gezinnen. Door de woningen levensloopbestendig te maken kunnen ze geschikt zijn voor starters en oud eren. Leefbaarheidsvisie Woltersum 19

22 4. Dorpsagenda Wonen Behoud huidig aantal woningen - Bij het geval van sloop, herbouw van 1 á 2 persoonswoningen - Aantal woningen minimaal op het huidige niveau blijven Binden en aantrekken van gezinnen - Nagaan wensen van jongeren - Monitoren woningbehoefte - Opstarten doorstromingen vanuit gezinswoningen - Kleine locaties aanbieden, naar behoefte Passender toewijzen van sociale huurwoningen - Mogelijkheden onderzoeken om sociale huurwoningen passender toe te wijzen in samenwerking met Wierden en Borgen. - Ook jongeren woningen labelen voor onder de 23 jaar. Doorstroming bevorderen - Kijken naar mogelijkheden voor levensloopbestendige woning voor starters en ouderen Openbare ruimte Bestaande diensten openbaar vervoer beter afstemmen op de vraag - In gesprek met de buurtbus om op zoek te gaan naar slimme combinaties Zwaar verkeer mijden uit het dorp - Alternatieve route voor vrachtverkeer voorstellen Verkeersveiliger maken van belangrijke fietsroutes - Onderzoeken hoe de Bouwerschapsweg veiliger gemaakt kan worden. Te denken valt aan plaatsen verlichting of aanleggen fietspad - Op zoek naar oplossingen om het fietspad naar Ten Boer veiliger te maken Gifput in cyclus monitoren - Halfjaarlijks controle van de gifput Voorzieningen Gezamenlijk in stand houden van de dorpsschool - Samenwerking school, dorpsbelangen, sportverenigingen, etc. Dorpshuis als ontmoetingsfunctie nog meer benutten - Spreekuur voor mensen met hulpvragen in combinatie met de Deel - Zorgen voor voldoende inkomsten dorpshuis - Promoten gebruik en mogelijkheden van het dorpshuis 20 Leefbaarheidsvisie Woltersum

23 Dorpskarakter (behoud) Vergroten en benutten sociale samenhang en controle - Inzichtelijk maken wie wat vraagt en wie wat kan bieden (bijv. via WeHelpen) zonder hierdoor direct gebonden te zijn Behoud en verbeteren afstemming binnen het dorp en met de gemeente - Eén vast aanspreekpunt voor het dorp binnen de (nieuwe) gemeente - Grote rol Dorpsbelangen ook richting de gemeente - Halfjaarlijks overleg tussen straatverenigingen en Dorpsbelangen - Startoverleg verenigingsjaar om activiteiten onderling af te stemmen Uitdragen van activiteiten - Actief gebruik facebook en www. Woltersum.net Leefbaarheidsvisie Woltersum 21

24 5. Top 3 Vanuit de visie, de rondleiding door Woltersum in 2025, zijn agendapunten voor de komende jaren opgesteld waar het dorp zich voor wil inzetten. Om prioritering aan te brengen is binnen de dorpsagenda een top 3 opgesteld. Dit betekent niet dat andere agendapunten niet belangrijk zijn, maar om verschillende reden staan ze (nog) niet in de top 3. Reden kan zijn dat er al aan gewerkt wordt, er weinig invloed op uit te oefenen is of dat het om inzet op de langere termijn vraagt. 1: Behoud van een krachtige school De basisschool is van groot belang voor de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Woltersum. Het is de spil van het dorp. De dorpsbewoners willen strijden voor het behoud van de school zolang het kan en realistisch en houdbaar is. Naast de ideeën en acties vanuit het dorp, zoals, de schoolbus, valt en staat het ook met het aantal gezinnen, en dus kinderen, in het dorp. Doorstroming en behoud of groei van het aantal woningen is hiervoor van essentieel belang. 2: Inzetten op verkeersveiligheid binnen het dorp en de toegangswegen Zowel binnen het dorp als de toegangswegen naar Woltersum vragen om een verbetering van de verkeersveiligheid. Dit gaat zowel om bewustwording als kijken naar mogelijk fysieke maatregelen. Het bewust maken van bestemmingsverkeer is stap één. Voor een groot deel zijn het namelijk ook inwoners in en rond Woltersum die te hard rijden. Dit vraagt om een dialoog tussen inwoners (ook boeren hierin betrekken) over de verbetering van de verkeersveiligheid en het wijze op de snelheidslimiet. Het moet mogelijk zijn om elkaar erop aan te spreken. Maar daarnaast is binnen het dorp de 30-km zone hier ook niet op ingericht, waardoor het nog mogelijk is om te hard te rijden. De aanpassing in de Tom-Tom die is doorgegeven zorgt er al voor dat groot vrachtverkeer niet meer door Woltersum wordt genavigeerd. Wanneer het om de verkeersveiligheid buiten de bebouwde kom gaat vraagt het fietspad naar Ten Boer (Bouwerschapsweg) om aandacht. Te denken valt aan verbetering van de verlichting lans de weg of een losliggend fietspad. Langs de volgende stappen kan gekeken worden hoe Woltersum binnen en buiten de bebouwde kom verkeersveiliger kan worden: - Analyse van het dorp door een verkeerskundige - Mogelijkheden verkennen hoe kan het anders? - Wat is hiervoor nodig? 3: De nieuwe vrijwilliger De saamhorigheid binnen het dorp, maar ook het individuele leven van alle inwoners van Woltersum vraagt om een goede balans. Over het algemeen zijn het vaak dezelfde mensen die zich geroepen voelen of zich inzetten. Daarnaast zit er ook een grens aan wat je van vrijwillige rs kunt verwachten. Vandaar de roep om de nieuwe vrijwilliger. Veel dorpsbewoners willen zich wel inzetten voor de organisatie van een activiteit of bijdragen aan het bestaan van een vereniging, maar willen niet wekelijks aan bijvoorbeeld een bestuursvergadering vast zitten. Met het organiseren van een start voor het verenigingsjaar kunnen activiteiten worden afgestemd en zijn er wellicht minder besturen nodig voor alle kleine verenigingen. 22 Leefbaarheidsvisie Woltersum

25 Daarnaast kan een platform waar vraag en aanbod van verenigingen sa menkomt ervoor zorgen dat vrijwilligers kunnen inspringen op een concrete vraag. Leefbaarheidsvisie Woltersum 23

26 6. Bijlagen Uitkomsten dorpsenquête Aantal ingeleverde enquêtes: 6 Wonen Iedereen in het dorp heeft wel een mening over hoe hij/zij hier woont. Over de ruimte, de omgang met mede dorpsbewoners, directe buren en het contact met de gemeente. Kunt u op die vlakken ook ontwikkelingen bedenken die het gevoel van prettig wonen in de toekomst in stand houden of verbeteren? - Overlast hondenpoep en geblaf - Woningbouw - Nieuwbouw voor jonge en oude mensen - Het aantal (jonge) gezinnen op peil houden. Sloop van woningen moet worden gecompenseerd door nieuwbouw (met name NAM) - Nieuwbouw mogelijk maken (gemeente) Niet alleen in het hoofddorp, maar juist ook in de kleine dorpen om deze leefbaar te houden. - dorpsvereniging - Er moet een loket komen als de herindeling een feit is waar je alle gemeentelijke zaken kunt regelen. - Er moet een persoon blijven die als aanspreekpunt/ doorgeefluik fungeert. (een Freek vd Ploeg) - Een inloopmiddag voor WMO/participatie wet. Soort koffiemiddag - Minder verkeer, meer speelruimte en groene ontwikkeling. Denk aan een zonnepark op het oude zwembad of windmolens. Eigen energie - Wierden en borgen zou moeten mee denken en mee helpen in plaats van tegenwerken Veiligheid Veiligheid is een veelzijdig gevoel en iedereen kent vele invalshoeken. In het algemeen kan elke dorpsbewoner denk ik wel zeggen of hij of zij zich veilig voelt in het dorp. En of dat nu gaat om de verkeersveiligheid, de dreiging van terroristen, of de bevingsdreigingen, wat willen we de komende jaren bereiken op die gebieden. Roept u maar. - Gifput blijven monitoren of nog liever opruimen (meerdere keren binnen gekomen) - Veilig fietspad naar Ten Boer - Meer verlichting langs de Bouwerschapsweg - Eemskanaaldijk ophogen en in de gaten houden (meerdere keren binnen gekomen) - Diverse keren onveilige situatie van lopen en fietsen langs de Bouwerschapsweg. Is verder opgenomen onder verkeer. - Gaswinning Verkeer Verkeer, vaak aanleiding voor zeer verschillende inzichten. Hoe moet ons dorp met de verkeers(problematiek) omgaan? Wat willen we de komende tijd uitroepen tot gezamenlijk doel. Hierbij 24 Leefbaarheidsvisie Woltersum

27 zal een evenwicht gevonden moeten worden tussen bereikbaarheid en leefbaarheid. Geef hier uw inzichten op de toekomst bekeken vanuit bereikbaarheid of leefbaarheid. - Verkeer rijdt te hard - Vrachtverkeer te zwaar zorgen om de Til. Dit zware verkeer zou omgeleid moeten worden - Goede bereikbaarheid moet gewaarborgd worden - Weg langs het Eemskanaal moet voor auto s en fietsers open blijven. Voor zwaar verkeer afgesloten - Controle op snelheid - Een parkeerverbod langs de hoofdweg vanaf de inrit bijbelgang tot aan de wittebrug en het stukje bijbelgang langs de jeu de boules baan - Fietspad langs de Bouwerschapsweg (meerdere keren binnen gekomen) - Groot verkeer zoveel mogelijk weren uit het dorp - Geen onnodige/ ongewenste maatregelen om overlast tegen te gaan. Goed onderzoek doen voordat er een maatregel getroffen wordt. Denk aan bijeffecten. - Onderzoek of het fietspad naar Groningen over de dijk wel gewenst is. De vraag van een fietspad naar Ten Boer is veel groter. Spendeer hier je geld liever aan. - Lopen langs de bouwerschapsweg is in het donker is soms erg gevaar lijk. Hard rijdende auto s Voorzieningen Voorzieningen zijn eigenlijk ook terug te vinden in de vorige drie vragen. Maar met het oog op de ontwikkelingen in de maatschappij, welke voorzieningen willen we houden, uitbreiden, of aantrekken. Zouden er ook voorzieningen anders georganiseerd worden of zelfs afgestoten. - School moet openblijven (bijna op elke enquete) - Dorpshuis moet spilfunctie in de samenleving van het dorp hebben. - Mogelijk verenigingen koppelen ivm het moeilijk verkrijgen van bestuursleden. - Centraal overleg orgaan. (er zijn te veel besturen, waar moet je voor wat zijn) - Toewijs beleid Wierden en Borgen. - openbaarvervoer - Beter openbaarvervoer - Buurtbus goedkoper maken zodat je voor 1 euro naar Ten Boer kunt i.p.v Op dinsdag middag de schoolbus inzetten om met liefhebbers naar de markt in Ten Boer te gaan. - Fietspad over de dijk en meer wandelroutes ontwikkelen - Fietspad naar Ten Boer (meerdere keren binnen gekomen) - Huizenbouw zodat de bevolking niet krimpt. - Behoud de school, het dorpshuis en de kroeg. Zet je hiervoor in. - Graag meer openbaarvervoer - Dorp moet groter worden met meer inwoners Betrokkenheid Overal om je heen heeft iedereen het over de participatiemaatschappij. Wat vinden wij daar nu van, wat willen wij van anderen kunnen verwachten en wat kunnen wij samen daaraan doen om dat voor elkaar te krijgen? Hoe ziet u de betrokkenheid tussen dorpsbewoners vorm krijgen? Het is erg moeilijk om hulp te vragen, Hoe kunnen we dit makkelijker maken? - De inwoners van Woltersum zijn erg behulpzaam. Je moet het met zijn allen doen. - Er is voldoende betrokkenheid vanuit het dorp. De eigen drempel is vaak hoger dan die van een ander. Leefbaarheidsvisie Woltersum 25

28 - Lees hier ook de punten bij Herindeling. Deze worden ook bij het thema betrokkenheid genoemd. - Een spreekuur in de bongerd (dorpshuis) voor mensen die hulp nodig hebben. - Betrek de straatverenigingen bij de betrokkenheid. - De participatiemaatschappij is een taak van de overheid (gemeente) Omgeving De omgeving omvat alles waarin en tussen we wonen. Van het diepje dat in de zomer stinkt, terwijl het een WOZ verhogende werking heeft, tot de plantsoenen. Maar ook de afgelegen ligging van ons dorp tussen weilanden en boerderijen. Waar moet onze toekomst heen? Gaan we insteken op comfort, rust, natuurschoon of iets anders? - Woltersum moet zijn dorpskarakter behouden, met alle mogelijkheden en faciliteiten van nu. - Waarom moet Woltersum een dumpplaats worden voor bewoners die hier eigenlijk niet horen. Er is overlast van deze inwoners en dit maakt het voor de naaste inwoners er niet prettiger op. - (volgens deze overschijver wordt hier gedoeld op de inwoners die niet zelf kiezen om hier te gaan wonen) - Behoud van oude boerderijen - Meer natuurtuinen, minder mest. (minder vee) Dit geeft minder stank en is ook beter voor het diepje - Het dorp moet groter worden. Meer inwoners mogelijk maken. - Inzetten op energie neutraal worden. Zonne of wind energie. - Houvast aan het plattelandsuiterlijk. Het is zo prima. - Steek in op natuurschoon Inspraak Zoals we nu invloed hebben op de gemeente zal in de toekomst anders worden. Als alle inwoners van de huidige gemeente Ten Boer bijvoorbeeld zouden stemmen op een raadslid in de gemeente Groningen is die nog niet zeker gekozen te worden. Op welke manier kan onze invloed versterkt worden in een nieuwe situatie? - Een vast raadslid in de gemeente voor de oude gemeente Ten Boer. Dit raadslid moet ook in dit gebied wonen en met de dorpen in gesprek gaan. - Blijf stemmen, dit is je inspraak. Volg je hart en geweten. - Misschien een grotere rol voor de dorpsverenigingen? Mede beleidsbepalend richting gemeente. Denk aan woningbouw ed. - Een aanspreekpunt voor de bewoners uit Ten Boer bijvoorbeeld door een loket. - Een belangrijke taak is hier voor dorpsbelangen weg gelegd. - Geen zorgen over dit punt 26 Leefbaarheidsvisie Woltersum

29 Stellingen ophaalavond Wonen - Nieuwbouw is nodig om de kleinere dorpen, zoals Woltersum, leefbaar te houden - Woltersum moet interessanter worden voor jonge gezinnen - Als dorp en gemeente faciliteren we dat dorpsbewoners goed oud kunnen worden in Woltersum Voorzieningen - Door actieve inwoners is de basisschool sinds 1996 in bloei - In Woltersum zijn voldoende speelmogelijkheden voor de jeugd - De gemeentelijke dienstverlening moet fysiek nabij blijven door middel van een gemeenteloket Openbare ruimte - Woltersum kunnen we aantrekkelijk maken bij de gemeente Groningen voor fietsers en wandelaars uit de omgeving - De fietsverbinding naar Ten Boer moet veiliger - De bereikbaarheid, ook met het openbaar vervoer, moeten we waarborgen Dorpskarakter - Woltersum is een plattelandsdorp en moet geen wijk van Groningen worden - Het dorpshuis is de spil van het dorp, nu en in de toekomst - Voor de activiteiten in het dorp zijn de huidige korte lijnen met de gemeente van belang Leefbaarheidsvisie Woltersum 27

30

31

32 KAW is een bijzonder bureau. Onze ambitie is ruimtelijke, sociale en economische vernieuwing vooruit helpen. Wij doen dat van uit een perspectief van demografische en ruimtelijke transitie. Met inspirerende ontwerpen, reali stisch onderzoek, werkzame adviezen, duurzame techniek en resultaatgericht projectmanagement. Wij werken met onze teams vanuit Groningen, Rotterdam en Eindhoven.