De verzekeringsaspecten van de INCOTERMS 2010

Transcriptie

1 Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar De verzekeringsaspecten van de INCOTERMS 2010 Masterproef van de opleiding Master in de rechten Ingediend door Korber Maxime (studentennr ) Promotor: Prof. Kristiaan Bernauw Commissaris: Patrick Allary

2 Voorwoord Mijn interesse binnen het Recht, dat vele rechtstakken kent, gaat uit naar het economische recht. Na in de Masteropleiding van de Rechten voor de grondige studie Verzekeringen van Professor Bernauw te hebben gekozen, leek het mij interessant om, meer specifiek, te kiezen voor een Masterproef in de richting van het verzekeringsrecht. Dit heeft mij dan ook gebracht tot mijn onderwerp van de Masterproef De verzekeringsaspecten van de Incoterms De Incoterms is een veelzijdig thema dat raakvlakken heeft met verschillende takken van het recht, zoals bijvoorbeeld het vervoersrecht, het verzekeringsrecht en het contractenrecht. Ook het feit dat er een nieuwe versie was gepubliceerd, was een stimulans om voor dit onderwerp te kiezen. Vooreerst wil ik mijn promotor, professor Kris Bernauw, bedanken voor zijn begeleiding. Hij heeft de tijd genomen om mij te sturen binnen dit toch wel ruime onderwerp en om de contouren ervan af te bakenen. Ook zijn hoorcolleges die ik heb bijgewoond (Grondige studie Verzekeringen en Vervoersrecht), zijn een hulp geweest. Ook bedank ik zijn medewerkster, Mevrouw Rosa Corteville, voor haar hulp bij het bekomen van de nodige informatie. Ik wil ook mijn dank vermelden voor de Heer Koen Vanheusden voor zijn hulp bij het begrijpen van de inhoud van de Incoterms. De omstandige antwoorden die ik op mijn vragen heb ontvangen, hebben mij nuttige informatie opgeleverd. Ik wil ook mijn ouders en broer bedanken voor hun steun en mijn neef, Frederic Bulcaen, voor zijn bijstand en raadgevingen. Mijn oprechte dank daarvoor! Maxime Korber Op 24 mei

3 Inhoudstafel Inleiding...6 Hoofdstuk 1: Incoterms Omschrijving Juridische aard Belang Hypothesen Werkingssfeer Inhoud De verplichtingen van de verkoper en de koper Havengebruiken en handelsgewoontes Geen regeling van de volledige koopovereenkomst Geschillenregeling De Internationale Kamer van Koophandel De bevoegde rechter Het toepasselijke recht Korte historiek Hoofdstuk 2: Incoterms Algemeen Totstandkoming Het gebruik van de Incoterms Nieuwe regels DAT DAP Indeling Nieuw Incoterms Bemerkingen FOB, CFR en CIF Korte toelichting Nieuw Incoterms Het kiezen van een Incoterm

4 2.6. Verzekeringen De Incoterms CIP en CIF De overige Incoterms Nieuw Vaststelling Elektronische communicatie De Incoterms 1990 en Nieuw EDI Regelgeving Electronic Bill of Lading en BOLERO Model Law for Electronic Commerce Europese richtlijnen Vaststelling De elektronische verzekeringspolis in Nederland Binnenlandse handel De Incoterms Redenen Incoterms Veiligheidstoelatingen Terminal Handling Charges Ketenverkopen De situatie De Incoterms Nieuw Verzekeringen Hoofdstuk 3: Het verzekerbaar belang Het begrip verzekerbaar belang België Inleiding Wetgeving Rechtspraak Wetgevende initiatieven Rechtsvergelijking Nederland

5 Frankrijk Duitsland Engeland Bijzondere clausules Policy proof of Interest clause Seller s Interest From warehouse to warehouse Vaststellingen Het verzekerbaar belang en Incoterms Relevante elementen De levering De risico s Vaststelling Incoterms EXW Groep C (CPT, CIP, CFR en CIF) Groep F (FCA, FAS, FOB) Groep D (DAT, DAP en DDP) Bemerkingen Het verzekerbaar belang en het vervoerrecht Hoofdstuk 4: Verzekeringspolis De Incoterms Vereisten bij CIP en CIF De omvang van de verzekering De Institute Cargo Clauses Ontstaan Een nieuwe versie De verzekerde risico s Institute Cargo Clauses (A) Institute Cargo Clauses (B) Institute Cargo Clauses (C) Uitsluitingen (clausules 4, 5, 6 en 7) Vaststelling De duurtijd Varia De Antwerpse goederenverzekeringspolis dd

6 Totstandkoming van de polis De verzekerde risico s Vrij van particuliere averij Volle voorwaarden van Antwerpen Alle risico s Uitsluitingen De duurtijd Vaststelling Besluit

7 Inleiding 1. Op 1 januari 2011 zijn de Incoterms 2010 in werking getreden. Dit is al de achtste versie van de Incoterms die werd voorgesteld sinds hun introductie in De Internationale Kamer van Koophandel te Parijs is er zich dan ook goed van bewust dat haar product dient aangepast te blijven aan nieuwe ontwikkelingen in de praktijk opdat ze bruikbaar zou zijn voor de internationale handel. Heel wat bedrijven maken gebruik van de International Commercial Terms (Incoterms) voor de logistieke afhandeling van zowel internationale als binnenlandse koopcontracten. Dit is geen toeval, gelet op de vele voordelen die ze te bieden hebben. Ook omwille van de globalisering en het daarmee gepaard gaande goederenverkeer, heeft de internationale handel baat bij het gebruik van uniforme regels. 2. In deze Masterproef wordt getracht om een analyse te maken van de Incoterms 2010, bekeken vanuit een verzekeringsperspectief. Zo wordt er een overzicht geboden van de voornaamste wijzigingen aan de Incoterms, waarbij de focus vooral komt te liggen op de verzekeringsaspecten en waar mogelijk, wordt ook de reden vermeld die hiertoe de aanleiding heeft gegeven. Ook wordt aandacht besteed aan een aantal verzekeringselementen die relevant zijn bij het gebruik van de Incoterms. Niet alleen de Belgische situatie wordt in de bespreking betrokken, ook een aantal opvattingen uit Nederland, Engeland, Duitsland en Frankrijk komen aan bod. 3. In hoofdstuk 1 wordt er een algemeen beeld geschetst van de Incoterms. Na een korte omschrijving van het begrip wordt er geprobeerd om enige duidelijkheid te brengen omtrent de juridische aard van de Incoterms, waarvoor een aantal hypothesen mogelijk zijn. Verder is er aandacht voor de werkingssfeer en wordt er in hoofdlijnen aangeduid welke inhoudelijke regelen de Incoterms bevatten. Voor een aantal elementen die niet door de Incoterms worden geregeld, kunnen andere bronnen worden geconsulteerd. De geschillenregeling wordt in een apart deel besproken. Ten slotte wordt er een korte historiek meegegeven, hetgeen illustreert dat de Incoterms niet worden gewijzigd zonder dat de nodige redenen aanwezig zijn. 4. Na een algemene bespreking in hoofdstuk 1, wordt er in hoofdstuk 2 gefocust op de Incoterms De ICC vond het noodzakelijk om een nieuwe versie uit te brengen omwille van een aantal redenen. In dit hoofdstuk worden de voornaamste nieuwe elementen besproken, de (mogelijke) reden(en) en eventueel hoe dit geregeld was in de Incoterms Waar het kan, wordt getracht om dit situeren binnen het verzekeringsrecht. 5. Hoofdstuk 3 heeft betrekking op een belangrijk element van het verzekeringsrecht, het verzekerbaar belang. Dit belang dient aanwezig te zijn opdat men een verzekeringscontract 6

8 kan aangaan. Er wordt besproken hoe dit begrip in de Belgische wetgeving en rechtspraak is verankerd en welke gevolgen dit heeft voor de praktijk. Dit element komt niet alleen voor in België, maar ook in andere landen, waardoor ook een aantal van deze opvattingen worden toegelicht. Daarna komen er een aantal bijzondere clausules aan bod. Verder in hoofdstuk 3 wordt nagegaan hoe dit begrip kan worden toegepast op de Incoterms en hoe dit aanwezig is in het vervoersrecht. 6. De Incoterms leggen in twee gevallen een verplichting om een verzekering te sluiten. Voor het omschrijven van deze verplichting wordt een standaard gebruikt, de Institute Cargo Clausules (C) en worden expliciet een aantal voorwaarden gesteld. In hoofdstuk 4 wordt nagegaan wat deze voorwaarden zijn en of ze compatibel zijn met de goederenverzekeringspolis van Antwerpen. 7

9 Hoofdstuk 1: Incoterms 1.1. Omschrijving 7. De Incoterms zijn uniforme leveringsvoorwaarden, die zijn ontworpen voor internationale en nationale koopovereenkomsten, meer bepaald voor de koop van lichamelijke roerende goederen. Ze werden ontwikkeld door de Internationale Kamer van Koophandel (International Chambre of Commerce, hierna: ICC) 1 op basis van de internationale handelspraktijk. Iedere Incoterm staat voor een reeks van verplichtingen die de koper en de verkoper ten opzichte van elkaar hebben en bevat een regeling over de verdeling van kosten en risico s. Deze regels zijn terug te vinden in een publicatie van de ICC 2 en worden ingedeeld in 10 categorieën met een duidelijk onderscheid tussen de verplichtingen van de koper en de verplichtingen van de verkoper 3. Door de leveringsvoorwaarden op een uniforme wijze op te stellen, wil de ICC de contacten tussen internationale bedrijven vergroten en zo de handel stimuleren Juridische aard Belang 8. De vraag naar de juridische aard van de Incoterms is niet onbelangrijk. De rechtsaard zal namelijk bepalen welke bindende kracht een rechter moet toekennen aan de regels en over welke middelen de partijen beschikken om de regels af te dwingen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat de Incoterms van toepassing zijn zonder dat de gelding expliciet bedongen werd in de koopovereenkomst. Het zal aan een rechter zijn om deze vraag naar de rechtsaard te beantwoorden in een concreet geschil. Verschillende hypothesen zijn mogelijk, met als gevolg dat er in de rechtsleer heel wat over geschreven is. 1 De Incoterms werden geregistreerd als merk door de ICC, met een depot in meerdere landen. X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 7. 2 Incoterms 2010: X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 266 p. 3 Deze weergave, waarbij de verplichtingen van de verkoper en de verplichtingen van de koper afzonderlijk in 10 rubrieken worden vermeld, werd ingevoerd in de Incoterms X, Incoterms 1990, Parijs, ICC, 1990, 8. 4 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 6. 8

10 Hypothesen 9. Het feit dat de regels uitgaan van een private instelling (ICC) zorgt er alleszins voor dat de Incoterms op zich geen wetgevend karakter hebben, maar door toedoen van nationale instanties kunnen ze dit karakter wel bekomen door expliciete opname in hun wetgeving 5. In deze hypothese zouden de Incoterms dan als een soort van modelwet kunnen gelden, die de nationale wetgevingen met elkaar in overeenstemming brengt. Een voordeel van opname in de wetgeving kan bijvoorbeeld zijn dat discussies kunnen vermeden worden wanneer het contract geen duidelijke leveringsvoorwaarden vermeld. Doch is het niet de intentie van de ICC geweest om aan te zetten tot wetgevende initiatieven 6. Elke wijziging aan de Incoterms, zoals dat bijvoorbeeld gebeurd is door de invoering van de Incoterms 2010, zou dan mogelijkerwijs ook een wetswijziging (of verdragswijziging) vergen Omwille van het veelvuldig en wijdverspreid gebruik en het oogmerk van de ICC om aan te sluiten bij de internationale handelspraktijk, zou men kunnen argumenteren dat het om internationaal gewoonterecht gaat, het zogenaamde Lex Mercatoria. Dit is echter niet evident aangezien het Lex Mercatoria niet op een eenduidige manier is gedefinieerd 8. Hierdoor kan er ook geen eenduidig antwoord worden geven op de vraag of de Incoterms er al dan niet toe behoren. Het feit dat de ICC al heel wat wijzigingen heeft aangebracht aan de Incoterms en dat sommige Incoterms niet vanuit de praktijk komen, maar werden gecreëerd als norm, wijzen er eerder op dat het niet om (internationaal) gewoonterecht gaat 9. Toch sluit dit niet uit dat sommige Incoterms dit wel zijn of worden. Het zal er namelijk van afhangen of de regels algemeen aanvaard worden 10. Hierdoor is het zelfs mogelijk dat in een bepaalde sector of in een bepaald land de Incoterms wel tot het Lex Mercatoria behoren en impliciet deel uitmaken 5 Dit is bijvoorbeeld gebeurd in Spanje, Irak en Oekraïne: J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, 226 en J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, Zie ook J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, J. RAMBERG, International Commercial Transactions, Parijs, ICC Publishing, 1997, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, 28 en J. RAMBERG, International Commercial Transactions, Parijs, ICC Publishing, 1997, 20. Zie ook Y., DERAINS en F., EISEMANN, La pratique des Incoterms: usages de la vente internationale, Parijs, Jupiter, 1988, VI+221 p. In deze publicatie wordt aangenomen dat de Incoterms behoren tot het Lex Mercatoria, behalve de Incoterms die recent waren aangenomen. In 1972 nam EISEMANN (F. EISEMANN, Usages de la vente commerciale internationale (Incoterms), Parijs, Jupiter, 312 p.) nog aan dat de Incoterms konden gebruikt worden als suppletieve interpretatieregels, maar dat er verschillen zijn van land tot land over de gewoonterechtelijke aspecten van de regels. Dit illustreert dat de opvattingen over de Incoterms kunnen wijzigen naargelang de ontwikkelingen in de praktijk. 9

11 van een koopcontract, terwijl dit andere sectoren of landen niet het geval is 11. Wanneer er een geschil hieromtrent ontstaat, zal een rechter uitsluitsel kunnen geven Een andere hypothese is dat de Incoterms van toepassing zijn tussen de koper en de verkoper als nationaal gewoonterecht. Om te bepalen of de Incoterms tot het gewoonterecht mogen worden gerekend, geldt zowat dezelfde argumentering als voor de Lex Mercatoria. Naast een materieel element, het gebruik van de Incoterms op een duurzame manier, is er ook een psychologisch element vereist, dat maakt dat de Incoterms worden ervaren als regels die moeten worden nageleefd 13. Het feit dat de Incoterms een aantal keer gewijzigd zijn geworden, kan worden ingeroepen tegen het materiële element. Het creëren van Incoterms, is dan weer een argument om te stellen dat men de regels niet als gewoonte aanvoelt. Het Hof van Cassatie heeft in een arrest van 9 december aangegeven dat de gebruiken van een bepaalde beroepskring of een bepaalde regio deel uitmaken van een overeenkomst, tenzij men dit uitdrukkelijk uitsluit. Deze rechtspraak steunt op artikel 1135 en 1160 BW. Wanneer het dus gebruikelijk een (bepaalde) Incoterm te gebruiken, zal dit impliciet van toepassing kunnen zijn op de overeenkomst 15. Doch net zoals bij het Lex Mercatoria, kunnen er ook hier verschillen zijn qua streek en sector. 12. Wanneer men, gelet op de onduidelijkheid omtrent de juridische aard van de Incoterms, de toepassing van een Incoterm wil verzekeren, doet men er goed aan om de Incoterm in het contract te laten opnemen. De gekozen Incoterm maakt dan deel uit van het contract ingevolge de wilsovereenstemming tussen de contractspartijen. Indien men zou aannemen dat de Incoterms louter facultatief van aard zijn, zal met een aantal gevolgen rekening moeten worden gehouden. Vooreerst zal men als contractspartij niet gedwongen kunnen worden om te handelen volgens de Incoterms. Alle contractspartijen moeten namelijk akkoord gaan met de toepassing ervan, gelet op de wilsautonomie. Daarnaast gaat men ook rekening moeten houden met dwingende rechtsregels 16. In dat geval kan het zijn dat een Incoterm geen 11 J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, Zie hoofdstuk 1.5. Geschillenregeling. 13 M. STORME, Algemene inleiding tot het recht, Antwerpen, Kluwer, 1978, Cass. 9 december 1999, Arr. Cass. 1999, Ook wanneer het gaat om een verkoper en een koper die al meerdere contracten hebben gesloten waarbij een (bepaalde) Incoterm werd gebruikt, kan deze als gebruik impliciet van toepassing zijn op het contract. J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, In de inleiding tot de Incoterms 2010 wordt dit ook aangegeven door de ICC zelf: X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 8. 10

12 (volledige) toepassing zal krijgen. Tenslotte betekent het facultatieve karakter ook dat het de partijen vrij staat om aanpassingen aan te brengen aan de regels zoals zij dat willen Werkingssfeer 13. In principe zijn de Incoterms bedoeld voor koopcontracten m.b.t. goederen. Dit kan onder meer worden afgeleid uit de inleiding tot de Incoterms 2010 waarin de Incoterms worden omschreven als leveringsvoorwaarden die de gebruiken tussen handelaren in koopovereenkomsten van goederen weergeven 18. Toch weerhoudt dit partijen er niet van om een beroep te doen op de regels in een context waarbij er geen koop wordt gesloten, maar er toch een levering moet plaatsvinden, zoals bijvoorbeeld bij een huurovereenkomst 19. Na het uitvoeren van een enquête in 2008, sluit ICC België de hypothese niet uit dat ook Belgische ondernemingen van de Incoterms gebruik maken in aangelegenheden waarin geen verkoopovereenkomst wordt opgesteld De Incoterms regelen een aantal aspecten van de relatie tussen koper en verkoper. De regels zijn ingedeeld in verplichten van de verkoper en verplichtingen van de koper. Veelal zal de (koop)overeenkomst vereisen dat er additionele overeenkomsten worden gesloten, waarbij derde partijen worden betrokken. Zo wordt door de gekozen Incoterm bepaald wie moet instaan voor het vervoer van de goederen en of er een verplichting bestaat om een vervoersovereenkomst te sluiten 21. Willen de partijen een vlotte afhandeling van de koopovereenkomst bewerkstelligen, dienen de vervoersovereenkomst en andere overeenkomsten nauwkeurig afgestemd te zijn op de Incoterm die van toepassing is. Deze contracten zouden probleemloos moeten aansluiten op de hoofdovereenkomst. Men moet zich er wel van bewust zijn dat de Incoterms enkel de verplichtingen regelen die de koper en de verkoper ten opzichte van elkaar hebben en dus enkel tussen hen het voorwerp kan uitmaken van een vordering. 15. De Incoterms zijn ontwikkeld door de Internationale Kamer van Koophandel (de ICC), ook wel de World Business Organisation genoemd. Dit is een private organisatie met zetel te Parijs en met afdelingen in verschillende delen van de wereld. Deze verspreidheid van de 17 Zie randnummer X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, X, Enquête over de toepassing en de herziening van Incoterms 2000, (Consultatie 15 mei 2012), Deze informatie wordt per Incoterm bepaald in de rubriek A3 (verkoper) en de rubriek B3 (koper) van de Incoterms

13 organisatie zorgt ervoor dat de ICC regels kan opmaken die rekening houden met de handelsgebruiken van verschillende werelddelen 22. Binnen de ICC is er een commissie opgericht, de ICC Commissie voor Internationale Handelspraktijk 23, die hierop toeziet. Het is ook via de nationale afdelingen dat de ICC de Incoterms kan verspreiden. Men kan dus stellen dat de geografische spreiding van de Incoterms nauw samenhangt met de werking van de ICC. Ook de beschikbaarheid van de Incoterms in verschillende talen, werkt de verspreiding ervan in de hand Inhoud De verplichtingen van de verkoper en de koper 16. Iedere Incoterm bevat regels over de verplichtingen van de partijen bij de levering. Het heeft niet alleen betrekking op de verplichtingen ten opzichte van elkaar, zoals bijvoorbeeld het verpakken van de goederen of het geven van informatie, maar het betreft ook de relatie met derden, zoals het sluiten van een vervoersovereenkomst of een verzekeringscontract en wie de kosten ervan moet betalen. Belangrijk vanuit een verzekeringsinvalshoek is de verdeling van de risico s. Dit geeft namelijk aan wie er een verzekerbaar belang heeft, hetgeen een vereiste is voor het aangaan van een verzekering 25. Bij twee Incoterms, CIP en CIF, heeft de verkoper zelfs een verplichting om een verzekering aan te gaan Niettegenstaande deze regels op een uniforme wijze geformuleerd zijn, kunnen er verschillen zijn bij de toepassing, bijvoorbeeld qua interpretatie. Zo is het mogelijk dat de begrippen uit de Incoterms op een verschillende manier geïnterpreteerd worden. Om dit te voorkomen, heeft de ICC bijvoorbeeld aan een aantal begrippen een omschrijving gegeven in de inleiding tot de Incoterms De vraag is wel of deze interpretatie bindend is, aangezien de inleiding geen deel uitmaakt van de regels 27. Bij de interpretatie van een internationale 22 Zo werd er in 2008 door ICC België een enquête gehouden over de toepassing en de herziening van Incoterms (15 mei 2012). 23 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 6. De Commissie voor Internationale Handelspraktijk telt leden uit verschillende delen en sectoren van de wereld. 24 De Incoterms zijn beschikbaar in meer dan 20 talen: (Consultatie 15 mei 2012). 25 Het verzekerbaar belang wordt besproken in Hoofdstuk 3. Hoofdstuk 3.2. heeft specifiek betrekking op het verzekerbaar belang dat volgt uit de Incoterms. 26 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 50 en X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 13 en

14 overeenkomst is het zo dat er in principe moet gekeken worden naar de wil van de contractspartijen 28. Door het kiezen voor een Incoterm, kan men argumenteren dat de verkoper en de koper ook gekozen hebben voor de interpretatie die de ICC eraan geeft. Uiteraard kan men in het contract andere afspraken maken, bijvoorbeeld door eigen definities erin op te nemen. Ook kunnen er, naargelang het toepasselijk recht, regels van dwingend recht inwerken op de Incoterms die verschillen opleveren bij de toepassing van de regels. Hierdoor is het mogelijk dat de gekozen Incoterm gedeeltelijk (of geheel) geen uitwerking krijgt 29. Tenslotte kunnen er verschillen in opvatting zijn tussen de koper en de verkoper doordat ze de Incoterms in een verschillende taal gebruiken. De ICC heeft hiervoor een oplossing bedacht door te stellen dat de publicatie in het Engels de authentieke tekst is De ICC laat toe dat de koper en de verkoper wijzigingen aanbrengen aan de Incoterms. Aldus kan een variant van een bestaande Incoterm worden opgenomen in het contract. De reden kan bijvoorbeeld zijn dat dit door de bestaande handelspraktijk noodzakelijk is geworden 31. De ICC wil dat de Incoterms aansluiten bij de bestaande handelspraktijk, maar men moet er echter rekening mee houden dat de gewoonten tussen handelaars vatbaar zijn voor wijzigingen. Daarom moeten de Incoterms flexibel kunnen zijn opdat men de contractsvoorwaarden kan laten overeenstemmen met de praktijk. Zo is het ook mogelijk dat de concrete situatie een aantal bijzondere regels vereist. Doch met het gebruiken van een variant moet men voorzichtig zijn. Een wijziging van een bepaalde regel, zorgt niet automatisch voor een wijziging van de andere regels, bijvoorbeeld inzake de overgang van het risico of de kostenverdeling. Daarom raadt de ICC de partijen aan om in hun contract duidelijk te maken welk effect ze beogen met een wijziging, zodat men niet voor verrassingen komt te staan Havengebruiken en handelsgewoontes 19. De Incoterms zijn soms vrij vaag en dienen verder ingevuld te worden in het contract. Dit is te verklaren door het feit dat de ICC regels wil aanbieden die geschikt zijn voor verschillende landen en sectoren. 33 Deze invulling kan bijvoorbeeld gebeuren door de 28 RAMBERG, J., International Commercial Transactions, Parijs, ICC, 2011, X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, C. DEBATTISTA (ed.), Incoterms in practice, Parijs, ICC Publishing Parijs, 1995, X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, J. RAMBERG, Why revise Incoterms? in C. DEBATTISTA, J. RAMBERG, P. RAPATOUT en F. REYNOLDS, Incoterms 2000: A forum of experts, Parijs, ICC Publishing, (8) 8. 13

15 toepassing van de gebruiken van een bepaalde branche of van een haven. De ICC laat dit toe. In de inleiding tot de Incoterms 2000 werd bijvoorbeeld nog expliciet aangegeven dat de gewoonten van een haven of bepaalde handelsgebruiken voorrang hebben, of een variant vormen, op wat in Incoterms als regel van interpretatie is gesteld 34. In de versie van 2010 bevat de inleiding tot de Incoterms, die overigens niet bindend is, niet deze algemene regel. Toch betekent dit niet dat er geen rekening meer gaat moeten worden gehouden met havengewoontes en handelsgebruiken. Integendeel, de ICC heeft er voor gekozen om dit specifiek in de Incoterms zelf op te nemen en verschaft duidelijkheid met betrekking tot welke verplichtingen de gebruiken relevant kunnen zijn. Zo wordt voor de Incoterm FOB in de rubriek A4 omtrent de levering bepaald dat de verkoper de goederen moet leveren op de overeengekomen datum of binnen de overeengekomen termijn en op de wijze die in de haven gebruikelijk is 35. Dit heeft als voordeel dat er bij de keuze voor FOB geen discussie moet gevoerd of de relevante havengebruiken al dan niet tot het contract behoren, aangezien ze deel uitmaken van de Incoterm. 36 De levering volgens de havengebruiken geldt ook voor de andere Incoterms bestemd voor transport over zee en binnenwateren 37 FAS, CFR en CIF 38. Niet alleen de havengebruiken, maar ook de gebruiken van de desbetreffende branche hebben een invloed op de inhoud van het koopcontract. Dit is bijvoorbeeld het geval voor het verpakken van de goederen, dat geregeld wordt door rubriek A9. Bij elk van de Incoterms is het de verkoper die de goederen moet verpakken, tenzij het in de betroffen branche gebruikelijk is de verkochte goederen onverpakt te vervoeren 39. Het voordeel van de methode gehanteerd in de Incoterms 2010 is dat men de inleiding niet hoeft gelezen te hebben om te weten dat men rekening moet houden met de handelsgebruiken. 34 X, Incoterms 2000: Officiële ICC regels voor de interpretatie van handelsregels, Den Haag, ICC Nederland, 2000, 29. Het is wenselijk dat de partijen duidelijke clausules hieromtrent opnemen in de koopovereenkomst. 35 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, De incorporatie van de handelsgebruiken in de overeenkomst kan ook impliciet zijn door de gelding van art. 9 van het Weens Koopverdrag (Verdrag van Wenen inzake internationale koopovereenkomsten betreffende roerende zaken van 11 april 1980, BS 1 juli 1997, ). Dit artikel laat toe dat partijgewoonten en handelsgebruiken op een contract van toepassing zijn, ook als men dit niet expliciet heeft bepaald. De inleiding tot Incoterms 2000 bevat een verwijzing naar dit artikel (X, Incoterms 2000: Officiële ICC regels voor de interpretatie van handelsregels, Den Haag, ICC Nederland, 2000, 29). 37 Er zijn Incoterms die bestemd zijn voor transport over zee en binnenwateren en Incoterms die bestemd zijn voor elke wijze van vervoer. Zie hoofdstuk 2.3. voor meer informatie. 38 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 88, 106 en X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, 22, 32, 42, 56, 64, 72, 80, 92, 100, 110,

16 Geen regeling van de volledige koopovereenkomst 20. Voor aspecten die niet door de Incoterms worden geregeld, zoals de wijze van betaling of de prijsbepaling, zullen de partijen afzonderlijke afspraken moeten maken of zullen ze zich kunnen baseren op het recht toepasselijk op de overeenkomst 40. De ICC probeert ook op dit vlak de partijen een handje te helpen door een ICC Model International Sale Contract 41 ter beschikking te stellen. Dit bevat bijvoorbeeld regels over de gevolgen van contractbreuk. 21. Ook kunnen er op het contract internationale regelen inwerken, zoals het Weens Koopverdrag 42. Dit verdrag is van toepassing in twee situaties, namelijk wanneer de koper en de verkoper in verschillende staten zijn gevestigd en die staten behoren tot de Verdragsluitende partijen (art. 1.a.) 43 of wanneer het recht toepasselijk op de overeenkomst het recht is van een Verdragsluitende Staat (art. 1.b.) 44. Het Verdrag bevat regels over de totstandkoming van de overeenkomst, de rechten en de verplichtingen van de partijen en de rechtsmiddelen waarover ze beschikken met betrekking tot internationale koopovereenkomsten van roerende zaken. Belangrijk om te vermelden is dat er ook regels zijn die net zoals de Incoterms betrekking hebben op de levering. Dit vormt echter geen probleem, aangezien volgens art. 6 Weens Koopverdrag de verdragsregels, op artikel 12 na, facultatief van aard zijn. Dit betekent dat contractspartijen ze kunnen uitsluiten of er contractueel van kunnen afwijken. De regels van een gekozen Incoterm hebben dus voorrang op de verdragsregels. Tussen de Incoterms en het Weens Koopverdrag geldt ook een zekere wisselwerking. Zo is men bij het redigeren van het Weens Koopverdrag summier geweest bij het formuleren van de leveringsvoorwaarden, aangezien men een beroep kan doen op de Incoterms 45. De Incoterms bieden een soepel instrument aan, aangezien er bij wijzigingen in de praktijk geen verdragswijziging dient te gebeuren. Aan de zijde van de Incoterms werd de terminologie waar mogelijk, via de versie van 2000, aangepast aan de bewoordingen van het Weens Koopverdrag 46. Dit bewerkstelligt een vlotte toepassing, wanneer ze beide op een koopcontract inwerken. Opmerkelijk is wel dat het Weens Koopverdrag de toepassing van de 40 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, J. RAMBERG, ICC Guide to Incoterms 2010, Parijs, ICC, 2011, 11 en Zie voetnoot Voor de beide staten moet worden gekeken naar de datum van inwerkingtreding van het verdrag. De datum van inwerkingtreding voor België is 1 november Sommige Staten hebben evenwel verklaard artikel 1.b. niet te zullen toepassen: China, Singapore, Sint- Vincent en de Grenadines, Tsjechië en Slowakije en de Verenigde Staten. De Duitse Bondsrepubliek zal de bepaling niet toepassen wanneer het toepasselijke recht het recht is van één van de Staten die artikel 1.b. niet toepassen (Art. 1. b.). 45 J. RAMBERG, ICC Guide to Incoterms 2010, Parijs, ICC, 2011, 16 en K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005,

17 Incoterms in de hand werkt. Uit artikel 9 van het Verdrag volgt dat de partijen gebonden zijn door hun eigen gebruiken en de gewoonten van de internationale handel waarmee ze bekend zijn of bekend behoorden te zijn, tenzij ze iets anders overeengekomen zijn. Dit betekent dat als de verkoper en de koper in hun relatie regelmatig een Incoterm gebruiken of wanneer het in de desbetreffende sector gebruikelijk is om een bepaalde Incoterm te gebruiken, de Incoterms impliciet van toepassing kunnen zijn Om het koopcontract te vervolledigen zonder afbreuk te doen aan de Incoterms, kan ook geopteerd worden voor de UNIDROIT beginselen 48. Dit zijn regels ontwikkeld door het Internationaal Instituut voor de Eenmaking van het Privaatrecht. Dit is, net zoals de ICC, een private organisatie, hetgeen betekent dat er geen sprake is van wetgeving of verdragsrechtelijke regelen. In de préambule van deze beginselen wordt omschreven op welke manier de UNIDROIT beginselen wel van toepassing kunnen zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval bij wilsovereenstemming tussen de contractspartijen. Ook bij vermelding in het contract van algemene beginselen van het recht of bij een verwijzing naar de lex mercatoria, mag men een beroep doen op de beginselen. Een andere mogelijkheid is de toepassing van deze beginselen in een situatie waarin de partijen geen keuze van toepasselijk recht hebben gemaakt. Tenslotte kunnen de regels gebruikt worden voor de interpretatie van eenvormig internationaal recht of nationaal recht. De UNIDROIT principes zijn relevant op het gebied van de geldigheid, de interpretatie en de nakoming van internationale handelscontracten Geschillenregeling 23. In theorie kan een contract sluitend zijn, maar bij een geschil zal nog moeten geoordeeld worden of de regels in het contract afdwingbaar zijn. Wetende dat de Incoterms in een internationale context voorkomen, kan het voor de contractspartijen van belang zijn om te weten wie mag beslissen bij een eventueel dispuut en wat dan het toepasselijk recht zal zijn. Als men zich daar van bewust is, kan men eventueel anticiperen. De vraag naar de bevoegde rechter en het toepasselijk recht is bijvoorbeeld relevant voor de procedureregels, de interpretatie van het contract en de regels van dwingend recht. Men kan bijvoorbeeld ook 47 Cfr. Hoofdstuk 1.2. Juridische aard. Handelsgebruiken kunnen verschillen van land tot land en van sector tot sector. 48 X, Unidroit Principles of International Commercial Contracts 2010, 16

18 denken aan het Weens Koopverdrag, dat aanvullende regels kan bieden 49 en de opvattingen over de juridische aard van de Incoterms De Internationale Kamer van Koophandel 24. De partijen kunnen een beroep doen op een aantal diensten van de ICC 51 om tot een oplossing te komen bij een eventueel geschil. Deze diensten steunen op de wilsovereenstemming tussen de partijen. Ze hebben onder andere het ICC Internationale Hof van Arbitrage opgericht die tot een bindende beslissing kan komen, maar de uitvoering ervan zal afhankelijk zijn van de regeling van arbitrale uitspraken in de verschillende handelsnaties. Daarnaast kunnen er geschillenraden 52 worden opgericht, kunnen de partijen om een expert vragen of kan de ICC fungeren als een neutrale derde partij bij het zoeken naar een oplossing De bevoegde rechter 25. De Incoterms regelen zelf niet welke rechter bevoegdheid kan opnemen en welk recht van toepassing is op een koopovereenkomst. Dit wordt geregeld door het internationaal privaatrecht, dat kan verschillen van land tot land. Het is de rechter die wordt aangesproken die gaat kijken naar de relevante bepalingen van zijn nationaal recht of hij al dan niet bevoegdheid kan opnemen en zo ja, welk recht hij zal moeten toepassen. Wat België betreft, gelden er een aantal belangrijke regels die zijn uitgevaardigd vanuit de Europese Unie. Daarnaast zijn er ook Belgische regels die subsidiair van toepassing zullen zijn. 26. Binnen Europa kan een rechter bevoegdheid opnemen ingevolge de Verordening nr. 4/2001 van 22 december 2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken 53 (hierna: Brussel I Verordening). 54 Als algemene regel duidt de Verordening de rechter van de woonplaats van 49 Cfr. Randnummer 21. Het Weens Koopverdrag bevat regels omtrent de rechtsmiddelen die de verkoper en de koper hebben. 50 Cfr X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, Deze instanties hebben de opdracht om een beslissing te nemen wanneer er een geschil ontstaat tijdens de looptijd van het contract. 53 Verord. Raad nr. 4/2001, 22 december 2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken, Pb. L. 16 januari 2001, afl. 12, Deze verordening geldt in alle lidstaten van de Europese Unie, behalve Denemarken. Deze regels zijn echter ook van toepassing in Denemarken via een Overeenkomst tussen de Europese Unie en Denemarken: Art. 2 Overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap en het Koninkrijk Denemarken, 19 oktober 2005, betreffende 17

19 de verweerder aan als bevoegde rechter, op voorwaarde dat deze woonplaats gelegen binnen de Europese Unie (artikel 2). Belangrijk bij het kiezen van een Incoterm, is echter artikel 5, 1, a Brussel I Verordening dat aan de partijen een alternatief forum biedt. Dit bepaalt dat de partijen hun vordering kunnen brengen voor de rechter van de plaats waar de overeenkomst uitgevoerd is of moeten worden uitgevoerd. Concreet voor een koopovereenkomst met betrekking tot roerende lichamelijke zaken, is dit de plaats waar de goederen volgens de overeenkomst werden geleverd of geleverd hadden moeten worden (artikel 5, 1, b, eerste streepje Brussel I Verordening). Naargelang de Incoterm die men kiest, kan dus een andere rechter bevoegd zijn. Deze band tussen de Incoterms en artikel 5 Brussel I Verordening is aanvaard in de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie Wanneer de Brussel I Verordening van toepassing is, zal men zorgvuldig moeten zijn bij het kiezen van een Incoterm. Wanneer men bijvoorbeeld voor een Incoterm heeft geopteerd waarbij de levering plaatsvindt in het land van de verweerder, zal men als eiser zijn vordering in principe enkel aanhangig kunnen maken in het land van de verweerder. De Verordening biedt echter de mogelijkheid om zo n situatie te vermijden. Ingevolge artikel 23 is het toegestaan dat men een overeenkomst sluit omtrent de bevoegde rechter, op voorwaarde dat het om een rechter gaat binnen het territorium van de Europese Unie en dat minstens één van de partijen woonplaats heeft in een lidstaat (art. 23). 28. Wanneer de Verordening niet van toepassing is, kan in België een beroep worden gedaan op het Wetboek van Internationaal Privaatrecht 56 (hierna: WIPR). Dit wetboek duidt ook de rechter van de woonplaats van de verweerder aan als bevoegde rechter (art. 5). Op basis van art. 96 zijn Belgische rechters ook bevoegd inzake contractuele verbintenissen indien deze verbintenissen in België zijn ontstaan of indien zij in België worden uitgevoerd of moeten worden uitgevoerd. Er wordt niet verduidelijkt wat de uitvoering van de overeenkomst inhoudt, maar ook hier kunnen de Incoterms invloed op hebben Het toepasselijke recht 29. Binnen Europa zijn er ook een aantal belangrijke regels uitgevaardigd voor het bepalen van het toepasselijke recht. Er dient een onderscheid te worden gemaakt naargelang de datum de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken, Pb. L. 16 november 2005, afl. 299, HvJ 9 juni 2011, C-87/10, curia.europa.eu. Het Hof stelt dat de rechter bij het nagaan of de plaats van levering is bepaald volgens de overeenkomst, de relevante voorwaarden en clausules van de overeenkomst moet in beschouwing nemen. Daarbij horen ook de voorwaarden en clausules die gekend zijn in de internationale handel, zoals de Incoterms. 56 Wet 16 juli 2004 houdende het Wetboek van internationaal privaatrecht, BS 27 juli

20 van totstandkoming van de overeenkomst. Het Verdrag van Rome van 19 juni 1980 inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst (hierna: EVO) 57 is van toepassing op contracten die werden gesloten na de inwerkingtreding van het Verdrag 58 en tot 17 december 2009, namelijk de datum van inwerkingtreding van de Rome I Verordening ( hierna: Rome I Vo) 59. Dit Verdrag laat toe dat de partijen kiezen welk recht op hun overeenkomst van toepassing is (art. 3 EVO). Maakt men geen keuze, dan zal het toepasselijke recht objectief worden vastgesteld. De algemene regel die dan dient toegepast te worden, bepaalt dat dit het recht is van het land waarmee de overeenkomst het nauwst is verbonden (art. 4,1 EVO), met een weerlegbaar vermoeden dat dit het land is waar degene die de kenmerkende prestatie verricht zijn woonplaats 60 heeft (art. 4, 2 EVO). Bij een koopovereenkomst kan worden aangenomen dat dit de partij is die de goederen levert 61, de verkoper dus. Als koper kan men dus belang hebben bij het inlassen van een rechtskeuzebeding, aangezien zonder zo n beding in principe het recht van de verkoper zal gelden. Het is echter mogelijk dat een rechter een nauwe band vaststelt tussen de plaats van levering en het koopcontract. In dat geval, kan het recht van de plaats van levering van toepassing zijn. Dit betekent dat het kiezen voor een bepaalde Incoterm een invloed kan hebben bij het bepalen van het toepasselijke recht. 30. De Rome I Verordening is van toepassing op contracten vanaf 17 december Ook hier wordt de contractspartijen de mogelijkheid gegeven om een rechtskeuze te maken (Art. 3 Rome I Vo). Is er geen rechtskeuze gemaakt, dan bepaalt artikel 4.1.a dat het recht van het land waar de verkoper zijn gewone verblijfplaats 62 heeft van toepassing is op een overeenkomst voor de verkoop van roerende zaken. Maar ook hier kan een rechter opteren voor het recht van het land waarmee de overeenkomst een nauwe band heeft (art. 4.3). Dit kan bijvoorbeeld het land zijn waar de levering plaatsvindt. De keuze voor een bepaalde Incoterm kan dus relevant zijn. Om als koper te vermijden dat het recht van het land van de verkoper 57 Verdrag van Rome inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst van 19 juni 1980, BS 9 oktober 1987, De datum van inwerkingtreding is niet dezelfde in alle Verdragssluitende Staten. De Staten die lid zijn bij het Verdrag zijn: België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië, Verenigd Koninkrijk en Zweden. 59 Verord. Eur. Parl. en Raad nr. 593/ juni 2008 inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst, Pb. L. 4 juli 2008, afl. 177, Voor rechtspersonen is dit het land waar het hoofdbestuur is gevestigd. 61 J. ERAUW en H. STORME, Internationaal Privaatrecht, Mechelen, Kluwer, 2009, Ingevolge artikel 19 Rome I Vo is dit voor rechtspersonen de plaats waar het hoofdbestuur is gevestigd en voor natuurlijke personen de plaats waar de hoofdvestiging is. 19

21 wordt toegepast, kan hij afspraken maken met de verkoper omtrent het toepasselijke recht, maar dan dient men hieromtrent wel wilsovereenstemming te bereiken. 31. Wanneer het voormeld Verdrag van Rome of de Rome I Verordening geen toepassing vinden, wordt het toepasselijke recht bepaald aan de hand van het Belgisch internationaal privaatrecht. In dat geval worden de regels van het Verdrag van Rome naar analogie toegepast ingevolge artikel 98 WIPR, tenzij de wet anders bepaalt Korte historiek 32. De ICC is opgericht in 1919 en al in 1921 ontstond de idee om meer duidelijkheid te creëren omtrent de leveringsvoorwaarden in de internationale handel. Wanneer men in een contract gebruik maakte van bepaalde leveringsvoorwaarden, kon het zijn dat er in het land van de verkoper een andere interpretatie werd gebruikt dan in het land van de koper. Meer transparantie, zou discussie en/of kosten kunnen vermijden. Dit kadert dan ook in het werkingsveld van de ICC, namelijk bevordering van handel en investeringen over grenzen heen 63. Voor het bestuderen van de gebruikelijke leveringsvoorwaarden had de ICC een comité opgericht, die samenwerkte met de ICC Nationale Comités 64. De werkzaamheden zorgden ervoor dat er in 1923 een overzicht werd uitgegeven van de bestudeerde leveringsvoorwaarden. Deze uitgave, de trade terms, betrof de termen FOB, FAS, FOT, FOR, Free Delivered CIF and C&F. Dit zijn nog niet de echte Incoterms, aangezien ze geen uniforme leveringsvoorwaarden uitwerken, maar enkel aanduiden welke interpretatie gebruikt wordt in 13 verschillende landen. Ze worden gezien als de voorgangers van de Incoterms. In 1929 en 1953 werd er nog een tweede en een derde versie uitgegeven De eerste echte publicatie van de Incoterms kwam er in Dit bevat regels die wel op een uniforme wijze werden opgesteld 66, met het oogmerk om meer coherentie te bekomen tussen de lokale interpretaties 67. De publicatie bevat leveringsvoorwaarden die al op een zekere consensus konden rekenen 68, waarbij er vooral gefocust werd op het vervoer van bulkgoederen 69. Opvallend is wel dat deze versie niet werd aangenomen door de handelaren 63 X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, X, History of the Incoterms rules, (consultatie op 15 mei 2012). 65 K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, X, History of the Incoterms rules, (consultatie op 15 mei 2012). 68 J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, J. RAMBERG, ICC Guide to Incoterms 2010, Parijs, ICC, 2011, 8. 20

22 in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, alhoewel er afgevaardigden van die landen betrokken waren bij de werkzaamheden Sinds de publicatie in 1936 van de Incoterms, werden er meermaals wijzigingen aangebracht door de ICC. Men doet dit niet zomaar. Pas als het echt noodzakelijk was, naar aanleiding van wijzigingen in de internationale handelspraktijk 71, verscheen een nieuwe versie van de Incoterms. De regels hebben namelijk een zekere continuïteit nodig opdat ze bruikbaar zouden zijn voor de praktijk. Kleine wijzigingen kunnen dan eventueel aanleiding geven tot het vormen van een variant. Een aangepaste versie van de Incoterms verscheen in 1953, 1967, 1976, 1980, 1990, 2000 en In 1953 werden de Incoterms voor het eerst gewijzigd. Dit was noodzakelijk om de regels aan te passen aan ontwikkelingen in het vervoerrecht. Er werd namelijk naast het maritiem vervoer ook veelvuldig gebruikgemaakt van de spoorwegen om de goederen te leveren. Daarom vond men het nodig om 2 specifieke termen in te voegen voor dit soort van vervoer (Free on Rail en Free on Truck). Dit nadruk ligt in deze versie wel op de maritieme verhandeling van goederen, aangezien 6 van de 9 termen erop betrekking hebben Daarna bleek het noodzakelijk om termen in te voeren voor situaties waarin de verkoper de goederen naar de afgesproken bestemming brengt 73. De versie van de Incoterms 1967 voerde daarom de Incoterms Delivered at Frontier en Delivered duty paid in als een supplement bij de Incoterms In dat geval is het de verkoper die moet instaan voor het sluiten van de vervoersovereenkomst. Vervolgens werd in 1976 een nieuwe versie gepubliceerd om regels te voorzien voor een ander soort van transport, namelijk het luchtvervoer. Voor dit transport werd een aparte term gecreëerd (FOB Airport), die ook als supplement werd aangenomen De volgende versie van de Incoterms werd al in 1980 opgesteld en ook voor deze wijziging waren de nodige redenen aanwezig. Zo was er nood aan een Incoterm die kon worden gebruikt voor het goederenvervoer via containers. Bij dit soort van vervoer worden de goederen in principe niet geleverd aan boord van een schip, maar worden ze bijvoorbeeld gebracht naar een containerterminal, klaar om op een schip geladen te worden. Dit kon betekenen dat het risico bij de verkoper bleef tot de goederen over de scheepsreling waren 70 J. MALFLIET, De rechtsaard van de Incoterms en de voorwaarden voor hun toepassing in X, Recente ontwikkelingen en topics van het handelsrecht, Gent, Larcier, 2010, X, Incoterms 2010 by the International Chambre of Commerce (ICC), Den Haag, ICC Nederland, 2010, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, J. RAMBERG, ICC Guide to Incoterms 2010, Parijs, ICC, 2011, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005,

23 gegaan, terwijl het vervoer georganiseerd werd tot de containerterminal. Via de Incoterm FCA is het mogelijk om een specifieke plaats, zoals de containerterminal, aan te duiden als de plaats waar het risico overgaat op de koper. Het opteren voor FCA, die voor elke wijze van vervoer kan gebruikt worden, zorgt er bijvoorbeeld voor dat bij multimodaal vervoer niet telkens andere regels zouden gelden afhankelijk van het soort transportmiddel. Daarnaast werden er nog twee nieuwe Incoterms ingevoerd, namelijk CPT en CIP. Men wou leveringsvoorwaarden aanbieden, die zoals voor het maritiem vervoer (CFR), de verplichting inhoudt voor de verkoper om het vervoer te regelen en te betalen, maar dan in situaties waarbij er geen maritiem vervoer was (CPT). Wanneer men de verkoper wil verplichten om een verzekering te sluiten, kan een beroep worden gedaan op de Incoterm CIP. Dit stemt overeen met CIF voor maritiem vervoer. 75 Daarnaast werden ook de supplementen die werden aangenomen in 1967 en 1976, geïntegreerd in de Incoterms In 1990 kwam de ICC tot de conclusie dat het niet noodzakelijk was om specifieke Incoterms te hebben voor vervoer via de spoorwegen of luchtvervoer. Men kan namelijk een beroep op de algemene term FCA (Free Carrier named point), die kan gebruikt worden voor elke wijze van vervoer en multimodaal vervoer. Een belangrijke wijziging was de Incoterms bruikbaar maken voor het geval men een beroep wil doen op elektronische communicatie. Dit werd mogelijk in de vorm van electronic data interchange (EDI) messages. Om dit proces te stimuleren, kregen de Incoterms een vaste afkorting van drie letters 77. Men dient wel voorzichtig te werk gaan wanneer men dit gebruikt voor verhandelbare documenten, zoals de bill of lading, opdat de houder van het elektronische document over dezelfde rechten zou beschikken als wanneer hij een papieren document zou hebben ontvangen Met de invoering van de Incoterms 2000 werden geen grote inhoudelijke wijzigingen aangebracht. Wel vond men het noodzakelijk om de Incoterms leesbaarder te maken, zodat ze bruikbaar zijn voor de praktijk. Zo werd op sommige plaatsen de terminologie aangepast aan de bewoordingen van het Weens Koopverdrag 79. Daarnaast werden een aantal kleine aanpassingen gedaan aan de Incoterms FAS, DEQ en FCA J. RAMBERG, ICC Guide to Incoterms 2010, Parijs, ICC, 2011, 8 en K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, X, Incoterms 1990, Parijs, ICC, 1990, K. VANHEUSDEN, Leveringsvoorwaarden in internationale overeenkomsten, Antwerpen, Maklu, 2005, 25 en X, Incoterms 2000: Officiële ICC regels voor de interpretatie van handelsregels, Den Haag, ICC Nederland, 2000, 9. 22