Onderwerp nationale politie

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Bestuur Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BSD/ RIS Doorkiesnummer adres Aantal bijlagen Onderwerp nationale politie Datum 2 december 2011 Zeer geachte mevrouw Michels-Spee, Inleiding In de commissievergadering van 27 oktober heb ik u een notitie toegezegd waarin kort de ontwikkelingen rond de vorming van een nationale politie worden geschetst. Daarbij ga ik vooral in op de lokale inbedding van de politie. De nieuwe Politiewet In tegenstelling tot het huidige regionale bestel met 26 rechtspersoonlijkheid bezittende korpsen (25 regionale korpsen en het KLPD) komt er één landelijk korps, bestaande uit 10 regionale eenheden, één landelijke eenheid en een Politiedienstencentrum voor een deel van de bedrijfsvoeringstaken. Aan het hoofd van het landelijke korps staat de landelijke korpschef, die op dit moment fungeert als landelijk kwartiermaker. De nieuwe regionale eenheid Haaglanden wordt gevormd door een samenvoeging van de bestaande korpsen Haaglanden en Hollands Midden. Aan het hoofd van de regionale eenheid staat de politiechef die momenteel de functie van regionaal kwartiermaker vervult, dhr. H.P. van Essen. Met de nieuwe wet wordt beoogd de volgende doelstellingen te bereiken: 1. behouden en vergroten van de legitimiteit van de politie; 2. verhogen van de politieprestaties; 3. vergroten van de professionele ruimte van de politiefunctionaris en 4. verhogen van de efficiency om besparingen te realiseren. De bestaande landelijke operationele sterkte van formatieplaatsen blijft gehandhaafd. Met name de bundeling van de bedrijfsvoeringsfuncties moet tot besparingen leiden, die na 2015 oplopen tot een bedrag van 230 mln. structureel. Inlichtingen bij Marjan Duijm/ Jaap de Jong Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BSD/ Op grond van de wet krijgt de minister van Veiligheid en Justitie de volledige ministeriële verantwoordelijkheid voor de nationale politie. De minister is verantwoordelijk voor het beheer van de politie, het gezag blijft de verantwoordelijkheid van de burgemeester en het Openbaar Ministerie. Hierop kom ik nog terug. De voorbereidingsfase Sinds medio 2011 heeft de landelijke kwartiermaker in nauwe samenwerking met de regionale kwartiermakers - voortvarend gewerkt om per 1 januari 2012 de planvorming rond de nieuwe politieorganisatie gereed te hebben. Er worden zowel op landelijk als regionaal niveau ontwerp-, inrichtings- en realisatieplannen opgesteld, die voorafgaand aan de vaststelling door de minister ter advisering zijn voorgelegd aan diverse instanties (zoals VNG, College van Procureurs-Generaal, het Korpsbeheerdersberaad, de Raad van Korpschefs, het Overleg van Regioburgemeesters i.o. en het Genootschap van Burgemeesters). Vanuit verschillende kanten is benadrukt dat de positie van het lokale gezag in het wetsontwerp onvoldoende tot zijn recht komt in relatie tot de verdeling en inzet van de beschikbare politiecapaciteit. Dat is van belang in het licht van de zorg dat een groter deel van beschikbare politiecapaciteit door de gewijzigde beheersverantwoordelijkheid naar landelijke prioriteiten gaat. In het periodieke overleg tussen de minister en de regioburgemeesters / college van PG s heeft de minister toegezegd om waar mogelijk aan deze bezwaren tegemoet te willen komen. Voor de overgangsfase hebben de minister, het Korpsbeheerdersberaad en het college van PG s de volgende uitgangspunten geformuleerd: 1. Er mogen geen onomkeerbare stappen worden gezet; 2. Tijdens de verbouwing gaat de verkoop door en moeten de politieprestaties worden verbeterd. Uitgangspunt is dat het primaire politiewerk geen tot weinig last van de reorganisatie van het politiebestel ondervindt; 3. Het ontwerpen van een toekomstbestendige politieorganisatie vraagt om een zorgvuldig vormgegeven verandertraject. Bij het ontwerp, de voorbereiding en de realisatie zal zowel binnen als buiten de organisatie naar een breed draagvlak worden gezocht. De doelstelling is dat het reorganisatietraject uiterlijk twee jaar na de publicatie in het Staatsblad is voltooid. De bestuurlijke betrokkenheid De politie kan met inachtneming van de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit geweld gebruiken (geweldsmonopolie). In verband met dit zware middel is het essentieel dat de politie haar taken ondergeschikt aan het gezag uitvoert en over de uitvoering verantwoording aflegt aan democratisch gekozen organen dan wel aan de in de wet genoemde instanties. In artikel 3 van het wetsontwerp staat de taak van de politie als volgt omschreven: De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegde gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven. De taakomschrijving van de politie is in de huidige en nieuwe Politiewet identiek. Rol van de burgemeester en officier van justitie Volgens het wetsontwerp blijven de gezagsverhoudingen ongewijzigd: de burgemeester blijft verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde en de veiligheid en de officier van justitie voor de strafrechtelijke handhaving. In de relatie tot de minister betekent een en ander dat de minister (vanuit zijn beheersverantwoordelijkheid) bepaalt wat de politie kan en het gezag bepaalt wat de politie doet.

3 BSD/ De bevoegdheden van de lokale driehoek In de lokale driehoek, bestaande uit de burgemeester, de officier van justitie en een verantwoordelijke politiefunctionaris, worden afspraken gemaakt over de concrete inzet van de politie. Aan deze inzet liggen onder meer ten grondslag het integrale veiligheidsplan en de doelstellingen ten behoeve van de strafrechtelijke handhaving. Ook worden in de lokale driehoek afspraken gemaakt over de inzet van de politie bij demonstraties, evenementen en andere incidenten/eenmalige gebeurtenissen. Daarbij is het van belang de afspraken zoveel mogelijk te formuleren als prestaties die van de politie worden verwacht. Voor Den Haag betekent dit een voortzetting van de huidige situatie. Bevoegdheden gemeenteraad In het kader van het wetsvoorstel zijn de voornaamste bevoegdheden van de gemeenteraad de volgende: 1. De burgemeester is aan de gemeenteraad verantwoording schuldig over het door hem uitgeoefende gezag. 2. De gemeenteraad stelt, op grond van het wetsvoorstel regierol gemeenten, een integraal veiligheidsplan vast. 3. De gemeenteraad wordt door de burgemeester gehoord over het beleidsplan van de regionale eenheid waarin onder andere de verdeling van de beschikbare sterkte over de onderdelen van de regionale eenheid is opgenomen (inclusief districten en basisteams). Dit beleidsplan wordt één maal per vier jaar opgesteld. Regioburgemeester In de nieuwe politiewet wordt een nieuwe bestuurlijke figuur geïntroduceerd: de regioburgemeester. De rol van de regioburgemeester kent verschillende elementen. Hij is binnen de regionale eenheid adviseur, initiator, coördinator en bemiddelaar, hij geeft zijn zienswijze en dient, indien nodig, knopen door te hakken. Hij heeft daartoe enerzijds bevoegdheden, maar moet richting andere burgemeesters en de hoofdofficier van justitie ook op basis van natuurlijk gezag deze diverse rollen spelen. Of het nu gaat om opstellen en vaststellen van het regionale beleidsplan of interveniëren bij onderlinge capaciteitsdiscussies tussen burgemeesters, de regioburgemeester is in die gevallen de functionaris, die in de positie moet zijn om bestuurlijk te acteren. Daartoe ontbreken in het wetsontwerp tot dusverre formele bevoegdheden. Voorts is het van essentieel belang dat de regioburgemeesters op nationaal niveau een formele overlegsituatie met de minister van Veiligheid en Justitie hebben, vergelijkbaar met de positie van het college van PG s. Dit zou immers recht doen aan de wijze waarop het gezag in Nederland is georganiseerd. Rol politiechef, districtschefs en chefs van de basisteams De politiechef, de districtschefs en de chefs van de basisteams zijn voor de uitoefening van hun taak verantwoording verschuldigd aan het gezag. In dit verband is het essentieel dat het gezag een duidelijk aanspreekpunt met voldoende mandaat bij de politie heeft. In Haaglanden wordt hierin voorzien. De inrichting van de nationale politie Nationaal Door de vorming van de nationale politie ontstaat er één korps. De landelijke korpschef is het aanspreekpunt voor de minister en valt volledig onder diens ministeriële verantwoordelijkheid.

4 BSD/ De nationale politie wordt op vier sturings- en organisatieniveaus georganiseerd: 1. Nationaal niveau: het landelijke korps, verdeeld in 10 regionale en 1 landelijke eenheid; 2. Regionaal niveau: 10 regionale eenheden, onderverdeeld in districten en regionale diensten; 3. Districtsniveau: onderverdeeld in basisteams, de districtrecherche en het flexteam; 4. Lokaal niveau: de basisteams. Schematisch weergegeven in onderstaand organogram: Nationaal niveau Korps leiding Staf Regionaal niveau Landelijk niveau Regionale eenheid Landelijke eenheid Politiediensten centrum Lokaal niveau District Regionale eenheid De regioleiding met de politiechef als eindverantwoordelijke, is verantwoordelijk voor de totale politiezorg in de regio. Binnen de regionale eenheid worden alle politietaken uitgevoerd behalve de taken die vanwege effectiviteit of efficiency op nationaal niveau worden gelegd. In elke regionale eenheid wordt een aantal diensten ingericht, waarbinnen taken worden gelegd die vanwege effectiviteit of efficiency niet binnen de districten of basisteams worden ondergebracht. Het gaat om de volgende diensten: Regionaal Operationeel Centrum (ROC, meldkamer); Recherche (DRR); Informatie Organisatie (DRIO); Operationele Samenwerking (DROS, organisatieonderdelen met specifieke taken, zoals b.v. het bureau conflict en crisisbeheersing); Dienst Bedrijfsvoering regionale eenheid. Schematisch weergegeven in onderstaand organogram: Leiding Regionale eenheid Staf District Regionaal Operationeel Centrum Recherche Informatieorganisatie Operationele Samenwerking Bedrijfsvoering Op regionaal niveau wordt ook de paraatheid georganiseerd, in de vorm van het parate peloton/me.

5 BSD/ Lokaal niveau: basisteams en districten Het verzorgingsgebied van de regionale eenheid wordt verdeeld in districten. Binnen de districten functioneren basisteams. Districten dragen bij aan de stuurbaarheid van de operatie, de flexibiliteit van de organisatie en bieden de mogelijkheid tot op- en afschalen van het niveau basisteam tot het niveau district. Het district dient voor kleinere gemeenten veelal als niveau voor het gezag om gezamenlijk overleg te organiseren (de districtsdriehoek). Voor zover daartoe de noodzaak of behoefte bestaat, vindt uiteraard ook op lokaal niveau driehoeksoverleg plaats. In een grote stad als Den Haag blijft het gezag ook in de nieuwe situatie op gemeentelijk niveau bij de lokale driehoek berusten. Het basisteam is de kleinste organisatorische eenheid en kan worden vergeleken met het huidige wijkbureau in de regio Haaglanden. Districten De districtschef is verantwoordelijk voor alle taken die op het districtsniveau zijn ondergebracht. Hij is tevens de lijnchef van de chefs van de basisteams en de districtsrecherche. Binnen elk district is flexibele capaciteit beschikbaar in het zgn. flexteam. In dit flexteam zijn de disciplines handhaving, opsporing en intelligence vertegenwoordigd om de basisteams in staat te stellen voorkomende problemen effectief te kunnen aanpakken. De districtsrecherche is een robuust opsporingsonderdeel dat verantwoordelijk is voor de aanpak en afhandeling van delicten met hoge impact (overvallen, straatroven en schietpartijen). De districtrecherche levert ondersteuning aan de basisteams ten behoeve van de probleemgerichte aanpak van veel voorkomende criminaliteit. Dit geschiedt in gevallen dat de recherchecapaciteit van het basisteam ontoereikend is. Het district wordt schematisch weergegeven in onderstaand organogram: Leiding district Districtsrecherche Flexibele capaciteit Vanuit de basisteams worden -net als in de huidige situatie in de wijkbureaus- de taken uitgevoerd die verband houden met de basispolitiezorg (in hun onderlinge samenhang). Het basisteam verricht handhavings- en toezichttaken, de uitvoering van de noodhulp en de intakefunctie. Ook de aanpak van veel voorkomende criminaliteit vindt plaats binnen het basisteam. Hiertoe beschikt het team in beperkte mate over eigen opsporingscapaciteit, zoals hierboven aangegeven. Voor het probleemgericht aanpakken van veel voorkomende criminaliteit kan het basisteam een beroep doen op ondersteuning vanuit de districtsrecherche. Wijkagenten zijn de sleutelfiguren binnen het gebiedsgebonden werken en vormen onderdeel van het basisteam. Naast de eerder genoemd hoofdtaken, worden taken uitgevoerd als de aanpak van (huiselijk) geweld, de reguliere verkeerstaken, de executietaak, vreemdelingentoezicht en identiteitscontrole.

6 BSD/ De chef van het basisteam is verantwoordelijk voor alle taken die door het basisteam worden uitgevoerd. In kleinere gemeenten fungeert de chef als aanspreekpunt voor het gezag. In Den Haag zal de chef van het basisteam vergelijkbaar met de chefs van de huidige wijkbureaus als gesprekspartner optreden voor de ambtelijke organisatie en participeren in het stadsdeeloverleg. Gebiedsindeling De landelijke kwartiermaker heeft richtlijnen gegeven met betrekking tot de operationele sterkte voor het lokale niveau: voor een district geldt een bandbreedte van 500 tot 900 fte; voor een basisteam is deze bandbreedte vastgesteld op 60 tot 200 fte. Voor de inrichting van de districten en basisteams heeft de landelijke kwartiermaker kaders vastgesteld. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het aantal aspiranten per basisteam. Voor de nieuwe regionale eenheid Haaglanden betekent dit, dat in de inrichtingsplannen voorlopig wordt uitgegaan van: 1. Een indeling in zeven districten, met elk een gemiddelde omvang van 500 tot 550 fte. Uitgaande van deze gemiddelde omvang betekent dit dat de gemeente Den Haag wordt opgedeeld in drie districten; 2. De drie Haagse districten zijn verder verdeeld in 11 basisteams, waarbij de huidige wijkbureaus Jan Hendrikstraat en Karnebeek samengaan in het basisteam Jan Hendrikstraat. District s 1 Jan Hendrikstraat (incl. Karnebeek), de Heemstraat en Hoefkade 2 Overbosch, Loosduinen, Scheveningen en Segbroek 3 Laak, Beresteinlaan, Zuiderpark, Ypenburg/Leidscheveen In vergelijking tot de andere regio s zal Haaglanden in deze situatie de meest fijnmazige indeling van districten en basisteams kennen. Daarmee wordt maximaal recht gedaan aan het uitgangspunt om de basispolitiezorg zo dicht mogelijk bij de burger te (blijven) organiseren. Ten opzichte van de huidige situatie worden in Den Haag alleen wijkbureaus Jan Hendrikstraat en Karnebeek samengevoegd. Dit leidt tot een besparing op de ondersteunende functies, zonder wezenlijke aantasting van de directe dienstverlening aan de burger. Ik ga er vanuit u met het bovenstaande op hoofdlijnen over de actuele ontwikkelingen te hebben geïnformeerd. Desgewenst is korpschef en kwartiermaker van de regionale eenheid Haaglanden dhr. Van Essen gaarne bereid de ontwikkelingen rond de vorming van de nationale politie op een nader te bepalen tijdstip toe te lichten en vragen van uw kant te beantwoorden. Met de meeste hoogachting, J.J. van Aartsen