INSTITUUT VOOR VETERINAIRE KEURING

Transcriptie

1 IVK-IEV INSTITUUT VOOR VETERINAIRE KEURING Radiologisch toezicht in België Syntheseverslag van de gegevens m.b.t. de voedselketen voor het jaar 2001 Dr Lionel SOMBRÉ - Michelle BOUCHONVILLE 2002

2 FANC Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle Departement Toezicht en Controle Dienst Toezicht op het Grondgebied Ravensteinstraat 36 te B-1000 Bruxelles - België Alg. Telefoonnr.: Alg. Faxnr.: Radiologisch Toezicht op het Grondgebied: tel. : fax : IVK Instituut voor Veterinaire Keuring Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu Bestuur der Inspectiediensten Wetstraat 56 te B-1040 Brussel - België Alg. telnr. : Alg. Faxnr: Inspectiediensten: tel. : fax :

3 INTRODUCTIE Het koninklijk besluit houdende Algemeen Reglement op de bescherming van de bevolking en van de werknemers tegen het gevaar van de ioniserende stralingen voorzag in zijn artikelen 70 en 71 dat de controle van de radioactiviteit op het hele grondgebied en op de door de bevolking ontvangen doses, zoals het toezicht op de bevolking, behoorden tot de bevoegdheden van de Minister die verantwoordelijk was voor Volksgezondheid en Leefmilieu; deze bevoegdheden worden heden uitgeoefend door de Minister van Binnenlandse Zaken. Deze bevoegdheden worden bekrachtigd door de wet van 15 april 1994 betreffende de bescherming van de bevolking en van het leefmilieu tegen de uit ioniserende stralingen voortspruitende gevaren en betreffende het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle. Binnen het kader van zijn opdrachten, is het Agentschap, en in het verleden de Dienst voor Bescherming tegen Ioniserende stralingen, vertrouwd met programma s voor het radiologisch toezicht op het Belgisch grondgebied. Een van deze programma s is gericht op de controle van de eetwaren via jaarlijkse staalnamecampagnes waarbij eetwaren worden verzameld om zodoende hun natuurlijke en kunstmatige radioactiviteit te analyseren. Daartoe worden er maandelijks in de handel stalen genomen van melk, vlees, zee- en zoetwatervis evenals van groenten, enz. Deze stalen worden vervolgens geanalyseerd en hun gehalte aan radionucleïden wordt bepaald. De kunstmatige radioactieve besmetting van de eetwaren kan worden veroorzaakt door de aanwezigheid van splijtingsproducten met lange halveringstijd zoals 90 Sr en 137 Cs die hoofdzakelijk afkomstig zijn van de kernproeven in de atmosfeer in de jaren 60. In geval er zich een ongeval zou voordoen (zoals dat van Tsjernobyl), zal de verhoging van de radioactieve besmetting op korte termijn voornamelijk te wijten zijn aan de aanwezigheid van 131 I en op lange termijn aan deze van 137 Cs, 134 Cs, 90 Sr en eventueel van 103,106 Ru, enz. HUIDIGE CONTEXT In dit verslag worden twee datasets geanalyseerd: De gegevens van het radiologisch toezicht zelf m.b.t. de voedselketen (oorsprong FANC): 177 stalen genomen en gemeten; De gegevens van het Instituut voor Veterinaire Keuring van het Ministerie voor Sociale Zaken, Volkgezondheid en Leefmilieu: 104 stalen genomen en gemeten. Het IVK heeft immers beslist om vanaf het jaar 2000 de werkdruk inzake controle te verhogen door bijkomende stalen te nemen die bestemd zijn om de natuurlijke ( 40 K) en artificiële radioactiviteit ( 134,137 Cs) te bepalen. De meeste stalen van de twee datasets worden sinds 2000 door de inspecteurs van het IVK verzameld (in 2001: 97 stalen voor het FANC genomen op een totaal van 177). Op de volgende eetwaren worden metingen uitgevoerd: - FANC: groenten, diverse vleeswaren, zeevis en zoetwatervis, wilde vruchten, meel, melk, enz. - IVK: diverse vleeswaren, zeevis, dierlijke eiwitten, enz. Alle gegevens die werden geanalyseerd, worden vermeld in de bijlage van dit verslag

4 METINGEN De stalen die voor het FANC werden genomen, worden door het WIV-LP te Brussel gemeten, terwijl deze die voor het IVK worden genomen op het SCK (Studiecentrum voor Kernenergie) te Mol worden gemeten. De volgende radioactieve elementen worden opgespoord: 40 K (natuurlijk); 134,137 Cs en voor bepaalde stalen 131 I, (allen kunstmatig). BEHANDELING EN ANALYSE VAN DE GEGEVENS Er worden drie benaderingen gebruikt voor de interpretatie van de verkregen gegevens: i) een klassieke benadering die bestaat in het analyseren van de significante gegevens (metingen die hoger liggen dan de detectielimieten) door ze te vergelijken met de detectielimieten van de meetapparatuur; ii) een pessimistische benadering, waarbij men ervan uitgaat dat wanneer een meting niet significant is (< dan de detectielimiet) de waarde van de limiet moet worden beschouwd als de waarde van de meting en iii) een intermediaire benadering waarbij men er in hetzelfde geval van uitgaat dat de helft van de waarde van de detectielimiet wordt genomen als de waarde die werd gemeten. Deze drie benaderingen zijn allen betwistbaar en vatbaar voor kritiek maar ze hebben het voordeel dat ze i) kunnen aantonen dat er slechts een zeer klein aantal van de stalen een radioactieve waarde heeft die zeer laag is, gezien ze nauwelijks hoger ligt dan de detectielimiet, ii) toelaten om er een conservatieve interpretatie op na te houden waarbij -hoewel de radiologische werkelijkheid slechter wordt voorgesteld - kan worden aangetoond dat er geen radiologisch probleem is en iii) een interpretatie die door velen als meer realistisch wordt beschouwd vermits ze ondanks alles toelaat om het niet meetbare te becijferen Het eindcriterium dat de bovenhand heeft in de ganse analyse, is gebaseerd op de meting van aanvaardbare besmettingsniveaus voor radiocesium 134 Cs en 137 Cs. Deze niveaus worden vermeld in de EG-Verordening nr. 616/2000 van de Raad van 20 maart 2000 tot wijziging van Verordening (EEG) n 737/90 van de Raad van 22 maart 1990 betreffende de voorwaarden voor de invoer van landbouwproducten van oorsprong uit derde landen ingevolge het ongeluk in de kerncentrale van Tsjernobyl. In het eerste artikel van dit reglement wordt vermeld dat: de gecumuleerde maximale radioactiviteit van cesium 134 en 137 niet meer mag bedragen dan de volgende waarden: Bq/kg voor melk en melkproducten alsmede voor voedingsmiddelen bestemd voor de bijzondere voeding van zuigelingen gedurende de eerste vier tot zes maanden van hun leven, die op zichzelf voldoen aan de behoeften aan voeding van deze groep personen en die voor de kleinhandel zijn verpakt in duidelijk geïdentificeerde verpakkingen en geëtiketteerd als bereidingen voor zuigelingen Bq/kg voor alle andere betrokken producten. Een ander criterium kan worden gebruikt voor jodium-131: Verordening EURATOM nr. 2218/89 van de Raad van 18 juli 1989 tot vaststelling van maximaal toelaatbare niveaus van radioactieve besmetting van levensmiddelen en diervoeders ten gevolge van een nucleair ongeval of ander stralingsgevaar. Dit reglement zou van toepassing worden wanneer er zich een nieuw kernongeval voordoet. Hoewel de vastgestelde waarden op dit ogenblik niet van toepassing zijn, kan men er zich toch op baseren om de verkregen resultaten te analyseren

5 Voor 131 I legt dit reglement de radioactiviteitsniveaus vast op 150 Bq/kg voor de voedingsmiddelen voor zuigelingen (leeftijd: 4 tot 6 maanden), op 500 Bq/kg voor de zuivelproducten, op 2000 Bq/kg voor de andere levensmiddelen, met uitzondering van minder belangrijke levensmiddelen (cf. Verordening nr. 944/89 van de Commissie van 12 april 1989) en op 500 Bq/kg voor de vloeistoffen bestemd voor de consumptie (waaronder drinkwater). Opmerking : de verordening 2218/89 vermeldt eveneens hogere waarden voor radiocesium (134 en 137); 400 Bq/kg voor de voedingsmiddelen voor zuigelingen, 1000 Bq/kg voor de zuivelproducten, 1250 Bq/kg voor de andere levensmiddelen en 1000 Bq/kg voor vloeistoffen bestemd voor consumptie. RESULTATEN 40 K en 134,137 Cs Groenten (FANC) Een grote variëteit groenten werd aan metingen onderworpen: groene groenten, kolen, wortels, schorseneren, tomaten, aubergines, komkommers, uien enz. Enkel 137 Cs kan gedetecteerd worden in paddestoelen, de verkregen waarden zijn evenwel niet significant: tussen 0,07 Bq/kg, terwijl de detectielimieten voor dit element schommelen rond dezelfde waarden 0,13 tot 0,20 Bq/Kg. Tegelijkertijd schommelt het gehalte aan natuurlijke radioactiviteit (kalium-40) rond de 50 à 200 Bq/kg. Deze, niet significante, niveaus van radiocesium liggen 8000 maal lager dan de EG-limiet. Als we de conservatieve benadering toepassen, die erin bestaat de detectielimieten te nemen als effectief gemeten waarden, dan kan hetzelfde worden vastgesteld: de maximale waarden die kunnen worden gemeten, blijven op zijn minst 6000 tot 3000 maal lager dan de Europese norm. Vlees (FANC - IVK) Een ganse reeks vleessoorten van diverse oorsprong wordt geanalyseerd: rundvlees, kalfsvlees, paardenvlees, varkensvlees, schaap, gevogelte (kip, eend, kalkoen), duif, konijn, wild (everzwijn), tong, enz. Zo ook kunnen er slechts bij enkele vleessoorten meetbare waarden van 137 Cs worden opgetekend; de maximumwaarde van 1,24 Bq/kg vindt men bij paardenvlees dat uit Polen wordt ingevoerd (waarde die 480 maal lager ligt dan de EG-limiet). In alle andere gevallen worden er enkele tienden Bq/kg van dit radioactieve element gemeten, hetzij waarden die 2600 tot 600 maal lager liggen dan de EG-norm van 600 Bq/kg. Als de pessimistische aanpak wordt toegepast, waarbij de reële waarden en de waarden van de detectielimieten in aanmerking worden genomen wanneer men er niet in slaagt het radioelement te detecteren, schommelen de waarden tussen 0,1 en 3 Bq/Kg, hetgeen neerkomt op minstens 6000 tot 200 maal lager dan de limieten. De aanwezigheid van 40 K (natuurlijke radioactiviteit) is detecteerbaar, met waarden van een grootteorde van 70 tot 120 Bq/kg. Zeevis (FANC-IVK) Als algemene regel kan er geen noemswaardige radioactiviteit afkomstig van radiocesium worden gedetecteerd bij de zeevissen: alle waarden liggen beneden of in de buurt van de detectielimieten ( 1 Bq/kg). Slechts bij enkele stalen kon men sporen van 137 Cs terugvinden: bij één staal 3 Bq/kg en bij het andere 5 Bq/kg

6 Wanneer de pessimistische benadering wordt gebruikt, waarbij de limietwaarden als gedetecteerde waarden worden genomen, kunnen er waarden tussen 0,15 en 1 Bq/kg van 137 Cs worden opgetekend bij de vis, dit komt neer op 4000 tot 600 maal lager dan de radioactiviteit vooropgesteld door de EG-norm (twee stalen bereikten de waarden van 3 en 5 Bq/kg, dit betekent minstens 120 maal lager dan de Europese limiet). Voor 134 Cs kan dezelfde opmerking worden gemaakt: nooit kon de aanwezigheid ervan worden aangetoond. Voor de aanwezigheid van 40 K (natuurlijke radioactiviteit) konden waarden die tussen de grootteorde van 80 tot Bq/kg liggen, worden opgetekend. Schaaldieren, zeevruchten en weekdieren (IVK) Geen noemenswaardige radioactiviteit afkomstig van radiocesium kan worden gedetecteerd. Door de limietwaarden te nemen als gemeten waarde, ligt de artificiële radioactiviteit maximaal rond 1 Bq/kg, hetzij 600 maal lager dan de EG-norm. Kalium-40 kan steeds worden opgespoord, de waarden liggen evenwel ook lager of zijn gelijk aan 100 Bq/kg. Zoetwatervis (FANC) Er kan geen significante radioactieve waarde voor radiocesium worden opgetekend. Door de limietwaarden te nemen als gemeten gegeven, ligt de artificiële radioactiviteit lager dan 2 Bq/kg, hetzij 300 maal lager dan de EG-norm. De waarden die voor kalium-40 kunnen worden opgemeten, liggen in de buurt van 100 Bq/kg. Diverse producten (FANC-IVK) In deze rubriek kunnen allerhande producten worden teruggevonden, zoals specerijen, melk, enkele niet gespecifieerde vleessoorten, kikkerbillen, enz. Voor al deze producten werd geen enkele kunstmatige radioactieve besmetting gevonden. De metingen liggen allen beneden de detectielimieten, die minder dan 1 Bq/kg bedragen. In deze context kon met de pessimistische benadering worden aangetoond dat deze eetwaren op zijn minst 3000 tot 700 maal minder radioactief zijn dan de EG-norm (600 Bq/kg). Kalium 40 K schommelt op zich meestal tussen 50 en 100 Bq/kg. Enkele melkstalen werden geanalyseerd: hier kon er evenmin radioactiviteit worden opgemerkt, wanneer de detectielimiet wordt beschouwd als meetwaarde, dan kan er op die basis worden bevestigd dat het niveau van radioactieve besmetting dat werd gemeten in de melk beneden 0,8 Bq/kg blijft, hetzij 460 maal minder radioactief dan de EG-norm van 370 Bq/kg. Voor 40 K in melk schommelen de waarden rond 50 à 70 Bq/kg. 131 I Bij alle eetwaren die door het IVK werden bemonsterd en die op het SCK te Mol werden gemeten, werd er nergens jodium-131 aangetroffen. De tabellen in bijlage vermelden deze isotoop niet, vermits de detectielimieten voor alle eetwaren variëren van 0,7 tot 1 Bq/kg. Derhalve, wanneer de limietwaarden als meetwaarden worden beschouwd ( pessimistische benadering), dan liggen de mogelijke niveaus voor deze eetwaren minstens 200 tot 150 maal lager dan de EURATOM-normen voor de voedingsmiddelen voor zuigelingen, 700 tot 500 maal lager voor de zuivelproducten en 2800 tot 2000 maal lager voor de andere eetwaren. Het is evident dat er geen probleem is met radioactief jodium bij de geanalyseerde eetwaren

7 CONCLUSIE Dit programma van geïntensifieerde controle toont duidelijk aan dat, zoals reeds de vorige jaren kon worden aangetoond, de invloed van de nucleaire installaties niet waarneembaar is bij de metingen naar de radioactiviteit van de eetwaren. De radiologische toestand van de gecontroleerde eetwaren is uitstekend, met nagenoeg geen aantoonbare kunstmatige radioactiviteit en dit ondanks de uiterst lage detectielimieten die voor het opsporen van de radioactiviteit worden gehanteerd. In het algemeen kan er, van de ongeveer 280 onderzochte stalen, slechts bij een dertigtal stalen een waarneembaar gehalte aan radiocesium worden waargenomen, hoewel dit zich op het niveau van de detectielimieten situeert. Het is evident dat deze metingen niet echt significant zijn, omdat ze meestal door de meting op zich al min of meer bezoedeld worden met een foutenmarge. Anderzijds blijven de concentraties aan radiocesium verschillende grootteordes (2 tot 3 maal) lager dan de limieten die door de Europese Commissie in Verordening 616/2000 van de Raad werden vastgesteld. Een pessimistische - en dus conservatieve - benadering bevestigt deze resultaten. Uitgaande van deze analyses kan er dus enkel worden geconcludeerd dat er geen significante kunstmatige radioactiviteit aanwezig is in de geanalyseerde eetwaren. De gezondheid van de consument wordt dus in het geheel niet in gevaar gebracht door de consumptie van eetwaren die op het Belgische grondgebied verkrijgbaar zijn

8 gegevens FANC «klassieke» benadering (gemeten waarden) K-40 Cs-134 Cs-137 GROENTEN Sla 128,0 8,9-0,18-0,18 Bq/kg Bloemkool 117,8 16,6-0,16-0,17 Bq/kg Spruitkool 199,0 7,1-0,17-0,17 Bq/kg Groene kool 102,0 29,7-0,20-0,20 Bq/kg Broccoli 112,0 1,4-0,17-0,17 Bq/kg Rode kool 117,5 7,8-0,13-0,12 Bq/kg Witte kool 88, ,15-0,15 Bq/kg Prei 113,8 20,4-0,50-0,20 Bq/kg Witloven 67,8 9,6-0,16-0,16 Bq/kg Wortels 91,8 23,2-0,13-0,13 Bq/kg Selderie 144,5 31,8-0,17-0,16 Bq/kg Venkel 127, ,14-0,14 Bq/kg Uien 62,7 5,5-0,13-0,13 Bq/kg Bonen 104, ,22-0,23 Bq/kg Tomaten 74,3 2,5-0,12-0,13 Bq/kg Komkommer 52, ,15-0,17 Bq/kg Courgette 78, ,18-0,18 Bq/kg Paddestoel 128,0 4,2-0,14 0,07-0,20 Bq/kg Aardappel 149,0 6,2-0,16-0,18 Bq/kg VLEES Rund 108,9 16,4-0,55 0,75 0,56 0,60 Bq/kg Paard 101,5 0,7-0,54 0,34-0,99 Bq/kg Varken 108,4 11,2-0,66 0,23 0,16 0,67 Bq/kg Kip 107,5 12,6-0,76-0,72 Bq/kg Eend 118, ,50-0,41 Bq/kg Kalkoen 123,0 2,8-0,10-0,10 Bq/kg Duif 115,3 6,8-0,72-0,68 Bq/kg Lam 98,5 4,9-0,41 0,63 0,32 Bq/kg Konijn 125,5 17,2-0,64-0,57 Bq/kg Struisvogel 102, ,86-0,69 Bq/kg K-40 Cs-134 Cs-137 ZEEVISSEN Koolvis 99, ,12 0,40 - Bq/kg Zalm 117, ,13 0,73 - Bq/kg Kabeljauw 124,7 5,5-0,09 5,09 6,92 Bq/kg Leng 105, ,12 0,56 - Bq/kg Filet van rode zeebrasem 100, ,08 0,10 - Bq/kg Filet van elbot 69, ,12 0,37 - Bq/kg Wijting 106, ,08 0,25 - Bq/kg ZOETWATERVISSEN Baars 104, ,13 1,60 - Bq/kg Vis (niet gespecifieerd) 113,0 10,7-0,85-0,76 Bq/kg ANDERE Paprika 65, ,19-0,19 Bq/kg Melk 52,7 1,6-0,09-0,10 Bq/l Vlees (niet gespecifieerd) 105,9 14,0-0,78 0,39 0,05 0,76 Bq/kg - 6 -

9 Gegevens FANC «intermediaire» benadering (waarden = ½ van detectielimieten) GROENTEN Sla 128,0 8,9 0,088 0,024 0,089 0,028 Bq/kg Bloemkool 117,8 16,6 0,081 0,011 0,084 0,015 Bq/kg Spruitkool 199,0 7,1 0,086 0,013 0,085 0,025 Bq/kg Groene kool 102,0 29,7 0,100 0,050 0,100 0,030 Bq/kg Broccoli 112,0 1,4 0,084 0,027 0,085 0,035 Bq/kg Rode kool 117,5 7,8 0,067 0,009 0,118 0,012 Bq/kg Witte kool 88,0-0,073-0,074 - Bq/kg Prei 113,8 20,4 0,100 0,009 0,102 0,007 Bq/kg Witloven 67,8 9,6 0,081 0,016 0,080 0,018 Bq/kg Wortels 91,8 23,2 0,066 0,014 0,067 0,019 Bq/kg Selderie 144,5 31,8 0,073 0,019 0,082 0,025 Bq/kg Venkel 127,0-0,070-0,071 - Bq/kg Uien 62,7 5,5 0,065 0,004 0,064 0,008 Bq/kg Bonen 104,0-0,112-0,117 - Bq/kg Tomaten 74,3 2,5 0,062 0,012 0,063 0,016 Bq/kg Komkommer 52,0-0,076-0,083 - Bq/kg Courgette 78,0-0,088-0,092 - Bq/kg Paddestoel 128,0 4,2 0,070 0,034 0,067 0,044 Bq/kg Aardappel 149,0 6,2 0,081 0,009 0,088 0,014 Bq/kg VLEES Rund 108,9 16,4 0,28 0,17 0,39 0,32 Bq/kg Paard 101,5 0,7 0,27 0,31 0,42 0,11 Bq/kg Varken 108,4 11,2 0,33 0,14 0,32 0,12 Bq/kg Kip 107,5 12,6 0,38 0,09 0,36 0,10 Bq/kg Eend 118,0-0,25-0,20 - Bq/kg Kalkoen 123,0 2,8 0,05 0,01 0,05 0,01 Bq/kg Duif 115,3 6,8 0,36 0,08 0,34 0,11 Bq/kg Lam 98,5 4,9 0,20 0,02 0,39 0,33 Bq/kg Konijn 125,5 17,2 0,32 0,15 0,29 0,15 Bq/kg Struisvogel 102,0-0,43-0,34 - Bq/kg ZEEVISSEN Koolvis 99,0-0,06-0,40 - Bq/kg Zalm 117,0-0,06-0,73 - Bq/kg Kabeljauw 124,7 5,5 0,04 0,01 5,09 6,92 Bq/kg Leng 105,0-0,06-0,56 - Bq/kg Filet van rode zeebrasem 100,0-0,04-0,15 - Bq/kg Filet van elbot 69,0-0,06-0,37 - Bq/kg Wijting 106,0-0,04-0,25 - Bq/kg ZOETWATERVISSEN Baars 104,0-0,06-1,60 - Bq/kg Vis (niet gespecifieerd) 113,0 10,7 0,43 0,03 0,38 0,04 Bq/kg ANDERE Paprika 65,0-0,09-0,09 - Bq/kg Melk 52,7 1,6 0,05 0,01 0,05 0,01 Bq/l Vlees (niet gespecifieerd) 105,9 14,0 0,39 0,10 0,38 0,11 Bq/kg - 7 -

10 gegevens FANC pessimistische benadering (waarden = detectielimieten) GROENTEN Sla 128,0 8,9 0,18 0,05 0,18 0,06 Bq/kg Bloemkool 117,8 16,6 0,16 0,02 0,17 0,03 Bq/kg Spruitkool 199,0 7,1 0,17 0,03 0,17 0,05 Bq/kg Groene kool 102,0 29,7 0,20 0,10 0,20 0,11 Bq/kg Broccoli 112,0 1,4 0,17 0,05 0,17 0,07 Bq/kg Rode kool 117,5 7,8 0,13 0,02 0,12 0,02 Bq/kg Witte kool 88,0-0,15-0,15 - Bq/kg Prei 113,8 20,4 0,20 0,02 0,20 0,01 Bq/kg Witloven 67,8 9,6 0,16 0,03 0,16 0,04 Bq/kg Wortels 91,8 23,2 0,13 0,03 0,13 0,04 Bq/kg Selderie 144,5 31,8 0,17 0,04 0,16 0,05 Bq/kg Venkel 127,0-0,14-0,14 - Bq/kg Uien 62,7 5,5 0,13 0,01 0,13 0,02 Bq/kg Bonen 104,0-0,22-0,23 - Bq/kg Tomaten 74,3 2,5 0,12 0,02 0,13 0,03 Bq/kg Komkommer 52,0-0,15-0,17 - Bq/kg Courgette 78,0-0,18-0,18 - Bq/kg Paddestoel 128,0 4,2 0,14 0,07 0,13 0,09 Bq/kg Aardappel 149,0 6,2 0,16 0,02 0,18 0,03 Bq/kg VLEES Rund 108,9 16,4 0,55 0,34 0,63 0,37 Bq/kg Paard 101,5 0,7 0,54 0,61 0,66 0,46 Bq/kg Varken 108,4 11,2 0,66 0,28 0,62 0,26 Bq/kg Kip 107,5 12,6 0,76 0,18 0,72 0,21 Bq/kg Eend 118,0-0,50-0,41 - Bq/kg Kalkoen 123,0 2,8 0,10 0,02 0,10 0,03 Bq/kg Duif 115,3 6,8 0,72 0,15 0,68 0,22 Bq/kg Lam 98,5 4,9 0,41 0,04 0,47 0,21 Bq/kg Konijn 125,5 17,2 0,64 0,31 0,57 0,30 Bq/kg Struisvogel 102,0-0,86-0,69 - Bq/kg ZEEVISSEN Koolvis 99,0-0,12-0,40 - Bq/kg Zalm 117,0-0,13-0,73 - Bq/kg Kabeljauw 124,7 5,5 0,09 0,01 5,09 6,92 Bq/kg Leng 105,0-0,12-0,56 - Bq/kg Filet van rode zeebrasem 100,0-0,08-0,15 - Bq/kg Filet van elbot 69,0-0,12-0,37 - Bq/kg Wijting 106,0-0,08-0,25 - Bq/kg ZOETWATERVISSEN Baars 104,0-0,13-1,60 - Bq/kg Vis (niet gespecifieerd) 113,0 10,7 0,85 0,05 0,76 0,08 Bq/kg ANDERE Paprika 65,0-0,19-0,19 - Bq/kg Melk 52,7 1,6 0,09 0,02 0,10 0,02 Bq/l Vlees (niet gespecifieerd) 105,9 14,0 0,78 0,20 0,73 0,25 Bq/kg - 8 -

11 Gegevens IVK «klassieke» benadering (gemeten waarden) VISSEN Vis 102,33 6,12-0,72 0,34 0,19 0,80 Bq/kg Koolvis 102,00 26,87-0,80-0,90 Bq/kg Heek 72,00 9,00-0,70-0,80 Bq/kg Schelvis 108,00 9,90-0,75-0,95 Bq/kg Kabeljauw 117,00 11,00-0,60 0,46 0,22 Bq/kg Pollak 120,50 20,51-0,75 0,86 0,27 0,80 Bq/kg Wijting 100,00 14,40-0,90 0,47 0,13 1,17 Bq/kg Zeewolf 115,00 11,00-0,90-0,90 Bq/kg Poon 110,25 9,29-0,80 3,00 3,54 0,90 Bq/kg Grauwe poon 104,00 11,00-0,70-0,80 Bq/kg Zeebrasem 99,00 10,00-0,60-0,90 Bq/kg Pieterman 98,00 10,00-0,70-0,70 Bq/kg Hondshaai 87,00 24,04-0,75-0,85 Bq/kg Tonijn 142,00 13,00-0,80-0,90 Bq/kg Zalm 109,00 11,00-0,80-0,90 Bq/kg Zeeduivel 100,00 10,00-0,80-0,90 Bq/kg Nijlbaars 101,00 11,00-0,80 0,93 0,30 Bq/kg Paling/Makreel/Inktvis 82,00 9,00-0,80-0,90 Bq/kg Paling 52,00 9,00-0,60-0,70 Bq/kg Zandtong 74,00 31,11-0,70-0,80 Bq/kg Rog 86,00 15,56 40,00-1,03 0,53 0,35 0,90 Bq/kg Schol 93,00 7,04-0,68 0,94 0,30 0,80 Bq/kg Schaar 91,50 10,28-0,73-0,80 Bq/kg Lipvis 115,00 11,00-0,80-0,90 Bq/kg Sepia 94,00 13,00-1,10-1,10 Bq/kg SCHAALDIEREN-ZEEVRUCHTEN Garnalen 58,65 69,79-0,80-0,85 Bq/kg Oestervlees 51,00 10,00-0,90-0,90 Bq/kg Tweekleppig weekdier 92,75 6,99-0,83-0,90 Bq/kg Pijlinktvis 82,00 10,00-0,90 0,87 0,30 Bq/kg St-Jacobs 82,00 19,00-1,20-1,30 Bq/kg VLEES Varkensdarmen - 50,00-3,00-3,00 Bq/kg Vark 83,50 2,12-0,90-0,95 Bq/kg Lam 82,00 11,00-0,70-0,80 Bq/kg Rund 111,00 10,00-0,70-0,80 Bq/kg Paard 79,94 15,18-0,82 0,91 0,33 0,91 Bq/kg Paard (ingevoerd vanuit Litouwen) 76,40 6,80-0,72 0,60 0,20 0,83 Bq/kg Paard (ingevoerd vanuit Polen) 83,00 1,00-0,73 1,24 1,36 0,80 Bq/kg Kangoeroe 98,00 10,00-0,60-0,70 Bq/kg Gevolgelte 101,00 10,00-0,70-0,70 Bq/kg Everzwijn 101,50 19,09-0,70-0,80 Bq/kg Tong 105,67 7,57-0,77-0,83 Bq/kg ANDERE Melkkoe 77,50 9,19-0,80 0,64 0,25 0,90 Bq/kg Kikkerbillen 38,33 2,08-0,77-0,80 Bq/kg Vlees niet gespecifieerd 58,00 8,00-0,80-0,90 Bq/kg Visserij produkten 67,00 10,00-0,70-0,80 Bq/kg - 9 -

12 Gegevens IVK «intermediaire» benadering (waarden = ½ detectielimieten) VISSEN Vis 102,33 6,12 0,36 0,05 0,39 0,05 Bq/kg Koolvis 102,00 26,87 0,40 0,00 0,45 0,00 Bq/kg Heek 72,00 9,00 0,35-0,40 - Bq/kg Schelvis 108,00 9,90 0,38 0,04 0,48 0,04 Bq/kg Kabeljauw 117,00 11,00 0,30-0,46 0,22 Bq/kg Pollak 120,50 20,51 0,38 0,04 0,63 0,33 Bq/kg Wijting 100,00 14,40 0,45 0,12 0,54 0,14 Bq/kg Zeewolf 115,00 11,00 0,45-0,45 - Bq/kg Poon 110,25 9,29 0,40 0,00 1,73 2,52 Bq/kg Grauwe poon 104,00 11,00 0,35-0,40 - Bq/kg Zeebrasem 99,00 10,00 0,30-0,40 - Bq/kg Pieterman 98,00 10,00 0,35-0,35 - Bq/kg Hondshaai 87,00 24,04 0,38 0,04 0,43 0,04 Bq/kg Tonijn 142,00 13,00 0,40-0,45 - Bq/kg Zalm 109,00 11,00 0,40-0,45 - Bq/kg Zeeduivel 100,00 10,00 0,40-0,45 - Bq/kg Nijlbaars 101,00 11,00 0,40-0,93 0,30 Bq/kg Paling/Makreel/Inktvis 82,00 9,00 0,40-0,45 - Bq/kg Paling 52,00 9,00 0,30-0,35 - Bq/kg Zandtong 74,00 31,11 0,35 0,07 0,40 0,07 Bq/kg Rog 64,00 39,66 0,52 0,25 0,48 0,05 Bq/kg Schol 93,00 7,04 0,34 0,04 0,51 0,24 Bq/kg Schaar 91,50 10,28 0,36 0,02 0,40 0,04 Bq/kg Lipvis 115,00 11,00 0,40-0,45 - Bq/kg Sepia 94,00 13,00 0,55-0,55 - Bq/kg SCHAALDIEREN-ZEEVRUCHTEN Garnalen 58,65 69,79 0,40 0,00 0,43 0,04 Bq/kg Oestervlees 51,00 10,00 0,45-0,45 - Bq/kg Tweekleppig weekdier 92,75 6,99 0,41 0,06 0,45 0,07 Bq/kg Pijlinktvis 82,00 10,00 0,45-0,87 0,30 Bq/kg St-Jacobs 82,00 19,00 0,60-0,65 - Bq/kg VLEES Varkensdarmen 25,00-1,50-1,50 - Bq/kg Vark 83,50 2,12 0,45 0,07 0,48 0,11 Bq/kg Lam 82,00 11,00 0,35-0,40 - Bq/kg Rund 111,00 10,00 0,35-0,40 - Bq/kg Paard 79,94 15,18 0,41 0,06 0,54 0,22 Bq/kg Paard (ingevoerd vanuit Litouwen) 76,40 6,80 0,36 0,02 0,45 0,09 Bq/kg Paard (ingevoerd vanuit Polen) 83,00 1,00 0,37 0,03 0,96 1,08 Bq/kg Kangoeroe 98,00 10,00 0,30-0,35 - Bq/kg Gevolgelte 101,00 10,00 0,35-0,35 - Bq/kg Everzwijn 101,50 19,09 0,35 0,07 0,40 0,07 Bq/kg Tong 105,67 7,57 0,38 0,06 0,42 0,08 Bq/kg ANDERE Melkkoe 77,50 9,19 0,40 0,00 0,55 0,13 Bq/kg Kikkerbillen 38,33 2,08 0,38 0,03 0,40 0,00 Bq/kg Vlees niet gespecifieerd 58,00 8,00 0,40-0,45 - Bq/kg Visserij produkten 67,00 10,00 0,35-0,40 - Bq/kg

13 Gegevens IVK «pessimistische» benadering (waarden = detectielimieten) VISSEN Vis 102,33 6,12 0,72 0,10 0,72 0,21 Bq/kg Koolvis 102,00 26,87 0,80 0,00 0,90 0,00 Bq/kg Heek 72,00 9,00 0,70-0,80 - Bq/kg Schelvis 108,00 9,90 0,75 0,07 0,95 0,07 Bq/kg Kabeljauw 117,00 11,00 0,60-0,46 0,22 Bq/kg Pollak 120,50 20,51 0,75 0,07 0,83 0,04 Bq/kg Wijting 100,00 14,40 0,90 0,23 0,89 0,45 Bq/kg Zeewolf 115,00 11,00 0,90-0,90 - Bq/kg Poon 110,25 9,29 0,80 0,00 1,95 2,37 Bq/kg Grauwe poon 104,00 11,00 0,70-0,80 - Bq/kg Zeebrasem 99,00 10,00 0,60-0,80 - Bq/kg Pieterman 98,00 10,00 0,70-0,70 - Bq/kg Hondshaai 87,00 24,04 0,75 0,07 0,85 0,07 Bq/kg Tonijn 142,00 13,00 0,80-0,90 - Bq/kg Zalm 109,00 11,00 0,80-0,90 - Bq/kg Zeeduivel 100,00 10,00 0,80-0,90 - Bq/kg Nijlbaars 101,00 11,00 0,80-0,93 0,30 Bq/kg Paling/Makreel/Inktvis 82,00 9,00 0,80-0,90 - Bq/kg Paling 52,00 9,00 0,60-0,70 - Bq/kg Zandtong 74,00 31,11 0,70 0,14 0,80 0,14 Bq/kg Rog 70,67 28,75 1,03 0,49 0,78 0,21 Bq/kg Schol 93,00 7,04 0,68 0,08 0,83 0,09 Bq/kg Schaar 91,50 10,28 0,73 0,05 0,80 0,08 Bq/kg Lipvis 115,00 11,00 0,80-0,90 - Bq/kg Sepia 94,00 13,00 1,10-1,10 - Bq/kg SCHAALDIEREN-ZEEVRUCHTEN Garnalen 58,65 69,79 0,80 0,00 0,85 0,07 Bq/kg Oestervlees 51,00 10,00 0,90-0,90 - Bq/kg Tweekleppig weekdier 92,75 6,99 0,83 0,13 0,90 0,14 Bq/kg Pijlinktvis 82,00 10,00 0,90-0,87 0,30 Bq/kg St-Jacobs 82,00 19,00 1,20-1,30 - Bq/kg VLEES Varkensdarmen 50,00-3,00-3,00 - Bq/kg Vark 83,50 2,12 0,90 0,14 0,95 0,21 Bq/kg Lam 82,00 11,00 0,70-0,80 - Bq/kg Rund 111,00 10,00 0,70-0,80 - Bq/kg Paard 79,94 15,18 0,82 0,11 0,91 0,18 Bq/kg Paard (ingevoerd vanuit Litouwen) 76,40 6,80 0,72 0,04 0,78 0,11 Bq/kg Paard (ingevoerd vanuit Polen) 83,00 1,00 0,73 0,06 1,09 1,00 Bq/kg Kangoeroe 98,00 10,00 0,60-0,70 - Bq/kg Gevolgelte 101,00 10,00 0,70-0,70 - Bq/kg Everzwijn 101,50 19,09 0,70 0,14 0,80 0,14 Bq/kg Tong 105,67 7,57 0,77 0,12 0,83 0,15 Bq/kg ANDERE Melkkoe 77,50 9,19 0,80 0,00 0,77 0,18 Bq/kg Kikkerbillen 38,33 2,08 0,77 0,06 0,80 0,00 Bq/kg Vlees niet gespecifieerd 58,00 8,00 0,80-0,90 - Bq/kg Visserij produkten 67,00 10,00 0,70-0,80 - Bq/kg