UMEÅ ZWEDEN. StadionMusik 2014: muziek- en sportspektakel van David Moss

Transcriptie

1 UMEÅ ZWEDEN StadionMusik 2014: muziek- en sportspektakel van David Moss 44 Nordic Winter 2014

2 Spitsbergen Groenland Nuuk Noorse Zee IJsland Reijkjavik Faeröer Noorwegen Bergen Oslo Zweden Stockholm golf Botnische Finland Helsinki Finse golf Talin Estland Goteborg Riga Letland Denemarken Kopenhagen Oostzee Litouwen Vilnius Noordzee Umeå, culturele hoofdstad van Europa 2014 Haute culture in het hoge Noorden Voor het Zweedse Umeå was 2014 een meer dan memorabel jaar. In het middelpunt van de belangstelling staan als culturele hoofdstad van Europa is voor een relatief kleine stad natuurlijk een unieke gebeurtenis. Vooral in de eindeloos lijkende zomer pakte Umeå groots uit wat betreft culturele evenementen. Nordic ging naar het hoge Zweedse noorden en vierde Midzomer in een stad, die cultureel uit haar voegen barst. TEKST & FOTOGRAFIE NIELS BAKKER 45

3 Operazangeressen en gillende gitaren Ook het Västerbottensmuseum exposeert De uitverkiezing van Umeå tot culturele hoofdstad van Europa kwam voor velen als een enorme verassing. In 2009 was de Noord-Zweedse stad nog in de race met Lund, Uppsala en Gävle, maar iedereen dacht dat Umeå kansloos zou zijn. Waarom zou een stad van amper inwoners zonder fraaie oude binnenstad en rijke historie nu voor zo n prestigieuze titel in aanmerking komen? Tot verbijstering van de Zweedse concurrentsteden won Umeå unaniem: dertien stemmen voor en nul tegen. Dan moet er iets aan de hand zijn met deze bruisende stad en dat is ook het geval. Umeå heeft haar uitverkiezing voor een groot deel te danken aan de Samicultuur, die van oudsher een stempel drukt op de stad en regio, maar ook aan de bovengemiddelde De boom staat en het feest kan beginnen 46 Nordic Winter 2014 portie cultuur die de stad te bieden heeft. In krap veertig jaar is in Umeå een cultureel klimaat geschapen, waar menig metropool haar vingers bij aflikt. Dat heeft veel te maken met de komst van de universiteit in de jaren zestig, maar ook de landelijke Zweedse cultuurpolitiek, die in de jaren zeventig gestalte kreeg. Uitgangspunt was (en is) daarbij, dat een hoogstaand cultureel klimaat een onmisbare factor is om als stad en regio succesvol te kunnen zijn. Umeå veranderde onder die invloed van een slaperig stadje naar een bruisende, nog steeds groeiende cultuurrijke universiteitsstad. In een tijdsspanne van veertig jaar verwierf Umeå een opera met symfonieorkest, twee theatergezelschappen en diverse gerenommeerde musea. Daarnaast kwamen vele festivals naar de stad, waaronder een fameus jazzfestival. Ook de rockscene in Umeå werd befaamd, met de punkrockband Refused als grote aanjager. Dat de stad in 2014 dan ook met een overvol cultuurprogramma voor de dag kwam, verbaasde niemand. Excentriek Umeå had een aantal eenmalige, op voorhand spraakmakende evenementen op het 2014-programma staan. Het StadionMusik-evenement van David Moss bijvoorbeeld, stond voor 19 juni op de agenda en werd een bijzonder spektakel. Speciaal voor Umeå had Moss - de excentrieke zanger, componist en nog veel meer - een muziekspektakel georganiseerd. In en om de sporthallen van Umeå werd gemusiceerd, maar dan in combinatie met sportactiviteiten. Zo zagen we schermers omringd door violisten hun kunsten vertonen, werd er polsstokhooggesprongen onder begeleiding van een orkest of werden er plotseling grote zwarte ballen tussen het publiek gegooid. Datzelfde publiek zat daarbij niet rustig toe te kijken, maar kon actief meedoen met het spektakel. Zo liepen willekeurige toeschouwers op een gegeven moment over de sintelbaan achter een hoempa-orkest en engelenkoor naar de volgende sportuitvoering. Het geheel had een hoog Wim T. Schippers-gehalte en was een beetje vreemd, maar erg boeiend; experimenteel, soms chaotisch, maar toch ook met structuur. Rare klanken afgewisseld door strijkers en blaasinstrumenten, operazangers en gillende gitaren; de mix was precies goed. De voorstelling, die werd uitgevoerd door NorrlandsOperan en tal van andere creatieve inwoners van Umeå, was een succes.

4 Midzomer De tegenhanger van zoveel experimenteel theater kon de volgende dag al beleefd worden. Het was Midzomernacht en dat werd in Umeå traditioneel gevierd, net als in de rest van Zweden. In het Västerbottensmuseum kwamen de Umeåers bij elkaar. Het museum had een fraaie expositie voor Umeå 2014 ingericht, maar de belangstelling ging voor deze dag uit naar het openluchtmuseum naast het hoofdgebouw. Daar tuigen de Umeåers namelijk gewoontegetrouw hun Midzomerboom op en maken daar een groot feest van. Als de stam eenmaal omhooggehesen en vastgeklonken is, barst de Midzomerparty los. Onder begeleiding van muzikanten en een voorzanger wordt er een uur lang gehost, gedanst en gezongen. Na afloop kunnen de feestgangers even bijkomen om vervolgens naar de stad te vertrekken waar de Midzomerfestiviteiten worden voortgezet. Speciaal voor Umeå 2014 was er een internationaal korenfestival georganiseerd, waarbij werd opgetreden in het park en in de nabijgelegen kerk. De koormuziek was om kippenvel van te krijgen en toen in het park de vier zangeressen van Krája met de Samiband Ára optraden, raakte het publiek in vervoering. Dit was Umeå 2014 op zijn best. In de feesttent in het park werd de Midzomer vervolgens tot het gaatje gevierd. Afterparty En dan hebben we het nog niet eens gehad over hoofdevenement Elektra. Op 14 augustus werd deze outdoor-opera uitgevoerd door het befaamde La Fura dels Baus-gezelschap het spetterende hoogtepunt van Umeå Ook de voorstellingen Beethoven and Beyond en een speciale uitvoering met muziek van punkrockband Refused in samenwerking met NorrlandsOperan tilden Umeå 2014 naar een hoog niveau. Aan Umeå 2014 komt echter na december een eind en dan is het vaak maar hopen dat na de festiviteiten niet alleen de kater blijft. Daarvoor hoeft de stad Umeå gelukkig niet bang te zijn, want er is gezorgd voor een afterparty, die niet alleen bruist, maar ook blijvend is. Umeå heeft genoeg structurele culturele voorzieningen in huis om een interessante stad te blijven. NorrlandsOperan bijvoorbeeld (met NO! als logo) blijft natuurlijk gewoon de stad bespelen, waarmee Umeå haar opera binnen de poorten houdt. En dan is er nog de Umeå Arts Campus. Dit fraai aan de rivierkade gelegen complex herbergt een kunstmuseum (Bildmuseet), maar ook een School for Architecture, een Institute of Design en een Academy of Fine Arts. De gebouwen zijn niet alleen prachtig, er vinden ook exposities van internationaal niveau plaats. Umeå 2014 organiseerde bijvoorbeeld Zang en dans tijdens de Midzomerviering Het Bildmuseet in Umeå 47

5 Topexposities in de musea van Umeå - Advertentie - Het Sculpture Park even buiten de stad een topexpositie van moderne Chinese kunst. Ook van een grote kwaliteit en zeker spraakmakend is het Sculpture Park, dat even buiten Umeå te vinden is. Dit openluchtmuseum omvat tientallen sculpturen van internationale kunstenaars en is van absoluut topniveau. Jaarlijks worden er nieuwe kunstwerken aan het toch al uitgebreide park toegevoegd - haute culture voor kunstliefhebbers. Tweelingbroers Het Sculpture Park is een van de grote trekkers van Umeå, maar sinds kort is de stad ook een museum rijker, dat nu nog een verborgen pareltje is, maar zomaar kan uitgroeien tot een internationaal vermaarde trekpleister. Guitars - The Museum is in februari 2014 geopend en is gerust een verbazingwekkende plek noemen. In een voormalig schoolgebouw in het centrum van Umeå zijn honderden elektrische gitaren bijeengebracht, die door de tweelingbroers Samuel en Michael Âhdén zijn verzameld. Het verhaal achter die twee broers en hun gitaren is al net zo verbijsterend als het museum zelf. In de jaren zeventig begonnen Sam en Michael geobsedeerd door elektrische gitaren met verzamelen en dat ging aanvankelijk met horten en stoten. De twee broers hadden (en hebben nog steeds) een doodnormale baan en waren dus financieel niet erg draagkrachtig. Via de verkoop van oldtimers (die ze aanvankelijk ook verzamelden), wat hulp van hun ouders en contacten in het gitarenwereldje wisten de heren een verbluffende collectie op te bouwen. Het Sculpture Park even buiten de stad 48 Nordic Winter 2014