Klachtencommissie SCEN

Transcriptie

1 Klachtencommissie SCEN Oordeel van 30 december 2014 naar aanleiding van de op 28 augustus 2014 ontvangen klacht van A, wonend te B jegens C, SCEN-arts, gevestigd te D 1

2 1 De klacht Op 28 augustus 2014 heeft de Klachtencommissie SCEN (hierna: Commissie) het verzoek van klager ontvangen haar oordeel uit te spreken over de vraag of de aangeklaagde SCEN-arts (hierna: verweerder) heeft gehandeld als een goed SCEN-arts bij het uitvoeren van zijn SCEN-werkzaamheden. De klacht van klager omvat de volgende onderdelen: a. dat verweerder bevooroordeeld was omdat de casus reeds was besproken op een regionale bijeenkomst van SCEN-artsen; b. dat het verslag van verweerder incompleet is en irrelevante en onjuiste informatie bevat, waaruit blijkt dat verweerder bevooroordeeld was en waardoor een verkeerd beeld wordt geschetst; c. dat verweerder, in strijd met de Richtlijn voor de SCEN-arts, alternatieven voor de vermindering van het lijden uitvoerig met de patiënt heeft besproken, en niet met de consultvragend arts; d. dat verweerder, in strijd met de Richtlijn voor de SCEN-arts, heeft nagelaten om overleg te voeren met de consultvragend arts en de huisarts over zaken die nog onvoldoende duidelijk waren. 2 De loop van de procedure 2.1 De Commissie heeft op 28 augustus 2014 het klaagschrift - gedateerd 27 augustus 2014 ontvangen, ondertekend door E en A (hierna klager ). Klager heeft in aanvulling op het klaagschrift aan de Commissie een video-opname toegezonden, waarin E de klacht toelicht. Deze opname is ter beschikking gesteld aan verweerder en maakt deel uit van de procedure. 2.2 Bij brief van 4 september 2014 heeft de Commissie verweerder in kennis gesteld van de klacht en hem in de gelegenheid gesteld daarop schriftelijk te reageren. 2.3 Op 22 september en 1 oktober 2014 ontving de Commissie de stukken als schriftelijke reactie van verweerder. 2.4 De klacht werd behandeld ter zitting van 17 november 2014, alwaar zijn verschenen: klager, alsmede verweerder, vergezeld door F en G. 3 De feiten Uit de door partijen overlegde bescheiden en hetgeen ter zitting naar voren is gebracht en niet is weersproken, is het navolgende komen vast te staan. 3.1 Klager was de partner van E (hierna patiënt ), die de brief van klager voor akkoord heeft ondertekend. 3.2 Patiënt leed aan chronische pijnklachten. 3.3 Patiënt deed reeds eerder in een euthanasieverzoek aan zijn toenmalige huisarts. Die wilde daar toen niet in meegaan. De huidige huisarts kon de euthanasie niet zelf uitvoeren maar heeft patiënt wel aangemeld bij de Levenseindekliniek. Een aan 2

3 de Levenseindekliniek verbonden arts heeft verweerder verzocht om advies over het al dan niet voldaan zijn aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen voor euthanasie of hulp bij zelfdoding, als bedoeld in art. 2 lid 1 onder e van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl). 3.4 Op 3 juli 2014 was de patiënt reeds bezocht door een andere SCEN-arts. Deze had aangegeven geen oordeel te kunnen geven en had geadviseerd een andere SCEN-arts te raadplegen. Op 12 juli bezocht verweerder de patiënt. 3.5 Volgens verweerder was niet aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen inzake euthanasie voldaan. Met name was verweerder van mening dat er redelijke andere oplossingen waren om het ondraaglijk lijden te verlichten, waardoor de situatie niet uitzichtloos was. 3.6 Een in een later stadium geconsulteerde derde - SCEN-arts concludeerde dat op dat moment aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen was voldaan. 3.7 Op 28 augustus is patiënt na toepassing van euthanasie overleden. 4 Standpunt van klager 4.1 Klager verwijt verweerder dat deze bevooroordeeld was omdat de casus reeds was besproken in een intervisiegroep, waaraan verweerder deelnam. De bevooroordeeldheid blijkt volgens klager ook uit het verslag dat verweerder heeft opgesteld. Relevante zaken zijn weggelaten, terwijl andere wel genoemde aspecten irrelevant of onjuist zijn. Verweerder heeft tevens het niet kunnen van de patiënt weergegeven als niet willen. Daardoor ontstond een geheel verkeerd beeld van de inspanningen die klager heeft gedaan teneinde om te gaan met zijn lijden. Klager verwijt verweerder tevens dat hij alternatieven om het lijden te verlichten uitgebreid besprak met de patiënt, hetgeen veel onrust veroorzaakte, terwijl verweerder zijn voorstellen niet besprak met de aanvragend arts en de huisarts, om zo te toetsen of er sprake was van reële alternatieven. Daarmee heeft verweerder volgens klager gehandeld in strijd met de geldende richtlijnen voor SCEN-artsen. 4.2 Ter nadere onderbouwing van deze klachten voert klager het volgende aan. 4.3 Klager heeft van de consultvragend arts begrepen dat de casus was ingebracht tijdens een regionaal intervisie-overleg van SCEN-artsen, voorafgaand aan het bezoek van verweerder in zijn functie als SCEN-arts. Verweerder kon daarom niet meer als onbevooroordeeld worden beschouwd. 4.4 Verweerder vermeldde in het verslag van zijn gesprek met de patiënt dat deze een revalidatietraject had afgebroken. Dat is volgens klager een onjuiste voorstelling van zaken. De patiënt wilde wel degelijk deelnemen aan het revalidatietraject maar voldeed niet aan de minimale belastbaarheid die daarvoor was vereist. Verweerder suggereert met zijn weergave dat de patiënt niet wilde deelnemen aan het revalidatietraject. In zijn verslag benoemt verweerder conflicten van de patiënt met het UWV en suggereert daarin een gebrek aan medewerking door de patiënt. Dit ging echter niet over inhoudelijke zaken maar over het feit dat de patiënt fysiek niet in staat was het UWV te 3

4 bezoeken en het UWV een huisbezoek of telefonische consult weigerde. In dit conflict is patiënt in het gelijk gesteld. 4.5 Verweerder vermeldt in zijn verslag, behalve over het afgebroken revalidatietraject, niets over de overige onderzoeken en behandelingen die de patiënt heeft ondergaan. Tijdens gesprekken met maatschappelijk werk, met twee geconsulteerde psychiaters en tijdens het intaketraject van het revalidatiecentrum was gebleken dat de patiënt op de juiste manier omging met de pijn en dat de pijn geen psychische oorzaak had. Ook hiervan wordt geen melding gemaakt in het verslag van verweerder, evenmin als van het grote aantal jaren dat de patiënt steeds heeft geprobeerd om met zijn pijn om te gaan en deel te nemen aan het arbeidsproces. Deze zaken zijn wel aan de orde geweest tijdens het gesprek met de patiënt. Verweerder gaat daar blijkbaar in zijn oordeel aan voorbij. 4.6 Nadat de vorige huisarts van de patiënt niet wilde ingaan op het verzoek van de patiënt had deze nog diverse behandeltrajecten doorlopen, echter zonder resultaat. Toen had hij zich tot zijn huidige huisarts gewend. De huisarts had hem verteld en ook op schrift verklaard aan de consultvrager dat zij de casus extreem vond vanwege de leeftijd van de patiënt, de niet-terminale situatie en vanwege het feit dat zij de patiënt nog niet zo lang kende. Wel vond zij de patiënt uitbehandeld. Zij wilde de euthanasie zelf niet uitvoeren, maar stond daar wel achter en meldde de patiënt zelf aan bij de Levenseindekliniek. Verweerder heeft aangegeven dat hij het verdacht vond dat de huisarts de euthanasie niet wilde uitvoeren. Volgens de klager heeft verweerder dat geïnterpreteerd als het ook niet zien van de uitzichtloosheid van de situatie. Verweerder wilde daarover echter geen contact opnemen met de huisarts omdat zij toch wel voor hem op zou komen. Klager is van mening dat verweerder de motieven van de huisarts onvoldoende heeft onderzocht door geen contact met haar op te nemen. 4.7 Verweerder heeft opties om het lijden minder ondraaglijk te maken besproken met de patiënt. Deze lagen met name op het vlak van zingeving met betrekking tot werk. Patiënt probeerde juist steeds doelen en zingeving in zijn leven te vinden. De doelen waren echter niet haalbaar vanwege de beperkingen van de patiënt. De door verweerder gesuggereerde alternatieven waren volgens klager en patiënt reeds geprobeerd, zonder voldoende resultaat. Volgens klager had verweerder hierover aanvullende informatie moeten verzamelen, onder andere door te overleggen met de consultvragend arts. 5 Standpunt van verweerder 5.1 Verweerder heeft voorafgaand aan zijn bezoek aan de patiënt de hem ter beschikking staande stukken uitgebreid bestudeerd. Informatie over het lijden van de pijn was daarin voldoende aanwezig. Verdieping op dat aspect was volgens hem niet nodig. Wel was verweerder heel nieuwsgierig hoe de situatie zou zijn, hoe het zat met de niet-behandelbaarheid, de uitzichtloosheid. 5.2 In de herinnering van verweerder is het gesprek met de patiënt prettig verlopen, zoals hij ook heeft aangegeven in zijn mailbericht van 14 juli 2014 aan de consultvragend arts. Wel bespeurde verweerder bij het afscheid dat de patiënt zich realiseerde dat hij mogelijk toch andere wegen zou moeten inslaan. 4

5 5.3 Verweerder heeft in het gesprek met de patiënt geen behandelsuggesties gedaan, maar zo nauwkeurig mogelijk het tot dan toe afgelegde behandeltraject in kaart willen brengen om te onderzoeken of alles in redelijkheid was gedaan. Wel is met de patiënt over coping gesproken. 5.4 Patiënt gaf steeds aan niet te kunnen, maar volgens verweerder was er sprake van een gebrek aan coping -vaardigheid, blijkend uit het afgebroken revalidatietraject en uit het conflict met het UWV. De patiënt had zelf een beeld van uitbehandeld zijn maar verweerder heeft nergens in de hem ter beschikking staande stukken zien staan dat dat inderdaad zo was. Volgens verweerder had de patiënt een eigen werkelijkheidsbeeld gecreëerd, waarbij geen andere oplossing meer bestond dan de dood. Nadat de vorige huisarts het euthanasieverzoek van de patiënt niet wilde honoreren, kon de patiënt daar blijkbaar nog mee leven. Bij zijn nieuwe huisarts kwam de wens om euthanasie opnieuw naar boven. 5.5 Met betrekking tot zijn beschrijving van het eindigen van het revalidatietraject ging het er volgens verweerder slechts om dat de behandeling werd afgebroken. De reden hiervoor was in de context van het verzoek tot levensbeëindiging niet ter zake doende. 5.6 Naar de mening van verweerder was er geen sprake van een uitzichtloze situatie. Weliswaar was weinig meer te verwachten van medisch-technologisch handelen, maar waren er onvoldoende interventies gedaan op psychologische en zingevingsaspecten. Er was sprake van een sterke blokkade bij de patiënt om daaraan mee te werken. De patiënt heeft tijdens het gesprek met verweerder wel aangegeven dat het voor hem genoeg was maar heeft dat niet expliciet uitgesproken. Of het gebrek aan coping - vaardigheid een relatie had met de persoonlijkheid van de patiënt was verweerder niet bekend. Hij had hierover geen informatie kunnen vinden. 5.7 Verweerder vond bevreemdend dat de huisarts pas laat in het traject niet bereid bleek de euthanasie uit te voeren. Hij zag geen reden om nadere informatie in te winnen bij de huisarts - die had hem immers niet in consult geroepen, was niet de opdrachtgever - of bij de aanvragend arts. Voor hem was alles duidelijk. Hij heeft geen contact gezocht met de consultvragend arts om zijn verslag toe te lichten. Dat doet hij nooit. Als een consultvragend arts het niet eens zou zijn met zijn conclusie zou deze hem juist dienen te benaderen. In dit geval heeft de consultvragend arts dat niet gedaan. Daarnaast was in dit geval de wijze van uitnodigen door de consultvragend arts zodanig geweest dat verweerder die behoefte tot het zelf leggen van nader contact zeker niet had. Verweerder dacht: Reageer maar. 5.8 Volgens verweerder is de casus inderdaad ingebracht tijdens het regionaal intervisie-overleg. Dat gebeurde echter pas op 1 september 2014, dus na het overlijden van de patiënt. Het is verweerder niet duidelijk waarom de consultvragend arts zou hebben begrepen dat de casus al was besproken voordat hij de patiënt bezocht. Volgens verweerder is hier sprake van een misverstand. 5

6 6 Overwegingen van de Commissie 6.1 De Commissie wijst er allereerst op dat het bij de toetsing van het handelen van een SCEN-arts er om gaat om te beoordelen of de SCEN-arts bij het beroepsmatig handelen is gebleven binnen de grenzen van een redelijk bekwame beroepsuitoefening. 6.2 Ten aanzien van het verwijt van bespreking van de casus in het intercollegiaal overleg, waardoor de SCEN-artsen bevooroordeeld zou zijn, overweegt de Commissie het volgende. Verweerder heeft aangegeven dat de casus pas is besproken na het overlijden van de patiënt. De notulen van de bijeenkomsten van de betreffende SCENgroep ondersteunen de lezing van verweerder. Dit klachtonderdeel is daarom naar de mening van de Commissie ongegrond. 6.3 Naar aanleiding van het verwijt dat het verslag van verweerde incompleet zou zijn en irrelevante informatie zou bevatten (klachtonderdeel b) overweegt de Commissie als volgt. Verweerder stelt dat hij zo nauwkeurig mogelijk het tot dan toe afgelegde behandeltraject in kaart heeft willen brengen om te onderzoeken of alles in redelijkheid was gedaan. In het verslag van verweerder wordt slechts van een beperkt aantal behandelingen en/of interventies melding gemaakt. Juist het grote aantal, door klager genoemde, onderzoeken, behandelingen en andere interventies, zowel medisch-technisch als op het gebied van omgaan met de klachten en beperkingen, had, samen met de visie van de consultvragend arts hierover, meer inzicht kunnen geven met betrekking tot de vraag of de consultvragend arts met de patiënt tot de overtuiging was gekomen dat er voor de situatie waarin deze zich bevond geen redelijke andere oplossing was (Wtl, artikel 2, lid 1d). Door de beperkte weergave hiervan in zijn verslag heeft verweerder de schijn gewekt dat hij dit niet of onvoldoende heeft meegewogen in zijn oordeel. Daarnaast constateert de Commissie dat het taalgebruik van verweerder in het verslag suggereert dat het de patiënt is aan te rekenen dat interventies niet succesvol waren. Een duidelijke onderbouwing van deze zienswijze ontbreekt echter in het verslag. Het verslag van verweerder schiet op deze punten tekort. De Commissie acht de klacht op dit onderdeel gegrond. 6.4 Volgens artikel 15 van de Richtlijn voor de SCEN-arts waakt de SCEN-arts ervoor medebehandelaar te worden en spreekt hij na het bezoek aan de patiënt met de consultvragend arts als hij vermoedt dat mogelijk nog redelijke alternatieven onbesproken zijn gelaten of als hier anderszins onduidelijkheid over bestaat. Verweerder heeft in zijn verslag aangegeven wel degelijk alternatieven te zien die naar zijn mening onvoldoende waren geëxploreerd. Volgens de Commissie had verweerder vanwege het feit dat een negatieve conclusie grote consequenties zou hebben voor de patiënt - verweerder was de tweede geconsulteerde SCEN-arts - juist in deze situatie contact op moeten nemen met de consultvragend arts voor overleg. Verweerder heeft dat nagelaten en heeft daar als verklaring voor gegeven dat hij dat nooit doet en dat daarnaast de wijze van uitnodigen door de consultvragend arts zodanig was geweest dat verweerder de behoefte tot nader contact in dit geval niet had. De Commissie meent dat het in deze casus op de weg van verweerder had gelegen contact te zoeken met de consultvragend arts en acht de klacht op dit onderdeel gegrond. 6

7 6.5 Verweerder vond het bevreemdend dat de eigen huisarts de euthanasie niet wilde uitvoeren. Verweerder heeft tevens ter zitting verklaard dat de patiënt aangaf dat het genoeg was, en dat deze een gebrek aan coping -vaardigheid vertoonde, maar dat hem niet bekend was of de persoonlijkheid van de patiënt daarbij een rol speelde. Verweerder heeft ter zitting vervolgens ook verklaard dat voor hem alles duidelijk was. Het had naar de mening van de Commissie in de rede gelegen over eerdergenoemde zaken opheldering te verkrijgen door contact op te nemen met de consultvragend arts of met de huisarts. (artikel 17 van de KNMG-richtlijn voor de SCEN-arts). Verweerder heeft dat nagelaten omdat alles duidelijk was. De Commissie oordeelt dat van genoemde duidelijkheid onvoldoende sprake kon zijn en dat verweerder tekort is geschoten. Dat de huisarts formeel niet de consultvrager was, kan niet een reden zijn om - in overleg met de consultvrager - geen contact op te nemen als dat bijdraagt aan een zorgvuldige oordeelsvorming. De Commissie acht de klacht op dit onderdeel gegrond. 7

8 7 Oordeel van de Commissie De Commissie oordeelt dat de klacht op onderdeel a ongegrond en op de onderdelen b, c en d gegrond is. De Commissie - legt aan verweerder de maatregel op van waarschuwing; - bepaalt dat dit oordeel in geanonimiseerde vorm ter publicatie zal worden aangeboden aan Medisch Contact, het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht en Gezondheidszorg Jurisprudentie met een verzoek om plaatsing. Aldus gegeven in raadkamer door: prof. mr. J. Legemaate (voorzitter), drs. C. de Graaf, drs. M. van der Grijn, drs. S. van der Meer en dr. ir. C.J. Ruissen, leden van de Klachtencommissie SCEN, in tegenwoordigheid van drs. R.H.J.M. Sanders, secretaris. de voorzitter: prof. mr. J. Legemaate de secretaris: drs. R.H.J.M. Sanders Utrecht, 30 december