Ruhr-reis inspireert!

Transcriptie

1 Ruhr-reis inspireert! Een verslag 2 en 21 oktober bezocht een gezelschap van 8 Brabantse bestuurders en politici de Culturele Hoofdstad Ruhr21. Elk jaar wordt er een Culturele Hoofdstad van Europa gekozen. Dit jaar zijn dat Istanboel, Pécs en het Ruhrgebied. Om met eigen ogen te zien wat de titel Culturele hoofdstad kan betekenen voor een gebied, reisden raadsleden, wethouders, gedeputeerden en statenleden van BrabantStad samen met de Commissaris van de Koningin en burgemeester Rombouts naar Ruhr. Het was een inspiratiereis ter oriëntatie, om elkaar beter te leren kennen en om samen te werken aan 218Brabant. De reis naar de kandidaatstelling toe is al de moeite waard Met deze woorden sluit Burgemeester Rombouts - bestuurlijk trekker van 218Brabant- de gezamenlijke lunch op het provinciehuis af en vertrekken de deelnemers voor het tweedaagse bezoek aan Duitsland. De reis naar 218Brabant Culturele Hoofdstad is begonnen. 1

2 Die middag staat de Gasometer op het programma. Deze 118 meter hoge gastank aan de rand van Oberhausen is kenmerkend voor Ruhr21. Voor diegene die kou en hoogte durven te trotseren is er vanaf het dak een prachtig uitzicht over het Ruhrgebied. Begin jaren negentig is deze gastank omgebouwd tot expositie- en toneelruimte. Op dit moment is er een tentoonstelling over de sterrenhemel te zien. 2

3 Later die dag opent wethouder van Cultuur in Oberhausen, de heer Tsalastras, het avondprogramma met een inspirerend verhaal over wat de titel Culturele Hoofdstad kan betekenen voor een regio. Volgens hem is er een ongelofelijke energie in de steden ontstaan. Bovendien is de samenwerking tussen de verschillende gemeenten veel effectiever geworden, zijn diverse projecten gerealiseerd die men afzonderlijk nooit had kunnen realiseren en worden cultuurprojecten opgepakt die ook na 21 verder gaan. Het imago van het Ruhrgebied is door de titel van Culturele Hoofdstad veranderd. Het staat niet meer alleen voor industrie, maar heeft nieuwe functies gecreëerd voor creativiteit en cultuur. Toeristen hebben Ruhr opnieuw ontdekt en dragen dat ook uit. Dat hadden de afzonderlijke steden nooit voor elkaar gekregen, aldus Tsalastras. Het is belangrijk voor de toekomst om deze veranderingen nu vast te houden. Jürgen Fischer, programmacoördinator Ruhr21, kan zich het leven vóór Culturele hoofdstad niet meer voorstellen: Het is een echt avontuur dat we zijn aangegaan. Het was ongelooflijk veel werk, maar het heeft geloond. Op de vraag waarom Ruhr Culturele Hoofdstad van 21 is geworden, antwoordt hij dat zij meer honger hadden naar de titel dan de andere kandidaten. Als kandidaat moet je bovendien durven toegeven dat je nu nog niet op het juiste niveau zit en juist de titel wilt om daarnaar toe te kunnen groeien. Solidariteit tussen de gemeenten is voorwaarde voor succes. Alle 53 deelnemende gemeenten in Ruhr hielpen mee aan de organisatie. Met het Local Heroes project werd elke week een andere stad centraal gesteld. En op 18 juli van dit jaar namen drie miljoen mensen deel aan de A4-autobaan-party. Op een afgesloten stuk weg stonden 2. tafels opgesteld waar alle inwoners konden aanschuiven. Ook theatergroepen, voetbalfans, schaakclubs en popbandjes claimden stukken snelweg voor hun bezigheden. Fischer: Het gaat er om mensen en gemeenten daadwerkelijk te verbinden. En daar is meer voor nodig dan alleen maar heel veel papierwerk. Op de vraag wat er nu terecht is gekomen van de andere kandidaten in Duitsland die naast de titel hebben gegrepen is het antwoord: Met al die steden is vanuit Ruhr 21 regelmatig contact. Zij ervaren allemaal de opbrengsten alleen al uit deelname aan de wedstrijd omdat daaruit ook projecten en samenwerking tot stand is gekomen. (noot van de redactie: onderzoek van de Universiteit van Tilburg bevestigt dit beeld). 3

4 In de discussie na afloop wordt duidelijk dat je een goed verhaal moet hebben; een waar inwoners zich mee kunnen identificeren. Veel cultuurprojecten van Ruhr21 zijn samen met de bevolking en gemeenten ontwikkeld. Daardoor ontstonden samenwerkingsverbanden die niet in geld zijn uit te drukken. Natuurlijk wordt er gevraagd hoe het daadwerkelijke budget voor Ruhr is opgebouwd en wat het financieel oplevert. In totaal is er circa 63 miljoen geïnvesteerd: - 18 miljoen van de regio - 6 miljoen van Essen - 12 miljoen van Nord Rhein West Falen - 8,5 miljoen van sponsoren - 17 miljoen van de BundesRepubliek - 1,5 van Brussel De geschatte opbrengsten in de regio zijn 5 miljoen euro. Commissaris van de koningin Wim van de Donk vaandeldrager voor 218Brabant - geeft aan dat zulke investeringen in een tijd van bezuinigingen lastig zijn en om een goed verhaal vragen: Een verhaal over wat we zijn en wat we kunnen zijn. Van de Donk weet dat het Ruhrgebied een gebied met geschiedenis is: Daar ging je niet op vakantie; dat was een smerig gebied met vooral veel industrie. Ruhr21 laat zien dat het is veranderd naar een gebied met veel perspectief. Von schmutzig nach stollz. Van de Donk ziet ook in de Brabanders en BrabantStad veel potentie, maar we moeten niet denken dat we er al zijn: er moet nog veel ontwikkeld worden. Er verandert zoveel om ons heen, daarom moeten we blijven investeren. Juist ook in cultuur. Samen Culturele Hoofdstad is Brabantbreed onze schouders eronder. Verschillende raadsleden geven aan dat het geen eliteproject moet worden, maar juist voor de inwoners betekenis moet hebben. Het wordt als cruciaal gezien dat we het samen met de Brabanders doen en dus ook met vrijwilligers. Wim van de Donk benadrukt dat de steden en de provincie het niet los van elkaar kunnen en we allemaal de kunst van het samen leven opnieuw moeten leren: Cultuur is de sleutel om elkaar te leren kennen en te ontmoeten. Martijn Sanders, nieuw Artistiek leider 218Brabant, is zeer hoopvol dat BrabantStad in 218 Culturele Hoofdstad van Europa wordt omdat hij de potentie herkent. Hij wil graag dat heel Brabant mee denkt samen met zijn artistieke team over het programma. Het artistieke team stelt hij ter plekke voor: - John Körmeling (beeldhouwer en architect, niet aanwezig tijdens werkbezoek) - Matthijs Rümke (artistiek leider Het Zuidelijk Toneel) - Ulrike Erbslöh (adjunct Directeur Museum van Abbe) - Joost Heijthuijsen (Directeur Festival Incubate) Als afsluiting van de avond heeft Cor van de Burgt, Raadslid uit Helmond, een heel mooie winnende slagzin; Samen Culturele Hoofdstad is Brabantbreed onze schouders eronder. 4

5 Skon van lillikheid De tweede dag staat geheel in het teken van het bezoeken van culturele projecten. In de ochtend wordt 2-3 Straßen in Mülheim an der Ruhr bezocht. In een woontoren wonen creatieve mensen uit heel Europa die schrijven over de veranderingen binnen de wijk en aan de sociale structuur bijdragen door kunstprojecten. Alle deelnemers van de inspiratiereis bezoeken één of meerdere kunstenaars in hun huis. De kunstenaars vertellen wat zij bijdragen aan de verbetering van de wijk. Er is ook een mogelijkheid voor de Brabantse bezoekers om mee te schrijven aan de tekst die in 211 verwerkt wordt tot een boek. s Middags Zollverein. Dit oude kolenmijn- en industriecomplex is hét symbool voor Culturele Hoofdstad Ruhr21 en staat sinds 21 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. De aanblik van dit industriële complex roept verschillende emoties op. Joost van Puijenbroek, Raadslid uit Tilburg, vindt het skon van lillikheid en Matthijs Rümke zegt: het is alsof je een mens ziet met alleen zijn ingewanden. 5

6 Kunstenaars zijn als de kanaries van de mijnen: Ze signaleren als eerste het onheil. Het is goed om ze bij je te hebben, aldus burgemeester Rombouts tijdens de plenaire afsluiting van de rondleiding door Zollverein. Joost Heijthuijsen en Ulrike Erbslöh geloven beiden in het belang van investeren in cultuur. In Ruhr waren kolen de grondstof voor de kracht van de regio, creativiteit is de nieuwe grondstof geworden voor een innovatieve kenniseconomie. En Brabant kan die creativiteit als geen ander ontwikkelen en benutten, met alle faciliteiten om de hoek. De kunst is hoe we kijken naar de historie en dit extrapoleren naar de toekomst. Joost en Ulrike benadrukken dat zij heel veel mensen in Brabant vertegenwoordigen die 218Brabant heel graag willen Ook deze middag wordt duidelijk dat Culturele Hoofdstad een feestje van en voor de bewoners van Brabant moet worden, zowel laagdrempelig aanbod als projecten met internationale allure. En feesten zit in de Brabantse cultuur. Dat kunnen we goed, zegt Henriëtte Verouden Berens, raadslid uit Helmond. We moeten kunst aanbieden die iedereen inspireert. Burgemeester Rombouts benadrukt nog eens dat de titel Culturele Hoofdstad meerwaarde heeft voor Brabant. Van een regio die investeert in cultuur is bewezen dat ze economisch groeit. Als 218 voorbij is moeten we kunnen zeggen dat het goed is geweest. Dat Brabant er beter van geworden is. Met de opening van het festival voor Circustheater Circo Circolo, wordt de reis afgesloten met een cultureel hoogstandje. 218Brabant werkt samen met ambitieuze partners. Door de internationale programmering en de intensieve samenwerking met Vlaanderen en het Europese Jeugdcircus, is Circo Circolo is hier een goed voorbeeld van, zeker ook door de bijzondere locatie in het ommeland. 6

7 Het was een geslaagde reis. Als afsluiter de mooie woorden van Wim van de Donk: We kunnen als Brabant hoog groeien als Culturele Hoofdstad omdat we diepe wortels hebben. Inspiratie: enkele reacties van de deelnemers: Charlotte Stalpers-van der Beek, raadslid uit Tilburg, benadrukt nog maar eens dat ze vooral Brabander is en dat het belangrijk is om de steden bij elkaar te brengen. We moeten uitdragen waar we trots op zijn. Ton Lamers, Statenlid van de Provincie Noord Brabant, denkt dat ze hier nog wel een keer terug komt. Zij vraagt zich af op welke manier Brabant gebruik gaat maken van de bestaande cultuur. Hopelijk is de verbouwing en uitbreiding van het Brabants Museum op tijd klaar, voegt Lamers er aan toe. Evert van Schoonhoven, Statenlid van de Provincie: Als we kunst en cultuur laten wegzakken, dan slachten we de kip met de gouden eieren Voor Tim Jené, Commissielid Breda, heeft de inspiratiereis zijn ogen geopend voor zijn eigen stad. In je eigen stad zie je de cultuur op een gegeven moment niet meer. Je bent er blind voor geworden. Hij vindt het belangrijk om de cultuur van de eigen stad te gebruiken en de vele vrijwilligers erbij te betrekken. Marijn ten Harmsen van der Beek, Statenlid van de provincie Noord-Brabant, geeft aan dat hij een enorm verschil in inspiratie bemerkt na deze tweedaagse reis. Laten we dit nu vast houden en vaker bij elkaar komen. We moeten niet in ons eigen hokje blijven. Mieke Verhees, Raadslid in Eindhoven, maakt zich wel zorgen hoe Culturele Hoofdstad 218 gaat leven bij de raad. Het is belangrijk de raden mee te krijgen, het moet gaan borrelen. Wij moeten de vaandeldragers in de steden worden. 7

8 En tot slot de uitslag van de enquête die alle deelnemers in de bus hebben ingevuld; vragen met een knipoog én enkele serieuze vragen: Wie was de bedenker van Culturele Hoofdstad van Europa? Robert Schuman Nana Mouskouri Melina Mercouri Hedy d'ancona Het juiste antwoord is Melina Mercouri, een gevierde Griekse actrice, zangeres en politica. Op politiek gebied is een van Melina Mercouri s grootste successen de oprichting van European City of Culture in Het was de eerste stap om Europese landen op het gebied van kunst en cultuur met elkaar te verenigingen Welke stad was het meest succesvol als Culturele Hoofdstad? Liverpool Lille Rotterdam Weet ik niet Alle steden kunnen terugkijken op een succesvol titeljaar, afhankelijk van de hun doelstellingen. Liverpool scoorde uitzonderlijk goed op imagoverbetering. In Lille name de sociale cohesie in de regio toe en Rotterdam zette zich als creatieve stad op de kaart Wat vindt u de belangrijkste meerwaarde voor BrabantStad? Meer bestedingen Verbetering vestigingsklimaat Nieuwe impuls cultuur Sociale cohesie en trots Alle genoemde antwoorden maken deel uit van de opbrengsten van een Culturele Hoofdstad. Een nieuwe impuls voor de culturele infrastructuur en het culturele aanbod wordt door het gezelschap genoemd als belangrijkste meerwaarde. Meer consumentenbestedingen bij horeca en culturele instellingen wordt minder belangrijk gevonden Welke titel draagt onze CdK tijdens de RUHR21 reis? Vaandeldrager Vendelzwaoier Boegbeeld Herr Kommissar Wim van de Donk, commissaris van de koningin, is ook in het buitenland de vaandeldrager van 218Brabant Culturele Hoofdstad van Europa. 8

9 Heeft u als eens eerder een bezoek gebracht aan een Culturele Hoofdstad? 39% 61% Ja Nee Een ruime meerderheid van het gezelschap bezoekt minimaal eenmaal per maand een culturele activiteit elders in de provincie. Chapeau! Hoe vaak bezoekt u een culturele activiteit buiten uw gemeente maar binnen de provincie Noord- Brabant? 37% 5% 17% 41% één keer per week één keer per maand één keer per jaar nooit Bijna twee derde van het gezelschap heeft al een keer eerder kennis gemaakt met een Culturele Hoofdstad. Waar komt het 'nieuw Brabants bont' uit voort? 4 2 Het nieuw Brabants bont dat deel uitmaakt van de huisstijl van 218Brabant, is ontworpen door reclamemaker Erik Kessels, oprichter van bureau KesselsKramer. Wat vindt u het belangrijkste onderdeel van de programmering? Amateurkunst en buurtprojecten 4 2 Tentoonstellingen en voorstellingen voor internationaal publiek Herbestemming erfgoed voor culturele doeleinden Alle bovengenoemde antwoorden Een goede programmering van een Culturele hoofdstad biedt ruimte aan een grote variëteit van kunst en cultuur. 5 Welke stad is uw favoriet voor 218? Utrecht BrabantStad Het mag duidelijk zijn: BrabantStad is uw favoriet voor Culturele Hoofdstad van Europa in 218! Maastricht Utrecht BrabantStad Maastricht Den Haag Den Haag 9