Hoera, open ruimte! Nieuwe verhalen in de praktijk

Transcriptie

1 Hoera, open ruimte! Nieuwe verhalen in de praktijk VVSG-studiedag 1 december 2015 Griet Celen, Vlaamse Landmaatschappij Sylvie Fosselle, Vlaamse Landmaatschappij Rik Samyn, provincie West-Vlaanderen

2 open ruimte onder druk in 2011 : inname van 23 km² open ruimte elke dag : verlies van 6 ha open ruimte van 6 miljoen naar 7 miljoen Vlamingen?

3 Land use BAU Year: 02/12/ , VITO NV

4 business as usual is geen optie! Hinderpalen versnippering in het administratieve en bestuurlijke landschap open ruimte = restruimte Nieuwe kansen : stijgende vraag naar kwalitatieve omgeving en geïntegreerde aanpak een stijgend gevoel van urgentie (economische impact) op Europees niveau toenemend strategisch belang van open ruimte VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/2015 4

5 open ruimte = voedselproductie energieproductie aanpassing aan klimaatverandering recreatie, gezondheid en welzijn bescherming tegen wateroverlast biodiversiteit en moet de leiding nemen in toekomstige ontwikkelingen in Vlaanderen VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/2015 5

6 innovatie in inhoud teveel opgesloten binnen open ruimte waardoor kansen blijven liggen, strijd om ruimte het centrale thema blijft en blijvende inname van open ruimte niet echt wordt beantwoord dus : brug slaan naar andere thema s, actoren, frisse coalities aansluiting zoeken bij harde ontwikkelingen nieuwe wervende toekomstverhalen waarbij open ruimte meer sturend wordt bij toekomstige ontwikkelingen VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/2015 6

7 stadsrandbouw

8 voedsellandschap

9 landschapsbouw

10 smarter agro

11 ambitieuze landschappen

12 open ruimte infrastructuur

13 uittesten in cases Voedsellandschap Pajottenland-Brussel Smarter Agro Midden-West-Vlaanderen Foto! Foto! VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

14 Voedsellandschap Pajottenland - Brussel

15 VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

16 VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

17 Open Ruimte Platform Sla een brug tussen open ruimte en de stad Maak troeven en functies open ruimte zichtbaar voor de stad VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

18 Faciliteren Voedselverbinding tussen stad en open ruimte Ruim concept Fysiek mentaal Hefboom VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

19 VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

20 VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

21 Barrières Logistiek Toegang tot grond testcase VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

22 Testcase Nav bestaande samenwerking met partners Zoeken naar innovatieve aanpak, methodes, proces, samenwerking met nieuwe actoren, rol overheid VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

23 Innovatie in toegang tot grond & logistiek Hoe kan landbouwgrond in onbruik geheractiveerd worden en waar gewenst ingezet worden voor korteketen landbouw? Verschillende soorten aanpak nodig Ideeën van partners: Tupperterre van Terre-en Vue: privé-eigenaars Espace-test van Début des haricots: overheidsgronden gemeente & gewest Verschillende businessmodellen nodig Welke mogelijkheden biedt landschap voor verwerking, afzet, gecombineerde mobiliteit,? Marketing & communicatie: streekmerk, digitale platformen Koppeling met landschappelijke ontwikkeling Hefboom voor dorpenbeleid VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

24 VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

25 Smarter Agro Midden-West-Vlaanderen 1 december 2015 Rik Samyn

26 1. Een probleem van waterbeheer 26

27 2. Kaart hoogtemodel van getroffen gebied 27

28 3. Actieplan tegen wateroverlast Goed onderhoud van rioolstelsel en waterlopen Herwaarderen fijnmazig netwerk van grachten, ingebuisde grachten en waterlopen terug in open profiel aanleggen Inzetten op erosiebestrijding in hellende gebieden Maatregelen die meer ruimte geven aan en snelheid van water afremmen Voorzien nodige buffering met vertraagde afvoer i.k.v. RO (watertoets) Aanleggen van gecontroleerde overstromingsgebieden Consensus op basis van urgentie! 28

29 4. De ruimere context Een intensieve landbouwstreek Een internationaal centrum van agro-industrie met kapitaalsintensieve teelten, hoog dynamische landbouw en verwerkende industrie Grote gevolgen voor landschap, grond- en bodemkwaliteit en mobiliteit Geconfronteerd met klimaatverandering: langere periodes van droogte, wateroverlast en erosie 29

30 5. Kaart vermesting 30

31 6. Stelling: omgeving Roeselare moet landen tuinbouwstreek blijven 0 = helemaal niet akkoord / 10 = helemaal akkoord 31

32 7. Stelling: beoordeling grote bedrijven Niet storend, en er mogen er gerust nog bijkomen Niet storend, maar ik heb liever niet dat er nog bijkomen Het maakt me weinig of niets uit Storend maar ik vind het belangrijk dat ze kunnen blijven Storend en ik vind dat ze best verdwijnen 32

33 8. Smarter Agro Samenwerken aan een geïntegreerd kader voor afzonderlijke ingrepen die water, landbouw en landschap met elkaar verbinden: landbouwers in het gebied zitten op hun grenzen op vlak van bedrijfsuitbreiding sommige omwonenden klagen over de overlast door de opschaling van de landbouw de ecologische kwaliteit van de regio moet verhoogd worden Wil deze regio zich verder ontwikkelen, moet er gezocht worden naar slimme koppelingen met winsten voor de verschillende facetten van het gebied. 33

34 9. De ambitie van lokale partners Samen met de actoren (landbouwers, gemeenten, provincie, Inagro, VLM) zoeken naar oplossingsrichtingen voor win-win water landbouw-landschap Uittesten van de aangereikte maatregelen en opvolgen van resultaten in situ In concreto: maatregelen tegen wateroverlast testen slimme beek-en puttensysteem stroomopwaarts testen denitrificatietechnieken multifunctionele landschapsopbouw in relatie tot landbouw en watervraagstuk op basis van testcase aanbevelingen genereren voor gelijkaardige opgaves en verwerkende industrie 34

35 10. De ambitie van het ORP Versterken van lokale dynamiek en ambitie via testcase Innovatie stimuleren op vlak van samenwerkingsvormen en financieringsstructuren Watervraagstuk gekoppeld aan de creatie van een nieuw landschap in intensief landbouwgebied Formuleren van conclusies op vlak van instrumentarium, nieuwe samenwerkingsvormen, beleidsaanbevelingen 35

36 11. 3 onderzoeksniveaus 1. Geïntegreerd werken aan het watervraagstuk Onderzoek naar verhoging buffercapaciteit door inschakeling van open putten in een beeksysteem Hoofdvragen: Wat is de opvangcapaciteit bovenstrooms van het inschakelen van individuele waterputten in een beeksysteem voor het reduceren van overstromingsgevaar benedenstrooms? Welke winsten biedt dit niet alleen voor de wateroverlast benedenstrooms, maar hoe kunnen ook erosiemaatregelen / waterkwaliteit en denitrificatie / biodiversiteit (kikkerpoelen) / ecologische waarde / landschappelijke waarde / toegankelijkheid van het landschap / recreatiemogelijkheden / energielandschap / geïntegreerd worden binnen dit systeem? Wie is verantwoordelijk voor wat? En welke instrumenten kunnen gebruikt worden Wanneer? Hoe kan dit gefinancierd worden? Welke samenwerkingen ontstaan hierrond? 36

37 12. 3 onderzoeksniveaus 2. Positie van de landbouwer Onderzoek naar de rol van de landbouw(er) op vlak van waterbuffering en de creatie van een nieuw landschap Hoofdvragen: Hoe kan voor de landbouw de toegang tot water vergroot en gegarandeerd worden? Wat zijn de winsten voor en mogelijke bijdragen door de landbouw(er) in het geïntegreerd watervraagstuk en het bouwen aan het landschap? Hoe kan dit voor de landbouwer een economische meerwaarde vormen? In welke mate zal dit de huidige landbouwbedrijfsvoering beïnvloeden? Met welke instrumenten en welke verantwoordelijkheden kan de positie van de landbouw in dit gebied ondersteund worden? 37

38 13. 3 onderzoeksniveaus 3. Onderzoek naar de meerwaarde van deze geïntegreerde benadering op vlak van ecologie, beeldkwaliteit, energiewinning, recreatie van het landschap Hoofdvragen: Hoe kunnen visies op landschap mee geïntegreerd worden bij ingrepen rond water? Hoe kan de omgevingskwaliteit verbeterd worden in individuele ingrepen? Welke samenwerkingen kunnen aangegaan worden? Met welke financiering? 38

39 14. Stand van zaken en verdere planning Aanzet in verschillende projecten: Thought 4 Food toekomst van het landschap Ruimtelijk Strategisch Project Glastuinbouw Inrichtingsnota Driehoek Veldgebied Jabbeke-Wingene Stad-Land-Schap t West-Vlaamse Hart 39

40 15. Stand van zaken en verdere planning Oprichting kerngroep Ondertekening engagementsverklaring (december) Informatieronde naar landbouwers en landbouworganisaties (december) Brainstormsessies per onderzoeksniveau (vanaf januari) Uitwerken geïntegreerd scenario en voorbereiding implementatie (maart tot juni) Effectieve implementatie en aanbevelingen 40

41 16. Uitgangspunt situatie 41

42 17. Toekomstbeeld robuust 42

43 18. Toekomstbeeld accentueren 43

44 Dank voor uw aandacht. 44

45 en nu verder? VVSG, VVP, Ruimte Vlaanderen en VLM namen het initiatief om een open ruimte platform op te richten : gouverneur Antwerpen Departement MOW; Departement Landbouw en Visserij Agentschap Ondernemen Agentschap Natuur en Bos Agentschap onroerend erfgoed OVAM Team stedenbeleid Team Vlaams bouwmeester ILVO INBO Boerenbond BBL Natuurpunt Regionale landschappen Minaraad Universiteiten VVSG VVP Ruimte Vlaanderen Vlaamse Landmaatschappij VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

46 VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

47 testen Pannenfabriek Noord- Turnhout Voedsellandschap Pajottenland-Brussel Smarter-agro Midden-West- Vlaanderen Electrabelsite Schelle Koppeling recreatie, landschap, industrie, focus op instrumenten herbestemming Koppeling landbouw, logistiek, verwerking, afzetmarkt en landschap, focus op toegang tot grond, korte keten landbouw, winsten voor landschap en dorpenbeleid Koppeling tussen landbouw, water en landschap, focus op geïntegreerd watervraagstuk, veranderende rol landbouwer en nieuw landschap in intensief landbouwgebied Koppeling tussen industrie, landschap en energie, focus op bouwen energielandschap, potentieel van watergebonden ontwikkeling VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

48 leren 20 nieuwe actoren 6 innovatieve trajecten 4 testcases 6 experten 20 deelnemers open ruimte platform gaan samen na welke procesdoorbraken en nieuwe inhoudelijke koppelingen er nodig zijn om de toekomstverhalen voor de open ruimte kans op slagen te geven VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

49 open ruimte congres Georganiseerd door VLM, VVP, VVSG, Ruimte Vlaanderen, VRP, Vlaams bouwmeester, INBO, ILVO, Hogeschool Gent, Universiteit Antwerpen, KULeuven, Erasmushogeschool Brussel, Universiteit Gent, Universiteit Hasselt, VUBrussel VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

50 Meer informatie VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ 2/12/

51