Achter de schermen op Casa Bonita bij Grijs, Groen en Gelukkig (GGG)

Transcriptie

1 Achter de schermen op Casa Bonita bij Grijs, Groen en Gelukkig (GGG) Thea Gottmer (AB Casa Bonita, werkgroep Natuur in de Zorg) GGG is een samenwerkingsproject van IVN, voorheen Veldwerk Nederland (inmiddels ook IVN), Actiz (organisatie van zorgondernemers/-instellingen) en Innovatie Agro&Natuur van het ministerie van EZ. IVN wil met ondersteuning van de Nationale Postcode Loterij tienduizend ouderen een gelukkige(re) oude dag bezorgen door hen de positieve effecten van de natuur te laten ervaren. Dit doet IVN door de omgeving rondom zorginstellingen te vergroenen en een natuurrijk activiteitenprogramma aan te bieden. Met hulp van betrokken zorgverleners, vrijwilligers en omwonenden wil IVN ouderen laten genieten van natuurbeleving, beweging en de buitenlucht. Casa Bonita en de werkgroep Natuur in de Zorg Op Casa Bonita van Zorggroep Apeldoorn levert de werkgroep Natuur in de Zorg (NidZ) van IVN Apeldoorn een bijdrage aan Groen, Grijs en Gelukkig door mee te werken aan het ontwerpen van een mobiele groene themawand en het uitvoeren van (tenminste) een 10-tal activiteiten voor de bewoners van de huiskamers rondom het Atrium, een gezamenlijke gemeenschapsruimte en bewoners somatiek van afdelingen uit de hoogbouw. De ontwikkeling van de groene themawand, de inrichting van de buitenruimte en het begeleiden van de activiteiten kan (natuurlijk) niet alleen door het personeel van Casa Bonita worden uitgevoerd. Naast IVN Apeldoorn worden ook omwonenden betrokken, vrijwilligers geworven en scholen benaderd om af en toe een activiteit (binnen of buiten) met bewoners te gaan doen. Populatie zorginstellingen De populatie van zorgcentra is grofweg in twee categorieën te verdelen, somatiek (lichamelijk beperkt) en PG (psychiatrie, dementie) daarbij in acht nemend: 1. dat dit enorm generaliserend is, beide kennen een enorme variatie en overlap 2. de lichamelijke en psychische gesteldheid/conditie van bewoners hand over hand terugloopt waardoor de eisen aan de verzorging enorm zijn toegenomen Je komt ook niet zomaar in aanmerking voor een indicatie voor de zorg. De trend is dat we zo lang mogelijk thuis blijven wonen met een maximum aan zelfredzaamheid en mantelzorg door buren of familie. Eigenlijk is dat wat we allemaal ook willen, zo lang mogelijk op onszelf blijven, maar er komt een moment dat het steeds moeilijker wordt en voor een deel van ons, dat het ook niet meer kan. Mensen met een bepaald percentage hulpbehoevendheid komen in zorginstellingen. Zij komen in een situatie waar de vertrouwde omgeving wegvalt en, ondanks aandacht en zorg vanuit de zorginstelling, de eenzaamheid en tijd om te piekeren toeneemt. De eenzaamheid lossen we niet echt op. Die is vaak verbonden aan (overleden) partners en de vertrouwde omgeving van vroeger. Dagen zijn ook vaak van hetzelfde tenzij we met zijn allen een steentje bijdragen de sleur van alledag te doorbreken. Passie in groen delen Nemen we daarbij in gedachten dat groen goed doet, herinneringen vaak teruggaan naar waar je opgroeide, belevenissen in de natuur of tijdens vakantie, de natuur verwondert en zeker niet bijt, menigeen vroeger een (moes-)tuin of (huis-)dieren heeft gehad et cetera en we komen dichtbij mogelijkheden om onze passie voor natuur in te zetten om samen met de oudere medemens herinneringen op te halen en belevenissen te delen. Dit schrijven we zonder een vast patroon aan te kunnen geven hoe je dat het beste doet. Niveau en conditie van de doelgroep kunnen sterk uiteenlopen en zelfs per dag verschillen. Als we onze passie willen delen zullen we dat met de zorg op locatie moeten afstemmen op de daar wonende doelgroep. Het welzijn van de ouderen staat daarbij voorop. Mogelijke activiteiten individueel of in de groep Zijn we bereid ons te verdiepen in de oudere medemens? Zijn we bereid en in staat in te spelen op de behoefte van het publiek aan aandacht en reminiscentie? Dat kan afhankelijk van de behoefte en je eigen mogelijkheden op heel wat manieren: bezoeken van, wandelen of fietsen met een vaste bewoner (individueel), op een vast tijdstip de groep bezoeken, spelletjes doen, koffie drinken (sociaal in groepen), assisteren bij activiteiten, organiseren van een activiteit (sociaal, in groepen), met een school of groepje kinderen de zorg aandoen (intergenerationeel), door de natuur naar binnen te halen of er met een groep op uit te trekken, door hand- en spandiensten te verlenen (planten verzorgen, iets timmeren/verven), door met bewoners (naar vermogen) bijvoorbeeld eens per week te tuinieren, 1

2 zaaien en dit bijhouden, door met elkaar kerststukjes of collages van zaden te maken, door maïs te poffen et cetera. Op Casa Bonita willen we vanuit GGG een kerngroep formeren waarmee we met elkaar stap voor stap vaststellen op welke wijze we een bijdrage kunnen leveren aan het welzijn van ouderen, in eerste instantie op de PG (gesloten) afdeling. Elkaar betekent met zijn allen! Zorg (allerlei geledingen), mantelzorg, buren, vrijwilligers en wellicht ook familie. Daarbij bepaalt de zorginstelling uiteindelijk altijd de grenzen. Groene themawand Bij de ontwikkeling van ideeën ontstond ook het idee van een groene themawand, een frisse, vrolijke, groene, kleur- en geurrijke mobiele kastenwand vol met materialen die natuur uitstralen, behulpzaam zijn om de natuur te ontdekken, de zintuigen prikkelen, beelden en wellicht geluiden tonen etc. Vanuit GGG is een doelsubsidie toegekend om de thema wand te ontwikkelen. Het uiteindelijke resultaat wordt verspreid en vormt wellicht inspiratie om een dergelijke voorziening ook elders te realiseren. In/bij de themawand moeten voor uiteenlopend gebruik materialen te vinden zijn. Denk daarbij aan mappen/bakken/potten met bloemen, kruiden, klimplanten, bakken met dennenappels, stenen, zaden, allerhande loepen, zoekkaarten, platenboeken, puzzels, en spelen zoals Natuurbingo en Geurenlotto. Optimaal zit daar ook van alles in waar ook derden (inclusief bezoek/familie) gebruik van kunnen maken. Oude voorwerpen, gereedschap of fraaie pluimen maken het tot een aantrekkelijk geheel. De wand gaat bestaan uit 2 delen waarbij 1 deel voor gebruik ook naar andere afdelingen van Casa Bonita gerold kan worden. 1 van de 2 delen van de themawand in ontwikkeling; in de bakjes links komen fleurige bloemen; centraal bovenin komt een beeldscherm voor continue natuurbeelden; in de bakken en laden komen spellen, dennenappels, zoekkaarten; aan de wand en op de plank oude voorwerpen, huiden om te voelen, ballen voor een bewegingsactiviteit. Zorggroep Apeldoorn kent in het Apeldoornse (Apeldoorn, Beekbergen, Twello) een 10-tal locaties, waaronder een paar hele grote. Zo kent Casa Bonita 15 afdelingen. Daarom is gekozen voor een mobiele kast waarbij een deel of beide delen naar andere afdelingen gerold kan worden. Voorlopig voornemen is om bij succes dergelijke voorzieningen ook op andere locaties te gaan realiseren. Bij de realisatie daarvan wordt mogelijk Dementalent (groep vroeg dementerenden) betrokken om op de werkplaats de themawanden in elkaar te zetten. Laatste ontwikkeling is dat we gaan werken met maandthema s. Elke maand heeft een hoofdthema (de bekende sprokkel-, hooi- of louwmaand); er is steeds een boom, bloem en dier van de maand; daarbij worden bijpassende video s, verhalen, liedjes en kleurplaten gezocht; een spel als natuurganzenbord wordt aangepast aan het maandthema; materialen voor zintuiglijke activiteiten (zowel voor binnen als buiten) worden (met beschrijvingen) in de bakken/laden gedaan; door IVN Apeldoorn beschreven ommetjes zijn voor familie en vrijwilligers beschikbaar et cetera. Aandachtspunten voor het landelijk IVN-project Grijs, Groen en Gelukkig Stap voor stap wordt GGG op Casa Bonita ontwikkeld. Er is geen haast. Ervaringen die we opdoen zullen binnen GGG gedeeld worden zoals: - Afstemming met alle betrokkenen (managers, verzorgenden, therapeuten, AB-ers, vrijwilligers), waarbij de zorg bepaalt wat kan/niet kan - Werving vrijwilligers (oproep, advertentie, buurt enquête, contacten, artikel in digitale nieuwsbrief en papieren kwartaalblad Groenvoer van IVN Apeldoorn) - Organisatie activiteiten (presentaties, verhalen, ommetjes, plant&dier, natuurkoken) - Ontwikkeling groene themawand (blikvanger, materialen, beschrijvingen activiteiten) - Informatie voor derden (zoals familie) om met materialen om te gaan 2

3 - Betrekken omgeving (scholen, bedrijven, buren) - Benaderen van een boswachter, vogelaar, imker, jager/visser, iemand met reptielen. Wellicht lukt het om maandelijks iemand te regelen die over zijn beroep of hobby wat komt vertellen. Acties van IVN-Apeldoorn IVN-Apeldoorn is direct of indirect ook bij de acties van landelijk IVN en GGG betrokken. De auteurs van dit artikel maken deel uit van de werkgroep Natuur in de Zorg van IVN-Apeldoorn. Daarbij is Thea ook activiteitenbegeleidster (AB) op Casa Bonita. IVN-Apeldoorn verzorgde inmiddels 3 concrete activiteiten en draait mee in de verdere ontwikkeling van Grijs, Groen en Gelukkig op de locatie Casa Bonita: 1. Intergenerationeel: kinderen van de bovenbouw Sterrenschool duwden op 22 juni rolstoelen bij een activiteiten-rondje. Schoolgidsen zetten dit komend najaar voort met kinderen van De Rank. Zowel voor het welzijn van de ouderen als in opvoedkundig opzicht voor de kinderen zijn intergenerationele activiteiten een aanrader. Het is (ook) de Sterrenschool zo goed bevallen dat ze komend schooljaar nog eens 3x komen! Dat gebeurt rechtstreeks in overleg met Casa Bonita. Daar hoeft IVN dan niet meer tussen te zitten. 2. De werkgroep Natuur in de zorg (NidZ) verzorgde op 4 augustus een presentatie over vlinders. NidZ heeft presentaties over diverse thema s. Naast de jaargetijden zijn dat ook power points over lokale thema s (zoals Het Loo, Beken en Sprengen). Veel bewoners komen uit Apeldoorn waarbij lokale thema s herinneringen (kunnen) oproepen. 3. NidZ verzorgde op 13 augustus de activiteit natuurkokkerellen waarbij met de ouderen soep, popcorn en pannenkoeken worden bereid en van fruit en groenten gezonde snacks worden gemaakt. Een dergelijke activiteit gaat gepaard met natuurverhalen aan de hand van opgezette dieren, geweien, natuurproducten, oude voorwerpen en dergelijke. 4. Al enkele jaren geleden zijn door de werkgroep NidZ rondom Casa Bonita een 7-tal rolstoelwandelingen/ommetjes uitgezet (zie bijlage poster wandelingen) en onlangs door de IVN Apeldoorn werkgroep PR (publicaties) inhoudelijk gecheckt en nagelopen. De wandelingen zijn individueel (bijvoorbeeld door familie) of groepsgewijs (met scholen/bedrijven) uit te voeren en een deel ervan wordt ook benut tijdens de rolstoelvierdaagse. 5. Een vrijwilliger is individueel gekoppeld aan een bewoner voor een wekelijks ommetje. 6. Op het terras van het Atrium proberen we iets met moes-tuinieren op poten te zetten. 7. De groene themawand wordt op basis van ideeën van de zorg en IVN-Apeldoorn groen ingevuld. Casa Bonita als koploper binnen GGG - Op Casa Bonita ontstaat met instemming van het management een kerngroep - Centrale coördinatie door de zorg - Specifieke groen inbreng vanuit (lokale) IVN-afdeling - Vrijwilligers worden ingezet door coördinator vrijwilligers (op Casa Bonita) - Activiteiten worden ingepast door de AB - Belangstellenden worden goed geïnformeerd en stap voor stap betrokken - De ontwikkelingen worden stap voor stap verspreid binnen de hele zorggroep - Best practices worden gedeeld binnen GGG Meedoen en meedenken voor en achter de schermen Zoals hierboven aangegeven zijn er tal van activiteiten waaraan je mee kunt doen op Casa Bonita en mogelijk andere zorginstellingen op basis van de Natuurkoffer, ervaringen met Biowalking, met de werkgroep Natuur in de Zorg of uit een map met best practices die GGG wil produceren. Denk je liever mee? Je kunt ook met een groepje een activiteit ontwikkelen die via Natuur in de Zorg aan zorginstellingen aangeboden kan worden. Er is behoefte aan thema s als vogels, zoogdieren, bloemen, waterleven, natuurbeleving/zintuigen. Wellicht heb (of weet) je materialen die geschikt zijn voor het ophalen van herinneringen. Dat kan echt van alles zijn: van oude voorwerpen, een schoolplaat, boeken met natuurplaten, een bijenkorf, een opgezet dier, gewei, iets met natuurgeluiden, een fraaie natuur-dvd et cetera. Tenslotte: In elke regio van IVN komt najaar 2016 een informatiebijeenkomst over het IVN project Grijs, Groen en Gelukkig. Kom en neem geïnteresseerden mee! We hopen iedereen tijdig te kunnen informeren. Meer informatie: Thea Gottmer (Casa Bonita) of Herman de Jongh (GGG / Natuur in de Zorg) Zie de bijlagen voor de foto s (1), de poster Wandelroutes vanaf Casa Bonita (2) en de posters van de activiteiten (3). 3

4 Bijlage 1 bij: Achter de schermen op Casa Bonita bij Grijs, Groen en Gelukkig (GGG) Thea Gottmer (AB Casa Bonita, werkgroep Natuur in de Zorg) Kinderen van de bovenbouw van de Sterrenschool gingen op 22 juni samen met bewoners op pad voor een ommetje rondom Casa Bonita. Onderweg zijn een aantal activiteiten uitgevoerd, is samen naar de omgeving, bomen en gebouwen gekeken en zijn natuurlijke materialen verzameld. Fotocollage op de Facebook pagina van de Sterrenschool Na een duidelijke instructie duwen kinderen de rolstoelen. Met gewone rolstoelen kunnen jarigen dat prima. Ouderen zijn al snel gerustgesteld als ze merken dat kinderen dat zorgvuldig doen. Ze willen ook allemaal (een keer) duwen. Dan doe je iets goeds! Verrassend beeld als je het niet verwacht. Kinderen duwen rolstoelen met ouderen. Op 4 augustus verzorgde de werkgroep Natuur in de Zorg een presentatie over vlinders. Met een eigen power point van de werkgroep, filmpjes, zoekkaarten en potloepen wordt het vlinderleven in beeld gebracht en toegelicht. Ruim aandacht bij boeiende plaatjes, maar er wordt ook gewoon geslapen tijdens de presentatie. Het is geen gemiddeld publiek! Op 13 augustus stond Natuurkokkerellen op het programma. Als de zorg niet naar een vuurplaats kan komen, brengen we het vuur (houtkachels, vuurbakken) naar de zorglocatie. Alles ingekocht en ingepakt 4

5 30 bewoners zijn op de activiteit afgekomen en worden ontvangen met koffie en thee. Samen met familie, vrijwilligers, stagiairs en medewerkers van Casa Bonita waren we met liefst 49 man. Op de tafels staan dieren, (oude) voorwerpen, natuurlijke materialen en alle ingrediënten om soepgroenten te snijden, pannenkoekbeslag te kloppen, komkommers en fruit in blokjes te snijden en pop corn te poffen. Een welkom, een stamschijfje om de (voor-)naam op te schrijven en korte natuurverhalen vormden de aftrap. Tussen het eten bereiden en opeten is aandacht besteed aan de dieren en voorwerpen op tafel. Met de opgezette kerkuil en de rattenslang is langs alle tafels gegaan. Levende slang is intrigerend. De groene themawand is op IVN-locatie Het Woldhuis in elkaar gezet. Op 11 augustus zijn de twee delen in een aanhanger naar Casa Bonita gebracht. Daar zal de technische dienst de laden van slotjes of sluitingen voorzien, de tv aansluiten en worden de schappen, bakken en laden voorzien van etiketten voor de onderdelen van de maandthema s. Voorgenomen start: oktober 2016, thema Herfst. 2de deel themawand met plantenbak en pergola 5

6 Bijlage 2 bij: Achter de schermen op Casa Bonita bij Grijs, Groen en Gelukkig (GGG) Thea Gottmer (AB Casa Bonita, werkgroep Natuur in de Zorg 6

7 Bijlage 3 bij: Achter de schermen op Casa Bonita bij Grijs, Groen en Gelukkig (GGG) Thea Gottmer (AB Casa Bonita, werkgroep Natuur in de Zorg PRESENTATIE OVER VLINDERS OP 4 AUGUSTUS WAAR; IN HET CAB AANVANG; UUR TOT; UUR VOOR; MAX 35 CLIENTEN van Koningsbeek bg en hb, Chrysant, Klingelbeek en Zilverbeek Verzorgd door werkgroep Natuur in de Zorg van IVN Apeldoorn in samenwerking met AB Casa Bonita. 7