Achtergronddocument over co existentie en ggo s in Vlaanderen, Europa en de wereld

Transcriptie

1 Achtergronddocument over co existentie en ggo s in Vlaanderen, Europa en de wereld Wat is een ggo? Welke ggo s zijn er? Een ggo is een genetisch gemodificeerd (of gewijzigd) organisme. Een organisme (of gewas) wordt als genetisch gemodificeerd beschouwd, als het voldoet aan de definitie uit de Europese regelgeving (Richtlijn 2001/18/EG; zie verder). Een ggo ontstaat wanneer gebruik gemaakt werd van technieken uit de biotechnologie, die het genetische materiaal veranderen op een wijze welke van nature door voortplanting en/of natuurlijke recombinatie niet mogelijk is. Er worden reeds in heel wat disciplines ggo s gebruikt in het dagelijkse leven. De biotechnologie wordt vaak ingedeeld in drie deeldomeinen: 1. Witte biotechnologie: ontwikkeling en gebruik van ggo s in industriële processen (genetisch gemodificeerde enzymen, gisten, enz.) 2. Rode biotechnologie: ontwikkeling en gebruikt van ggo s in de geneeskunde (vaccins en andere medische en diagnostische producten) 3. Groene biotechnologie: ontwikkeling en gebruik van ggo s (in dit geval land en tuinbouwgewassen) in de landbouw. De genetisch gemodificeerde gewassen die vandaag commercieel beschikbaar zijn, richtten zich in de eerste plaats op eigenschappen die voor de landbouwer een voordeel vormen, bijv. insectenresistentie en herbicidetolerantie zorgen voor een lagere kost (in aanschaf van pesticiden) en/of een verlaagde arbeidsintensiviteit (minder pesticidebehandelingen). Andere voordelen zijn meer recent of in ontwikkeling: nutritionele voordelen, droogteresistentie, verbeterde verwerking (bijv. samenstelling in koolzaad, verhoogd amylopectine in aardappel), enz. Wereldwijd groeide sinds de late jaren 90 het areaal aan gg gewassen gestaag (zie figuur hieronder; bron: ISAAA). Vooral katoen, soja, maïs en koolzaad worden op grote schaal verbouwd. In Europa is de teelt van ggo s minder spectaculair (zie arealen in tabel hieronder; bron: Tot vandaag was in de EU enkel de teelt van Bt maïs mogelijk (insectenresistentie tegen maïsstengelboorder d.m.v. DNA insertie dat toxine aanmaakt, afkomstig van de bacterie Bacillus thuringiensis). Een voorbeeld is het event MON810, dat de enige overblijvende toegelaten Bt maïs is. Sinds maart 2010 is een tweede gewas toegelaten als ggo in de commerciële teelt op EUbodem, nl. de aardappel met gewijzigde zetmeelsamenstelling (amylopectine voor industriële doeleinden, de zogenaamde Amflora ). Hoewel al meer dan 10 jaar goedgekeurd, wordt MON810 niet in België geteeld, vanwege het gebrek aan economische meerwaarde (de Europese maïsstengelboorder komt niet in onze gematigde streken voor) en Amflora zal eveneens niet in ons land geteeld worden vanwege strikt beheer van het areaal door BASF (ontwikkelaar) en quota voor zetmeelverwerking. Op het ogenblik loopt o.a. nog een procedure voor het autoriseren van een maïsevent dat herbicide resistent is (NK603). Daarnaast wordt door bedrijven en onderzoeksinstellingen ook sterk geïnvesteerd in de verbetering van ziekteresistentie (tegen Phytophthora infestans) bij

2 aardappel via genbiotechnologie. Deze laatste eigenschap zou voor de Vlaamse akkerbouw erg interessant kunnen zijn. Toepassing van deze en andere ggo s in de praktijk is echter pas mogelijk als bovendien deze ggo s beschikbaar zijn in variëteiten die geschikt zijn voor de Vlaamse klimatologische omstandigheden. De investering door de zaadbedrijven in de ontwikkeling hiervan zijn sterk afhankelijk van de rechtszekerheid voor de exploitatie van de ontwikkelde variëteiten. Lidstaat (ha Bt maïs) Spanje Frankrijk Tsjechië Portugal Duitsland Slovakije Roemenië Polen * * TOTAAL * In Roemenië werd voor de toetreding tot de EU (1/1/2007) op grote schaal gg soja geteeld. Het Europese areaal van ggo s schommelt rond de ha (= 1,2% van het totale maïsareaal van de EU in dat jaar). In Spanje loopt dit op tot 20% van het maïsareaal. Vandaag zijn er wereldwijd een heel aantal nieuwe ggo s in ontwikkeling (zowel via privaat als publiek onderzoek) of al goedgekeurd buiten de EU. Naast de reeds genoemde gewassen zijn er ook ontwikkelingen in: aardnoot, alfalfa, appel, aubergine, bloemkool, boon, cassave, chilipeper, kool, 2

3 mosterd, okra, papaya, paprika, populier, pruim, sla, sorghum, squash, suikerriet, tabak, tarwe, tomaat, vlas, wijndruif, Een andere en belangrijke trend is daarenboven dat events van eerder ontwikkelde ggo s in nieuwe rassen gecombineerd worden (zogenaamde stacked genes ): voorbeelden in o.a. Noord Amerika zijn legio: maïs, soja, katoen, koolzaad, rijst, Verwacht wordt dat er in 2015 meer dan 250 verschillende gg gewassen zullen zijn. Interessante links: compass.org EU regelgeving van ggo s en bevoegdheidsverdeling binnen België Op Europees niveau is beslist dat zowel de invoer als teelt van genetisch gemodificeerde gewassen en producten, onder bepaalde voorwaarden, toegelaten is. Richtlijn 2001/18/EG stippelt de procedure uit die moet gevolgd worden vooraleer men in Europa ggo s in het milieu kan introduceren (voor wat de gewassen betreft, verwijzend naar veldproeven met nog niet commercieel toegelaten ggo s) of op de markt kan brengen (commerciële teelt). Verordening (EG) nr. 1829/2003 is een gelijkaardige procedure voor toelating van ggo s in levensmiddelen en diervoeder. Beide procedures, in ons land federale bevoegdheid, voorzien de beoordeling van een ggotoepassing met als doel het beschermen van de volksgezondheid en het leefmilieu tegen eventuele schadelijke gevolgen ten gevolge van de introductie van ggo s. Indien een ggo wordt toegelaten kan men er dus van uitgaan dat er geen risico bestaat voor het leefmilieu en de volksgezondheid. De federale overheid heeft de richtlijn omgezet in het koninklijk besluit van 21 februari 2005 tot reglementering van de doelbewuste introductie in het leefmilieu evenals van het in de handel brengen van genetisch gemodificeerde organismen of van producten die er bevatten en tot opheffing van het koninklijk besluit van 18 december 1998 tot reglementering van de doelbewuste introductie in het leefmilieu evenals van het in de handel brengen van genetisch gemodificeerde organismen of producten die er bevatten. De verordening is rechtstreeks van toepassing in de lidstaten zonder de verplichte omzetting naar nationale wetgeving. Volgens de Europese regelgeving moeten producten met een toevallige ggo vermenging van meer dan 0,9 % een speciaal etiket krijgen en traceerbaar zijn (Verordening (EG) nr. 1830/2003); deze etikettering als zijnde ggo s bevattend kan een waardevermindering voor de producent betekenen. De etiketteringsverplichting is in de eerste plaats het gevolg van het principe van keuzevrijheid ( Freedom of Choice ) voor de consument, maar ook voor die van de producent (landbouwer in dit geval). Alle producten, geheel of gedeeltelijk bestaande uit of afkomstig van een ggo moeten verplicht een etiket dragen, met uitzondering van ggo fermentatieproducten (bijv. bepaalde additieven en technische hulpstoffen) of producten met tussenkomst van een ggo. In de landbouw is de belangrijkste toepassing van deze regel het niet moeten etiketteren van dierlijke producten (eieren, melk, vlees), afkomstig van vee dat met ggo s gevoederd werd. 3

4 Een belangrijke toepassing van ggo s is de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen in de landen tuinbouw. Van het moment dat een genetisch gemodificeerd gewas door de Europese goedkeuringsprocedure raakt en in de Europese gemeenschappelijke rassenlijst werd opgenomen, kan dit gewas in principe in de hele EU gezaaid worden (principe van de eengemaakte markt). De kans is zeer reëel dat ook in Vlaanderen in de toekomst deze gewassen op commerciële schaal zullen verbouwd worden. Daarbij bestaat een risico op vermenging van genetisch gemodificeerde teelten met conventionele en biologische teelten. Deze vermenging brengt de keuzevrijheid in gevaar zonder specifieke maatregelen, en daarom werd de zogenaamde co existentie van ggo s in het leven geroepen. Europese websites: Website ggo s van de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu: ggo.be Belgische website met info over bioveiligheid van ggo s: council.be Co existentie in de EU Co existentie duidt op het naast elkaar laten bestaan van verschillende productietypes, namelijk conventionele, biologische en genetisch gemodificeerde gewassen binnen de bestaande landbouw. Hierbij is de doelstelling dat het ene productietype geen economische schade zal veroorzaken bij de andere productietypes doordat de oogst van de niet gg gewassen vermengd geraakt met sporen van de ggo die in de buurt groeit. Conventionele gewassen ondervinden schade (verminderde verkoopprijs) vanaf het moment dat de oogst verplicht geëtiketteerd moet worden (boven 0,9 %). Specifiek met het oog op de uitvoering van co existentiemaatregelen in de context van de primaire landbouwproductie heeft de Europese Commissie op 23 juli 2003 een aanbeveling (2003/556/EG) uitgevaardigd over het opstellen van richtsnoeren voor de ontwikkeling van nationale strategieën en beste werkwijzen om co existentie van genetisch gemodificeerde gewassen met conventionele en biologische landbouw te kunnen garanderen. Co existentieregels hebben een dubbel doel enerzijds om keuzevrijheid te verzekeren en anderzijds economische schade te vermijden. Vlaanderen gaat zelfs verder en kiest ervoor om ook een compensatieregeling voor deze eventueel opgetreden economische schade uit te werken via de oprichting van een compensatiefonds, gespijsd door solidariteitsbijdragen van de telers van ggo s. Vermenging van niet gg gewassen met ggo s kan op verschillende manieren optreden: Gebruik van onzuiver zaad; Door bestuiving met pollen van de ggo (via wind of insecten); Door menselijke handelingen tijdens de teelt of nadien (zaai, oogst, transport, opslag, verwerking); Door opschieters/opslagplanten (achtergebleven gg zaad of knollen die in een latere teelt schieten en beginnen groeien); Mogelijke co existentiemaatregelen die vermenging tegengaan, zijn: Isolatieafstand tussen gg en niet gg veld; 4

5 Zone (aantal rijen) van niet gg ras (zelfde gewas, met preferentieel zelfde grootte en bloeitijdstip) rond gg veld (= zogenaamde Buffer zone ) buitenste rijen van een niet ggveld oogsten als zijnde gg (= zogenaamde Discard zone ) > Discard zone is efficiënter dan bufferzone maar moeilijk op te leggen aan teler van conventionele of biologische gewassen; Aangepaste teeltplanning: overleg met buurproducenten is zeer belangrijk: o In raskeuze: grote verschillen in bloeitijdstip tussen gg en niet gg gewas; o In zaaidatum zodat bloei niet gelijktijdig plaatsvindt; o Clustering van gg en niet gg velden eventueel; Reiniging van machines die ingezet worden tijdens teelt van ggo s (zaai, oogst, transport) Co existentie betreft in de geest van de EU louter de economische risico s of gevolgen die kunnen ontstaan als gevolg van een vermenging van een genetisch gemodificeerd gewas met een niet genetisch gemodificeerd gewas. Dit volgt uit het feit dat aangelegenheden van volksgezondheid en leefmilieu in een eerder stadium reeds beoordeeld en veilig bevonden werden. Aangezien het een Europese aanbeveling betreft, die bijgevolg niet bindend is, worden de lidstaten vrij gelaten om zelf te beslissen of ze al dan niet voor het eigen grondgebied extra maatregelen voor co existentie uitvaardigen. Hoewel er in het verleden vaak gevraagd werd naar een geharmoniseerde communautaire regelgeving, heeft de Commissie de boot tot vandaag afgehouden, omdat ze van mening is dat verschillen in geografie, klimaat, en andere omgevingsomstandigheden te verschillend zijn tussen lidstaten om dit op een correcte manier te kunnen uitwerken. Anderzijds vraagt Europa wel dat eventuele maatregelen voldoen aan een aantal voorwaarden, o.a.: Betrokkenheid van belanghebbenden; Proportionaliteit; Wetenschappelijk gebaseerd; Passende geografische schaal; Voldoende specificiteit van de maatregelen. Deze voorwaarden worden door de EU getoetst tijdens een drie maanden status quo periode die voorzien is in de verplichte aanmelding (notificatie) voor technische voorschriften (in ontwerpfase; bijv. co existentiewetgeving) zoals voorzien wordt onder Richtlijn 98/34/EG. Ook de andere lidstaten krijgen de mogelijkheid opmerkingen te formuleren. Alle aangemelde wetgeving (zeer breed en in vele domeinen van toepassing) is online op te vragen in de TRIS databank. De Europese lidstaten hebben de voorbije jaren maatregelen en wetgeving uitgewerkt die zo goed mogelijk aansloot bij de eigen noden en geografische, klimatologische en politieke situatie. Om hen hierin bij te staan, is er enerzijds COEX NET, en anderzijds ECoB opgericht. COEX NET Dit is een informeel netwerk van technische ambtenaren van de verschillende lidstaten en voorgezeten door de Europese Commissie, die 1 à 2 maal per jaar samenkomen om ervaringen en allerhande relevante informatie uit te wisselen en om onderling contact te maken om zo het (grensoverschrijdend) overleg te stimuleren (oprichting, zie Besluit 2005/463/EG van de Commissie van 21 juni 2005). Voor Vlaanderen neemt Cindy Boonen van het Departement Landbouw en Visserij hier sinds de start aan deel. Wallonië heeft ook een deelnemer. ECoB In de Raadsconclusies over co existentie van mei 2006, werd een duidelijke vraag geopperd: nood aan meer harmonisatie binnen de EU en aan communautaire begeleiding in het opstellen van technische gewasspecifieke maatregelen. Dit mandaat heeft de Commissie ertoe gebracht het European Co existence Bureau (ECoB) op te richten, met zetel (secretariaat) in Sevilla (ES). Vandaag 5

6 is binnen het ECoB de eerste werkgroep (de Technical Working Group for Maize ) de laatste hand aan het leggen van een gids ( Best Practices Document ) met praktische en wetenschappelijk gebaseerde maatregelen voor de maïsteelt. Voor België neemt Prof. Dr. Ir. Dirk Reheul van de Universiteit Gent, Vakgroep Plantaardige Productie, aan deze werkzaamheden deel, vanwege zijn grote wetenschappelijke expertise inzake co existentie en de teelt van maïs. Hieronder volgt een overzicht van de verscheidenheid van aanpak in de verschillende Europese lidstaten, op basis van het VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT inzake de co existentie van genetisch gemodificeerde gewassen met conventionele en biologische landbouw (COM(2009) 153; van 2 april 2009). - Algemeen: o 15 lidstaten (AT, BE, CZ, DE, DK, FR, HU, LT, LU, LV, NL, PT, RO, SE, SK) hebben tot dusverre specifieke wetgeving over co existentie aangenomen. Drie andere lidstaten (FI, PL, SI) hebben ontwerpwetgeving bij de Commissie aangemeld. o Aangezien in de meeste lidstaten nog geen genetisch gemodificeerde gewassen worden geteeld, zijn de programma s voor het monitoren van de toepassing en doeltreffendheid van de co existentiewetgeving nog niet uitgevoerd. In lidstaten waar dergelijke programma s wel al in werking zijn getreden, zijn geen negatieve resultaten op het gebied van niet naleving van bindende co existentie of etiketteringsvoorschriften aan het licht gekomen. o Geen enkele lidstaat heeft aangegeven dat de bestaande co existentievoorschriften niet volstaan om de adequate scheiding van genetisch gemodificeerde en niet genetisch gemodificeerde gewassen te waarborgen. Evenmin werd door de lidstaten melding gemaakt van rechtszaken betreffende de vermenging van ggo's met niet genetisch gemodificeerde gewassen. Wel werd één rechtszaak betreffende de bijenteelt gemeld. - Informatie, registratie en opleidingsprocedures o De details van de bepalingen inzake de voorlichting van openbare overheden, derde partijen en het algemene publiek op het gebied van de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen verschillen van lidstaat tot lidstaat. Sommige lidstaten eisen geval per geval een toelatingsprocedure voor de teelt van dergelijke gewassen, terwijl andere de landbouwers slechts verplichten tot de aanmelding van dit soort teelt bij de bevoegde autoriteiten. In één lidstaat wordt de individuele registratie van een dergelijke teelt door de landbouwer niet opgelegd. o In de meeste lidstaten moeten de telers van genetisch gemodificeerde gewassen hun rechtstreekse buren, de marktdeelnemers met wie zij landbouwwerktuigen delen en de eigenaren van de grond waarop de teelt zal plaatsvinden, in kennis stellen. Drie lidstaten voegen daar nog een vierde groep aan toe, i.e. imkers binnen een bepaalde straal rond het veld waarop de genetisch gemodificeerde gewassen worden geteeld. o Het publiek wordt doorgaans aan de hand van een openbaar register in kennis gesteld van de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen. Dit register kan uitvoerige informatie over de percelen bevatten, inclusief persoonsgegevens van de telers en de precieze ligging van de percelen, of slechts geaggregeerde gegevens, zoals de totale teeltoppervlakte op regionaal of lokaal niveau. o Bepaalde lidstaten verplichten de telers van genetisch gemodificeerde gewassen tot het volgen van een opleiding of het aantonen van voldoende kennis om de scheidingsmaatregelen toe te passen. 6

7 - Technische scheidingsmaatregelen o In twaalf lidstaten zijn scheidingsmaatregelen (isolatieafstanden, al dan niet met mogelijke combinatie met of vervanging door bufferzones en al dan niet verschillend t.o.v. conventionele en biologische teelt) voor ten minste één gewas vastgesteld. Soorten waarvoor nationale scheidingsmaatregelen zijn vastgesteld zijn maïs, aardappelen, suikerbieten, voederbieten, tarwe en koolzaad. o De isolatieafstand voor maïs (tussen 25 en 600 meter voor conventionele maïs en 50 en 600 meter voor biologische maïs) illustreert de verschillen in de nationale scheidingsmaatregelen. o o In alle lidstaten moeten de scheidingsmaatregelen worden toegepast door de telers van genetisch gemodificeerde gewassen en de marktdeelnemers die actief zijn op het gebied van de oogst of de behandeling van genetisch gemodificeerde zaden. Sommige lidstaten bieden de marktdeelnemers de mogelijkheid onderling af te spreken de scheidingsmaatregelen niet toe te passen tussen hun velden, terwijl in andere lidstaten scheiding in alle gevallen verplicht is. - Beperkingen voor de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen o In een groot aantal lidstaten gelden specifieke procedures voor de teelt (of het verbod op de teelt) van genetisch gemodificeerde gewassen in gebieden die onder milieubescherming staan (zoals Natura 2000 gebieden). Deze procedures hebben echter geen betrekking op co existentie en moeten worden getoetst aan de bestaande Gemeenschapswetgeving. o Bepaalde lidstaten hebben de mogelijkheid ingeruimd om regio s aan te wijzen waarin op basis van een vrijwillige beslissing van alle landbouwers uit dat gebied hetzij genetisch gemodificeerde variëteiten van een bepaald gewas, hetzij uitsluitend niet genetisch gemodificeerde variëteiten mogen worden geteeld. o Enkele lidstaten (AT, HU, FR, DE) hebben de teelt van genetisch gemodificeerde maïs MON810 verboden in het kader van de vrijwaringsmaatregelen die in de Gemeenschapswetgeving zijn vastgesteld voor gevallen van nieuw wetenschappelijk bewijs met betrekking tot de veiligheidsbeoordeling van ggo s. Dergelijke maatregelen hebben echter geen betrekking op de co existentie. - Administratieve bepalingen o De meeste lidstaten met wetgeving over co existentie hebben voorschriften voor het handhaven en monitoren van de co existentiemaatregelen vastgesteld. Inbreuken op de co existentiewetgeving zijn strafbaar in een aantal, maar niet in alle lidstaten. Europese aanbeveling van de Commissie (2003) voor co existentiemaatregelen: lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=celex:32003h0556:nl:html Europese rapporten over de stand van zaken van co existentiemaatregelen in de lidstaten: Maart 2006: lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2006:0104:fin:nl:pdf April lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2009:0153:fin:nl:pdf 7

8 Rapport Nederlandse praktijktoets : d=27602 Europese onderzoeksresultaten co existentie (6 de kaderprogramma EC/DG Research): * COEXTRA: * SIGMEA: * TRANSCONTAINER: De Vlaamse regelgeving co existentie In België zijn de gewesten verantwoordelijk om de co existentieregelgeving uit te werken. Met het decreet van 3 april 2009, houdende de organisatie van de co existentie van genetisch gemodificeerde gewassen met conventionele gewassen en biologische gewassen (Staatsblad van 4 mei 2009, C 2009/35368), wordt de rechtsgrondslag geschapen om in het Vlaamse Gewest uitvoering te geven aan de vermelde Europese richtlijn en richtsnoeren van de Europese Commissie. In dit decreet worden verschillende taken en bepalingen (voorwaarden, criteria, vormvereisten, e.a.) naar de bevoegdheid van de Vlaamse Regering doorverwezen. Momenteel zijn besluiten van de Vlaamse Regering (BVR s) in voorbereiding die de concrete procedures en de specifieke teeltvoorwaarden gewas per gewas vastleggen. Bij co existentie gaat het om het mogelijke economische effect van de vermenging van gg en nietgg gewassen, de bepaling van werkbare beheersmaatregelen om vermenging minimaal te houden en de kosten van dergelijke maatregelen. Het doel van het Vlaams decreet is dubbel: Streven naar een aanpak van co existentie die toelaat dat de telers van toegelaten ggteelten een onderbouwde teeltkeuze kunnen maken in relatie tot de aanwezigheid van biologische en conventionele teelten. Het is noodzakelijk dat daartoe specifieke maatregelen worden uitgewerkt, rekening houdend met de teelttechnische risico s voor vermenging tussen de gg teelten en de niet gg teelten. Dit zowel bij uitzaai, de veldperiode als bij de oogst en opslag in de daarop volgende jaren. Een regeling treffen voor de economische schade die voortvloeit uit de aanwezigheid van toevallige ggo vermenging in conventionele en biologische teelten. Door een accidentele aanwezigheid van ggo's boven de in de communautaire regelgeving vastgestelde tolerantiedrempel (0,9 %) moet een gewas dat bedoeld was als een gewas zonder ggo's, worden geëtiketteerd als een gewas dat ggo's bevat. Wanneer bij een privaat of wettelijk opgelegd lastenboek de detectielimiet vooropgesteld wordt als ggo vrij (bijv. voor de biologische landbouw), wordt de overschrijding van die limiet als inbreuk gerekend. Dit kan leiden tot inkomstenderving door een lagere prijs voor het gewas of door problemen om het te verkopen. Bovendien bestaat de mogelijkheid dat landbouwers extra kosten moeten maken voor monitoringssystemen en voor maatregelen om de vermenging van gg en nietgg gewassen minimaal te houden. De uitvoeringsbesluiten bestaan enerzijds uit een BVR met algemene bepalingen ( algemeen BVR ), die eerder procedureel van aard zijn en geldig voor alle gewassen, en anderzijds uit een voor elk gewas afzonderlijk BVR met gewasspecifieke maatregelen. Een eerste BVR voor de maïsteelt is volledig uitgewerkt en samen met het algemeen BVR na advies van de adviesraden SALV 8

9 (Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij) en MINA (Milieu en Natuurraad van Vlaanderen) en na een tweede principiële goedkeuring door de Vlaamse Regering op 26 maart 2010, bij Europa ingediend voor advies (onder Richtlijn 98/34/EG, zie ook hierboven). Beide zullen in het najaar van 2010 in het Belgisch Staatsblad verschijnen. Twee BVR s specifiek voor de aardappel en suikerbietenteelt zijn in een wetenschappelijke werkgroep in voorbereiding. BVR s voor andere gewassen zullen in de toekomst opgesteld worden in functie van de behoefte (goedkeuring van deze gewassen op EU niveau). De belangrijkste technische maatregelen die voor maïs zijn vastgelegd: - Kennisgeving van intentie tot gg teelt bij de overheid ten laatste op 10 december vooraf aan de zaai; - Versturen van intentieverklaringen naar buurproducenten binnen meldingsafstand van 100 m rond ggo veld, ten laatste op 30 december vooraf aan de zaai; - Mogelijkheid tot latere kennisgeving bij de overheid wanneer ggo teler een opkoopregeling voorzien heeft met alle betrokken omliggende buurproducenten: deadline 25 maart; - Technische isolatieafstand van 50 m te respecteren; - Eventuele opslagplanten die in latere teelten opschieten verplicht bestrijden (kan ook door manuele verwijdering); - Verplichte reiniging van de machines wanneer er na gebruik op het ggo veld, gepland wordt naar een niet ggo veld te rijden: - Sluiting en aparte stockage overgebleven zaad, verbod op doorverkoop van overgebleven zaad; - Fysieke scheiding van opgeslagen oogstmateriaal. Het is belangrijk dat na het uitwerken van het juridisch kader en het concretiseren van de maatregelen via BVR s een praktijktoets van dit juridisch kader volgt. Dit zal toelaten een evaluatie, die bovendien decretaal voorzien werd twee jaar na inwerkingtreding (dus tegen april 2011) te maken van de opgelegde procedures (o.a. toetsing van de praktische haalbaarheid voor landbouwer en loonwerker) en te demonstreren dat de doelstelling op gebied van co existentie kunnen gerealiseerd worden. In functie van die evaluatie, wat voorzien is in het decreet, zal op de terreinen van het ILVO een simulatie van een reële landbouwpraktijk worden uitgevoerd (zie bijlage). In Nederland werd enkele jaren geleden ( ) een gelijkaardige praktijktoets met gg maïs uitgevoerd, om de efficiëntie van de door hen ingestelde isolatieafstanden (nl. 25m t.o.v. conventionele en 250m t.o.v. biologische maïs) te toetsen. De belangrijkste conclusie was dat de vastgestelde afstanden voldoende waren om de vermenging ruim onder de etiketteringdrempel te houden, en dit ondanks de grote klimatologische verschillen tussen de twee herhalingen tijdens de twee opeenvolgende seizoenen. Vlaamse wetgeving: &scountry=b& &scountry=b& Vlaams onderzoek rond co existentie van ggo s: 9

10 Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO): ault.aspx Universiteit Gent: Doctoraatsthesis Yann Devos, 2008 (UGent): Katholieke Universiteit Leuven: Charter van Firenze: euregions.net:8080/docs/ajax/ogm/charter_en.pdf 10